Lewe Langs die Dooie See - mirrorsa.co.za

Lewe Langs die Dooie See
‘n teorie vir optimale gesondheid
deur garslander
1

Kan dit waar wees
dat selfs nie eers
die slimste span mense
ooit 'n appel kan maak nie?
Kan dit waar wees
dat selfs nie eers
die slimste ruimteskip
ooit kan ontvlug van 'n
aankomende klip nie?
2

Kan dit waar wees
dat straal of gif
nie die enigste manier is
om kanker mee uit te wis nie?
Kan dit selfs waar wees
dat die witbloedsel
ook ‘n swaard het
om die vyand mee te vel?
3

DEEL I
Jan word wakker uit sy droom. "Kan dit waar wees,
dat selfs nie eers..." Hierdie woorde het al
telkemale as liedjies na hom toe gekom in sy drome.
Vanaand se deuntjie was pragtig anders gewees, en
daar was klavier by. Dit was so mooi en strelend,
dat hy wens hy kan weer aan die slaap raak om
verder daarna te luister.
Maar dan blierp die alarmklok, en hy staan
vinnig op. Alhoewel hy die vorige aand baie
depressief en afgemat gaan slaap het, voel hy
vanoggend darem weer lus vir die lewe. Vandag
gaan hy op ‘n weeklange staptoer kuslangs saam
met twee van sy ou vrinne, Manus en Danie.
Hy stap direk kombuis toe om vir hom ‘n lekker
sterk koppie koffie te gaan maak. Terwyl hy wag
4

vir die water om te kook, kyk hy na sy weer-
kaatsing in een van die vele spieëls wat sy duur
italiaanse kombuis versier. Wat hy sien maak hom
sommer mismoedig.
Jan is taamlik kort, en jare se lekker lewe het
hompe vetjies aangeplak. Sy blonde hare het
heelwat grys in, en sy hare lê plat en uitgedun teen
sy kop. Daar is donker kringe onder sy oë, en sy
skewe neus lyk vanoggend vir hom nog skewer as
gewoonlik. “Darem is jou oë nog steeds blou,” troos
hy homself. Hy kan nie glo die ouderdom het hom
so vinnig bekruip nie.
Maar dan forseer hy homself om te glimlag. Hy
sien darem nou al te lank uit na hierdie staptoer.
Vandag gaan hy nie toelaat dat sy belemmerde
gesondheid hom weer hartseer maak nie.
5

Die kookwater se stoom begin die spieëls
opwasem. Jan dink terug aan daardie laaste keer toe
hy vir Manus gesien het. “Kan dit wees, meer as
twintig jaar terug?” flits sy gedagtes terug.
Manus was baie misterieus gewees daardie laaste
keer toe Jan hom gesien het. Dit was by Jan se
een-en-twintigste partytjie. Manus het daardie
aand lank met Walter gesels. (Walter is nog al die
jare Jan se baas en ook sy mentor.) Manus se laaste
woorde was: “Jan, ek weet jy het ‘n baie hoë agting
vir Walter, maar daar is iets wat pla daar, en Trudie
voel dit ook aan...”
Op daardie moment het Walter vir Jan na die
dansvloer toe geroep, en Manus en sy verloofde,
Trudie, is toe haastig daar weg. Daardie aand het
Jan en Walter tot laat saamgekuier, en die volgende
dag was Jan se hoofpyn so groot soos die kaste
whiskey en wyne wat vrylik by die partytjie was.
6

Die gevolg was dat Jan nie veel van daardie aand
kon onthou nie.
Hy onthou hoe hy en Manus, vroëer, nog as
koshuismaats, tot laat saans agter die rekenaar gesit
het. Hy en Manus het dit prettig gevind om
verskeie modelle te bou en dan rond te speel met
heuristiese metodes om kombinasies van
veranderlikes te verkry vir optimale uitsette. Met
die krag van die rekenaar kon hulle deur miljoene
kombinasies werk, en kon hulle op antwoorde
afkom wat met pen-en-papier amper ontmoontlik
sou wees.
Jan voel nog al die jare asof hy eintlik vir Manus
iets skuld. Manus was eintlik die rekenaar-boffin
wat die moeilike goed uitgewerk het. Jan het egter
deur die jare gereeld van daardie rekenaar-
programme gebruik gemaak om sy eie beroep te
bevorder. Sedert hy vir Walter begin werk het, het
7

hy verskeie ekonomiese modelle ontwikkel en dit
tot groot vrug aangewend. Jan is toe ook vinnig
bevorder, en hy het goeie geld verdien. Hy vind dit
nou vreemd dat hy weer, na al die jare, daardie aand
onthou toe Manus en Trudie haastig by die partytjie
weg is – die laaste keer toe hy vir Manus gesien het.
Hy skrik wakker uit sy dagdroom toe sy selfoon
skielik lui. Hy antwoord en Walter se kwaai stem
val direk weg: “Ek hoor jy gaan vandag afneuk see
toe in stede van om die onderhandelinge by te woon
wat ek jou uitdruklik aangesê het om by te woon.
Daar is ‘n spesifieke rede hoekom jy dit moet
bywoon.”
“Maar Walter, ek en my vriende het ons reëlings
al getref lank voordat jy my laat weet het. Afgesien
daarvan, jy sê mos altyd mens moet jou juniors die
kans gee om hulle-self te bewys. Wel, hierdie
kontrak is nie so groot nie, en ek het vir Mike ten
8

volle ingelig oor al die aspekte van die
onderhandelinge. Ek is seker hy sal alles goed kan
hanteer.”
“Maar daar is ‘n spesifieke rede hoekom jy daar
moet wees,” kap Walter terug.
“Ek weet wat daardie rede is – baie mense sukkel
om die heuristiese modelle te verstaan, en ek
verduidelik dit die beste. Maar Mike is ‘n skerp
mannetjie, en ek het hom deeglik touwys gemaak.”
Gewoonlik sal Manus nie met Walter stry nie, maar
vandag voel hy rebels.
“OK, maar sorg dat jy binne selfoon-ontvangs
bly,” sê Walter kortaf, en dan is die foon dood.
“En ‘n lekker dag vir jou ook,” sê Jan sarkasties.
Die laaste tyd haak Jan en Walter gereeld vas.
Die globale ekonomiese krisis is besig om almal
senuweeagtig te maak, en daardie spanning is besig
9

om vele gesprekke by die werk ongemaklik en soms
uiters onaangenaam te maak. Vir ‘n oomblik is Jan
spyt dat hy Walter teëgegaan het, maar tog voel dit
vir hom dat hy darem geregtig is om bietjie tyd van
sy eie te hê.
Met die dagdromery het hy nie die tyd dopgehou
nie, en nou moet Jan jaag om betyds te wees. Die
rëeling is dat elkeen op sy eie stoom tot by Port
Elizabeth kom, en van daar af vlieg hulle dan saam
in Jan se private vliegtuigie tot by Port St Johns.
Vanaf Port St Johns gaan hulle dan die staproete
kuslangs volg tot by Koffiebaai.
Hy sluk sy koffie haastig af en vat ‘n vinnige
stort. Sy bediende het reeds sy klere die vorige
aand reggesit, en vinnig trek hy aan. Die kar is ook
reeds gepak, en daar is hy oppad na OR Tambo
Lughawe toe.
10

By die lughawe gaan parkeer hy sy silver BWM,
en ‘n uur later vertrek die vlug na Port Elizabeth toe.
Daar geland, wag Manie en Danie reeds vir hom.
Na ‘n hartelike groetery stap hulle na die
privaatvliegtuie toe. Terwyl hulle die bagasie
inlaai, vra Manus: “Jan, hoe lank vlieg jy al, is ons
veilig in hierdie kontrepsie?”
“Moenie kommer nie, vrind,” sê Jan. “Ek het
seker gemaak alles is ordentelik gediens. En al sou
daar iets foutgaan, al sou die enjins selfs ingee, kan
mens nog altyd gaan land deur net op die
windstrome te sweef. Ek het onlangs meer as
sestigduisend rand betaal vir ‘n moniteringstelsel
wat mens vroegtydig waarku as iets nie reg is nie.”
Manus lyk maar nog steeds skepties. “En dan
hoop jy seker daar is ‘n landingsplek in die
nabyheid…”
11

“Wel, tot dusver het ek al seker meer as ‘n
honderd keer met hierdie einste vliegtuigie gevlieg,
en nog nooit was ‘n noodlanding nodig nie. Kom,
klim in, dan sal jy sien dit is alles doodveilig.”
Manus en Danie volg Jan na die vliegtuigie se
kajuit. Jan skakel die enjins aan, en na die nodige
toestemmings vanaf die beheertoring, styg hulle op.
Jan skree nou bo die geraas van die enjins: “Ons
behoort oor so ‘n uur by Port St Johns te wees.”
“Wat sê jy?” skree Manus.
“Ons behoort oor ‘n uur te land,” skree Jan nou
harder.
Manus knik sy kop, hy het nou gehoor. Die
geraas maak dat hulle nie veel verder kan praat nie.
Elkeen kyk verwonderd na die pragtige natuur-
tonele wat hulle hier van bo af kan sien. Dit is ‘n
heerlike, sonnige, oop dag. Die see is helderblou
12

en die donkergroen plantegroei staan ruig na al die
baie reëns.
Later sien hulle die Umzimvubu rivier, en Jan
pas die vliegtuigie se trajek aan en gaan land mooi
saggies op die private landingstrook net buite die
dorp. Daar wag ‘n taxi reeds vir hulle – Jan is
gewoond daaraan om dinge vooruit te beplan.
“Die natuur is nog so ongerep soos destyds,”
merk Danie op. Hy steek sy kop by die taxi se
venster uit en geniet die vars see-lug wat deur sy
hare waai.
Jan kyk verlangend hoe Danie se welige lokke in
die wind warrel. Hy vryf oor sy eie kop, asof hy
seker wil maak dat hy darem nog ‘n paar hare
oorhet.
Jan kry nou, vir die eerste keer sedert hy begin
haas het vanoggend, kans om sy vriende van nader
13

te betrag. Beide Manus en Danie lyk nog dieselfde
as twintig jaar gelede. Manus is nog steeds ‘n lang,
skraal man met kort swart hare. Danie is van
gemiddelde lengte, hy is ook skraal, en sy bos rooi
hare staan nog so welig soos destyds.
“So Danie, is jy en Ansa toe getroud?” vra Jan.
Danie glimlag soos ‘n kat wat ‘n piering melk
opgelek het. Hy begin dan sing: “She completes me,
she makes me whole, she makes me happy!”
“Nog altyd die romantic fool,” lag Jan. “En jy
Manus, jy en Trudie is al lank getroud en julle het,
wat, drie kinders?”
Manus glimlag effe, en dan sug hy. “Ja-nee, met
drie kinders en ‘n sukkelende besigheid, het ek nog
nooit ‘n vervelige oomblik gehad nie.” Dan begin
Manus uitbrei oor onvoorsiene uitgawes en ander
probleme. Jan luister maar met ‘n halwe oor. Hy
14

herken die gees agter die stem, en hy het al geleer
om af te skakel voordat jy saam afgetrek word in die
spiraal van negatiwiteit: dit is ‘n gees wat besig is
om moeg te raak vir die lewe se uitdagings.
Manus kom agter dat Jan bloot luister uit
beleefdheid. Hy verkwalik hom ook nie juis nie,
want Manus self is ook al moeg vir sy eie
treurmares. Hy het jare gelede al oorgeskakel na ‘n
oorlewingstegniek van lewe-van-dag-tot-dag-
en-miskien-kan-vandag-goed-uitdraai. “Maar kom
ons los dit daar. Ek kry klaar skaam genoeg dat ek
nie vir my eie vliegkaartjies kon betaal nie.”
“Dit is die minste wat ek kon doen, Manus.
Onthou jy nog hoe ons destyds daardie
optimaliseringsprogramme geskryf het?”
“Ja, dit was goeie tye daardie,” sê Manus met
heimweë in sy stem.
15

“Hoe dit ookal sy, daardie programme het my
deur die jare baie gehelp. Om die waarheid te sê,
daarsonder sou ek dalk nie so suksesvol gewees het
nie. So asseblief, jou vliegkaartjies is die minste
wat ek vir jou kon doen.”
Manus sê niks nie, en hy vroetel ongemaklik
rond met sy hande. Normaalweg vra Manus eers
ander mense se toestemming voordat hy rook, maar
nou steek hy sommer ‘n sigaret aan en blaas die
dampe by die venster uit.
Danie sê nou: “Jan, ons is trots op jou, jy het al
baie bereik. Jy word as een van die land se voorste
beleggings-ekperts gesien. Maar is jy gelukkig?”
Jan kyk Danie fronsend aan. Hy het hom bloedig
vir Danie vererg, maar sy gesigsuitdrukking wys dit
nie. “Ek weet geld koop nie geluk nie, maar ek weet
ook dat ‘n tekort daaraan jou geluk ernstig kan
belemmer. Hoe sê hulle: ‘Money buys the
16

whiskey!’? Natuurlik is ek gelukkig, my werk is
baie stimulerend en uitdagend. Hoekom sal ek nie
gelukkig wees nie?”
“Nee maar dan is die Kaap Hollands,” koer
Danie. “Hoe het ons altyd gesê: doen wat jou
gelukkig maak, maar moenie jou geluk bou op ander
mense se ongeluk nie,want eendag bel hulle jou
strakkies... As jy gghappy is, dan is ek sommer nog
meer gghappy.”
Manus se selfoon lui skielik. Hy sien dit is
Trudie en antwoord. “Hello Bokkie, is julle veilig?”
vra Trudie besorgd.
“Geen probleme nie. Ou Jan weet nogals hoe
om deur die donder- storms te vlieg met sy benoude
klein vliegtuigie,” terg hy.
“Wat, het julle deur donderstorms gevlieg!” vra
sy benoud.
17

“Nee, man. Ek grap net! Ons is lankal al veilig
terug op vaste aarde. Ons gaan net gou ‘n paar
goedjies in die dorp kry, dan begin ons stap. Hoe
gaan dit by die huis?”
“Ons mis jou klaar, maar geniet jy nou jou breek.
Stuur groete vir Jan en Danie. En bel maar as daar
nuus is. Julle het mos selfoon-ontvangs daar, nê?”
“Ja, Bokkie, moenie kommer nie. Ek bel jou as
daar nuus is.”
“OK dan. Lief jou, baai.”
“Lief jou, baai.”
Manus bêre sy foon.
“Ten minste lyk dit darem of jou vrou waardering
het vir wat jy alles deurgaan, Manus,” sê Jan. “Ek
ken baie ouens wie se vrouens defnitief nie met
‘Lief jou, baai,’ groet nie.”
18

Daar hang nou ‘n ongemaklike stilte tussen
hulle. Maar dan stop die taxi in die dorp, en ‘n
rukkie later is hulle te voet op die paadjie.
Jan voel hoe sy kuitspier 'n geniepsige kramp kry,
*
en weer moet hy stop, en stre-e-e-k om die pyn te
verlig.
Danie, wat 'n paar treë voor hom loop, stop nou
ook en draai om en sê: "Hierdie laaste bult is 'n riller.
Kom ons rus eers. Manus kan maar vooruit huppel
en solank die kampplek regkry. Ons almal is nie
sulke 'health nuts' soos hy nie!"
Hy roep na Manus wat al ver vooruit geloop het:
"Joe-e-e-i, Manus! Ek en ou Dikkes rus eers 'n
bietjie. Jy is welkom om vooruit te gaan en solank
die koffiewater aan die gang te kry."
19

Manus beduie regso met sy duim, hy draai om,
en drafstap dan verder.
Jan gee vir Danie ‘n vuil kyk, maar hy sien dat
Danie hom speels dophou. Asof Danie hom wil
herinner aan daardie prettige aande, toe hulle nog
simpel, jong studente was, waar hulle desperaat vir
vroulike geselskap, later selfs met die “Dikkes” sou
begin flirt het. “Dikkes, jy’s myne!” was die
growwe grappie.
Danie sien nou, vir die eerste keer, hoe swaar Jan
se rugsak werklik gelaai is. "Genade vrind, dit lyk of
jy kos saamdra vir die hele Afrika?"
Jan plof sy rugsak neer. Moeg gaan sit hy
sommer bo-op die rugsak en hang sy kop tussen sy
knieë. Hy vee die brandende sweet uit sy oë, en sê:
"Jy kon darem nie verwag van 'ou Dikkes' om my
getroue rooies alleen by die huis te los nie. Hoe op
aarde, my vrind, gaan ons weer lekker dinge kan
20

gesels sonder 'n paar glasies van die beste
wingerde?"
Alhoewel Danie glimlag asof hy die grappie
inneem, is hy tog 'n bietjie bekommerd. Dit lyk of
Jan enige oomblik kan flouval. Sy gesig is so rooi
soos wyn self, en hy sweet asof iemand 'n beker
water oor sy kop uitgekeer het.
"Ek sal rugsakke met jou ruil, op voorwaarde ek
mag meer wyn drink as jy vannaand!" stel Danie
grappig voor.
"Dit klink na 'n wen-wen plan," sê Jan. Pynvol en
stadig staan hy op en ruil sy rugsak vir Danie se
ligter ene. Dan durf hulle die laaste entjie aan.
*
21

Sodra hulle vinniger begin stap het, het Jan weer
begin kramp. So hulle het die laaste entjie teen 'n
slakkepas voltooi. Toe hulle uiteindelik by die
kampplek kom, is dit reeds donker. Uitgeput en
honger gaan sit hulle langs Manus om die vuur.
Manus is egter vars en uitgerus. Hy het reeds koffie
reg vir hulle.
Bo hulle is dit 'n maanlose, wolklose
somersaand, en die sterre skyn in volprag. In die
verte kan die geruis van die see gehoor word, en die
klanke van krieke en ander nagdiertjies vul die
kampplek.
Hulle drink die koffie in stilte. Elkeen staar na die
vlamme wat in eindelose kombinasies van spelinge
opskiet. In die vlamme sien hulle herrinneringe
wat ronddans soos skimme.
22

Jan onthou hoe hulle twintig jaar gelede, nog as
studente, dieselfde staproete gevolg het, maar hoe
verskillend dinge destyds was. Toe was hulle nie so
stil of moeg nie. Langs die kampvuur was die
gesprekke so lewendig soos die vlamme self.
Almal het geborrel met idees en insigte en drome
van wat die hede en die toekoms inhou.
Jan dink terug aan daardie een spesiale aand, op
dieselfde kampplek waar hulle nou is, toe die drie
van hulle die Vrinne-bond gesmeë het. Hulle het
voorgeneem om gereeld in kontak te bly, en om die
kernbeginsel van die bond uit te leef - om mekaar te
help, want daarin lê ware vriendskap.
En hoe anders het dinge nie uitgewerk nie! Hulle
was destyds finalejaarstudente, en direk na die
staptoer het elkeen sy eie rigting ingeslaan. Hulle
het nooit kontak behou nie, of mekaar se hulp
benodig nie, totdat hulle, twintig jaar later, mekaar
weer op Facebook raakgeloop het nie.
23

Van die drie is Jan, uit 'n finansiële oogpunt, die
suksesvolste. Hy werk al lank vir Walter by 'n
internasionale batebestuur- en beleggings-
maatskappy. Hy is ongetroud sonder kinders, en
hy het al so baie geld gespaar dat hy sou kon aftree.
Jan dink nou aan Danie, en hy kan nie help om te
glimlag nie. Danie het nog altyd beide die vrede
bewaar, en ook die kreatiewe konflik gestook. Danie
het ‘n onuitputlike lewensvreugde, ‘n spelerigheid
oor hom, sodat dit lyk of hy altyd glimlag. Danie
staan ook altyd reg met ‘n snaakse grappie of
opmerking.
Manus het 'n sagteware-maatskappy gestig, maar
dinge het nog nooit mooi vorentoe gespring nie
omdat hy laat tot die mark toegetree het. Voorheen
het min besighede gerekenariseerde stelsels gehad,
en sagteware het soos soetkoek verkoop. Teen die
tyd wat Manus die mark betree het, was omtrent
elke besigheid reeds toegerus met 'n rekenaarstelsel.
24

So hy moes gereeld ekstra myle stap om nuwe
kliënte te werf.
Sedert hulle saam vertrek het op die staptoer, kon
Jan aanvoel dat sy verhouding met Manus gestrem
is, asof Manus dalk ‘n bietjie jaloers is op Jan se
sukses.
Manus vra nou: "Maar Jan, gaan jy dan nooit
vrou vat nie? Al daardie geld, en geen vrou om dit
vir jou te blaas nie!"
Jan lag: "Nee my vrind, ek hoef net na julle
armsalige siele te kyk om te weet dat die
huwelikstrop nie vir my delikate nekkie bedoel is
nie. Watse helse gesukkel was dit nie om julle
vrouens te oortuig dat julle op die staptoer kon gaan
nie! Nee dankie, 'n man moet sy vryheid hê, en ook
wanneer hy wil!"
25

"En kinders? Dit is nou wel 'n pyn met die
gegeurde bruindoekies en so aan, maar naderhand
raak hulle vrinne, tot oudag toe?" vra Manus.
"Ag Manus, sedert ons vanoggend vertrek het,
kla jy nog net die hele tyd. En dit is altyd die vrou
en kinders se skuld - daardie uitgawes waaroor jy
kamtig geen beheer het nie! Onthou net, dit was jou
eie keuse om te trou en om sommer drie kinders te
hê. Kon jy nie voor die tyd bietjie die kostes van
geurdoeke bereken nie! Ek is gelukkig met wat ek
is, en met wat ek doen. Ek laat my nie vertel dat jy
gelukkig is nie. Jy moet die hele tyd verdomp raap,
skraap en bedel vir geld. So los my enkel-loper
status uit!"
"Nou hoekom nooi jy my dan op hierdie staptoer
as jy weet ek is ‘n vervelige, getroude man wat net
oor sy vrou en kinders kan praat, en hoe taai dinge in
die ekonomie is, en hoe ons sukkel om elke maand
deur te kom? Jy sou baie meer pret gehad het as jy
26

van jou enkel-lopende vriendinne saamgebring het!"
sê Manus verergd.
"Bedaar julle ouens," probeer Danie nou die
vrede bewaar. "Raak net kalm. Ons almal is 'n
bietjie van balans af. Jan, jy is skatryk, maar jou
gesondheid is besig om vir 'n bol jy-weet-wat te
gaan. Manus, jy weer is so fiks soos 'n bokram,
maar jy vrees elke maand dat daar nie genoeg geld
vir kos en die huispaaiement gaan wees nie. Daardie
tipe spanning is soos ‘n kanker in jou gemoeds-
toestand. En myself, wel...ek en Ansa is baie
haaks. Sy is keelvol vir die verkwisting in die land,
en sy wil emmigreer. Ek wil egter bly omdat ek
nog steeds glo in die ideale van die Vrinne-bond, en
ook glo ek nog steeds dat die ANC Suid-Afrika kan
bevry van buitelandse oorheersing. Maar Ansa
reken die Vrinne-bond se Utopia van mekaar-help is
net 'n droom, dat dit nie beskore is vir Suid-Afrika
nie, en dat die ANC nooit Suid-Afrika se belange
27

werklik eerste sal kan plaas nie. Sy wil terugneuk
Duitsland toe..."
Daar is nou ‘n ongemaklike stilte. Naderhand
skud Jan sy kop en sê: "Eishhhh...wat het van ons
geword? Twintig jaar gelede was ons opgewonde
oor die lewe, maar nou klink ons soos 'n klompie
suur ou omies. Kan daardie blomtydperk in 'n
mens se gees werklik so gou verbygaan? Is dit reeds
verby vir ons?"
"En dit is dalk hoekom jy ons op die staptoer
genooi het,” antwoord Manus. “Jy het begin
wonder wat van daardie geestelike vlam geword het,
daardie lus vir die lewe... En dalk het jy jou
ou-vrinne se hulp nodig om dit weer aan die gang te
stook?"
Danie se vredespoging blyk suksesvol te wees.
Die agressie van 'n oomblik gelede het verdamp.
28

"Praat van slaan-die-spyker-op-sy-kop, my
vrind! So, het jy die antwoord?" vra Jan met 'n
skewe glimlaggie wat speel om sy mondhoeke.
"Wel, ek het 'n gedeelte van die antwoord," sê
Manus. "'n Gees wat binne 'n moeë, siek lyf woon,
vind dit baie moeilik om vry te wees. Jy is
naderhand nie eers meer lus om jouself te help nie,
nog minder iemand anders te help. Byvoorbeeld, as
mens hoofpyn het, dan voel en is jy nie baie
vriendelik, hulpvaardig of kreatief nie. Julle sien,
'n paar jaar terug het my gesondheid ook agteruit
begin gaan. Ek moes gereeld lang ure werk, en dit
was moeilike werk wat intense konsentrasie geverg
het. En julle ken my swakheid met die rokery - dit
help my kamtig om te konsentreer. In elk' geval,
lang ure, kanne en kanne koffie, min slaap en
omtrent geen oefening nie, en dan nog die een
blêrrie onvoorsiene uitgawe na die ander en
lewenskostes wat net styg en styg... Die spanning
29

het sy tol begin eis... my bloed was konstant vol
adrenalien en my hart het woes geklop. Party
aande, voor ek aan die slaap geraak het, het my hart
so woes geklop, dat ek gedog het die einde is nou
naby. Ek het soggens moeg opgestaan, en saans
moeg gaan slaap. Ek het depressief en lekker DIK
geword, en ontaard in 'n nare persoon. Ek sou my
humeur sommer heeltemal verloor as een van my
kinders my net durf sou vra vir 'n sjokolade, of enige
iets kleins wat ek as onnodig sou beskou. Selfs as
'n badkamerliggie aangelos was, sou ek my
speelgoed gooi dat dit doe-oer-r trek. En toe raak
my vrou en kinders ook omtrent chronies siek en put
die mediese fonds uit. Dit is toe nog ekstra geld gaan
leen, nog meer spanning, nog moeër voel...nog laer
produktiwiteit...'n afwaartse suigspiraal...jy kan
maar sê my geestelike vuur was naby aan geblus..."
30

"My arme vrind, dankie tog jy het dit oorleef!
Wat het jy toe gedoen?" vra Jan. Daar is opregte
verbasing in sy stem. Hy het nie besef sy vrind het
sulke harde bene gekou nie.
"Ek was moeg van moeg wees. In 'n laaste
poging het ek besluit om myself eers te help. Ek het
die liggaam se werking begin studeer, met
komplimente natuurlik van Google en 'n paar ander
boeke en vriendelike mense, en ek het begin
agterkom hoe om weer gesond en sterker te raak.
Ek het dinge ontdek wat my mond laat oophang het,
en vandag is ek spyt ek het nie al baie vroeër die
wondere van die biologiese kosmos ontdek nie. Ek
is vandag wel dieper in die skuld as ooit tevore,
maar die spanning kou my nie meer so erg nie, want
my gesondheid laat my toe om weer harder te kan
werk, en my verstand is weer helder – vrees
oorheers my nie meer nie. En my vrou en kinders
is sommer ook beter sedert ons gesond begin eet het.
31

Nie een van ons was al vir maande by die dokter nie.
Daar is nou weer vrede en liefde in ons huisgesin, en
die besigheid is ook besig om goeie momentum te
kry. Teen die huidige groei-tempo kan ons binne 'n
paar jaar uit die skuld wees..."
Manus raak stil, asof die vooruitsig van 'n "paar"
jaar nog in die skuld wees, dalk 'n baie styl bult kan
wees...
Manus skink vir almal nog koffie voordat hy
aangaan. Hy steek ook nog ‘n sigaret aan. Jan en
Danie wag geduldig dat hy moet voortgaan.
“Ek praat maar selde oor my ontdekkings in die
gesondheidswêreld, want almal weet ek rook en
almal weet tog dat rook sleg is vir jou – jy sit mos
dooie, gebrande goed in jou lyf. Dit is mos dom om
dooie goed in jou lyf te sit as mens wil lewe! So, as
‘n roker praat oor lewendige, vars kos en skoon
water, dan lag mense stilletjies vir hom, en dan stel
32

hulle ook nie belang om verder na die hippokraat se
redenasie te luister nie. So ek praat nie veel oor die
goed nie, want ek self hou ook nie van mense wat
preek maar dan die teenoorgestelde doen nie!
Omdat julle my vrinne is, glo ek darem julle kan
verby my swakheid met die rokery kyk, en probeer
om te verstaan wat ek ontdek het.”
“Ons luister graag na jou redenasie, Manus.
Vertel ons wat jy ontdek het,” sê Danie.
"Gesondheid is meer werd as goud, jy kan letterlik
‘n ekonomiese waarde daaraan koppel. Groen is
die nuwe goud. Julle sien, voorheen het ek
getwyfel of ek my werkstempo sou kon volhou. Ek
het gevrees, nee erger, ek het freaking angs-aanvalle
gekry, dat ek knie-diep-in-die-skuld-swak-ensieklik
sou neersak. Maar nou het ek die vooruitsig
om vir nog baie jare produktief te kan werk, so daar
is hoop om uiteindelik uit die skuld te kom. Hoop
hou die geestelike vuur aan die gang, dit trek jou
33

vorentoe - en as die liggaam gesond en sterk is, dan
is daar baie om nog voor te hoop. Dan voel jy fisies
en geestelik sterk en is jy in 'n beter posisie om
jouself en ander te help. En jy vrees nie meer
oudword nie, en jy vrees nie meer ernstige siektes
nie, omdat ernstige siektes meestal toeslaan op
mense wat hulle-self verwaarloos deur nie ag te
slaan op wat in die liggaam ingaan nie. En dit is hier
waar ek glinster in my status as hippokraat, want ek
rook mos. Sien, as ek die rokery nie betyds onder
beheer kry nie, gaan my longe of iets anders die gees
begin gee. Of jy nou rook, of te veel ongesond eet
of te veel ongesond drink, as jy aanhou om dooie
goed in jou lyf sit, gaan iets naderhand die gees gee.
Gaan mens dan iets kan drink of laat uitsny of laat
inplant wat jou gesond kan maak? Ek twyfel. As
mens jouself besoedel, dan is skoonmaak tog die
oplossing. Pille help dalk om die simptome te
verlig, maar skoonmaking, heling en opbouing vat
34

tyd en disipline, en dit word aan die einde van die
dag bewerkstellig deur wat aangaan in die
wonderwêreld van mikro-biologie en die wette van
Moeder Natuur.
"Ons het destyds met die ‘stigting’ van die
Vrinne-bond, nooit die implikasies van gesondheid
bedroom nie - seker omdat ons toe nog die voordeel
van die jeug gehad het, en nooit werklik siek was nie
en nie iets anders as gesondheid geken het nie.
Sonder gesondheid is geen Vrinne-bond Utopia
moontlik nie, en is die ANC se stryd oor die dekades
van geen waarde nie. As jy misluk voel, verloor jy
jou eie onafhanklik- heid en jou vermoeë om ander
te kan help. Niemand wil siek wees nie, niemand wil
doodgaan nie, so gesondheid is tog die hoogste
prioriteit vir enige samelewing."
"Maar wat het jy spesifiek gedoen om gesond te
word?" wil Jan nou weet.
35

"Juis dit - daar is nie 'n spesifieke supermiddel of
'silver bullet' nie. Die gesondword gebeur, hoe sal
ek sê, amper vanself."
"Amper vanself?"
"Juis, soos 'n plant wat groei - die saad kort net
die regte kondisies. Alles wat jou liggaam
binne-gaan, of eerder, dit wat jy besluit om te eet of
te drink of te rook, en ook hoeveel, speel 'n rol in die
kondisies - die konteks - vir al die triljoene der
triljoene der triljoene mikro-organismes en selle
wat gesamentlik jou liggaam opmaak. So jy moet
fokus op dit wat binne jou beheer is: die skepping
van die regte kondisies. Doen dit, en die wondere
van DNA en Moeder Natuur doen die res. Soos
wat 'n plant floreer in optimale kondisies en met
optimale voeding..."
36

"Dit klink na 'n lang verduideliking met 'n wye
verskeidenheid van 'Google'-bare opinies,” val
Danie hulle nou in die rede. “Ek het my
skootrekenaar saamgebring en ons kan internet
opvang, so ek sal alles Google as ek dink julle ouens
praat strooi! Maar julle moet tog seker ook vrek
honger wees na die dag se lang stap. So kom ons eet
eers ietsie, en dan kan ons ook die rooiwyn
nadersleep en kyk of ons tot tien-uur kan wakkerbly
vanaand!"
"Goeie genade, nee!" lag Jan. "Ons is darem nog
nie so ver oor die muur nie! Ons sal darem ten
minste tot tien-drie-en-dertig kan wakkerbly!"
Almal lag. Tot nou toe het Jan sy bedenkinge
gehad oor die staptoer. Hy was nie seker of die
ou-vrinne weer sou kon aanklank vind nie. Maar
die gees rondom die vuur is nou so lewendig, dat hy
sommer baie uitsien na die res van die staptoer. Hy
voel gelukkig. Dit is goed om vrinne te hê.
37

*
Jan skink vir hulle rooiwyn in. "So, watse kos het
julle saamgebring?" vra hy met die bedoeling dat
dieselfde vraag aan hom gevra moet word. Hy
kwyl skoon as hy dink aan die sappige stukke vleis
wat in sy rugsak vir hom wag, en hoe lekker dit saam
met die rooiwyn sal afgaan.
"Deel van my ontdekkings of 'nuwe geloof' of
‘nuwe begrip’ is om so ver moontlik net kosse te eet
soos wat Moeder Natuur dit rou en in haar eie tyd vir
mens voorberei het. Jy moet jou kosse eet
voordat die verkwikkende waarde vernietig of
beskadig word deur verdere menslike
verwerking, of voordat dit vrot word. So, ek het
'n pak neute saamgebring, en ek kon 'n paar lekker
ryp, sagte avokadopere by die 'locals' kry,"
antwoord Manus.
38

"Jy sou seker darem nie aartappels rou eet nie?"
daag Danie hom uit.
Manus sien darem dat Danie dit grappig bedoel,
en hy antwoord: "Eishh...jy moet nie nou al begin
met sulke tricky vrae nie! Ek het nog nie eens die
moeder-natuur-teorie ten volle verduidelik nie, en
die een been is klaar afgeskiet!" lag hy.
"Sou jy nie darem kon sê dat vleis deur Moeder
Natuur verskaf word nie?" vra Jan. Hy knip-oog
vir Danie. "Lyk my daardie Google-masjien van jou
gaan oortyd werk vanaand, ou vrind!" skerts hy.
"Tog so, ja," antwoord Manus. "Die skaap of
bees eet die gras, en die gras word vleis, en dit is tog
uit plante waar die skaap of bees sy proteine
vandaan kry. Ek meen, hoe dink julle kan perde, wat
nie vleis eet nie, so baie spiere hê? Diere se
spysverteringstelsels is wel anders as mense sin,
maar ons kan ook proteine uit plante kry. Om vleis
39

te eet of nie, hoe gereeld en hoe baie en hoe om dit
voor te berei, is suiwer subjektief, of sê maar
liewers, 'n kwessie van geloofsoortuiginge. Die
groter probleem is egter as boere die diere vetvoer
met laboratoriumvervaardigde groei-hormone.
Sulke diere groei tot ses keer vinniger as
normaalweg." Manus draai na Danie toe. "Sit dit in
jou Google-masjien my vrind: 'Frankenfoods' en
'Growth Hormones Animal Feed'."
Manus vat ‘n sluk wyn en dan ‘n diep trek van sy
sigaret, en gaan dan verder: "Jy kan maar sê ek
vertrou nie juis wat die uitwerking van sulke vleis op
my liggaam gaan wees nie, of eerder, en dit is die
kernbeginsel van die teorie: ongeag of die mensdom
nou pille of kos ‘maak’, ek vertrou nie die
mensdom se vermoëens om ingenieurswerk op
DNA-vlak te doen nie.
“Die mensdom het baie slim geraak oor die eeue
heen, en ironies het baie van die slimheid gekom
40

vanaf oorloë se uiterstes. Maar daar is tog perke op
slimheid – weet jy rêrig wat jy doen as jy iets net
half-pad verstaan? Ek meen, gaan my spiere ook
ses keer vinniger groei as ek daardie vleis eet, en tot
watter mate word wanbalanse dan geskep? Mens
weet nie regtig nie, maak nie saak hoe ‘slim’ jy is
nie. Dit is beter om veilig te wees, sou ek reken.
Het jy lekker vleis saamgebring?" vra hy vir Jan.
"Ja, maar nou weet ek nie of die boer
groei-hormone gebruik het nie... Ek glo nie eens die
magtige Google sal weet nie. Hoe weet ek waar die
vleis vandaan kom en of die boer lief was vir sy
diere? En al was die diere mooi versorg, hoe weet
ek of die slagter die vleis mooi skoon en vars gehou
het… O hel, nou is ek skielik 'paranoid'!" lag Jan.
Danie voeg nou by: "Maar geld 'n soortgelyke
gevaar nie ook vir groente en vrugte nie? Hoe weet
jy die boer het nie onkruid- en insekdoders gebruik
nie, en dat dit nie in die vrugte en groente ingesypel
41

het nie? As daardie chemiese middels die selle van
plante en insekte kan doodmaak, dan doen dit tog
seker dieselfde met menslike selle? Dit is tog dom
chemikalië wat nie omgee of 'n plant of ‘n
vrugtevlieg of 'n mens se selle aangeval word nie.
En wat van preserveermiddels? Ook mos 'n dom
chemiese konkoksie wat ook nie sal omgee om ons
selle te 'preserveer' nie? Dit is sleg vir jou soos wat
rook sleg is, jy sit dooie goed in jou lyf wat nie
werklik bio-versoenbaar is nie. Hoef nie eers te
praat van die rook wat mens in-asem as jy in die
verkeer vassit nie! Ons lewe in ‘n besoedelde
wêreld, en dit lyk nie juis of dit gaan skoonkom
nie…"
"Juis, my vrind, " sê Manus. "Maar darem is die
liggaam 'n taai kalant - ons Ontwerper het aan alles
gedink. Die liggaam kan ongelooflik baie
besoedeling weerstaan - veral as jy nog jonk is.
Maar op 'n dag kan die skoonmaak-organe nie meer
42

yhou nie, en dan begin die ander organe ingee en
die komplekse bio-masjienery se drade begin 'short'
en alles verval in chaos. En dit is nie so eenvoudig
om 'parte' bloot om te ruil soos met 'n kar nie, soos
wat Dokter Chris Barnard en sy vennote dalk sou
voorgee nie. Afgesien dat orgaan-oorplantings
afskuwelik duur is, werk dit nie lekker nie: jou
immuunstelsel beveg die selle van die ingeplante
orgaan, hulle word as indringers gesien. So nou
moet die pasiënt weer ander medisyne gebruik wat
die immuunstelsel onderdruk sodat die nuwe orgaan
nie verwerp word nie... Omdat jou immuunstelsel -
jou wit soldate, nou verswak word, is jy nou weer
meer vatbaar vir ander gevare soos gewone
verkouevirusse. Ek dink orgaan-oorplantings-
pasiënte gaan deur hel totdat hulle tou opgooi en die
dood verkies. Die belofte van Moeder Natuur is
egter om mens te spaar van so 'n ellendige einde."
43

Manus sluk sy glas leeg en skink nog enetjie
voordat hy verder praat. Hy steek ook nog ‘n sigaret
aan.
"So, goeie kos is dus nie noodwendig 'n
spesifieke kos nie. Kwaliteit word eerder bepaal
deur varsheid, en die ontbreking van mensgemaakte
bymiddels, preserveermiddels en chemikalië wat die
gesonde funksionering van jou selle belemmer. En
hierin lê 'n geweldige dilemma vir die 'moderne'
mensdom: alles word op grootskaal verbou teen 'n
optimale groeitempo, en kos moet preserveer en
verwerk word weens ekonomiese oorwegings; vars
produkte bederf te gou. Maar omdat groei-
hormone, onkruid-, insekdoders en preserveer-
middels jou nie direk siek maak nie, word dit as
'veilig' beskou, en dus algemeen gebruik. Hoe sou
julle reken, word Suid-Afrika se 'gunsteling'
olie-gebraaide hoendertjies ses keer vinniger
'voorberei'? "
44

Danie antwoord: "As jy in ag neem dat
Suid-Afrika effektief nog 'n kolonie van Europa en
Engeland en Noord-Amerika is, as jy sien hoe ons
regering meestal die leiding volg van die
buitelanders, dan sou ek raai dat ons boere dieselfde
doen soos in daardie lande. Die verbouing en
verdere prosessering en gebruik van kos vorm die
ruggraat van die Oosterse en die Westerse
ekonomieë en kulture. Maar as die kos meestal
besoedeld is, dan hou dit aan om die mediese
industrie vet te voer, want dooie kos maak jou siek,
dit besoedel jou, dit maak jou stadiger, dit blus jou
lewensvlam..."
Jan voeg by: "Jou mond hang oop as jy sien hoe
baie geld mediese fondse, dokters en die
medisyne-maatskappye maak. Manus se 'nuwe
geloof' sal defnitief nie goed afgaan by hierdie
mense nie, veral nie as hy dalk reg is nie!"
45

"Wat meen jy dalk reg? Ek weet ek is reg!" roep
Manus verontwaardig uit. "Ten minste, uit my
persoonlike ervaring, weet ek dit. Sonder om enige
mensgemaakte medisyne te gebruik, het my
gesondheid al amper ten volle herstel.” Manus vat
nog ‘n trek van sy sigaret en begin dan hoes.
“En hier glinster ons hippokraat weer!” skerts Jan.
“Ek wonder wanneer jy jou laaste trek gaan vat.”
“Nou verstaan jy hoekom ek nie gereeld hieroor
praat nie. Moenie, asseblief, vir jou eie onthalwe,
dat my rokery die boodkskap vir jou afwater of
vervreem nie. Vergeet van my stryd met die rokery,
dit het iets te make met ‘n onrustigheid in my siel
waarvan ek nie kan ontsnap nie... Hoe dit ookal sy,
daar is baie ander mense wat dieselfde as ek al
ervaar het. Gaan Google bietjie ‘Dr. Rudolf Breuss
Cancer Cure’ of lees boeke soos Dr. Young se ‘PH
Miracle’. Daar is der duisende gevalle waar mense
al gesond geword van selfs kanker en AIDS deur
46

slegs ag te slaan op wat en hoe hulle eet. Mense se
wantroue in ‘moderne’ medisyne is soos 'n golf wat
opbou en opbou en opbou, en naderhand draai die
gety. Jy sal nie daarvan hoor in die hoofstroom
media nie, maar via die internet is die boodskap
besig om stadig maar seker te versprei. Dit verg
wel baie self-disipline om radikaal gesond te eet of
om te vas, maar mense is bereid om hulle liggame
bloot te stel aan bestraling en chemoterapie. En dit
is tog veel meer radikaal as om groente-sap te drink!
Jan, is jy tans op medikasie?"
"Ek drink pille wat my bloeddruk en cholestrol
beheer. As ek die regte dosis gebruik, behoort daar
geen newe-effekte te wees nie, het my dokter gesê,"
antwoord Jan.
"Soos die 'regte' dosis preserveermiddels,"
snork Manus sarkasties. "Hoor jy wat jy self sê?
Jy reken pille kan iets 'beheer', asof die pille kamtig
intelligensie het, asof dit kamtig lewe. Te min
47

oefening, te min suiwer water en te veel dooie soute
en ongesonde vette dra by tot hoë bloeddruk en
cholestrol. As jukkie-onsuiwerhede begin
aanpaksels vorm in jou are, dan vernou jou are tog
effektiewelik en die bloed sukkel om deur te kom.
Hoe kan die pille tog 'slim' genoeg wees om
spesifiek hierdie aanpaksels te teiken, of verdun dit
net die bloed sodat die bloed makliker deur die
vernoue pypies kan beweeg? Skoonmaak is tog
die oplossing. Praat die dokter ooit oor die
oorsake van hoë bloeddruk?" vra Manus.
"So bolangs ja... Hy maak darem die grappie dat
ek nie so baie moet kuier soos toe ek twintig jaar oud
was nie. Dit is nogal moeilik, want deel van my
werk is om gereeld kliënte uit te neem vir lekker
kuiers. 'Hou net by die voorskrif, dan behoort
daar geen probleme te wees nie,' het my dokter
gesê."
48

"Presies!" roep Manus hard uit. "Dit is nie in
die dokter se belang om jou te leer van Moeder
Natuur se werkinge nie. Hoe langer jy ‘siek’ bly,
hoe gesonder is die dokter se beursie en ook die van
die medisyne- maatskappye. Ironies tog, al sou
dokters mense anders begin leer, sal baie daarvan op
dowe ore val want dit beteken jy moet baie van die
lekker goed uitlos of ten minste die lekker goed baie
afskaal. Dit is soos my rokery. Ek weet my
liggaam is nie ontwerp vir hierdie dooie goed nie,
maar ek sal in my hardkoppige swakheid seker eers
ophou, my laaste trek vat, as daar ‘n akute kondisie
ontwikkel. En sal dit dan te laat wees?" Manus
skiet sy halfgerookte sigaret-stompie in die vuur in
en sug. Hy vat diep slukke rooiwyn en raak stil.
Danie vra: "Sekerlik kan jy nie alle dokters
afmaak as geldwolve nie. Daar is tog akute gevalle
waar ingetree moet word, waar Moeder Natuur dalk
nie by haarself of betyds genesing kan bring nie?
49

Daar is tog seker ‘n plek vir moderne medisyne."
Manus antwoord: "Jy moet onthou dat die
mensdom, veral die Weste, oor die eeue heen eintlik
baie dom was as dit kom by die werking van die
menslike liggaam. Die dokters van slegs ‘n paar
eeue gelede het nog selfs geglo dat bloeding ‘n goeie
idee is as jy siek is – selfs George Washington was
gebloei in 1799 en hy is kort daarna dood. So,
‘moderne’ medisyne was eintlik nog tot redelik
onlangs toe gebaseer op kwaksalwery en mistieke
konsepte. Dit staan sterk in teenstelling met die
fisiese wetenskappe waar hulle in 1799 al reeds ‘n
rasionele basis gehad het vir vandag se tegnologiese
wonders.
“Maar jy is reg, daar is ‘n regmatige plek vir
moderne medisyne: om in te tree waar Moeder
Natuur kortskiet. Byvoorbeeld, toe ek vyf jaar oud
was, het 'n by my gesteek. My ma sê nog hoeka:
'Dit is goeie geluk as 'n by jou steek!' Vyf minute
50

later kon ek skaars asem kry, die gif het my keel laat
toe-trek. Tien huise van ons af het 'n dokter gebly.
Toe ons daar stop, kom die dokter ook toe net mooi
by die huis aan. Hy het my 'n inspuiting gegee wat
dadelik die swelsel laat sak het, en groot was my
verligting om weer vrylik asem te haal. My ma en
pa was bleek van die skrik. Hulle het seker gedink
ek was in groot gevaar! Of dink net wat sou gebeur
as soldate nie hospitale gehad het nie. Moeder
Natuur sukkel om sulke wonde betyds te genees.
“Maar wat tans gebeur, is dat Moeder Natuur nie
eens 'n kans gegun word nie. Daar word
onmiddelik na 'n kits-oplossing gegryp, na
mensgemaakte medisyne, voordat Moeder Natuur 'n
kans kan kry. Dink bietjie na: het jy al siekerig
gevoel, nie medisyne gehad nie, gaan slaap en tog
beter gevoel die volgende oggend, sonder om
‘medisyne’ te neem? Nou hoe dan kan mens gesond
raak sonder 'medisyne'? Soms kort jy net rus en
51

geduld om beter te raak, jy moet net die
witbloedselle kans gee om hulle werk as soldate te
doen. En sover as jy dit kan bekostig, neem
onbesoedelde kosse en aanvullings wat kom uit
Moeder Natuur se apteek, wat saam met jou wit
soldate werk, en nie teen hulle nie. En soms is dit
beter om niks te eet nie, sodat die liggaam
ongehinderd sy outomatiese skoonmaak- en
helingswerk kan voltooi."
“Ek kan nogals aan ‘n hele paar kere dink waar
ek gaan slaap het, en die volgende oggend nie beter
gevoel het nie. Gewoonlik was daar ‘n paar
drankies die vorige aand betrokke,” merk Jan droog
op.
Danie merk nou op: "En weer-eens draai ons vas
in ons moderne kultuur: as jy siek voel, kan jy nie
net by die huis bly en rus nie. Arbeidswetgewing
skryf voor jy moet dokter toe gaan en jy moet 'n
doktersbrief kry, en meestal word jy vol medisyne
52

geprop, selfs as jou ‘siekte’ eintlik net ‘n ou
boere-babbalas is."
"Die liggaam is eintlik so eindeloos kompleks dat
niemand werklik met sekerheid kan sê wat aangaan
nie. En waar iets hoogs kompleks is, is daar uit die
aard van die saak baie verwarring, onkunde en
irrasionele bygelowe. En waar die onbekende
heers, gryp mense na geloof om die vrees weg te
kry, of hulle vertrou blindelings op iemand wat lyk
of hy weet wat aangaan. As jy wil glo dat dokters
superslim mense is wat presies weet wat aangaan in
jou liggaam, dat hulle kan 'sien' wat op 'n
molekulêre skaal aangaan, dan is dit tog seker jou
reg om dit te glo. As jy wil glo medisyne is so
eenvoudig soos, hier-is-‘n-lys-van-simptome-
vind-‘n- middel-wat-dit-aanspreek, dan staan dit jou
vry. Of as jy wil glo dat jou pastoor jou kan
gesondbid deur helende hande op jou te lê, dan is dit
ook jou reg. Of, as jy egter soos ek, wil glo dat
53

Moeder Natuur se eie apteek die beste na jou
omsien, dan is dit mos ook my reg en vryheid?" vra
Manus.
Danie vra nou: "Manus, volgens jou eie
redenasie, siende die liggaam se werking dan so
kompleks is, erken jy dus dat jy nie Moeder Natuur
se werking ten volle verstaan nie, en dat jy die
onbekende hanteer via jou 'nuwe geloof'?"
"Ja, jy het geen ander keuse as om die beperkinge
van jou begrip te erken nie. Binne die liggaam
gebeur alles op 'n mikroskopiese-, selfs molekulêreen
elektronvlak, wat selfs onder die invloed staan
van elektro-magnetiese golwe en die maan se
bewegings! So min soos wat die mensdom in staat
is om die buitenste ruimte te koloniseer, so min is
ons in staat om werklik te weet wat in detail op so 'n
klein skaal aangaan. Waar kom die aarde, son en
ander sterre vandaan? Waar kom saad vandaan,
waar kom DNA vandaan? Niemand weet werklik
54

nie. Ons kan net spekuleer of glo in die Ontwerper
en Oorsprong van Lewe. Hoe lewe ontstaan en hoe
dit aan die gang gehou word, is vir my net te
wonderbaarlik om dit aan Toeval toe te skryf. Dit
maak my glo dat daar tog 'n Heilige Orde, ‘n Goeie
God, is. Sy natuurwette is lewendige, ewige en
onveranderbare kragte," antwoord Manus.
Jan kry hoendervleis oor sy hele lyf. Die
woorde wat Manus nou spreek, laat hom dink aan
die liedjie van sy drome, “Kan dit waar wees, dat
selfs nie eers…” Hy sit diep terug in sy stoel, maar
sê niks nie.
"Wat behels hierdie 'nuwe geloof' van jou nog,
watter ontdekkings het jy nog gemaak?" vra Danie.
"Dit is nie werklik nuut as sulks nie. Die mens
se biologiese werkinge is tog dieselfde sedert die
vroegste dae. Hippokratis, meer as twee duisend
jaar gelede, was gefasineer deur die liggaam se
55

ingeboude helingsvermoeëns. ‘As 'n wond aan die
buitekant kan genees, dan sou dieselfde mos aan die
binnekant kon gebeur,’ was sy redenasie. Vandag,
danksy elektron-mikroskoop-tegnologie, weet ons
dat daardie ‘mistieke’ helingsvermoeëns bewerk-
stellig word deur jou immuunstelsel: die
verskeidenheid van witbloedselle wat saamwerk en
kommunikeer soos soldate. Jy kry verkenner-
soldaatjies, jy kry vegsoldaatjies, jy kry kamakazi-
soldaatjies, en daar is ook soldate wat te make het
met die berging en verspreiding van militêre
inligting! Dit is die soldate wat die genesing bring,
nie die kos of medisyne nie. Jou kos of medisyne
kan ten beste die witbloedselle aanhelp, maar dit
bly die intelligente, lewendige soldaatselle wat die
ware genesing bring, dit is hulle wat spesifiek kan
teiken. Ek glo dit is wat Thabo Mbeki en Manto
Tshabalala-Msimang probeer sê het – en daarvoor
het die hoofstroom-media hulle afgemaak as sotte.
56

Dis jammer Manto is toe later dood aan
lewer-probleme van haar straf drinkery…dit is soos
ek wat rook en in dieselfde asem preek oor
gesondheid… Hoe dit ookal sy, dit spreek mos
vanself dat jy nie jou eie soldate moet dooi nie!"
"So jy moet jou witbloedselle as vrinne beskou! "
lag Jan.
"Juis, net so. Skep die beste moontlike klimaat
vir jou selle, en jy kyk na optimale gesondheid en
krag as beloning. Klimaat is belangrik vir 'n
soldaat. Wat het nie gebeur met Napoleon en
Hitler se soldate in die Russiese wintersneeu nie?
Baie mense probeer wel die Natuurlike Roete, maar
hulle gee te gou op, want ons 'moderne' kultuur hou
van kits- oplossings, want ‘kits’ is mos ‘slim’...
Hulle neem nie in ag dat dit jare se ongesonde
gewoontes is wat bydrae tot die swak interne
klimaat nie, en dat die klimaat nie oornag sal herstel
nie. Dit kan maande tot jare neem, en soms is volle
57

herstel nie moontlik nie. Min mense het daardie
tipe geduld. So ons gaan liewers dokter toe, kry
ons verligtingtjies en pynverdowers, maar ons word
nooit werklik gesond nie. Onthou, jy wil nie net
'gesond' wees nie, jy wil ook sterk en wakker
wees! En glo my, as jy eers die Natuurlike Roete
volg, wil jy nie weer omdraai nie, want dit is heerlik
om elke dag jonger te voel! Ek kan nie onthou
wanneer laas ek sooibrand gehad het nie, of moeg en
moedeloos in die oggend opgestaan het nie!"
"Jy laat dit amper te maklik klink: beheer net die
klimaat om jou soldate te help, en gee hulle die beste
moontlike voeding. Maar dit beteken jy moet dan
konstant let op wat jy eet en drink... dit vat bietjie
die pret weg, dink jy nie?" vra Danie.
"Wel, jy moet kies: pille en dokters, of gesonde
kos en Moeder Natuur as dokter. Ek verkies
Dokter Natuur, baie dankie. Dit is ook baie
goedkoper!" sê Manus.
58

"Maar ek sou darem reken dat hongerte jou
soldaatselle ook kan belemmer. Enige kos is seker
darem beter as niks! So ek gaan nou my vleis braai
en basta met jou 'nuwe geloof'. Eet jy jou rou
avokadopere, en ek sal my tande in die rooi
sappigheid inslaan, dankie!" terg Jan.
"Jan, hoekom doen jy nie 'n eksperiment nie?"
vra Danie uitdagend. "Volg Manus se advies vir
die volgende paar dae, en kyk of jy beter voel. Wat
het jy om te verloor?"
"Dokter Manus, ek wil inskryf! " lag Jan
sarkasties.
"Goeie genugtig nee, jy moet jou eie dokter
wees!" sê Manus skerp. "Niemand weet wat die
presiese effek gaan wees as jy skielik jou dieet
verander en sommer die bloeddrukpille net los nie.
Hoe kan ek weet wat die huidige graad van chaos is
in jou uiterse komplekse stelsel, en hoe baie kakkas,
59

esoedeling daar vassit? Dit is soos wat Danie sê:
dit is 'n eksperiment en jy moet altyd ingedagte hou
dat die kompleksiteit van jou liggaam jou 'n paar
'curve balls' kan gooi. Eksperimenteer, en kyk hoe
jou liggaam reageer. Net jyself sal werklik kan
weet of dit beter gaan of nie, of jou pyn ligter raak of
nie, of jy begin sterker voel of nie. In baie gevalle
egter, soos dit met myself was, voel mens
aanvanklik slegter soos wat jou liggaam begin om
ontslae te raak van die besoedeling. Maar die
beloning is die moeite werd as jy vasbyt. Dit is
lekker om weer jonk en lig te voel!"
"OK, so waar begin mens dan? " vra Jan.
"Ontsnap uit die tronk van vraatsug, of
'gluttony', soos die Engelse sê. Eet minder totdat
jou maag weer plat is. Jy prop baie meer in as wat
jou selle werklik nodig het. Ek belowe jou dat as jy
vanaand die vleis los, jy nie sal vergaan van die
hongerte nie. Jou soldaatselle is mooitjies in staat
60

om hulle oggendpappies te kry uit die vetlagies.
Sny ook kwaai op die rooiwyntjies."
"Ag nooit, dit is belaglik! Ek is nou vrek
honger, en weet jy hoe hard het ek en ou Danie aan
daardie kan wyn gedra! Ook maak jou 'nuwe
geloof' nie sin nie - vleis en wyn word mos juis deur
Moeder Natuur verskaf, en as ek so daaraan ruik, is
daar geen chemiese dampe nie!" roep Jan uit.
"Jy het seker al gehoor van pH, hoe suur of
alkalies 'n vloeistof is?" vra Manus.
"Wat het dit met die prys van eiers, vleis of wyn
te doen?" wil Jan ongeduldig weet.
"Baie. Die kosse wat jy eet het 'n invloed op die
pH-balans in jou liggaam se vloeistowwe. Reeds in
1931 het 'n ene dokter Otto Warberg die Nobelprys
vir sy ontdekkings gekry. Hy het vasgestel dat
virusse en kwaadaardige selle floreer in 'n suur
omgewing. Dus maak jy jou witbloedselle se taak
61

moeiliker, jy belemmer hulle, as jy 'n suur
omgewing aanhelp. En raai wat, meeste van die
'lekker' goed, soos witbrood, koek, suiker, melk,
vleis en wyn, het 'n erge suur-uitwerking! Ander
tipe kosse soos tamaties, avokadopere en
suurlemoene, se uitwerking is weer alkalies.
Virusse en kwaadaardige selle hou nie van 'n
alkaliese omgewing nie, so eet hierdie kosse en dan
help jy mos die witbloedselle.
"Ook, as jy alkalies eet, sal jou bene nie verswak
nie. As jou liggaam te suur raak, word 'n
outomatiese verstelling gedoen deurdat kalsium uit
jou bene getrek word om die pH-balans te probeer
herstel. Hou die vloeistowwe alkalies, dan is dit
mos nie nodig vir jou liggaam se ingeboude,
outomatiese balanseringsmeganismes om die bene
se kalsium te gebruik nie."
"Maar suurlemoene is dan suur, dit maak nie sin
nie?" vra Jan met 'n diep frons.
62

"Dit gaan oor wat die uiteindelike uitwerking is
nadat jou liggaam die kos verteer het, wanneer net
die afval- en byprodukte van die kos oorbly.
Suurlemoene se uitwerking is alkalies nadat dit
verteer is, terwyl diere- produkte en drank se
uitwerking weer suur is. Ook, hoe meer die vars
kos chemies verwerk word, hoe meer afvalstowwe
is daar.
“Daar is nog ‘n ander kompleksiteit ook. As jy
kosse meng, kan dit ook 'n rol speel. Byvoorbeeld,
vleis en brood saam verteer nie baie goed nie, jou
tipiese hamburger. Die ensieme wat vleis verteer
werk teen die ensieme wat brood verteer. Wat dan
kan gebeur is dat die kos te stadig verteer word en
letterlik begin vrot in jou maag. Die fermentasie
dra dan by tot 'n suurder pH-kondisie. Deur net
minder te eet en nie kosse te meng nie, het jy klaar
reuse-stappe geneem om jou gesondheid te verbeter.
Dit is meer ‘n kwessie van self-displine en vasbyt as
63

‘slimheid’.”
"Dit voel bietjie gekompliseerd..." sê Danie. "Nou
moet jy die hele tyd wonder wat die uitwerking van
gemengde kosse gaan wees."
"Wel, verwyder die onbekende deur nie kosse te
meng nie. Aanvanklik voel dit vreemd om nie
meer aan tafel te sit en groot gemengde maaltye te
verslind nie. Mens moet eerder peusel-peusel, een
tipe kos op 'n slag en ook ver genoeg uitmekaar dat
dit nie meng nie, en hoe meer alkalies, hoe beter
natuurlik. En drink skoon water as jy dors is. Tien
koppies koffie 'n dag is nie 'n vars idee nie. O ja, en
koffie en kola het 'n baie hoë suur-effek. Hoekom
iets drink as te veel daarvan jou bene kan verswak of
jou witbloedselle kan belemmer? Hoe weet mens
wanneer te veel te veel is, eers as iets ingee?
Probeer jouself tog die pyn spaar. Maar hier weer
preek ek eintlik vir myself, want rook dra ook by tot
‘n suurder klimaat."
64

"So baie sosiale interaksies vind plaas rondom
mense wat saam eet en drink en rook. Dit is so deel
van enige kultuur en ekonomie. Wat sal gebeur as
jy die groot saam-etes wegvat?" wonder Danie.
"Of as iemand jou 'n hamburger aanbied. Moet
jy nou eers die broodjie eet, 'n rukkie wag en later
die vleisie eet? Dit klink nie baie prakties nie..."
voeg Jan by.
"Baie mense lewe net om te eet. Groot eet is
hulle motivering, en hulle sal dink jy is simpel as jy
kom met jou alkaliese peusel-peusel praatjies.
Maar vir die wat eet om te lewe, kom die 'nuwe
geloof' , hoe sal ek sê, amper vanself!" sê Manus.
Hy voeg by: "Dit is goed en wel om oor te skakel
na alkaliese kosse, maar as mens oorgewig is, dan
het jy in alle waarskynlikheid laag-op-laag
slymerige aanpaksels in jou derms waarbinne
parasiete lekker kan floreer. Hierdie
65

mikro-organismes steel voeding weg van jou eie
selle, hulle steel selfs jou tamaties! So jy bly dus
honger, en jy eet nog meer en word nog dikker. En
hierdie parasiete se poefies is ook suurvormend.
Dit raak soos 'n swembad in die somer, en die pomp
het gebreek. Maar jy moet asseblief nie, om
Vadersnaam, mensgemaakte gif soos daardie
witbleek verslankingspille gebruik om binne te
probeer skoonmaak nie. Vertrou liewers op die
hulp wat Moeder Natuur ons bied - eeue-oue
gebruike soos Hippokratis se appel-asyn, of Jesus
wat mense aangemoedig het om te vas. Daar is baie
natuurlike hulpmiddels om die kolon skoon te kry,
en daar is ook dokters wat spesialiseer hierin. Maar
hierdie gebruike word meestal afgemaak as
kwaksalwery deur die moderne medisyne-industrie,
of eerder, dit word nooit werklik adverteer nie, want
jy kan dit nie patenteer en verkoop nie.
66

“Van kleins af word ons geleer dat polisiemanne
die orde handhaaf, en dat dokters ons gesondheid
handhaaf. Maar hoor my lied: Jy moet jou eie
persoonlike orde handhaaf en jou eie dokter wees; en
as jy onseker is, kan jy tog raad vra by iemand wat jy
vertrou."
Na 'n rukkie se stilte sê Jan opgewonde: "Weet
julle, ek is moeg om die hele tyd moeg te voel. Ek
drink my pille, en ek is redelik pynloos, maar ek wil,
soos jy sê, nie net ‘gesond’ wees nie, ek wil sterker
en wakkerder voel! Ek gaan dit tog probeer. Ek wil
leer om my eie dokter te wees!"
"Goed vir jou," sê Manus en hy klop Jan op die
skouer. Manus het nou 'n ondeuende vonkel in sy
oog. "Begin sommer nou deur jou vleis vir my en
Danie te gee. Ons sal dit terdeë geniet, dankie baie!"
"Maar ek dog jy eet net gesond?" maak Jan
beswaar.
67

"En soms uitmis op ietsie lekkers? Nie sommer
nie! Onthou net, as jy eers jou balans gevind het,
dan maak dit nie saak as jy soms 'verkeerd' eet nie.
Jou liggaam is mos 'n tawwe kalant wat baie
besoedeling kan hanteer. As jy tagtig persent
alkalies eet en slegs twintig persent suur, dan is jy
aan die veilige kant. Maar kry eers jou derms
skoon totdat jou boeppens weg is. As jy nie kan
leer om jou eetlus te beheer nie, dan kan jy maar
verwag om dikker en dikker te word, en om sieker
en sieker te raak. Daar is darem ‘n verskuilde
voordeel in armoede: jy sal jouself nie sommer dood
eet nie!"
Jan haal die vleis uit sy rugsak, en oorhandig dit
aan Manus. Vies mompel hy: "Ek hoop nie jou
hele teorie was net 'n party-trick nie. Môre lag jy
en Danie julle-self papies as ek flou neerval van die
hongerte!"
68

Manus lag gemoedelik: "Nee ou vrind, die
meeste van wat ek jou vanaand vertel het, het ek
eerstehands ervaar. Daar is ‘n rasionaal agter dit
wat werk op die onveranderbare wette van die
natuur. Probeer dit net, jy sal sien, Moeder Natuur
se wette werk ook in jou liggaam. Dê, hier is vir
jou 'n paar neute om die ergste hongerpyne te stil!
En jy wat die Bybel al so baie gelees het, weet mos
dat Daniël en sy vrinne net groente geëet het en
sterker was as Koning Nubedkadnesar se eie
oogappels wat van vleis en wyn geleef het."
*
Later sit Jan verlangend en kyk hoe Manus en Danie
smul aan sy vleis. "Julle blikslaters, kyk net hoe
anti-sosiaal is dit as mense nie saam eet nie!"
"Jy het neute en avokadopere gehad, jou
ondankbare sog!" spot Danie hom terug.
69

"En kyk wie is nou heilig! En wat het jy gedoen
om vanaand toestemming te verdien om suur te
eet?" wil Jan tergend weet.
"Wel, ek was nog nooit 'n groot eter nie. My
maag is nog plat, so ek het bietjie 'n voorsprong, ou
Dikkes!" koggel Danie terug.
Jan draai na Manus toe wat al 'n hele rukkie stil
is. "En hoekom is Dokter Natuur nou so stil?" vra
hy.
"Eishhh, 'n paar glasjies rooiwyn en my koppie is
lomerig en hy draai sjo bietjie. Dit isj sjeker nou
maar wat gebeur as jy vino uithaal net vir spesiale
geleenthede. Jy is 'n lekker 'cheap date'!" lag Manus.
"Nee, ou vrind," waarsku Jan. "Jy gaan nie op ons
'fade' vanaand nie! Dit is seker net my verbeelding,
maar ek voel al klaar minder moeg. Ek dink jy
moet liewers die wyn nou los en oorslaan water toe,"
stel Jan voor.
70

"Maar is jy nie 'n knap student nie," terg Manus.
"Een ou lessie in die werking van die liggaam, en jy
is reeds 'n ekspert!"
"O, maar ek is reg vir die volgende les, Meester,"
terg Jan, en hy buig sy kop soos 'n kneg wat bevele
afwag.
"OK, hier is 'n interessante vraag: Wat is goeie
kwaliteit water?"
"Seker as dit skoon is?" antwoord Jan.
"Maar hoe weet jy of dit skoon en veilig is?"
"Jy kan dit seker proe, of bloot met die oog sien?"
"Jy het al twee koppies koffie en 'n paar glase
water gedrink vanaand. Waar het die water
vandaan gekom?"
"Seker uit die reënwater-opgaartenkie wat daar
anderkant staan," sê Jan en hy beduie in die rigting
van die hut. Hy frons 'n oomblik. "Mmmm, selfde
71

probleem as met kos nê - kan jy die verskaffer
vertrou? Hoe lank terug het dit gereën? Hoe
skoon was die lug waardeur die waterdruppels moes
val, of is die tenkie dalk opgevul met die stroompie
se water? Hoe lank al staan die water daar in die
tenkie, wonder ek nou..."
Manus strek na sy rugsak en haal 'n apparaat uit
wat lyk soos 'n fietspomp. Jan en Danie kyk hom
fronsend aan. "Dit is 'n tru-osmose pompie,"
verduidelik Manus. "Jy forseer water deur 'n
membraan wat omtrent net watermolekules
deurlaat. Jy kan selfs seewater gebruik. Die
resultaat: heerlike skoon, mineraalvrye water! Laat
ek demonsteer."
Manus staan op en gaan tap water by die tenkie.
Dan begin hy die apparaat pomp en 'n dun straaltjie
water begin uitloop.
72

"Goeie genade, maar mens moet hard werk vir
een ou glasie water!" lag Jan.
Danie is besig op sy skootrekenaar en hy frons
diep. "Ek het julle ouens gewaarsku: as ek dink julle
praat strooi, gaan ek julle 'opcheck' met Google.
En wel, ek het nou-net twee soeke gedoen. Een vir
'health dangers of reverse osmosis water' en een vir
'health benefits of reverse osmosis water.' Die
opinies verskil soos dag en nag: Die een klomp
reken jou liggaam het minerale nodig, en as jy die
soute uit die water haal, dan gaan die mineraalvrye
water die minerale uit jou liggaam onttrek. So hulle
reken tru-osmose water, gedisteleerde water, of selfs
reënwater, is sleg vir jou.
“ 'n Ander klomp reken weer tru-osmose water is
veilig, mits jy net die minerale terugsit nadat die
water deur die membraan gegaan het. Seesout is
blykbaar die beste want dit bevat 'n wye spektrum
van minerale soos natrium, magnesium, yster,
73

kalsium, kalium en so aan, en ook is die verhouding
van al die minerale tot mekaar, heel poëties,
dieselfde soos in die mens se bloed.
“ 'n Ander klomp reken weer jy moet 'n
onderskeid tref tussen dooie en lewendige minerale.
Dooie minerale, en dit sluit seesout in, is blykbaar
nie bio-versoenbaar met mense nie, terwyl
lewendige of organiese minerale in vars plantvorm
voorkom en die minerale dus bio-versoenbaar maak.
Nou hoe nou?" vra Danie.
Manus antwoord: "Wat jy daar noem, is
weereens 'n voorbeeld van hoe kompleks die
werking van die liggaam op detailvlak is. Ons weet
wel dat as die soute-konsentrasie in jou bloed te
hoog is, water uit jou selle getrek word deur die
proses van osmose, en die selle krimp. Osmose is
maar net een van Moeder Natuur se vele
meganismes om balans te handhaaf: Water sal
altyd probeer beweeg ten einde die
74

soute-konsentrasies dieselfde te maak. So, as die
soute-konsentrasie buite die sel te hoog is, dan
beweeg water na buite, en die sel krimp.
Andersins, as die soute-konsentrasie buite die sel te
laag is, beweeg water die sel binne en die sel swel op
en kan selfs bars! En hier is weer 'n wonder van
Moeder Natuur se werking in jou liggaam: daardie
fyn soute-balans in jou bloed word deur jou niere en
'n sekere gedeelte van jou brein, die 'hypothalamus',
gereguleer. Dit gebeur vanself, soos asemhaling,
of die liggaam se ander outomatiese prosesse om
byvoorbeeld die pH-balans te reguleer deur kalsium
uit die bene te onttrek as die omgewing te suur raak.
As jy verder op Google gaan, sal jy sien hoe gereeld
selfs die moderne dokters verskil! Google bietjie
'sea salt' of 'chemotherapy' se voordele en nadele, en
jy sal dieselfde patroon van uiteenlopende opinies
sien. As die liggaam eenvoudig was, sou daar tog
seker konsensus kon gewees het op wat goed en wat
75

sleg is?"
"Mmmm, en wat is die beste wat mens kan doen
in die aangesig van onsekerheid? Maak sekere
aannames en besluit op iets. Hopelik sal tyd jou
leer of jou aannames geldig was of nie," sê Danie.
"Nou ja toe, na alles wat ons vanaand al gesels
het, wat sou jou aannames wees, en wat sal jy dan
besluit omtrent die tru-osmose water?" vra Manus.
Danie dink 'n rukkie na en antwoord: "Dit is tog
waar, mens kan nie grond eet nie, of seewater drink
nie. Slegs plante kan voeding uit die grond trek.
Deur die wondere van die plant se DNA, die regte
kondisies en sonlig-energie, is plante in staat om die
dooie minerale om te skakel, of ‘op te wen’, na 'n
vorm wat lewendig is en wat deur die organe in jou
liggaam opgeneem en gebruik kan word. Ja, 'n
lekker, soet, vars appel maak baie meer sin as dooie
sout! So, kry jou minerale uit die vars kos wat jy
76

eet, en drink gerus mineraalvrye water wat basies
dieselfde is as reënwater. Vir dieselfde rede dat jy
nie moet rook nie, moet jy ook nie seesout of
tafelsout neem nie, of kosse met sout in nie.”
"Maar die meeste plante vrek in seewater. Dit
behoort mos nie saak te maak of die dooie minerale
in die grondwater of in die seewater is nie. Volgens
jou redenasie behoort plante te floreer in seewater,
daar is mos lekker baie dooie minerale beskikbaar,
en die son verskaf mos die energie sodat die dooie
minerale opgeneem kan word na iets lewendigs
volgens 'n DNA patroon," daag Manus hom uit.
Danie het nie 'n antwoord reg nie. "Nou vra jy my
vas. Net sodra ek dink ek snap iets, dan kom jy en
dop jy die hele ou appelkar om!"
"Die rede hoekom plante vrek in seewater, is
omdat die konsentrasie van soute te hoog is. As die
konsentrasie van soute buite die plantwortel hoër is
77

as binne die wortel, dan sal die natuurwet van
osmose water uit die wortel trek, en die wortel sal
krimp en vrek, net soos met 'n menslike sel. So,
seewater kan gebruik word vir plante, mits die
konsentrasie soute eers verminder word. Mens sou
dus naby die see in die woestyn lekker kon boer as jy
die seewater koste-effektief kon ontsout," help
Manus hom uit.
"Dit klink reg vir my," tree Jan weer toe tot die
gesprek. "Druiwe, bevat byvoorbeeld baie yster,
lewendige, opgewende, bio-versoenbare, organiese
yster soos julle sê. Mens gaan tog nie spykers in
water gooi en dit laat roes en dan die geel mengsel
drink en dink jou selle gaan daarvan hou nie! Dit is
'n dom chemiese mengsel soos seewater. Maar
wonderlik is dit tog dat jy die geroeste water as
besproeing vir druiwe sou kon gebruik, mits die
konsentrasie natuurlik nie te hoog is nie."
78

"So gepraat van druiwe! Danie, gee bietjie
daardie kannetjie aan asseblief," vra Manus. Danie
leun oor en gee die kannetjie vir hom aan. Manus
skink nog 'n vol glas wyn, en hy steek ook weer ‘n
sigaret aan. Hy is aangeklam en mors van die wyn.
Hy staar na die donkerrooi plas op die grond.
"Alles goed en wel," mompel hy. "Mettertyd sal die
wyn weer ontbind tot die rou minerale, en dan is die
dooie yster weer beskikbaar vir die volgende plant.
Oor-en-oor-en-oor word dieselfde atome gebruik.
Die son maak dit lewendig vir ons, en ons maak dit
dood tot waar dit weer opeindig in die grond of in
die wye oseaan. Die groot sirkel van die lewe en
dood..."
Danie en Jan kyk medewetend na mekaar.
Hulle is besorg oor hulle vrind. "Hoe gaan dit nog
met jou besigheid, Manus?" vra Jan.
79

Manus haal diep asem en sug dan. "Hoe ironies,
nie baie gesond nie. Ons oorleef, maar ook net-net.
Ek moet myself nog gereeld oortuig dat die
spanning wat onafhanklikheid meëbring, alles die
moeite werd is vir die doel om onafhanklik te wees.
Dit is lekker om jou eie baas te wees, net soos wat
dit lekker is om jou eie dokter te wees. Maar tans is
SARS my baas. Hulle hou 'n swaard oor my kop,
en om die eerlike waarheid te sê, dit voel of my
gesondheid en geestelike kalmte weer begin om
terug te gly..."
Manus het sy glas reeds leeggedrink en skink nog
wyn in. Hy lyk nie lus om verder te praat nie.
"Nou hoekom is SARS op jou?" por Danie hom
aan.
"Destyds, toe my gesondheid so swak was, het ek
nie daarby uitgekom om al die statutêre werk te
voltooi nie. Nou kom SARS met allerlei
80

administratiewe boetes en rentes, en dit neuk alles
op. Ek kan SARS nie nou betaal nie, en daarom sal
SARS ook nie 'n belastingklaringsertifikaat aan my
uitreik nie. Sonder die sertifikaat betaal baie van
my kliënte nie, en so knars die masjien dan tot 'n
stilstand..."
Jan sê nou: "Ek sal julle mense een ding sê:
Sedert 2008, toe die kontantkrisis in Amerika en
Europa sy kop so erg begin uitsteek het, het
Suid-Afrika se ekonomie ook onder geweldige druk
gekom. Die regering hou egter nog lekker baie vet
partytjies en vlieg die hele wêreld vol. Ook leen
hulle geld vir hulle ‘struggle’-vennote soos
Swaziland. Groot moela word benodig om dit alles
vol te hou. So SARS sit, ongetwyfeld onder
instruksie van die regering, geweldig baie druk op
Jan Alleman en probeer elke laaste sentjie uitmelk
met maksimum boetes en minimale buigsaam-
baarheid. Dit is seker nou nie die beste troos nie,
81

Manus, maar jy is darem nie die enigste ou wat deur
SARS vasgepen word nie."
Manus wend darem 'n poging aan tot humor:
"Und dat is a consolation like dey say in Turkey wen
day cuts off de wrong man's head!"
Danie vra nou: "Barak Obama verwys gereeld na
die finansiële stelsel as 'n pasiënt wat fyn gemonitor
word. Maar ek kon nog nooit mooi verstaan waar
die 'krisis' vandaan kom nie. Jan, jy werk tog elke
dag met aandele en sulke goed. Weet jy wat die
kern-oorsaak is van die huidige siekte-toestand?"
"Dit is die eiendomsmarkte, veral in Amerika,
wat dit veroorsaak het. Sien, vet banke het
links-en-regs lenings toegestaan aan mense wat dit
nie rêrig kon bekostig nie. Toe is geweldig baie
kontant gebruik in die konstruksie van nuwe huise.
In Amerika, as jy nie meer jou paaiemente kan
bybring nie, vat jy die sleutel terug vir die bank, en
82

die bank sit dan met die probleem om die eiendom
weer te verkoop. Aanvanklik het die banke die
teruggenome eiendomme sommer teen 'n lekker
wins aan die volgende ou verkoop wat dit ook nie
rêrig kon bekostig nie. Die oomblik toe die kopers
begin opdroog, toe begin die borrel bars, net soos
enige ander piramiede-skema wat op vals aannames
gebou is. So, die geld sit letterlik in eiendomme
wat in die eerste plek nooit gebou moes gewees het
nie."
"Oooo, ek sien," sê Danie. "Jy sou seker kon sê
dat vraatsug dit veroorsaak het. En ek bedoel dit
dalk selfs letterlik. Die bankiere is omies met groot
boeppense, en om daardie pense vol te hou, moet
hulle met groot risikos speel. Ek sou amper reken
dat Manus se 'nuwe geloof' die finansiële krisis
destyds sou kon afweer, want dit herrangskik
prioriteite, en vraatsug verskyn glad nie op die lys
nie. Wat sê jy, Manus?"
83

Maar Manus antwoord nie. Hy het in sy stoel
aan die slaap geraak en maak klein snorkgeluidjies.
Jan vat Manus se wynglas uit sy hand en gooi die
laaste paar druppels oor die plante uit.
"Ek kry die ou nogal jammer," se Jan. "Hy werk
vrek hard en kom net nie voor nie. Hy vat hierdie
gesondheidsding van hom tot die uiterste want dit is
seker sy manier om te ontvlug van die skuldswaard.
Maar die spanning gaan hom onderkry, maak nie
saak hoeveel neute en avokadopere hy eet nie."
"Maar dit is juis een van die voordele van 'n sterk
lyf - die gees is by 'default' ook sterker, en dan kan jy
spanning beter hanteer. Vir my lyk dit of Manus
die spanning goed hanteer. Afgesien dat hy nog
rook, is hy baie sterk en fiks," sê Danie.
"Mmmm... dalk is jy reg, maar ek hoop tog
Manus vind spoedig 'n uitweg, want ons kan mos
sien hoe knaag dit aan die man se gees. Hy het
84

vanaand meer wyn gedrink as wat ekself
voorgeneem het om te drink - nie baie stabiel vir 'n
man wat 'n 'health nut' is nie! Hy mog dalk kalm
voorkom, maar in my opinie is hy 'n bietjie naby aan
die afgrond se rand..." sê Jan.
"Ja, ek dink jy is eerder reg. Moet ons hom nie
dan dalk probeer uithelp met SARS nie? Ek het nie
vreeslik baie spaargeld om uit te leen nie, maar
miskien kan jy hom help?" stel Danie voor.
"Jy ken vir Manus, hy sal nooit hulp aanvaar as
dit beteken hy moet sy onafhanklikheid prysgee nie.
In sy boekies 'help' jy glad nie as afhanklikheid
gekweek word nie. Dit is tog 'n reël van die
Vrinne-bond waarop ons destyds ge-'pinky-swear'
het. Afgesien daarvan, as jy kyk na die
afskuwelike verkwisting van belastinggeld in ons
land, is dit amper ons plig om die regering te boikot
totdat hulle meer verantwoordelikheid toon in die
bestuur van ons nasionale bates," sê Jan.
85

"Vergeet vir eers van die breër politiek, fokus op
Manus se probleem. Manus gaan mos nie sy
onafhanklikheid prysgee as hy geld leen nie. Hy
sal dit mos kan terugbetaal. As ons SARS van sy
skouers af kan kry, dan gaan hy mos meer energie en
tyd beskikbaar hê om sy besigheid vinniger te laat
groei," stry Danie nou.
"Hei julle ouens, ek slaap nie so vas nie!" laat
Manus nou van hom hoor. Hy gaap en sit vorentoe
in sy stoel. "Ek het darem 'n plan met SARS, daar is
darem nog hoop."
"En wat is jou plan?" wil Jan weet.
"Ek gaan die patetiese kaart speel. Die regering
het onlangs mos nuwe maatskappye-wetgewing
uitgebring. Daarvolgens kan 'financially distressed
companies' aansoek doen vir 'n 'business rescue
procedure'. As ek my bereidwilligheid toon om
saam te werk volgens die raamwerk wat die regering
86

self ingestel het, dan kan ek dalk 'n voorlopige
belastingsertifikaat kry en moontlik selfs ligter
boetes betaal. As dit nie werk nie, dan sal ek dit
oorweeg om geld by julle te leen. Maar dit sal 'n
absolute laaste uitweg wees. Maar duisende
dankies om te kan weet dat die leen-opsie ten minste
nou beskikbaar is. Dit voel reeds of 'n berg van my
skouers af is!"
Manus staan op en gee 'n lekker la-a-a-ng strek
en ‘n gaap. "Dit is so 'n heerlike aand buite. Ons
kan nie nou al gaan slaap nie. Laat ek nog bietjie
koffiewater gaan pomp."
"Drie hoera's vir die Vrinne-bond!" lag Danie.
"Dit het dalk lank gevat om aan die gang te kom,
maar nou help ons mekaar uiteindelik!"
"Maar hoe help ek julle?" vra Manus. "Al wat
ek doen is om julle ore van julle koppe af te verveel
met my moeder-natuur-teorie en SARS-sagas!" Hy
87

gaan sit weer.
"Jy help, meer as wat jy besef, my vrind," sê Jan.
“Al jou praatjies het vistas van nuwe gedagtes in my
kop oopgekloof. Jy het my 'n vars perspektief
gegee. Julle ouens weet mos dat ek maar sukkel om
die NG-mense se Bybel letterlik op te neem. Maar
daar is tog goed wat mooi is. Het Jesus nie gesê:
'Watter groter liefde is daar as hy wat sy lewe vir sy
vriende aflê nie? ' Manus, weet jy hoe baie ek
kommer aan die gedagte dat ek enige dag kan
omkap weens 'n hart-aanval! Dit is 'n swaard bo my
kop! Jy het my nou 'n handvatsel gegee waarmee
ek die probleem kan takel. Ek gaan defnitief jou
advies deurvolg, en jou nog baie pols vir meer
inligting. Duidelik het jy al baie navorsing gedoen
en deur al die uiteenlopende opinies gesif. En soos
jy, wil ek weer gesond, lig, sterk en wakker word, en
dan is my swaard ook weg! So, watter groter liefde
is daar as jou vrind jou lewe vir jou teruggee? Die
88

een oomblik vrees ek die einde is naby, en nou, wel,
nou is daar weer 'n nuwe begin, 'n nuwe hoop, 'n
nuwe plan."
Verbaas kyk Jan na Manus. Dit lyk of die man in
trane wil uitbars. "En nou?" vra Jan.
"Vir die eerste keer in baie jare voel dit of dinge
begin regkom, asof daar tog mooi patrone in die
lewe is. Ekskuus dat ek so tranerig is, seker ook te
veel wyn! Maar weet jy Jan, in daardie einste week
wat jy my ge-Facebook het, het ek begin dink aan
selfmoord. Die konstante spanning het my lewe
hel gemaak. My siel kon nooit rus nie, en ek het
begin reken dat ek nie die eerste ou in geskiedenis
sou wees wat aan die einde van die dag besluit om
uit Hel te ontsnap nie." Die trane loop nou vrylik
oor sy wange en hy snik onbeheers.
89

"Hei, ou vrind," sê Danie sag en hy sit sy hand op
Manus se skouer. "Jy moenie alleen voel nie.
Daar is in hierdie siek wêreld moer baie mense in
pyn, baie wat elke dag deur hel gaan..."
En daar sit die drie vrinne, veertig-jaar-oue, groot,
uitgevrete mans, en hulle tjank dat die biesies bewe!
Daar is net geen keer aan die emosie nie. Jan huil
omdat hy verlig voel – hy vrees nie meer ‘n
hart-aanval nie. Manus huil want dit is jare se
spanning wat nou ontlont. En Danie huil sommer
net uit blydskap, en dan die volgende oomblik vir al
die smart in die wêreld.
En naderhand begin hulle lag. Naderhand
skaterlag hulle.
"Kan jy dit glo!" roep Danie uit. "Wat gaan aan?
Ek kan die lag nie keer nie! Ha-ha-ha, hoeieeee!"
90

"Ek dink daar het iewers 'n vlam gevat!" skater
Manus. Hy hou sy maag vas soos hy lag en hy moet
mooitjies oppas dat hy nie uit sy stoel val nie.
Toe die lagbui uiteindelik bedaar, sak 'n kalm
vrede neer. Die nagdiertjies is nou ook stil, en
slegs die geknetter van vlamme, die geruis van die
see, en die sang van die sterre in die oop hemele
bokant hulle kan gehoor word.
Naderhand vra Manus: "Jan, hoe styf en seer is jy
na vandag se stap? Hoekom ek vra is, dalk moet
ons die res van die toer liewers by hierdie kampplek
bly."
Jan lig sy wenkbroue. "Hoe so?"
"Ek is rêrig bang jy kry 'n hartaanval as jy in jou
huidige toestand weer so baie moet kramp en sweet
soos vandag. Kom ons hang liewers net rustig hier
rond."
91

"Dit klink lekker," sê Jan. "Die strand is 'n kort
entjie van hier af, so ons kan ook gaan swem as ons
so voel."
"Mooi-skoot, dan het ons 'n plan, 'n plan om so
lui as moontlik te wees en net the 'chillax'. Ek het
hoeka Bruno Mars en ‘n paar lekker Wilbur Smiths
saamgebring," sê Manus.
Hy staan op. "Maar nou moet julle my asseblief
verskoon, ek wil gaan doedoes. Ek het 'n lastige
hoofpyntjie julle weet... ek kan nie onthou wanneer
laas ek so baie wyn, en ook so vinnig dit gedrink het
nie!"
"A glorious day to remember forever, my
friends," sê Jan en hy staan ook op.
*
92

Vyftien minute later lê al drie en snork in die hut.
Later begin die weer opsteek en 'n sagte reëntjie
sak uit. Die vuur is nou heeltemal geblus en dit is
stikdonker.
Skielik skrik hulle wakker. 'n Vreesbevange gil
sny deur die lug.
"Wat gaan aan?" vra Jan benoud.
"Help my!" skree Danie. "'n Freaking gogga of
iets het in my oor gekruip!" Paniekbevange kap
Danie met sy plathand teen sy oor. Die gogga se
woelende pootjies voel soos donderslae teen sy
oordrom.
Manus spring bo-op Danie en pen hom ferm vas.
"Lê stil," sê hy skerp. Manus haal sy aansteker uit
en hou die vlammetjie naby Danie se oor. "Lê net
stil. Die karnallie sal nou uitkom. Hy het net 'n
bietjie verdwaal. Die lig sal hom nou lok..."
93

Danie knyp sy oë styf toe en pers sy lippe saam.
Sy gesig is saamgeplooi soos 'n rosyntjie. En
wragties, binne 'n paar sekondes, kruip die gogga uit
en skarrel weg!
Jan het intussen die flits in die hande gekry, en hy
hang dit teen die hut se muur om lig te maak.
Danie is spierwit in sy gesig, en sy asem jaag.
"Ek sweer dit was die mees angsbevange ding wat
my nog ooit oorgekom het!" lag hy verleë. Hy
peuter met sy oor soos wanneer mens water probeer
uitkry.
"Dit is maar 'n goeie ding jy was nie in die
Anglo-Boereoorlog nie. Jou gesig is so wit soos 'n
lantern. Die Kakies sou jou op myle kon bespeur
en ook presies weet waar om te mik!" terg Jan hom.
"Is jou oor seer?" vra Manus besorgd.
94

"Ja, ek dink die karnallie het skerp naaltjies wat
my gekrap het," sê Danie verontwaardig, baie vies
dat een van Moeder Natuur se kleiner kindertjies die
pad so ver byster kon raak. Hy hou sy oor nader
aan die lig. "Kan jy sien of dit bloei?"
Manus staan nader om te kyk. "Eish-h-h.... ja,
daar is 'n paar bloeddruppels. Ek hoop darem nie
hy het by jou oordrom uitgekom nie. Kan jy my
mooi hoor in hierdie oor?"
"Wat sê jy," skree Danie.
"Ha-ha, baie snaaks. Jy weet mos wat met die
seun gebeur het wat wolf geskree het," tugtig Manus
hom.
Manus trek sy rugsak nader en haal 'n botteltjie
en 'n rol toiletpapier uit.
"Wat is dit?" vra Danie en Jan gelyktydig.
"Verouderde appelsap," antwoord Manus.
95

Jan en Danie kyk hom dom aan.
"Appel-asyn, man! Dit is een van Moeder
Natuur se veelsydigste medisyne," verduidelik hy.
Hy doop 'n stukkie toiletpapier in die asyn, en hou
dit uit na Danie toe. "Week jou oor in dit."
Danie lyk bietjie skepties en vat nie dadelik die
nat papiertjie nie. Manus probeer hom gerusstel:
"Jy sien, appel-asyn is 'n baie goeie anti-septiese
middel. Ek het dit eintlik saamgebring in geval die
son my piets of vir skrape. Dit werk ook lekker as
naskeermiddel om die vel te voed. Die asyn se
groot waarde lê egter daarin dat hy die spys-
verteringstelsel aanhelp. Ideaal vir iemand wat
gewig wil verloor en wat wil ontslae raak van
daardie slymerige aanpaksels in sy derms."
Danie vat die nat papiertjie, ruik daaraan, en druk
dit dan saggies teen sy oor. Sy oë traan van die
skerp asyn-dampe. "Dit is nogal 'n lekker soet,
96

skoon reuk," merk hy op. Hy het nou kalmeer en
vra: "Nou watse 'goodies' het jy nog in daardie sak
van jou?"
"Net die nodigste. Net my neute, olyf-olie en
'barley grass' poeier," antwoord Manus. "Barley is
daardie diepgroen gars, familie van koring. Dit
bevat meer proteine, vitamines en ander goeie dinge
as wat op die agterkant van 'n boks pap kan inpas.
Die groen barley is ook ‘n uitstekende alkaliese
middel."
"Drink jy olyf-olie?" vra Jan.
"'n Paar teelepeltjies op tye, dit bevat gesonde
omega-vette. Party mense reken egter dat olyf-olie
‘n bietjie kru is, en hulle gebruik liewers
avokadopeer- of vlassaadolie. Al hierdie
plantaardige olies is egter uitstekende sonweer-
middels. Ek smeer dit altyd aan as ek vir lang tye
in die son gaan, of as my vel droog voel. Organiese
97

appel-asyn, plant-olies en 'barley grass' is seker drie
van Moeder Natuur se grootste sterre. As hulle tot
hulle volle reg kom, sal daar seker honderde
produkte van die mark af verdwyn. En as die res
van die sterre tot hulle reg kom, sal duisende
mensgemaakte produkte obsoleet raak."
"My vel het kwaai gebrand gister," sê Jan. "Jy sê
die asyn sal help vir 'n seer, songebrande vel?"
"Jip," bevestig Manus. "Verdun dit net so 'n
bietjie met water en smeer dit in jou vel in."
Jan vat die asynbotteltjie, hy skroef die doppie
af, en ruik dan diep daaraan. "Dit is 'n lekker soet,
skoon reuk," sê hy. Hy bestudeer die botteljie nou
van naderby. "Waar kry mens die goed? Ek sien
geen 'label' nie."
"Dit is nog nie algemeen beskikbaar in
Suid-Afrika nie. Supermarkte verkoop slegs die
dooie, geprosesseerde asyne, nie rou-organies nie.
98

Ek het aanvanklik my asyn by gesondheidswinkels
gekoop, maar dit is taamlik duur omdat dit ingevoer
word. Toe begin ek my eie maak, en nou is dit
nogal 'n lekker stokperdjie."
"Hoe maak mens dit dan self?" vra Jan.
"Dit is heel eenvoudig. Jy kort net 'n sakkie
appels, 'n wynbottel met 'n skroefdop, 'n rasper, 'n
lappie, en so ses maande se geduld," antwoord
Manus. "Rasper die appels, vou dan die stukkies
appels toe in die lappie en druk die sap uit. Bêre
dan die bottel weg van direkte sonlig. Asyn kan nie
vorm mits daar suurstof is nie. So gee die bottel 'n
lekker skud so elke paar dae om suurstof in te meng.
Die trick is om die doppie net effens toe te draai
sodat die fermentasie-gasse kan ontsnap. Die
doppie keer ook dat goggas buite bly."
"Goggas uithou, dit kan jy weer sê!" snork Danie.
"Ek gaan beslis nie weer sonder 'n doppie slaap nie!"
99

Jan lag. "Dit is maklik om 'n doppie te maak,
man! Ek sal vanaand 'n handhoek oor jou kop gooi
en jou mooi afseël met 'n toutjie om die nek!"
"Ha-ha, as jy weet watse vreesaanjaende ervaring
dit is as 'n wriemelende gogga naby jou brein
rondkrap, sal jy bang wees om weer in die veld te
gaan stap of te slaap," protesteer Danie.
Jan gril: "R-r-r-r, ek kan net dink, dit moes aaklig
gewees het. Dankie tog jy is so 'n aantreklike kêrel
dat die goggas jou verkies en my uitlos. Ek het nog
altyd geweet my skewe neus gaan eendag tot my
voordeel tel!" koggel Jan.
"Ek moet julle ouens nog iets vertel wat ek
onlangs ontdek het. Dit het te make met skewe
neuse," sê Manus.
"Na hierdie gogga-episode sal ons nie weer kan
slaap vanaand nie, altans, ek sal defnitief nie weer
kan slaap nie! Die rëen het darem al opgehou. So
100

kom ons kry die vuur weer aan die gang en maak
nog koffie," stel Danie voor.
Sonder verdere woorde is daar instemming, en
hulle gaan buitentoe.
'n Rukkie later sit die drie weer om die vuurtjie,
*
elkeen met 'n beker koffie in die hand. "So Manus,
wat wou jy sê oor my skewe neus?" vra Jan.
"Jou neus is skeef omdat jy 'n fool was om rugby
te speel. So 'n konsentrasie van testosteroon het nog
altyd vir my na 'n bloedbad gestink," terg Manus.
"Nee, ek wou julle eintlik vertel het van
chromosone, en hoe dit maak dat kinders hulle ouers
se eienskappe erf, en wat die implikasie is uit 'n
helingsoogpunt," sê Manus.
101

"Ah, so uiteindelik gaan ons oor seks gesels!" lag
Jan. Ou Jan se skewe neus het nog altyd gemaak
dat hy sukkel met die nooiens.
Manus gaan onversteurd voort: "In die kern van
die menslike sel is daar 46 chromosone. Elke
chromosoon bestaan weer uit opgerolde DNA
stringe wat soos 'n bouplan is vir jou liggaam, 'n
instruksie aan die liggaam oor hoe om te werk,
amper soos 'n rekenaar se 'operating system'.
Spermselle en eierselle het egter net 23 chromosone,
en wanneer hulle 'vervaardig' word, word 'n lukrake
helfte van die 46 chromosone gebruik om die nuwe
sel te maak. So, wanneer 'n spermsel en eiersel
saamsmelt, word 23 chromosone van die pa, en 23
van die ma dus gemeng om 'n unieke nuwe
kombinasie te vorm, 'n mooi nuwe unieke embrio
met 'n voltal 46 chromosone.
"Aan die begin, toe mamma en pappa lekker
karfoefel het, was ons almal 'n enkele sel waarbinne
102

die volledige bouplan vir jou hele liggaam vervat is.
Wat vir my ongelooflik is, is dat wanneer 'n nuwe
sel gevorm word, dan word die DNA 'bouplan' in
totaliteit oorge-'copy'. Jou liggaam produseer
miljoene der miljoene nuwe selle elke dag, en binne
elke sel word die volledige bouplan gestoor! Dit is
soos om miljoene kopieë van 'n DVD te maak. Vir 'n
'computer-geek' soos ekke, is dit 'mind-boggling'."
"Is jou volledige bouplan ook in vetselle?"
wonder Danie.
"Nie alle selle bevat die bouplan nie. Ek is nie
seker of vetselle die bouplan het of nie. Die punt
waarnatoe ek egter mik is dit: In die rugmurg en
ander plekke in die liggaam word nuwe selle
vervaardig, of eerder stamselle. Hierdie stamselle
is soos studente, hulle weet nie aanvanklik wat hulle
gaan word nie. Van hulle word witbloedselle, ander
word dalk spermselle, en so aan. Presies hoe die
vervaardigingskedule bepaal word, sal seker altyd 'n
103

misterie bly. Dit is een van daardie dinge in die
liggaam wat 'vanself' gebeur."
Manus vat nog 'n slukkie koffie, en verduidelik
dan verder: "Dit is goed om te weet dat as jy 'n
besering kry, of as 'n orgaan beskadig word, dan is
daar altyd hoop dat die stamselle soontoe 'gestuur'
kan word om nuwe selle te vorm. Wanneer daar aan
die stamsel 'gesê' word: 'Kosie, stamsel nommer
sewe-en-tagtig-triljoen-en-drie-hondered-en-vier, jy
moet nou omskakel vanaf 'n stamsel na 'n sel toe wat
deel gaan vorm van die hart,' dan kan Kosie dit doen
want die volledige bouplan is mos reeds mooitjies
vervat in sy selkern! En so is heling dan moontlik.
Die witbloedselle veg teen die indringers, en die
stamselle word gebruik as nuwe bou-materiaal.
Solank jou hart klop, is daar dus hoop op herstelling.
"Ek oor-vereenvoudig waarskynlik nou die hele
proses van nuwe selvorming, maar dit sê iets
belangriks: My begrip van die menslike orgaan
104

was nog altyd dat hy na 'n rukkie te veel
'wear-and-tear' sou gevat het, wanneer jy kamtig
'oud' word, en dan is dit klaarpraat. Nee, dit is nie
klaarpraat nie! Verskaf die optimale kondisies en
voeding in die liggaam, en die herstelwerk kan
plaasvind omdat elke stamsel mos die volle bouplan
het, en dus as plaasvervanger kan optree vir die selle
wat gedooi het. Op die een of ander manier 'weet'
die liggaam hoeveel nuwe selle benodig word en
ook waar. Die liggaam hergenereer homself dus
voortdurend. Byvoorbeeld, elke drie maande is die
rooibloedselle in jou bloed vervang met nuwe selle.
Dit is waarlik ongelooflik. Die mens sal nooit 'n
robot kan bou wat soos die mens, homself kan
hergenereer nie. In teorie kan mens ewig lewe."
"Dit is ongelooflik," stem Jan en Danie saam.
Manus kyk hulle effe skepties aan. Hy is nie seker
of hulle die lang verduideliking gevolg het nie.
105

"Ek het al gehoor van die 'Primêre
Histoversoenbaarheidskompleks'. Is dit verwant?"
vra Danie.
"Absoluut. Soos wat baie selle 'n eksakte kopie
het van die oorspronklike stel chromosone wat in die
embrio was, so het baie selle ook 'n tipe van
molekulêre, genetiese etiket wat uniek is aan die
liggaam, soos 'n ID nommer, en wat ook konstant
oorge-'copy' word. En dit is hoe witbloedselle
'weet' of 'n mikroskopiese liggaampie aan die eie
liggaam behoort, en of dit 'n indringer is. Dit is
deur hierdie einste histo-kompleksmeganisme dat
orgaan-oorplantings nie lekker werk nie, en ook
hoekom jy nie ander mense se stamselle sommer net
kan oorplant in jou eie liggaam nie.
“Maar hoe kan bloedoortappings dan werk?
Hoekom val jou witbloedselle nie hierdie
‘buitelanders’ aan nie?” vra Jan met ‘n diep frons.
106

“Rooibloedselle se hoofdoel is om voeding en
suurstof by die ander selle uit te bring.
Rooibloedselle bevat egter nie die genetiese
histo-kompleks materiaal nie, en word dus nie
bevraagteken deur die immuunstelsel nie. Hoe dit
ookal sy, die koderings in die DNA en in die
histo-kompleks-ID is letterlik op atoomgrootte vlak.
Geen wonder ook dat radio-aktiwiteit so dodelik is
nie - daardie atome wat uitgeskiet word, 'scramble'
die DNA koderings, chaos tree in en lelike mutasies
begin plaasvind. Die mens staan eintlik maar baie
magteloos teenoor so ‘n groot kompleksiteit. Ek
hou vol, en dit is die essensie: so min soos wat die
mensdom die buitenste ruimte kan koloniseer, so
min kan hy ten volle verstaan of manipuleer wat
in die mikro-kosmos van die liggaam aangaan.
Jan kry weer daardie hoendervleis-gevoel oor sy
lyf, en die liedjie uit sy drome kom weer by hom op,
“Kan dit waar wees, dat selfs nie eers…”
107

"Maar nou begin ek die storie herhaal. Ek dink
julle snap teen die tyd die essensie van die 'nuwe
geloof'," sê Manus. Hy draai na Jan toe. "Jy was
destyds by so 'n charismaties kerk gewees. Is jy
nog betrokke?"
"Ek was eintlik net betrokke toe ek nog 'n student
was, of eerder toe ek nog 'n stamsel was," antwoord
Jan. "Ek het destyds juis die NG kerk gelos vir 'n
kerk wat meer geestelik as letterlik was, maar na 'n
rukkie was die charismatiese kerk se letterlike
interpretasie van die Bybel ook vir my een te veel.
Hulle wou my stenig omdat ek gedink het Noag se
ark was beeldspraak vir iets anders, of dat die
sesdagskeppingsverhaal net die fases van die aarde
se groei verduidelik, dat dit nie letterlik ses dae was
nie. En ook dat baie van Jesus se wonderwerke
rasioneel verklaar kan word."
"Soos watter wonderwerke?" vra Manus.
108

"Vat byvoorbeeld die wonderwerk van die
broodjies en vissies wat vermenigvuldig het. Hier sit
'n klomp mense en luister na Jesus se preking, en na
'n rukkie begin die mense honger word. Dit is 'n
hele entjie terug huistoe, so elke ou is maar bietjie
suinig op die kos wat hy oorhet. Nou vra die
dissipels wie dalk kos vir die ander het, en die
meeste is te bang om sy eie kos weg te gee, dit is
mos nog 'n lang pad huistoe! Maar hier kom 'n
klein seuntjie en hy bied sy kossies aan vir die ander,
sy broodjies en vissies. Die ander mense sien dit en
dink: 'Goeie wragtieswaar, as 'n seuntjie kan deel,
kan ek seker ook maar.' En walla! Hulle kry skaam
vir hulle suinigheid en skielik 'verskyn' daar baie
kos! Jare later word die verhaal neergeskryf deur
iemand wat dit gehoor by iemand wat dit gehoor het
by iemand wat dit gehoor het by iemand, en so
aan..."
109

"Oooo, ek sien hoe jy in die moeilikheid kan kom
met so 'n interpretasie!" sê Manus.
"Daar is nog voorbeelde soos die water wat in
wyn verander het, of dalk selfs die Israeliete se
manna - hulle kon tog Egiptiese vriende gehad het
wat hulle in die geheim uitgehelp het, uit liefde
miskien vir wat Josef gedoen het? Selfs die Rooi
See wat geskei is – meer rasioneel sou wees dat
hulle voor die tyd gereël het vir bote om hulle oor te
vat. Maar na wat jy alles vir ons vertel het oor
chromosone en die liggaam wat reeds 'n
wonderwerk is, begin ek nou baie wonder oor Jesus
se genesings- wonderwerke. Wat as Jesus se
genesings plaasgevind het deur mense te leer van
Moeder Natuur se werkinge? As jy vat destyds, wat
het die mense werklik geweet van pH, stamselle,
witbloedselle, virusse en dies meer? Hulle het nog
geglo dat siektes deur die Duiwel veroorsaak word
en dat dieet geen rol speel nie. Wel, selfs vandag glo
110

aie mense dit nog! So baie van ons gelowe is nie
rasioneel nie!"
"So jy reken dat Jesus dalk 'n 'dokter' was?
Maar waar sou hy geleer het?" vra Manus.
"Goeie vraag, ek weet nie. Dalk het die wyse
manne mediese kennis van die Ooste saamgebring.
Of dalk kon Jesus by die Egiptenare geleer het in
daardie vroeë jare."
"En, of, daar was in Jesus se tyd 'n groepie Jode,
die Esseners, wat eenkant gestaan het van die res en
wat 'n baie skoon lewenstyl gehandhaaf het. Hulle
het ook nie geglo in lewendige offers nie, en ook het
hulle nie vleis ge-eet nie. Hulle was teen enige
vorm van doodmaak. Jesus kon dalk by hulle
geleer het," stel Manus voor. “Johannes die Doper
kon selfs ‘n Essener gewees het.”
"Julle ouens praat nou asof Jesus net 'n gewone
mens was van vlees en bloed. Volgens die tradisie
111

het Jesus superkragte gehad, soos Hercules van ouds
of vandag se Spiderman. Jesus kon op water loop,
mense dadelik genees en selfs dooies laat opstaan!
Julle trap nou selfs op die Rooms-Katolieke Kerk se
tone!" waarsku Danie.
"Dieselfde kerk wat so min vertroue in God
gehad het, dat hulle God net wou 'uithelp' deur
mense te verbrand wat ongemaklike, tog rasionele
vrae gevra het!" roep Jan vies uit. “Ongetwyfeld is
Jesus die Grootste Gees wat nog ooit geleef het.
Deur sy woorde en dade het die wêreld meer
verander as deur enige iemand anders se woorde en
dade. Nog voor sy geboorte reeds, het die mense al
geweet dat Maria en Josef se Seun die vervulling
van die profete se woorde was. Dat Hy die mensdom
sou verlos uit sonde.
“Maar dit voel vir my asof daar iets ontbreek,
asof daar ‘n sleutelstukkie inligting uit die Bybel
gelaat is. Dit is asof ons die woorde sonde, doop en
112

verlossing nie mooi verstaan nie… Ek weet nie
mooi hoe om dit te verduidelik nie. Dit is net ‘n
gevoel wat ek het, want as Jesus werklik die beste ou
ooit was, dan sou daar tog nie so baie mense wees
wat die Christendom nog steeds haat nie. In die
naam van Jesus, in die naam van Liefde en Vrede,
het Europa, altyd met die toestemming van die Pous,
kamtig die res van die wêreld ‘n ‘guns’ bewys deur
hulle geweldadig te koloniseer, en dan te leer van
die ‘evangelie’. Vir my voel dit asof Jesus se goeie
naam misbruik was as ‘n gerieflike verskoning om
die res van die wêreld te plunder en te verneder, en
om haat te stook.” Daar is ‘n bitterheid in Jan se
stem en hy bly stil.
"In my soeke na gesondheid het ek op 'n
interessante ding afgekom," sê Manus. "Het julle al
van die 'Essene Gospel of Peace' gehoor?"
Jan en Danie skud hulle koppe. Hulle het nog nie
van dit gehoor nie.
113

"Die vertaler van die oorspronklike geskrifte, die
ontslape Edmond Szekely, het beweer hy het die
geskrifte in die 1920's in die Vatikaan se argiewe
gevind. Die Vatikaan ontken egter dalk Szekely
ooit in hulle argiewe was. Ek gee nie om of die
geskrifte eg is nie, en of Szekely slegs fiksie verweef
het nie. Dit is 'n pragtige stuk literatuur en dit gee
'n vars, alternatiewe perspektief op die ontstaan van
die Christendom. Die geskrifte beeld Jesus uit as ‘n
dokter, ‘n mens van vlees en bloed, en nie as
Hercules of Spiderman nie. En tog kry jy die
gevoel dat daar iets Groots en Heiligs is aan hierdie
Jesus, dat hy wel veel meer as net ‘n gewone mens
was.
“Hierdie geskrifte verskaf dalk selfs daardie
ontbrekende sleutel om die Bybel se raaisels op te
los. Daar is 'n kohesie en vloeiendheid wat die
geskrif soos 'n musiekstuk laat voel. En as jy na die
tyd weer die evangelies gaan lees soos ons dit in die
114

Bybel vind, dan lees die Bybel makliker, meer
rasioneel, want verlossing se betekenis word
uitgebrei na verlossing van beide geestelike en
fisiese duiwels.
“Danie, leen my jou Google-masjien, dan lees ek
dit bietjie vir julle."
"OK," sê Danie. Hy gee sy skootrekenaar vir
Manus. Via Google is Manus in 'n oogwink op
www.essene.com/GospelOfPeace/, en hy begin
lees:
*
115

And then many sick and maimed came to Jesus,
asking him: "If you know all things, tell us, why do
we suffer with these grievous plagues? Why are we
not whole like other men? Master, heal us, that we
too may be made strong, and need abide no longer
in our misery. We know that you have it in your
power to heal all manner of disease. Free us from
Satan and from all his great afflictions. Master,
have compassion on us."
"Ja-nee, ek kan sommer met die intrapslag sien
hoekom jy dit vir ons wil lees," sê Jan. Hy sit diep
terug in sy stoel en wag dat Manus verder moet lees.
And Jesus answered: "Happy are you that
hunger for the truth, for I will satisfy you with the
bread of wisdom. Happy are you, that you knock,
for I will open to you the Door of Life. Happy are
you, that you would cast off the power of Satan, for I
will lead you into the kingdom of our Mother's
116

angels, where the power of Satan cannot enter."
And they asked him in amazement: "Who is our
Mother and which her angels? And where is her
kingdom?"
"Your Mother is in you, and you in her. She bore
you, she gives you life. It was she who gave to you
your body, and to her shall you one day give it back
again. Happy are you when you come to know her
and her kingdom; if you receive your Mother's
angels and if you do her laws. I tell you truly, he
who does these things shall never see disease. For
the power of our Mother is above all. And it destroys
Satan and his kingdom, and has rule over all your
bodies and all living things.
"The blood which runs in us is born of the blood
of our Earthly Mother. Her blood falls from the
clouds; leaps from the womb of the earth; babbles in
the brooks of the mountains; flows wide in the rivers
117

of the plains; sleeps in the lakes; rages mightily in
tempestuous seas.
"The air which we breathe is born of the breath
of our Earthly Mother. Her breath is azure in the
heights of the heavens; soughs in the tops of the
mountains; whispers the leaves of the forest; billows
over the cornfields; slumbers in the deep valleys,
burns hot in the desert.
"The hardness of our bones is born of the bones
of our Earthly Mother, of the rocks and of the
stones. They stand naked to the heavens on the tops
of mountains; are as giants that lie sleeping on the
sides of the mountains, as idols set in the desert, and
are hidden in the deepness of the earth.
"The tenderness of our flesh is born of the flesh
of our Earthly Mother; whose flesh waxes yellow
and red in the fruits of the trees, and nurtures us in
the furrows of the fields.
118

"Our bowels are born of the bowels of our
Earthly Mother, and are hid from our eyes, like the
invisible depths of the earth.
"The light of our eyes, the hearing of our ears,
both are born of the colors and the sounds of our
Earthly Mother; which enclose us about, as the
waves of the sea a fish, as the eddying air a bird.
"I tell you in very truth, Man is the Son of the
Earthly Mother, and from her did the Son of Man
receive his whole body, like the body of the newborn
babe is born of the womb of his mother. I tell you
truly, you are one with the Earthly Mother; she is in
you, and you in her. Of her were you born, in her
do you live, and to her shall you return again. Keep,
therefore, her laws, for none can live long, neither
be happy, but he who honors his Earthly Mother and
does her laws. For your breath is her breath; your
blood her blood; your bone her bone; your flesh her
flesh; your bowels her bowels; your eyes and your
119

ears are her eyes and her ears.
"I tell you truly, should you fail to keep but one
only of all these laws, should you harm but one only
of all your body's members, you shall be utterly lost
in your grievous sickness, and there shall be
weeping and gnashing of teeth."
Jan merk op: "'n Geween en 'n gekners van
tande...die frase klink bekend. Dit is mos wat
gebeur na mens doodgaan en jy was nie 'gered' of
'uitverkore' nie, en nou word jy tot in alle ewigheid
gestraf. Hierdie Jesus bedoel dit letterlik - as jy siek
is boeta, dan ween jy! Ek het my tannie sien sterf
aan maagkanker. Sy het geween, en ons ook...
Ekskuus Manus, gaan gerus voort."
“Elke keer as ek hierdie stukkie lees, dan dink ek
aan my longe, daardie een ‘part’ in my waarmee ek
roekeloos handel…” Manus skud sy kop asof hy
sidder, en lees dan voort.
120

"I tell you, unless you follow the laws of your
Mother, you can in no wise escape death. And he
who clings to the laws of his Mother, to him shall his
Mother cling also. She shall heal all his plagues,
and he shall never become sick. She gives him long
life, and protects him from all afflictions; from fire,
from water, from the bite of venomous serpents."
"Beskerming teen vuur, water en giftige
slangbyte... Bietjie 'n 'long stretch' sou ek sê," merk
Jan op.
Danie sê: "Wel, sou vuur jou brand, dan kan jou
vel weer herstel want nuwe selle kan mos vorm.
Teengif word hoeka van die slang se gif gemaak, so
dit kom ook uit Moeder Natuur uit, alhoewel ons nie
sal weet of die Esseners die kennis van teengif sou
gehad het nie. En die water, ek kan nie mooi sien
waar beskerming teen water nodig is nie. Dit pas
nie lekker in nie. Miskien vuil, vrot water en dan
sal 'n gesonde liggaam die onsuiwerhede kan
121

uitwerp. Afgesien hiervan lees alles mooi koherent
en vloeiend. Gaan voort asseblief, Manus. Dit is
fasinerend."
"For you Mother bore you, keeps life within you.
She has given you her body, and none but she heals
you. Happy is he who loves his Mother and lies
quietly in her bosom. For your Mother loves you,
even when you turn away from her. And how much
more shall she love you, if you turn to her again? I
tell you truly, very great is her love, greater that the
greatest of mountains, deeper than the deepest seas.
And those who love their Mother, she never deserts
them. As the hen protects her chickens, as the
lioness her cubs, as the mother her newborn babe,
so does the Earthly Mother protect the Son of Man
from all danger and from all evils.
"For I tell you truly, evils and dangers
innumerable lie in wait for the Sons of Men.
Beelzebub, the prince of all devils, the source of
122

every evil, lies in wait in the body of all the Sons of
Men. He is death, the lord of every plague, and
taking upon him a pleasing raiment, he tempts and
entices the Sons of Men. Riches does he promise,
and power, and splendid palaces, and garments of
gold and silver, and a multitude of servants, all
these; he promises renown and glory, fornication
and lustfulness, gluttony and wine-bibbing, riotous
living, and slothfulness and idle days. And he
entices every one by that to which their heart is most
inclined. And in the day that the Sons of Men have
already become the slaves of all these vanities and
abominations, then in payment thereof he snatches
from the Sons of Men all those things which the
Earthly Mother gave them so abundantly. He takes
from them their breath, their blood, their bone, their
flesh, their bowels, their eyes and their ears. And
the breath of the Son of Man becomes short and
stifled, full of pain and evil-smelling, like the breath
123

of unclean beasts. And his blood becomes thick
and evil-smelling, like the water of the swamps; it
clots and blackens, like the night of death. And his
bone becomes hard and knotted; it melts away
within and breaks asunder, as a stone falling down
upon a rock. And his flesh waxes fat and watery; it
rots and putrefies, with scabs and boils that are an
abomination.
"And his bowels become full with abominable
filthiness, with oozing streams of decay; and
multitudes of abominable worms have their
habitation there. And his eyes grow dim, till dark
night enshrouds them, and his ears become stopped,
like the silence of the grave. And last of all shall
the erring Son of Man lose his life. For he kept not
the laws of his Mother, and added sin to sin.
Therefore, are taken from him all the gifts of the
Earthly Mother: breath, blood, bone, flesh, bowels,
eyes and ears, and after all else, life, with which the
124

Earthly Mother crowned his body.
"But if the erring Son of Man be sorry for his
sins and undo them, and return again to his Earthly
Mother; and if he do his Earthly Mother's laws and
free himself from Satan's clutches, resisting his
temptations, then does the Earthly Mother receive
again her erring Son with love and sends him her
angels that they may serve him. I tell you truly,
when the Son of Man resists the Satan that dwells in
him and does not his will, in the same hour are
found the Mother's angels there, that they may serve
him with all their power and free utterly the Son of
Man from the power of Satan.
"For no man can serve two masters. For either
he serves Beelzebub and his devils or else he serves
our Earthly Mother and her angels. Either he
serves death or he serves life. I tell you truly,
happy are those that do the Laws of Life and
wander not upon the paths of death. For in them
125

the forces of life wax strong and they escape the
plagues of death."
And all those round about him listened to his
words with amazement, for his word was with
power, and he taught quite otherwise than the
priests and scribes.
And though the sun was now set, they departed
not to their homes. They sat round about Jesus and
asked him: "Master, which are these Laws of Life?
Rest with us awhile longer and teach us. We would
listen to your teaching that we may be healed and
become righteous."
"Dit laat my dink aan die belofte in die Bybel:
The righteous shall inheret the earth," sê Jan. "Dit
sluit mooi aan. Die ouens wat die langste leef, kan
die meeste wortels uitskiet. Skuus, lees gerus
verder, Manus."
126

And Jesus himself sat down in their midst and
said: "I tell you truly, none can be happy, except he
do the Law."
And the others answered: "We all do the laws of
Moses, our lawgiver, even as they are written in the
holy scriptures."
And Jesus answered: "Seek not the law in your
scriptures, for the law is life, whereas the scripture
is dead. I tell you truly, Moses received not his
laws from God in writing, but through the living
word. The law is living word of living God to living
prophets for living men. In everything that is life is
the law written. You find it in the grass, in the tree,
in the river, in the mountain, in the birds of heaven,
in the fishes of the sea; but seek it chiefly in
yourselves. For I tell you truly, all living things are
nearer to God than the scripture which is without
life. God so made life and all living things that they
might by the everlasting word teach the laws of the
127

true God to man. God wrote not the laws in the
pages of books, but in your heart and in your spirit.
They are in your breath, your blood, your bone; in
your flesh, your bowels, your eyes, your ears, and in
every little part of your body. They are present in
the air, in the water, in the earth, in the plants, in the
sunbeams, in the depths and in the heights. They
all speak to you that you may understand the tongue
and the will of the living God. But you shut your
eyes that you may not see, and you shut you ears that
you may not hear. I tell you truly, that the scripture
is the work of man, but life and all its hosts are the
work of our God. Wherefore do you not listen to
the word of God which are written in His works?
And wherefore do you study the dead scriptures
which are the work of the hands of men?"
They asked: "How may we read the laws of God
elsewhere than in the scriptures? Where are they
written? Read them to us from there where you see
128

them, for we know nothing else but the scriptures
which we have inherited from our forefathers. Tell
us the laws of which you speak, that hearing them
we may be healed and justified."
Jesus said: "You do not understand the words of
life, because you are in death. Darkness darkens
your eyes and your ears are stopped with deafness.
For I tell you, it profits you not at all that you pore
over dead scriptures if by your deeds you deny him
who has given you the scriptures.
"I tell you truly, God and his laws are not in that
which you do. They are not in gluttony and in
wine-bibbing, neither in riotous living, nor in
lustfulness, nor in seeking after riches, nor yet in
hatred of your enemies. For all these things are far
from the true God and from his angels. But all
these things come from the kingdom of darkness and
the lord of all evils. And all these things do you
carry in yourselves; and so the word and the power
129

of God enter not into you, because all manner of evil
and all manner of abominations have their dwelling
in your body and spirit. If you will that the living
God's word and his power may enter you, defile not
your body and your spirit; for the body is the temple
of the spirit, and the spirit is the temple of God.
Purify, therefore, the temple, that the Lord of the
temple may dwell therein and occupy a place that is
worthy of him.
"And from all temptations of your body and
spirit, coming from Satan, withdraw beneath the
shadow of God's heaven.
"Renew yourselves and fast. For I tell you truly,
that Satan and his plagues may only be cast out by
fasting and by prayer. Go by yourselves and fast
alone, and show your fasting to no man. The living
God shall see it and great shall be your reward.
And fast till Beelzebub and all his evils depart from
you, and all the angels of our Earthly Mother come
130

and serve you. For I tell you truly, except you fast,
you shall never be freed from the power of Satan
and from all diseases that come from Satan. Fast
and pray fervently, seeking the power of the living
God for your healing. While you fast, eschew the
Sons of Men and seek our Earthly Mother's angels,
for he that seeks shall find.
"Seek the fresh air of the forest and of the fields,
and there in the midst of them shall you find the
angel of air. Put off your shoes and your clothing
and suffer the angel of air to embrace all your body.
Then breathe long and deeply, that the angel of air
may be brought within you. I tell you truly, the
angel of air shall cast out of your body all
uncleannesses which defiled it without and within.
And thus shall all evil-smelling and unclean things
rise out of you, as the smoke of fire curls upwards
and is lost in the sea of the air. For I tell you truly,
holy is the angel of air, who cleanses all that is
131

unclean and makes all evil-smelling things of a
sweet odor. No man may come before the face of
God, whom the angel of air lets not pass. Truly, all
must be born again by air and by truth, for your
body breathes the air of the Earthly Mother, and
your spirit breathes the truth of the Heavenly
Father.
"After the angel of air, seek the angel of water.
Put off your shoes and your clothing and suffer the
angel of water to embrace all your body. Cast
yourselves wholly into his enfolding arms, and as
often as you move the air with your breath, move
with your body the water also."
"Dit is soos water-aerobics!" lag Jan. Hy skud
sy kop in ongeloof. Manus glimlag, en lees dan
voort:
"I tell you truly, the angel of water shall cast out of
your body all uncleannesses which defiled it without
132

and within. And all unclean and evil-smelling
things shall flow out of you, like the uncleannesses
of garments washed in water flow away and are lost
in the stream of the river. I tell you truly, holy is the
angel of water who cleanses all that is unclean and
makes all evil-smelling things of a sweet odor. No
man may come before the face of God whom the
angel of water lets not pass. In very truth, all must
be born again of water and of truth, for your body
bathes in the river of earthly life, and your spirit
bathes in the river of life everlasting. For you
receive your blood from our Earthly Mother, and
the truth from our Heavenly Father."
"Life everlasting....nie jy as kleine mens wat soos
Superman ewig lewe nie... Dit is eerder die hele
kosmos wat ewig sal aanhou draai. Die mensdom
kan maar die planeet bevuil en lelik maak, maar
mettertyd sal hy weer skoonkom en nuwe lewe kom
uit die DNA sade...en die geestelike wêreld, die
133

verhaal van die mensdom, leef ewig voort...
Ekskuus Manus, gaan gerus voort," sê Jan.
"Think not that it is sufficient that the angel of
water embrace you outwards only. I tell you truly,
the uncleanness within is greater by much than the
uncleanness without. And he who cleanses himself
without, but within remains unclean, is like the
tombs that outwards are painted fair, but are within
full of all manner of horrible uncleannesses and
abominations. So I tell you truly, suffer the angel
of water to baptize you also within, that you may
become free from all your pasts sins, and that within
likewise you may become as pure as the river's foam
sporting in the sunlight."
"Goeie genugtig!" roep Jan uit. "As jy vir die
Pous, NG-mense of selfs die charismatiese mense
hierdie lees, sal hulle jou brandstapel toe will stuur!
As die Vatikaan die egheid van die geskrifte erken,
sal dit bietjie 'n belaglikheid maak van die tradisie
134

van doop. Doop is letterlik jou liggaam
skoonmaak, nie 'n seremonie nie. Mooi dinge word
wel beloof tydens die seremonie, maar die prag
waarmee 'baptize' en 'sins' hier inpas, is soos vars
blomme langs 'n stroompie en Vivaldi se Four
Seasons speel in die agtergrond. Skuus Manus, gaan
voort. Ek sal myself probeer inhou!"
"Moenie kommer nie, vrind. Jy is welkom om
enige tyd jou gedagtes te lug, Suid-Afrika is mos 'n
vrye land!" lag Manus. "As die vorige stukkie jou
gedagtes laat bokspring het, wag vir wat nou kom!"
Hy lees verder:
"Seek, therefore, a large trailing gourd, having a
stalk the length of a man; take out its inwards and
fill it with water from the river which the sun has
warmed. Hang it upon the branch of a tree, and
kneel upon the ground before the angel of water,
and suffer the end of the stalk of the trailing gourd to
enter your hinder parts, that the water may flow
135

through all your bowels. Afterwards, rest kneeling
on the ground before the angel of water and pray to
the living God that he will forgive you all your past
sins, and pray that the angel of water will free your
body from every uncleanness and disease. Then let
the water run out from your body, that it may carry
away from within it all the unclean and evil-
smelling things of Satan. And you shall see with
your eyes and smell with your nose all the
abominations, and uncleannesses which defiled the
temple of your body; even all the sins which abode
in your body, tormenting you with all manner of
pains. I tell you truly, baptism with water frees you
from all of these. Renew your baptizing with water
on every day of your fast, till the day when you see
that the water which flows out of you is as pure as
the river's foam. Then betake your body to the
coursing river, and there in the arms of the angel of
water render thanks to the living God that he has
136

freed you from your sins. And this holy baptizing by
the angel of water is: Rebirth unto the new life.
For your eyes shall henceforth see, and your ears
shall hear. Sin no more, therefore, after your
baptism, that the angels of air and of water may
eternally abide in you and serve you evermore."
"Jy kan nie ernstig wees nie!" roep Jan weer uit.
"Hierso sê Jesus jy moet letterlik 'n pyp in jou oems
druk en skoonspuit!"
Manus glimlag en sê: "Die ergste 'vulgêre' is
darem nou verby." Hy lees verder:
"And if afterward there remain within you aught
of your past sins and uncleannesses, seek the angel
of sunlight. Put off your shoes and your clothing
and suffer the angel of sunlight to embrace all your
body. Then breathe long and deeply, that the angel
of sunlight may be brought within you. And the
angel of sunlight shall cast out of your body all
137

evil-smelling and unclean things which defiled it
without and within. And all unclean and
evil-smelling things shall rise from you, like the
darkness of night fades before the brightness of the
rising sun. For I tell you truly, holy is the angel of
sunlight who cleans out all uncleannesses and
makes all evil-smelling things of a sweet odor.
None may come before the face of God, whom the
angel of sunlight lets not pass. Truly, all must be
born again of sun and of truth, for your body basks
in the sunlight of the Earthly Mother, and your spirit
basks in the sunlight of the truth of the Heavenly
Father.
"The angels of air and of water and of sunlight
are brethren. They were given to the Son of Man
that they might serve him, and that he might go
always from one to the other.
138

"Holy, likewise, is their embrace. They are
indivisible children of the Earthly Mother, so do not
you put asunder those whom earth and heaven have
made one. Let these three brother angels enfold you
every day and let them abide with you through all
your fasting.
"For I tell you truly, the power of devils, all sins
and uncleannesses shall depart in haste from that
body which is embraced by these three angels. As
thieves flee from a deserted house at the coming of
the lord of the house, one by the door, one by the
window, and the third by the roof; even so shall flee
from your bodies all devils of evil, all past sins, and
all uncleannesses and diseases which defiled the
temple of your bodies. When the Earthly Mother's
angels enter into your bodies, in such wise that the
lords of the temple repossess it again, then shall all
evil smells depart in haste by your breath and by
your skin, corrupt waters by your mouth and by your
139

skin, by your hinder and your privy parts. And all
these things you shall see with your eyes and smell
with your nose and touch with your hands. And
when all sins and uncleannesses are gone from your
body, your blood shall become as pure as our
Earthly Mother's blood and as the river's foam
sporting in the sunlight. And your breath shall
become as pure as the breath of odorous flowers;
your flesh as pure as the flesh of fruits reddening
upon the leaves of trees; the light of your eyes as
clear and bright as the brightness of the sun shining
upon the blue sky. And now shall all the angels of
the Earthly Mother serve you. And your breath,
your blood, your flesh shall be one with the breath,
the blood and the flesh of the Earthly Mother, that
your spirit also may become one with the spirit of
your Heavenly Father. For truly, no one can reach
the Heavenly Father unless through the Earthly
Mother. Even as no newborn babe can understand
140

the teaching of his father till his mother has suckled
him, bathed him, nursed him, put him to sleep and
nurtured him. While the child is yet small, his
place is with his mother and he must obey his
mother. When the child is grown up, his father
takes him to work at his side in the field, and the
child comes back to his mother only when the hour
of dinner and supper is come. And now his father
teaches him, that he may become skilled in the
works of his father. And when the father sees that
his son understands his teachings and does his work
well, he gives him all his possessions, that they may
belong to his beloved son, and that his son may
continue his father's work. I tell you truly, happy is
that son who accepts the counsel of his mother and
walks therein. And a hundred times more happy is
that son who accepts and walks also in the counsel
of his father, for it was said to you: 'Honor thy father
and thy mother that thy days may be long upon this
141

earth.' But I say to you, Sons of Man: Honor your
Earthly Mother and keep all her laws, that your
days may be long on this earth, and honor your
Heavenly Father that Eternal Life may be yours in
the heavens. For the Heavenly Father is a hundred
times greater than all fathers by seed and by blood,
and greater is the Earthly Mother than all mothers
by the body. And dearer is the Son of Man in the
eyes of the Heavenly Father and of his Earthly
Mother than are the children in the eyes of their
fathers by seed and by blood and of their mothers by
the body. And more wise are the words and laws of
your Heavenly Father and of your Earthly Mother
than the words and will of all fathers by seed and by
blood, and of all mothers by the body. And of more
worth also is the inheritance of your Heavenly
Father and your Earthly Mother, the everlasting
kingdom of earthly and heavenly life, than all the
inheritances of your fathers by seed and by blood,
142

and of your mothers by the body.
"And your true brothers are all those who do the
will of your Heavenly Father and of your Earthly
Mother, and not your brothers by blood. I tell you
truly, that your true brothers in the will of the
Heavenly Father and of the Earthly Mother will love
you a thousand times more than your brothers by
blood. For since the days of Cain and Abel, when
brothers by blood transgressed the will of God,
there is no true brotherhood by blood. And
brothers do unto brothers as do strangers.
Therefore, I say to you, love your true brothers in
the will of God a thousand times more than your
brothers by blood.
FOR YOUR HEAVENLY FATHER IS LOVE
FOR YOUR EARTHLY MOTHER IS LOVE
FOR THE SON OF MAN IS LOVE
143

"It is by love, that the Heavenly Father and the
Earthly Mother and the Son of Man become one.
For the spirit of the Son of Man was created from
the spirit of the Heavenly Father, and his body from
the body of the Earthly Mother. Become, therefore,
perfect as the spirit of your Heavenly Father and the
body of your Earthly Mother are perfect. And so
love your Heavenly Father, as he loves your spirit.
And so love your Earthly Mother, as she loves your
body. And so love your true brothers, as your
Heavenly Father and your Earthly Mother love
them. And then your Heavenly Father shall give
you his holy spirit, and your Earthly Mother shall
give you her holy body. And then shall the Sons of
Men like true brothers give love one to another, the
love which they received from their Heavenly
Father and from their Earthly Mother; and they
shall all become comforters one of another. And
then shall disappear from the earth all evil and all
144

sorrow, and there shall be love and joy upon the
earth. And then shall the earth be like the
heavens, and the kingdom of God shall come.
And then shall come the Son of Man in all his glory,
to inherit the kingdom of God. And then shall the
Sons of Men share their divine inheritence, the
kingdom of God. For the Sons of Men live in the
Heavenly Father and in the Earthly Mother, and the
Heavenly Father and the Earthly Mother live in
them. And then with the kingdom of God shall come
the end of the times. For the Heavenly Father's
love gives to all life everlasting in the kingdom of
God. For love is eternal. Love is stronger than
death."
"Hierdie stukkie wat nou kom is baie interessant.
Of dit was Paulus wat 'plagiaat' gepleeg het by Jesus,
of dit was Edmond Szekely wat 'plagiaat' gepleeg
het by Paulus," sê Manus. Hy lees verder:
145

"Though I speak with the tongues of men and of
angels, but have not love, I am become as sounding
brass or a tinkling cymbal. Though I tell what is to
come, and know all secrets, and all wisdom; and
though I have faith strong as the storm which lifts
mountains from their seat, but have not love, I am
nothing. And though I bestow all my goods to feed
the poor, and give all my fire that I have received
from my Father, but have not love, I am in no wise
profited. Love is patient, love is kind. Love is not
envious, works not evil, knows not pride; is not rude,
neither selfish; is slow to anger, imagines no
mischief; rejoices not in injustice, but delights in
justice. Love defends all, love believes all, love
hopes all, love bears all; never exhausts itself; but
as for tongues they shall cease, and, as for
knowledge, it shall vanish away. For we have truth
in part, and error in part, but when the fullness of
perfection is come, that which is in part shall be
146

lotted out. When a man was a child he spoke as a
child, understood as a child, thought as a child; but
when he became a man he put away childish things.
For now we see through a glass and through dark
sayings. Now we know in part, but when we are
come before the face of God, we shall not know in
part, but even as we are taught by him. And now
remain these three: faith and hope and love; but the
greatest of these is love."
"Opmerklik baie soos Paulus se skrywe," merk
Jan op.
"Daar is baie gedeeltes wat sterk herrinner aan
die Bybel. Die gelykenis van die Verlore Seun kom
ook nog later. Maar laat ek verder lees," sê Manus.
"And now I speak to you in the living tongue of
the living God, through the holy spirit of our
Heavenly Father. There is none yet among you
that can understand all this of which I speak. He
147

who expounds to you the scriptures speaks to you in
a dead tongue of dead men, through his diseased
and mortal body. Him, therefore, can all men
understand, for all men are diseased and all are in
death. No one sees the light of life. Blind man
leads blind on the dark paths of sins, diseases and
sufferings; and at the last all fall into the pit of
death.
"I am sent to you by the Father, that I may make
the light of life to shine before you. The light
lightens itself and the darkness, but the darkness
knows only itself, and knows not the light. I have
still many things to say to you, but you cannot bear
them yet. For your eyes are used to the darkness,
and the full light of the Heavenly Father would make
you blind. Therefore, you cannot yet understand
that which I speak to you concerning the Heavenly
Father who sent me to you. Follow, therefore, first,
only the laws of your Earthly Mother, of which I
148

have told you. And when her angels shall have
cleansed and renewed your bodies and strengthened
your eyes, you will be able to bear the light of our
Heavenly Father. When you can gaze on the
brightness of the noonday sun with unflincing eyes,
you can then look upon the blinding light of your
Heavenly Father, which is a thousand times brighter
than the brightest of a thousands suns. But how
should you look upon the blinding light of your
Heavenly Father, when you cannot even bear the
shining of the blazing sun? Believe me, the sun is
as the flame of a candle beside the sun of truth of the
Heavenly Father. Have but faith, therefore, and
hope, and love. I tell you truly, you shall receive
your reward. If you believe in my words, you
believe in him who sent me, who is the lord of all,
and with whom all things are possible. For what is
impossible with men, all these things are possible
with God. If you believe in the angels of the
149

Earthly Mother and do her laws, your faith shall
sustain you and you shall never see disease. Have
hope also in the love of your Heavenly Father, for he
who trusts in him shall never be deceived, nor shall
he ever see death.
"Love one another, for God is love, and so shall
his angels know that you walk in his paths. And
then shall all the angels come before your face and
serve you. And Satan with all sins, diseases and
uncleannesses shall depart from your body. Go,
eschew your sins; repent yourselves; baptize
yourselves; that you may be born again and sin no
more."
Then Jesus rose. But all else remained sitting, for
every man and every woman felt the power of his
words. And then the full moon appeared between
the breaking clouds and folded Jesus in its
brightness. And sparks flew upward from his hair,
and he stood among them in the moonlight, as
150

though he hovered in the air. And no one moved,
neither was the voice of any heard. And no one
knew how long a time had passed, for time stood
still.
Then Jesus stretched out his hands to them and
said: "Peace be with you." And so he departed, as a
breath of wind sways the green of trees.
And for a long while yet the company sat still and
then they woke in the silence, one after the other,
like as from a long dream. But none would go, as if
the words of him who had left them ever sounded in
their ears. And they sat as though they listened to
some wondrous music.
"Praat van Vivaldi se Four Seasons," merk Jan
droog op. Manus lees verder:
But at last one, almost a little fearfully, said:
"How good it is to be here." Another whispered:
"Would this night be everlasting." And others:
151

"Would He stay with us always. Truly he is God's
messenger, for he planted hope within our hearts."
And no one wished to go home, saying: "Why go
home where all is dark and joyless, where no one
loves us?"
And they spoke like this, for they were almost all
poor, lame, blind, maimed, beggers, homeless,
despised in their wretchedness, who were only
borne for pity's sake in the houses where they found
a few day's refuge. Even certain, who had both
home and family, said: "We also will stay with you."
For all felt that the words of him who was gone,
bound the little company with threads invisible.
And all felt that they were born again. They saw
before them a shining world, even though the moon
was hidden in the clouds. And in the hearts of all
blossomed flowers of wondrous beauty, the flowers
of joy.
152

And when the bright sunbeams appeared over the
earth's rim, they all felt that it was the sun of the
coming kingdom of God. And with joyful
countenances they went forth to meet God's angels.
And many unclean and sick followed Jesus'
words and sought the banks of the murmuring
streams. They put off their shoes and their
clothing, they fasted, and they gave up their bodies
to the angels of air, of water, and of sunshine. And
the Earthly Mother's angels embraced them,
possessing their bodies both outwards and inwards.
And all of them saw all evils, sins and uncleannesses
depart in haste from them.
And the breath of some became as stinking as
that which is loosed from the bowels, and some had
an issue of spittle, and evil-smelling and unclean
vomit rose from their inwards parts. All these
uncleannesses flowed by their mouths. In some, by
the nose, in others by the eyes and ears. And many
153

did have a noisome and abominable sweat come
from all their body, over all their skin. And on
many limbs great hot boils broke forth, from which
came out uncleannesses with an evil smell, and
urine flowed abundantly from their body; and in
many their urine was all but dried up and became
thick as the honey of bees; that of others was almost
red or black, and as hard almost as the sand of
rivers. And many belched stinking gases from their
bowels, like the breath of devils. And their stench
became so great that none could bear it.
"Kan jy jouself dit voorstel - al hierdie sieklike,
arme mense wat vas en ontrekkingsimptome kry?
Die ene braak, daardie een poep dat die biesies
bewe. Wat 'n affêre moes dit nie gewees het nie!"
sê Jan verwonderd.
And when they baptized themselves, the angel of
water entered their bodies, and from them flowed
out all the abominations and uncleannesses of their
154

past sins, and like a falling mountain stream gushed
from their bodies a multitude of hard and soft
abominations. And the ground where their waters
flowed was polluted, and so great became the stench
that none could remain there. And the devils left
their bowels in the shape of many worms which
writhed in impotent rage after the angel of water
had cast them out. And then descended upon them
the power of the angel of sunshine, and they
perished there in desperate writhings, trod
underfoot by the angel of sunshine. And all were
trembling with terror when they looked upon all
these abominations of Satan, from which the angels
had saved them. And they rendered thanks to God
who had sent his angels for their deliverance.
Danie was vir lank stil en merk nou op: "Kan jy
net dink hoe die nuus moes versprei het! Die ryk
mense begin nou hoor van mense wat genees word,
van al die 'wonderwerke'. En almal wil by Jesus
155

uitkom. En wonderwerke was dit wel, want lewe is
die wonderwerk. Duidelik raak Jesus nou 'n
prominente en geliefde figuur, maar ook 'n
bedreiging vir die Joods-Romeinse orde... Wow,
hierdie verhaal skep 'n hele nuwe interpretasie van
die geskiedkundige gebeure van daardie tyd. Gaan
asseblief voort, Manus."
And there were some whom great pains
tormented, which would not depart from them; and
knowing not what they should do, they resolved to
send one of them to Jesus, for they greatly wished he
should be with them.
And when two were gone to seek him, they saw
Jesus himself approaching by the bank of the river.
And their hearts were filled with hope and joy when
they heard his greeting, "Peace be with you." And
many were the questions that they desired to ask
him, but in their astonishment they could not begin,
for nothing came into their minds. Then said Jesus
156

to them: "I come because you need me." And one
cried out: "Master, we do indeed, come and free us
from our pains."
And Jesus spoke to them in parables: "You are
like the prodigal son, who for many years did eat
and drink, and passed his days in riotousness and
lechery with his friends. And every week, without
his father's knowledge, he incurred new debts, and
squandered all in but a few days. And the
moneylenders always lent to him, because his father
possessed great riches and always paid patiently the
debts of his son. And in vain the father begged his
son that he would give up his debaucheries which
had no end, and that he would go to his fields to
watch over the labor of his servants. And the son
always promised to correct his ways, if only his
father would pay his old debts, but the next day he
continued in his old ways. And for more than seven
years the son continued in his riotous living. But, at
157

last, his father lost patience and no more paid to the
moneylenders the debts of his son. 'If I continue
always to pay,' he said, 'there will be no end to the
sins of my son.' Then the moneylenders, who felt
deceived, in their wrath took the son into slavery
that he might by his daily toil pay back his loans.
And then ceased the eating and drinking and the
daily excesses. From morning until night by the
sweat of his face he watered the fields, and all of his
limbs ached with unaccustomed labor. And he
lived upon dry bread, and had naught but tears with
which he could water it. And three days after he
suffered so much from the heat and from weariness
that he said to his master: 'I can work no more, for
all my limbs do ache. How long would you torment
me?' 'Till the day when by the labour of your
hands you pay me all your debts, and when seven
years are passed, you will be free.' And the
desperate son answered weeping: 'But I cannot bear
158

so much as seven days! Have pity on me, for all my
limbs do burn and ache.' And the wicked creditor
cried out: 'Press on with the work; if you could for
seven years spend your days and your nights in
riotousness, now must you work for seven years. I
will not forgive you till you pay back all your debts
to the uttermost drachma.' And the son, with his
limbs racked in pain, went back despairing to the
fields to continue his work. Hardly he could stand
upon his weary feet when the seventh day came - the
Sabbath day, in which no man works in the field.
Then the son gathered the remnants of his strength
and staggered to the house of his father. And he
cast himself down at his father's feet and said:
'Father, believe me for the last time and forgive me
all my offenses against you. I swear to you that I
will never again live riotously and that I will be your
obedient son in all things. Free me from the hands
of my oppressor. Father, look upon me and upon
159

my sick limbs, and harden not your heart.' Then
tears came into the father's eyes, and he took his son
in his arms, and said: 'Let us rejoice, for today a
great joy is given me, because I have found again my
beloved son, who was lost.' And the father clothed
his son with his choicest raiment and all the day
long they made merry. The next morning he gave
his son a bag of silver that he might pay to his
creditors all that he owed them. And when his son
came back, he said to him: 'My son, do you see that
it is easy, through riotous living, to incur debts for
seven years, but their payment is difficult by the
heavy labor of seven years.' 'Father, it is indeed
hard to pay them, even for seven days.' And his
father admonished him, saying: 'For this once alone
has it been permitted you to pay your debts in seven
days instead of seven years, the rest is forgiven you.
But take heed that in the time to come you do not
incur more debts. For I tell you truly, that none
160

else but your father forgives you your debts, because
you are his son. For with all else you would have
to labor hard for seven years, as it is commanded in
our laws.'
'My father, I will henceforth be your loving and
obedient son, and I will not any more incur debts,
for now I know that their payment is hard.'
"And he went to his father's field and watched
every day over the work of his father's laborers.
And he never made his laborers work hard, for he
remembered his own heavy labor. And the years
passed, and his father's possessions increased ever
more and more beneath his hand, for the blessing of
his father was upon his labor. And slowly he gave
back tenfold to his father all that he had squandered
in the seven years. And when the father saw that
his son used well his servants and all his
possessions, he said to him: 'My son, I see that my
possessions are in good hands. I give you all my
161

cattle, my house, my lands and my treasures. Let
all this be your heritage, continue increasing it that
I may have delight in you.' And when the son had
received his inheritance from his father, he forgave
his father's debtors who could not pay, for he did not
forget that his debt also had been forgiven when he
could not pay. And God blessed him with long life,
with many children and with much riches, because
he was kind to all his servants and to all his cattle."
Then Jesus turned to the sick folk and said: "I
speak to you in parables that you may better
understand God's word. The seven years of eating
and drinking and of riotous living are the sins of the
past. The wicked creditor is Satan. The debts are
diseases. The heavy labor is pains. The prodigal
son, he is yourselves. The payment of the debts is
the casting from you of devils and diseases, and the
healing of your body. The bag of silver received
from the father is the liberating power of the angels.
162

The father is God. The father's possessions are
earth and heaven. The servants of the father are
the angels. The father's field is the world, which is
changed into the kingdom of the heavens, if the Sons
of Man work thereon together with the angels of the
Heavenly Father. For I tell you, it is better that the
son should obey his father and keep watch over his
father's servants in the fields, than he should
become the debtor of the wicked creditor and toil
and sweat in serfdom to repay all his debts. It is
better, likewise, if the Sons of Man also obey the
laws of their Heavenly Father, and work together
with his angels upon his kingdom, than that they
should become the debtors of Satan, the lord of
death, of all sins and all diseases, and that they
should suffer with pains and sweat till they have
repaid all their sins. I tell you truly, great and
many are your sins. Many years have you yielded
to the enticings of Satan. You have been
163

gluttonous, wine-bibbers and gone a-whoring, and
your past debts have multiplied. And now you must
repay them, and payment is difficult and hard. Be
not, therefore, already impatient after the third day,
like the prodigal son, but wait patiently for the
seventh day which is sanctified by God, and then go
with humble and obedient heart before the face of
your Heavenly Father, the he may forgive you your
sins and all your past debts. I tell you truly, your
Heavenly Father loves you without end, for he also
allows you to pay in seven days the debts of seven
years. Those that owe the sins and diseases of
seven years, but pay honestly and perservere till the
seventh day, to them shall our Heavenly Father
forgive the debts of all these seven years."
"If we sin for seven times seven years?" asked a
sick man who suffered horribly. "Even in that case
the Heavenly Father forgives you all your debts in
seven times seven days."
164

"Dit gee darem 'n baie anderse betekenis aan
daardie beroemde sewe-keer-sewe stuk in die
Bybel, eintlik meer 'n addisionele betekenis..." merk
Jan op. Manus lees voort:
"I tell you truly, happy are those that perservere
to the end, for the devils of Satan write all your evil
deeds in a book, in the book of your body and your
spirit. For you may escape the laws made by
kings, but the laws of your God, these may none of
the Sons of Man escape. And when you come
before the face of God, the devils of Satan bear
witness against you, as God sees your sins written in
the book of your body and of your spirit, and God is
sad in his heart. But if you repent your sins, and by
fasting and prayer you seek the angels of God, then
each day that you continue to fast and to pray, God's
angels blot out one year of your evil deeds from the
book of your body and your spirit. And when the
last page is also blotted out, and you stand before
165

the face of God, then God rejoices in his heart and
forgets all your sins. He frees you from the
clutches of Satan and from suffering; he takes you
within his house and commands that all his servants,
all his angels serve you. Long life does he give you,
and you shall never see disease. And if,
thenceforward, instead of sinning, you rather pass
your days doing good deeds, then the angels of God
shall write and bear witness for all your good deeds
in the book of your body and of your spirit. From
your kings and your governors you may wait in vain
for your reward, but God will always reward you for
your good deeds: He blesses your body and your
spirit and all your deeds, and gives you for a
heritage his earthly and heavenly kingdom, that in it
you may have life everlasting. Happy is he who can
enter into the kingdom of God, for he shall never see
death."
166

And a great silence fell at his words. And those
that were discouraged took new strength from his
words and continued to fast and to pray. And he
who had spoken at first, said to him: "I will
perservere to the seventh day." And the second,
likewise, said to him: "I also will perservere to the
seven times seventh day."
"Ek hoop daardie tweede ou het sy
nege-en-veertig dae vas oorleef!" sê Manus. "Ek
verstaan dit kan lewensgevaarlik wees om vir lank te
vas. Soos wat jou liggaam ontslae raak van die
gemors, kan jou sisteem deur skokke gaan.
Miskien kan mens die nege-en-veertig dae sprei oor
'n langer tydperk," wonder hy nou. "Dit klink heel
dramaties om te vas en jou liggaam maak dan so
skoon - gaggas wat orals uitkom... Plus, waar in
die wêreld kan mens deesdae, amper kaal, die engele
van lug, water en son gaan ontmoet? Skuus julle,
ek lees verder."
167

Jesus answered them: "Happy are those that
perservere to the end, for they shall inherit the
earth."
And there were many sick among them tormented
with grievous pains, and they could hardly crawl to
Jesus' feet. They said: "Master, we are grievously
tormented with pain, tell us what we shall do." And
they showed Jesus their feet in which the bones were
twisted and knotted and said: "Neither the angel of
air, nor of water, nor of sunshine has healed us.
We have baptized ourselves, and we do fast and
pray and follow your words in all things."
"I tell you truly, your bones will be healed. Be
not discouraged, but seek for cure nigh the healer of
bones, the angel of earth. For thence were your
bones taken, and thither will they return."
And he pointed with his hand to where the
running of the water and the sun's heat had softened
168

to clayey mud the earth by the edge of the water.
"Sink your feet in the mire, that the embrace of the
angel of earth may draw out from your bones all
uncleannesses and all diseases. And you will see
Satan and your pains flee from the embrace of the
angel of earth. And the knots of your bones will
vanish away, and they will be straightened, and all
your pains will disappear."
Manus merk op: “Terloops, as jy in ag neem dat
hierdie modder ‘n baie hoë konsentrasie soute sal
hê, dan kan mens verwag dat water uit die liggaam
na buite sal beweeg deur die wet van osmose. En
so trek die modder die vuil water uit die liggaam en
help met genesing. Net ‘n interessante teorie om aan
te dink. Maar laat ek verder lees.”
And the sick followed his words, for they knew
that they would be healed.
169

And there were also other sick who suffered
much from their pains, even though they persisted in
their fasting. And their force was spent, and great
heat tormented them. And when they would have
risen from their bed to go to Jesus, their heads
began to turn, as if it were a gusty wind which shook
them, and as oft as they tried to stand upon their feet
they fell back to the ground.
Then Jesus went to them and said: "You suffer,
for Satan and his diseases torment your bodies.
But fear not, for their power over you will quickly
end. For Satan is like a choleric neighbor who
entered his neighbor's house while he was absent,
intending to take his goods away to his own house.
But some told the other that his enemy was ravaging
within his house, and he came back to his house,
running. And when the wicked neighbor, having
gathered together all that pleased him, saw from
afar the master of the house returning in haste, then
170

he was very wroth that he could not take all away,
and set to breaking and spoiling all that was there,
to destroy all. So that even if the things might not
be his, the other might have nothing. But
immediately the lord of the house came in, and
before the wicked neighbor fulfilled his purpose, he
took him and cast him out of the house. I tell you
truly, even so did Satan enter your bodies which are
the habitation of God. And Satan took in his power
all that he wished to steal: your breath, your blood,
your bone, your flesh, your bowels, your eyes, and
your ears. But by your fasting and your prayer,
you have called back the lord of your body and his
angels. And now Satan sees that the true lord of
your body returns, and that it is the end of his power.
Wherefore, in his wrath he gathers his strength once
again, that he may destroy your bodies before the
coming of the lord. It is for this that Satan torments
you so grievously, for he feels that the end is come.
171

But let not your hearts tremble, for soon will the
angels of God appear, to occupy again their abodes
and rededicate them as temples of God. And they
will seize Satan and cast him from your bodies with
all his diseases and all his uncleannesses. And
happy will you be, for you will receive the reward of
your steadfastness, and you will never see disease."
And there was among the sick, one that was more
tormented by Satan than all the others. And his
body was as parched as a skeleton, and his skin
yellow as a falling leaf. He was so weak already
that he could not, even upon his hands, crawl to
Jesus, and cried only to him from afar: "Master,
have pity on me, for never has man suffered, not
from the beginning of the world, as I do suffer. I
know that you are indeed sent by God, and I know
that if you will, you can straightway cast out Satan
from my body. Do not the angels of God obey
God's messenger? Come, Master, and cast out
172

Satan from me now, for he rages angrily within me
and grievous is his torment."
And Jesus answered him: "Satan torments you
thus greatly because you have already fasted many
days, and you do not pay to him his tribute. You do
not feed him with all the abominations with which
you hitherto defiled the temple of your spirit. You
torment Satan with hunger, and so in his anger he
torments you also. Fear not, for I tell you, Satan
will be destroyed before your body is destroyed; for
while you fast and pray, the angels of God protect
your body, that Satan's power may not destroy you.
The anger of Satan is impotent against the angels of
God."
Then they all came to Jesus and with loud cries
besought him saying: "Master, have compassion on
him, for he suffers more than we all, and if you do
not at once cast Satan out of him, we fear he will not
live until tomorrow."
173

And Jesus answered them: "Great is your faith.
Be it according to your faith, and you shall see soon,
face to face, the frightful countenance of Satan, and
the power of the Son of Man. For I will cast out
from you the powerful Satan by the strength of the
innocent lamb of Gob, the weakest creature of the
Lord. For the holy spirit of God makes the weakest
more powerful than the strongest."
And Jesus milked an ewe which was feeding
among the grass. And he put the milk upon the
sand made hot by the sun, saying: "Lo, the power of
the angel of water has entered this milk. And now
the power of the angel of sunshine will enter it also."
And the milk became hot by the strength of the
sun.
"And now the angels of water and of sun will join
with the angel of air."
174

And lo, the vapor of the hot milk began to rise
slowly into the air.
"Come and breathe in by your mouth the strength
of the angels of water, of sunshine, and of air, that it
may come into your body and cast out the Satan
from you."
And the sick man whom Satan tormented did
breathe within himself, deeply, the rising whitish
vapor.
"Straightway will Satan leave your body, since
for three days he starves and finds no food within
you. He will come out of you to satisfy his hunger
by the hot steaming milk, for this food finds favor in
his sight. He will smell its smell, and will not be
able to resist the hunger which has tormented him
three days already. But the Son of Man will destroy
his body, that he may torment none else again."
175

Then the sick man's body was seized with an
ague, and he retched as though he would vomit, but
he could not. And he gasped for air, for his breath
was spent. And he fainted on the lap of Jesus.
"Now does Satan leave his body. See him."
And Jesus pointed to the sick man's opened mouth.
And then they all saw with astonishment and
terror that Satan was coming out from his mouth in
the shape of an abominable worm, straight towards
the steaming milk.
"Goeie genugtig, toe kom daar 'n maag-wurm
uit!" roep Jan verbaas uit.
"Ja, maag-wurms kan letterlik meters lank word,
en as jy na hulle foto's kyk op die internet, sal jy
verstaan hoekom die mense terrified was," sê
Manus. "Maar laat ek verder lees, die einde is nie
meer ver nie."
176

Then Jesus took two sharp stones in his hands
and crushed the head of Satan, and drew out from
the sick man all the body of the monster which was
almost as long as the man. When the abominable
worm came out of the sick man's throat, he
recovered at once his breath, and then all his pains
ceased. And the others looked with terror at the
abominable body of Satan.
"See, what an abominable beast you carried and
nourished in your body for long years. I have cast
it out of you and killed it that it may never again
torment you. Give thanks to God that his angels
have made you free, and sin no more, lest Satan
return to you again. Let your body henceforth be a
temple dedicated to your God."
And they were all amazed at his word and at his
power. And they said: "Master, you are indeed
God's messenger, and do know all secrets."
177

"And you," answered Jesus, "be true Sons and
Daughters of God, that you also may partake in his
power and in the knowledge of all secrets. For
wisdom and power can come only from the love of
God. Love, therefore, your Heavenly Father and
your Earthly Mother with all your heart, and with
all your spirit. And serve them, that their angels
may serve you also. Let all your deeds be
sacrificed to God. And feed not Satan, for the
wages of sin is death. But with God lies the reward
of the good, his love, which is knowledge and power
of eternal life."
And they all knelt down to give thanks to God for
his love.
And Jesus departed, saying: "I will come again to
all who persist in prayer and fasting 'til the seventh
day. Peace be with you."
178

And the sick man from whom Jesus had cast out
the Satan, stood up, for the strength of life had come
back to him. He breathed out deeply, and his eyes
became clear, for every pain had left him. And he
cast himself down upon the ground where Jesus had
stood, and he kissed the print of his feet and he wept
with joy.
And it was by the bed of a stream, many sick
fasted and prayed with God's angels for seven days
and seven nights. And great was their reward,
because they followed Jesus' words. And with the
passing of the seventh day, all their pains left them.
And when the sun rose over the earth's rim, they saw
Jesus coming towards them from the mountain, with
the brightness of the rising sun about his head.
"Peace be with you."
And they said no word at all, but only cast
themselves down before him, and touched the hem of
179

his garment in token of their healing.
"Give thanks not to me, but to your Earthly
Mother, who sent you her healing angels. Go, and
sin no more, that you may never again see disease.
And let the healing angels become your guardians."
But they answered him: "Whither should we go,
Master, for with you are the words of eternal life?
Tell us, what are the sins which we must shun, that
we may nevermore see disease?"
Jesus answered: "Be it so according to your
faith," and he sat down among them, saying:
"It was said to them of old time, 'Honor thy
Heavenly Father and thy Earthly Mother, and do
her commandments, that thy days may be long upon
the earth.' And next afterward was given this
commandment, 'Thou shalt not kill,' for life is given
to all by God, and that which God has given, let not
man take away. For I tell you truly, from one
180

Mother proceeds all that lives upon the earth.
Therefore, he who kills, kills his brother. And from
him will the Earthly Mother turn away, and will
pluck from him her quickening breasts. And he will
be shunned by her angels, and Satan will have his
dwelling in his body. And the flesh of slain beasts
in his body will become his own tomb. For I tell
you truly, he who kills, kills himself, and whoso eats
the flesh of slain beasts, eats of the body of death.
For in his blood every drop of their blood turns to
poison; in his breath their breath to stink; in his
flesh their flesh to boils; in their bones their bones to
chalk; in his bowels their bowels to decay; in his
eyes their eyes to scales; in his ears their ears to
waxy issue. And their death will become his death.
For only in the service of your Heavenly Father are
your debts of seven years forgiven in seven days.
But Satan forgives you nothing and you must pay
him for all. 'Eye for eye, tooth for tooth, hand for
181

hand, foot for foot; burning for burning, wound for
wound; life for life, death for death.' For the wages
of sin is death. Kill not, neither eat the flesh of your
innocent prey, lest you become the slaves of Satan.
For that is the path of sufferings, and it leads unto
death. But do the will of God, that his angels may
serve you on the way of life. Obey, therefore, the
words of God: 'Behold, I have given you every herb
bearing seed, which is upon the face of all the earth,
and every tree, in the which is the fruit of a tree
yielding seed; to you it shall be for meat. And to
every beast of the earth, and to every fowl of the air,
and to everything that creepeth upon the earth,
wherein there is breath of life, I give every green
herb for meat. Also the milk of every thing that
moveth and liveth upon earth shall be meat for you:
like the green herb have I given unto them, so I give
their milk unto you. But flesh, and the blood which
quickens it, shall ye not eat. And, surely, your
182

spurting blood will I require, your blood wherein is
your soul; I will require all slain beasts, and the
souls of all slain men. For I the Lord thy God am a
God strong and jealous, visiting the iniquity of the
fathers upon the children unto the third and fourth
generation of them that hate me; and showing mercy
unto thousands of them that love me, and keep my
commandments. Love the Lord thy God with all thy
heart, and with all thy soul, and with all thy
strength: this is the first and greatest
commandment.' And the second is like unto it:
'Love thy neigbor as thyself.' There is none other
commandment greater than these."
And after these words they all remained silent,
save one, who called out: "What am I to do, Master,
if I see a wild beast rend my brother in the forest?
Shall I let my brother perish, or kill the wild beast?
Shall not I thus transgress the law?"
183

And Jesus answered: "It was said to them of old
time: 'All beasts that move upon the earth, all the
fish of the sea, and all the fowl of the air, are given
into thy power.' I tell you truly, of all creatures
living upon the earth, God created only man after
his image. Wherefore beasts are for man, and not
man for beasts. You do not, therefore, transgress
the law if you kill the wild beast to save your
brother's life. For I tell you truly, man is more than
the beast. But he who kills the beast without a
cause, though the beast attack him not, through lust
for slaughter, or for its flesh, or for its hide, or yet
for its tusks, evil is the deed which he does, for he is
turned into a wild beast himself. Wherefore is his
end also as the end of the wild beasts."
Then another said: "Moses, the greatest in Israel,
suffered our forefathers to eat the flesh of clean
beasts, and forbade only the flesh of unclean beasts.
Why, therefore, do you forbid us the flesh of all
184

easts? Which law comes from God? That of
Moses, or your law?"
"Mens kan darem sien hoe Jesus lekker hier op
die fariseers en skrifgeleerdes se tone begin trap -
Moses se wet is darem die wet," merk Danie op.
And Jesus answered: "God gave, by Moses, ten
commandments to your forefathers. 'These
commandments are hard,' said your forefathers, and
they could not keep them. When Moses saw this, he
had compassion on his people, and would not that
they perish. And then he gave them ten times ten
commandments. For he whose feet are strong as
the mountain of Zion, needs no crutches; but he
whose limbs do shake, gets further having crutches,
than without them. And Moses said to the Lord:
'My heart is filled with sorrow, for my people will be
lost. For they are without knowledge, and are not
able to understand thy commandments. They are
as little children who cannot yet understand their
185

father's words. Suffer, Lord, that I give them other
laws, that they may not perish. If they may not be
with thee, Lord, let them not be against thee; that
they may sustain themselves, and when the time has
come, and they are ripe for thy words, reveal to
them thy laws.' For that did Moses break the two
tables of stone whereon were written the ten
commandments, and he gave them ten times ten in
their stead. And of these ten times ten the Scribes
and Pharisees have made a hundred times ten
commandments. And they have laid unbearable
burdens on your shoulders, that they themselves do
not carry. For the closer are the commandments
to God, the less do we need; and the farther they
are from God, then the more do we need.
Wherefore are the laws of the Pharisees and Scribes
innumerable; the laws of the Son of Man seven; of
the angels three; and of God one.
186

"Therefore, I teach you only those laws which
you can understand, that you may become men, and
follow the seven laws of the Son of Man. Then will
the unknown angels of the Heavenly Father also
reveal their laws to you, that God's holy spirit may
descend upon you, and lead you to his law."
And all were astonished at his wisdom, and asked
him: "Continue, Master, and teach us all the laws
which we can receive."
And Jesus continued: "God commanded your
forefathers: 'Thou shalt not kill.' But their heart
was hardened and they killed. Then Moses desired
that at least they should not kill men, and he suffered
them to kill beasts. And then the heart of your
forefathers was hardened yet more, and they killed
men and beasts likewise. But I do say to you: Kill
neither men, nor beasts, nor yet the food which
goes into your mouth. For if you eat living food,
the same will quicken you, but if you kill your food,
187

the dead food will kill you also. For life comes
only from life, and from death comes always death.
For everything which kills your foods, kills our
bodies also. And everything which kills your
bodies kills your souls also. And your bodies
become what your foods are, like your spirits
become what your thoughts are. Therefore, eat
not anything which fire, or frost, or water has
destroyed. For burned, frozen and rotted foods
will burn, freeze and rot your body also. Be not
like the foolish husbandman who sowed in the
ground cooked, and frozen, and rotten seeds. And
the autumn came, and his fields bore nothing. And
great was his distress. But be like that
husbandman who sowed in his field with living
seeds, and whose field bore living ears of wheat,
paying a hundredfold for the seeds which he
planted. For I tell you truly, live only by the fire of
life, and prepare not your foods with the fire of
188

death, which kills your foods, your bodies and your
souls also."
"Master, where is the fire of life?" asked some of
them.
"In you, in your blood, and in your bodies."
"And the fire of death?" asked others.
"It is the fire which blazes outside your body,
which is hotter than your blood. With that fire of
death you cook your foods in your homes and in
your fields. I tell you truly, it is the same fire which
detroys your foods and your bodies, the fire of
malice, which also ravages your thoughts and your
spirits. For your body is that which you eat, and
your spirit is that which you think. Eat nothing,
therefore, which a stronger fire than the fire of life
has killed. Wherefore, prepare and eat all fruits of
trees, and all grasses of the fields, and all milk of
beasts good for eating. For all these are fed and
189

ipened by the fire of life; all are the gift of the
angels of our Earthly Mother. But eat nothing to
which only the fire of death gives savor, for such is
of Satan."
"How should we cook our daily bread without
fire, Master?” asked some with great astonishment.
"Let the angels of God prepare your bread.
Moisten your wheat, that the angel of water may
enter it. Then set it in the air, that the angel of air
also may embrace it. And leave it from morning to
evening beneath the sun, that the angel of sunshine
may descend upon it. And the blessing of the three
angels will soon make the germ of life to sprout in
your wheat. Then crush your grain, and make thin
wafers, as did your forefathers when they departed
out of Egypt, the house of bondage. Put them back
again beneath the sun from its appearing, and when
the sun is risen to its highest in the heavens, turn
them over on the other side that they be embraced
190

there also by the angel of sunshine, and leave them
there until the sun be set. For the angels of water,
of air, and of sunshine fed and ripened the wheat in
the field, and they, likewise, must prepare also your
bread. And the same sun, which, with the fire of
life, made the wheat to grow and ripen, must cook
your bread with the same fire. For the fire of the
sun gives life to the wheat, to the bread, to the body.
But the fire of death kills the wheat, the bread, and
the body. And the living angels of the living God
serve only living men. For God is the God of the
living, and not the God of the dead.
"So eat always from the table of God: the fruits of
the trees, the grain and grasses of the field, the milk
of beasts, and the honey of bees. For everything
beyond these is of Satan, and leads by the way of
sins and of diseases unto death. But the foods
which you eat from the abundant table of God give
strength and youth to your body, and you will never
191

see diseases. For the table of God fed Methuselah
of old, and I tell you truly, if you live even as he
lived, then will the God of the living give you also
long life upon the earth as was his.
"For I tell you truly, the God of the living is
richer than all the rich of the earth, and his
abundant table is richer that the richest table of
feasting of all the rich upon the earth. Eat,
therefore, all your life at the table of our Earthly
Mother, and you will never see want. And when
you eat at her table, eat all things even as they are
found on the table of the Earthly Mother. Cook not,
neither mix all things one with another, lest your
bowels become as steaming bogs. For I tell you
truly, this is abominable in the eyes of the Lord.
"And be not like the greedy servant, who always
ate up, at the table of his lord, the portions of others.
And he devoured everything himself, and mixed all
together in his gluttony. And seeing that, his lord
192

was wroth with him, and drove him from the table.
And when all had ended their meal, he mixed
together all that remained upon the table, and called
the greedy servant to him, and said: 'Take and eat
all this with the swine, for your place is with them,
and not at my table.'
"Take heed, therefore, and defile not with all
kinds of abominations the temple of your bodies.
Be content with two or three sorts of food, which you
will find always upon the table of our Earthly
Mother. And desire not to devour all things which
you see around you. For I tell you truly, if you mix
together all sorts of food in your body, then the
peace of your body will cease, and endless war will
rage in you. And the peace of your body will be
blotted out like homes and kingdoms divided against
themselves work their own destruction. For your
God is the God of peace, and does never help
division. Arouse not, therefore, against you the
193

wrath of God, lest he drive you from his table, and
lest you be compelled to go to the table of Satan,
where the fire of sins, diseases, and death will
corrupt your body.
"And when you eat, never eat unto fullness. Flee
the temptations of Satan, and listen to the voice of
God's angels. For Satan and his power tempt you
always to eat more and more. But live by the spirit,
and resist the desires of the body. And your fasting
is always pleasing in the eyes of the angels of God.
So give heed to how much you have eaten when your
body is sated, and always eat less by a third.
"Let the weight of your daily food be not less than
a mina, but mark that it go not beyong two."
"Wat is 'n mina?" wil Danie nou weet.
"Dit is omtrent 'n halwe kilogram. So een
kilogram, twee minas, is soort van oorgenoeg kos.
Dus, moenie ‘n vraat van jouself maak nie,"
194

antwoord Manus. Hy lees verder:
"Then will the angels of God serve you always,
and you will never fall into bondage of Satan and of
his diseases. Trouble not the work of the angels in
your body by eating often. For I tell you truly, he
who eats more than twice in the day does in him the
work of Satan. And the angels of God leave his
body, and soon Satan will take possession of it. Eat
only when the sun is highest in the heavens, and
again when it is set. And you will never see
disease, for such find favor in the eyes of the Lord.
And if you will that the angels of God rejoice in your
body, and that Satan shun you afar, then sit but once
in the day at the table of God. And then your days
will be long upon the earth, for this is pleasing in the
eyes of the Lord. Eat always when the table of God
is served before you, and eat always of that which
you find upon the table of God. For I tell you truly,
God knows well what your body needs, and when it
195

needs.
"From the coming of the month of Ijar, eat
barley; from the month of Sivan, eat wheat, the most
perfect among all seed-bearing herbs. And let your
daily bread be made of wheat, that the Lord may
take care of your bodies. From Tammuz, eat the
sour grape, that your body may diminish and Satan
may depart from it. In the month of Elul, gather the
grape that the juice may serve you as drink."
"Lyk my wyn in matigheid op die regte tyd is
toelaatbaar, " sê Jan fronsend. Manus lees verder:
"In the month of Marchesvan, gather the sweet
grape, dried and sweetened by the angel of sun, that
your bodies may increase, for the angels of the Lord
dwell in them. You should eat figs rich in juice in
the months of Ab and Shebat, and what remain, let
the angel of sun keep them for you; eat them with the
meat of almonds in all months when the trees bear
196

no fruits. And the herbs which come after the rain,
these eat in the month of Thebet, that your blood
may be cleansed of all your sins. And in the same
month begin to eat also the milk of your beasts,
because for this did the Lord give the herbs of the
fields to all the beasts which render milk, that they
might with their milk feed man."
"Ek wonder wat Jesus sou gesê het as hy moes
weet van die moderne gebruik om melk te
pasteuriseer. Hy sou seker aanvoer dat die hitte
warmer as die bloed is, en dus die melk 'doodmaak',
of ten minste 'beskadig'. Tog maak die hitte en
vinnige afkoeling baie skadelike bakterieë dood,
maar dalk was die melk van die ou tyd mooi suiwer.
Die bokke, skape en beeste het net 'herbs' geëet, en
was nie vasgekeer in vuil voedingshokke soos
vandag se arme diere nie. En vandag se arme diere
word soms selfs antibiotika gevoer. Glo my vry, as
ek van nou af weet die melkkoeie kry
197

groei-hormone of antibiotika, sal ek nie de vrek die
melk drink nie!" merk Danie op. Manus lees voort:
"For I tell you truly, happy are they that eat only
at the table of God, and eschew all the abominations
of Satan. Eat not unclean foods brought from far
countries, but eat always that which your trees bear.
For your God knows well what is needful for you,
and where and when. And he gives to all peoples of
all kingdoms for food that which is best for each.
Eat not as the heathen do, who stuff themselves in
haste, defiling their bodies with all manner of
abominations.”
"Nou begin Jesus 'n bedreiging raak vir die hele
ekonomiese stelsel van die Romeine. Die handel in
vleis en baie ander produkte word basies tot niet
verklaar, asook vars groente en vrugte wat ver
vervoer moet word," merk Danie op. Manus lees
verder:
198

"For the power of God's angels enters into you
with the living food which the Lord gives you from
his royal table. And when you eat, have above you
the angel of air, and below you the angel of water.
Breathe long and deeply at all your meals, that the
angel of air may bless your repasts. And chew well
your food with your teeth, that it become water, and
that the angel of water turn it into blood in your
body. And eat slowly, as it were a prayer you make
to the Lord. For I tell you truly, the power of God
enters into you, if you eat after this manner at his
table. But Satan turns into a steaming bog the body
of him upon whom the angels of air and water do not
descend at his repasts. And the Lord suffers him no
longer at his table. For the table of the Lord is an
altar, and he who eats at the table of God is in a
temple. For I tell you truly, the body of the Son of
Man is turned into a temple, and his inwards into an
altar, if he does the commandments of God.
199

Wherefor, put naught upon the altar of the Lord
when your spirit is vexed, neither think upon any
one with anger in the temple of God. And enter
only into the Lord's sanctuary when you feel in
yourselves the call of his angels, for all that you eat
in sorrow, or in anger, or without desire, becomes a
poison in your body. For the breath of Satan
defiles all these. Place with joy your offerings
upon the altar of your body, and let all evil thoughts
depart from you when you receive into your body the
power of God from his table. And never sit at the
table of God before he call you by the angel of
appetite.
"Rejoice, therefore, always with God's angels at
their royal table, for this is pleasing to the heart of
the Lord. And your life will be long upon the earth,
for the most precious of God's servants will serve
you all your days: the angel of joy!
200

"And forget not that every seventh day is holy and
consecrated to God. On six days feed your body
with the gifts of the Earthly Mother, but on the
seventh day sanctify your body for your Heavenly
Father. On the seventh day eat not any earthly
food, but live only on the words of God, and be all
the day with the angels of the Lord in the kingdom of
the Heavenly Father. And on the seventh day let
the angels of God build the kingdom of the heavens
in your body, as you labor for six days in the
kingdom of the Earthly Mother. And let not food
trouble the work of the angels in your body
throughout the seventh day. And God will give you
long life upon earth, that you may have life
everlasting in the kingdom of the heavens. For I
tell you truly, if you see not diseases any more upon
earth, you will live for ever in the kingdom of the
heavens.
201

"And God will send you each morning the angel
of sunshine to wake you from your sleep.
Therefore, obey your Heavenly Father's summons,
and lie not idle in your beds, for the angels of air
and water await you already without. And labor
all day long with the angels of the Earthly Mother
that you may come to know them and their works
ever more and more well. But when the sun is set,
and your Heavenly Father sends you his most
precious angel, sleep, then take your rest, and be all
night with the angel of sleep. And then will your
Heavenly Father send you his unknown angels, that
they may be with you the livelong night. And the
Heavenly Father's unknown angels will teach you
many things concerning the kingdom of God, like
the angels that you know of the Earthly Mother,
instruct you in the things of her kingdom. For I tell
you truly, you will be every night the guests of the
kingdom of your Heavenly Father, if you do his
202

commandments. And when you wake up upon the
morrow, you will feel in you the power of the
unknown angels. And your Heavenly Father will
send them to you every night, that they may build
your spirit, like every day the Earthly Mother sends
you her angels, that they may build your body. For
I tell you truly, if in the daytime your Earthly Mother
folds you in her arms, and in the night the Heavenly
Father breathes his kiss upon you, then will the Sons
of Men become the Sons of God.
"Resist day and night the tempations of Satan.
Wake not by night, neither sleep by day, lest the
angels of God depart from you.
"And take no delight in any drink, nor in any
smoke from Satan, waking you by night and making
you to sleep by day. For I tell you truly, all the
drinks and smokes of Satan are abominations in the
eyes of your God.
203

"Commit not whoredom, by night or by day, for
the whoremonger is like a tree whose sap runs out
from its trunk. And that tree will be dried up before
its time, nor will it ever bear fruit. Therefore, go
not a-whoring, lest Satan dry up your body, and the
Lord make your seed unfruitful.
"Shun all that is too hot and too cold. For it is
the will of your Earthly Mother that neither heat nor
cold should harm your body. And let not your
bodies become either hotter or colder than as God's
angels warm and cool them. And if you do the
commandments of the Earthly Mother, then as oft as
your body becomes too hot, will she send the angel
of coolness to cool you, and as oft as your body
becomes too cold, will she send you the angel of heat
to warm you again.
"Follow the example of all the angels of the
Heavenly Father and of the Earthly Mother, who
work day and night, without ceasing, upon the
204

kingdoms of the heavens and of the earth.
Therefore, receive also into yourselves the strongest
of God's angels, the angel of deeds, and work
together upon the kingdom of God. Follow the
example of the running water, the wind as it blows,
the rising and setting of the sun, the growing plants
and trees, the beasts as they run and gambol, the
wane and waxing of the moon, the stars as they
come and go again; all these do move, and do
perform their labors. For all which has life does
move, and only that which is dead is still. And God
is the God of the living, and Satan that of the dead.
Serve, therefore, the living God, that the eternal
movement of life may sustain you, and that you may
escape the eternal stillness of death. Work,
therefore, without ceasing, to build the kingdom of
God, lest you be cast into the kingdom of Satan.
For eternal joy abounds in the living kingdom of
God, but still sorrow darkens the kingdom of death
205

of Satan. Be, therefore, true Sons of your Earthly
Mother and of your Heavenly Father, that you fall
not as slaves of Satan. And your Earthly Mother
and Heavenly Father will send you their angels to
teach, to love, and to serve you. And their angels
will write the commandments of God in your head,
in your heart, and in your hands, that you may know,
feel, and do God's commandments.
"And pray every day to your Heavenly Father
and Earthly Mother, that your soul become as
perfect as your Heavenly Father's holy spirit is
perfect, and that your body become as perfect as the
body of your Earthly Mother is perfect. For if you
understand, feel, and do the commandments, then
all for which you pray to your Heavenly Father and
your Earthly Mother will be given you. For the
wisdom, the love, and the power of God are above
all.
206

"After this manner, therefore, pray to your
Heavenly Father: Our Father which art in heaven,
hallowed be thy name. Thy kingdom come. Thy
will be done on earth as it is in heaven. Give us this
day our daily bread. And forgive us our debts, as
we forgive our debtors. And lead us not into
temptation, but deliver us from all evil. For thine is
the kingdom, the power, and the glory, for ever.
Amen.
"And after this manner pray to your Earthly
Mother: Our Mother which art upon earth,
hallowed be thy name. Thy kingdom come, and thy
will be done in us, as it is in thee. As thou sendest
every day thy angels, send them to us also. Forgive
us our sins, as we atone all our sins against thee.
And lead us not into sickness, but deliver us from all
evil, for thine is the earth, the body, and the health.
Amen."
207

And they all prayed together with Jesus to the
Heavenly Father and to the Earthly Mother.
And afterwards Jesus spoke thus to them: "Just
as your bodies have been reborn through the
Earthly Mother's angels, may your spirit, likewise,
be reborn through the angels of the Heavenly
Father. Become, therefore, true Sons and Daughters
of your Father and of your Mother, and true
Brothers of the Sons of Men. Till now you were at
war with your Father, with your Mother, and with
your Brothers and your Sisters. And you have
served Satan. From today live at peace with your
Heavenly Father, and with your Earthly Mother,
and with your Brothers and Sisters. And fight only
against Satan, lest he rob you of your peace. I give
the peace of your Earthly Mother to your body, and
the peace of your Heavenly Father to your spirit.
And let the peace of both reign among the Sons of
Men.
208

"Come to me, all that are weary and suffer in
strife and affliction! For my peace will strengthen
you and comfort you. For my peace is exceeding
full of joy. Wherefore do I always greet you after
this manner: 'Peace be with you!' Do you always,
therefore, so greet one another, that upon your body
may descend the peace of your Earthly Mother, and
upon your spirit the peace of your Heavenly Father.
And then you will find peace also among yourselves,
for the kingdom of God is within you. And now
return to your Brothers with whom hitherto you
were at war, and give your peace to them also. For
happy are they that strive for peace, for they will
find the peace of God. Go, and sin no more. And
give to every one your peace, just as I have given my
peace unto you. For my peace is of God. Peace
be with you."
And he left them.
209

And his peace descended upon them; and in their
heart the angel of love, in their head the wisdom of
law, and in their hands the power of rebirth, they
went forth among the Sons of Men, to bring the light
of peace to those that warred in darkness.
And they parted, wishing one to another:
"PEACE BE WITH YOU."
"Fluit-fluit, my storie is uit," sê Manus, en hy gee
die skootrekenaar terug vir Danie.
Vir lank sit hulle net in die stille vrede. Later
begin die geel oggendson deur die loewer breek, en
die gekwetter en gesang van die voëltjies word al
hoe harder, soos 'n lied wat opbou na 'n hoogtepunt
toe.
210

"Wow," sê Jan naderhand. "Veronderstel net die
geskrifte is eg...en dit lê iewers in die Vatikaan se
kluise...wat sou die implikasies nie wees nie? Dit is
die saad vir 'n nuwe wêreld-orde!"
"Mens kan eindeloos daaroor bespiegel, totdat
mens grys word," sê Manus. "Maar kom ons gaan
strand toe voordat ons grys word, ek het 'n behoefte
aan die see."
Danie gaan reël met die kamp-opsigter dat hulle
*
langer kan bly, terwyl die ander twee die kampgerei
netjies bêre. Die entjie strand toe is lekker kort, en
hulle vat net water saam.
Oppad strand toe, vra Danie: "So Manus, as ek
jou reg verstaan, volgende keer as Linah my vra om
'n bottel seewater vir haar terug te bring binneland
211

toe, dan moet ek haar liewers van die tru-osmose
water aanbied sonder enige dooie minerale?"
Maar Jan antwoord: "Laat ek sommer antwoord
asseblief, dan kan Manus sien dat sy boodskap nie
op dowe ore geval het nie. Minerale is lewendig in
die vars vrug deur die komposisie van die DNA
patroon saam met die dooie minerale, water,
suurstof, koolstof, sonlig-energie, gravitasie,
temperatuur en seker nog baie ander boublokke en
faktore ook. En so, deur die dans van die
groeiproses, word die dooie minerale dan omskep,
of opgewen, na 'n vorm wat ontwerp is om
versoenbaar te wees met die menslike liggaam.
Die minerale fibreer met die energie van die lewe.
En dit is hoekom skerp hitte of koue kos verniel of
selfs vernietig. Aan die einde van die siklus,
wanneer ons die kos geëet het, dit afgespoel het en
dit weer in die grond of in die see opgeëindig het,
dan is die kos weer in die vorm van los minerale,
212

dooie molekules wat soos musieknote wag dat die
stem van die kosmos hulle weer deel maak van 'n
lewendige simfonie. En weer sien ons Daniël se vars
groente. Dooie soute pas nie in nie."
Danie kyk vraend na Manus. "Slaag ons student
die toets?"
"Volpunte, en die musieknote-poësie is baie
oorspronklik!" lag Manus. "Daar is egter dokters
wat hoog en laag sweer op die gebruik van seesout
vir sekere kondisies. Wie verstaan alles van ons
eindelose komplekse liggame? Die kontroversie
rondom seesout is aanduidend van die verwarring in
‘medisyne’."
Nou vra Danie speels: "As julle ouens stamselle
was, watter 'beroepe' sou julle gekies het?"
Jan en Manus dink lank na. Danie terg: "Jan sou
waarskynlik 'n spermsel wou word! Dink net, die
hele avontuur waar 23 van jou 46 chromosone
213

verwyder moet word, en daarna kompiteer jy vir die
groot dag om 'n eiersel te ontmoet. En as die geluk
jou toekom, dan dans jy en jou nuwe lewensmaat,
dan vorm daar 'n nuwe, unieke 46 chromosone-
kombinasie, en 'n hele nuwe mens begin as een sel."
"Jou alie, man!" verdedig Jan homself. "Ek sou
eerder 'n witbloedsel wou word, een van daardie
'T-Killers', daardie vegsoldaatjie-outjie-tipes. Jy
weet mos ek hou van baklei. In elk' geval, jy sal
onnosel wees om 'n spermsel te wil word."
"Nou hoe so?" vra Danie. Hy geniet dit altyd as
mense die 'wat as' speletjie saamspeel.
"Die kanse om daardie groot dans te kry, is maar
skraal. Jy kompiteer teen baie ander ouens wat
voor jou by die danslokaal wil uitkom. Nog
moeiliker seker raak jou taak as die vrou
geboorte-beheer pille neem... En wat as jy dit tog
eerste maak, maar die 'pil' belemmer iets... Miskien
214

swik die pil jou enkel en jy en jou nuwe maat
hinke-pinke deur die danspassies, en die 23 plus 23
chromosone kom dalk nie mooitjies op 46 te stane
nie..." Jan raak stil.
"En nou?" vra Danie.
"Mens kan nie wegkom van hierdie
mikro-kosmos-idee waar alles ook volgens orde
moet plaasvind nie..." sê Jan. "Hoe veilig reken julle
is dit vir 'n vrou om die 'pil' te neem? Hoe kan die
'pil' tog onderskei tussen 'n spermsel of 'n eiersel, en
ander selle wat hy tog liefs nie moet pla nie? Hoe
maak die 'pil' die spermsel of eiersel spesifiek dood,
of word die ongewensde voortplantingselle saam
met ander lewe uitgewis?"
Manus voeg by: "Die mikro-kosmos, ja, hier
gebeur alles op 'n molekulêre vlak. Ek sê julle, dit
is beter om nie te peuter aan goed wat mens nie mooi
verstaan nie. Dit is soos om ‘n los draad in ‘n
215

ekenaar te druk en om dan te verwag daar moet
musiek uitkom! As ek 'n vrou was, sou ek nie die
pil wou neem nie, vir dieselfde rede dat ek nie
chemoterapie of bestraling sou neem as ek kanker
gehad het nie, of AIDS medisyne as ek besmet was
nie. Hierdie ‘medisyne’ is ‘trigger-happy’, dom
medisyne wat links-en-regs skiet, en dit het nie die
vermoë om soos 'n witbloedsel, te kan onderskei
tussen teikens nie. Lyk my die rasionaal agter
hierdie trigger-happy middels is dit: maak alles
dood, die goeie en die slegte selle, en hoop die
pasient oorleef dit dan! Sedert ek my immuun-
stelsel begin sien het as ‘n mini-weermaggie, sukkel
ek om die maak-alles-dood logika te volg. Hoe
gouer die fikse witbloedselle die foutiewe
kankerselle verwyder, hoe beter. Daar lê die ware
genesing."
Hulle het nou by die strand gekom. Jan pluk sy
hemp van sy lyf af en hardloop die vlak branders
216

inne. Manus en Danie gaan sit op 'n rots, en tuur
oor die waters heen.
Manus draai sy gesig na die son toe, en hy haal
heerlik diep asem. Hy sê dan: "Daardie 'gospel'
spreek tot 'n mens se gees. En dat dit so eenvoudig
kan wees! Dat Jesus se engele aan die kruis die
engele van son en asem was... Ongeag of die
geskrifte eg is of nie, dit bevat 'n boodskap wat lig
en rigting in my lewe gebring het. Dit gaan oor
LEWE en hoe belangrik SKOONMAAK is vir lewe
om te floreer. Nie net geld dit in terme van gesond-
heid nie, jy kan die waarde-van-skoonmaak-
beginsel ook toepas in jou werk, in jou verhoudinge,
in die bestuur van publieke bates, omtrent in enige
iets. Persoonlik glo ek die geskrifte is eg, want dit
verklaar baie raaisels, maar ook skep dit baie nuwe
vrae. Dalk het iemand van die Esseniese
gemeenskap of Jesus self dit geskryf, maar die
Kerkvaders het dit verwerp of nie daarvan geweet
217

nie."
“As die geskrifte eg is, en as die Kerkvaders
daarvan geweet het, en ongeag wie dit geskryf het,
sou mens seker nie die Kerkvaders kon verkwalik
vir die stilswye nie, want dit sou verwarring
veroorsaak het. Die geskrifte staan tog loodreg
teenoor die ander Evangelies, veral waar die
melaatses dadelik genees was, soos wat Lukas dit
beskryf?” vra Danie.
“Ja, dat hulle vingers daar-en-dan teruggegroei
het. En ook Lazarus wat lewendig geword het, en
sy liggaam het al begin ontbind en stink. Ek weet nie
wat om daarvan te maak nie,” sê Manus.
Danie dink lank na en sê: “Die
vas-en-skoonmaak-en-gesond-eet evangelie is nie
noodwendig in stryd met die ander evangelies nie.
Die vas-en-skoonmaak-en-gesond-eet evangelie is
dalk die ‘praktiese handleiding’, dit wat Jesus mense
218

geleer het voordat hy na Jerusalem toe gegaan het,
terwyl die ander evangelies meer profeties van aard
is en meer fokus op die gebeure naby die Kruisiging.
Maar sê my Manus, uit ‘n streng mediese oogpunt,
sou mens byvoorbeeld van kanker of melaatsheid
genees kon word as jy die praktiese riglyne volg van
die vas-en-skoonmaak-en- gesond-eet evangelie? ”
“In teorie, beslis JA. Dit stem ooreen met Dr.
Otto Warberg en andere se ontdekkings. Jy sien, as
jy vas, dan begin die ensieme wat normaalweg kos
verteer, eerder om die besoedeling te verteer, en jou
liggaam skei die besoedeling dan uit via jou urine,
poefies, sweet, opgooi en jou asem. As die interne
klimaat skoonkom, as daar minder suur is, dan kan
die witbloedselle hulle werk mos beter doen, en is
dit ook makliker vir die stamselle om ‘gestuur’ te
word na plekke waar dooie selle verwyder is en
nuwe selle nou benodig word. Kom ek stel dit so,
persoonlik, as ek kanker moes kry, sou ek eerder die
219

vas-en-skoonmaak-en-gesond-eet roete volg
voordat ek chemikalië in my sou laat spuit.
Alhoewel ek nog nie self kanker gehad het nie, is
daar oorgenoeg gevalle van kankerpasiënte wat
genees is suiwer met die regte dieet en self-disipline.
Dit dien as konkrete bewys van die ingeboude
helingskrag in ons almal. Die vas-en-skoonmaak-
en-gesond-eet evangelie is van groot medisinale
waarde, veral as jy arm is en in elk’ geval nie
chemoterapie kan bekostig nie. Hopelik kan jy
kwaliteitkosse bekostig.
“Ongelukkig sal baie mense die medisinale
waarde van die vas-en-skoonmaak-en-reg-eet
evangelie verwerp omdat Jesus byvoorbeeld goed sê
soos dat jy slegs na die Vader kan gaan deur die
Moeder, slegs as jy gesond is. Dit sou beteken dat
siek mense nie welkom is voor God nie, of eerder,
dat dit Hom hartseer maak. Dit klink darem bietjie
kras. Ook sê Jesus dat jy terugkeer na die Moeder
220

as jy dooi, terug na stof, maar daar is nêrens die
belofte van ‘n weder-opstanding nie. Jesus bedoel
dit eerder dat jou siel in vrede rus, en dat jou gees
leef in die gedagtes van die mense wat na jou kom,
en so lewe mens dan ewig. Die meeste mense sal dit
afmaak as Oosterse filosofie. Maar hoekom die baba
saam met die badwater uitgooi?
“Volgens die Bybel sou Jesus se dissipels ook die
vermoeëns hê om daar-en-dan te kan genees. Wie
op die ganse aarde kan dit vandag doen? Wie op
die ganse aarde kan vandag sy hande op iemand lê,
en woeps! daar is jou verlore vinger terug, of woeps!
die kankerselle het almal verdwyn? Ek glo nie daar
is vandag ‘n enkele persoon wat dit kan doen nie. Is
daar dus nie meer ‘n enkele ware dissipel oor nie,
wie se geloof groot genoeg is nie? Dit kan mos nie
wees nie!
“ ‘n Mens het een lewe. As jy besig is om te sterf,
as jy in pyn is en jy moet konstant medisyne
221

gebruik, en jy word nie beter nie, dan my vriend, is
jy in Hel. Ek het maar net ‘n stukkie daarvan ervaar
om te voel dat as jy in Hel is, dan begin jy die dood
as die verlossing van pyn sien, as die oplossing.
Maar as jy jou siekte aanvaar en glo jou tyd het nou
naby gekom, en jy het kalmte in jou siel dat jy weer
sal lewe nadat jy dood is, en dat God jou gees
eendag weer sal tuismaak in ‘n nuwe tempel,
wanneer die Seun van die Mens terugkeer na ‘n
aarde wat vir Hom voorberei is, dan mag jy dit glo,
want die Bybel belowe dit. Maar die Bybel belowe
ook ‘n lang en gelukkige lewe vir God se kinders.
En as die vas-en-skoonmaak- en-gesond-eet
evangelie daarnatoe help, hoe kan ons sê dit kom
van die duiwel af?”
"Jan sal seker baie te sê hê oor die onderwerp," sê
Danie terwyl hy terugleun op sy elmboë. Hy lyk
nie juis meer lus vir gesels nie. Danie verwonder
hom aan al die skakerings van bloue in die see.
222

Naby die strand is die blou water amper so lig soos
die bloue lug self, en dieper raak dit op plekke swart.
Hy sien dat Jan al hoe dieper gaan. Hy skree vir
Jan: "Hei broer, hier is nie lewensredders op hierdie
strand nie! Kom terug voordat ons drama het!"
Jan kan nie mooi hoor nie en hy kom terug
vlakkant toe. "Hoe sê jy?" vra hy toe hy naby
genoeg is.
"Jy was oppad na 'n donker kol toe waar die
stroom sterk lyk, kyk daar." Danie beduie vir Jan
waar hy nou-net geswem het. "Ons soek nie drama
vandag nie, kom speel jy nou hier in die vlak
watertjies en trek jou vlerkies aan," terg hy hom.
"Loop skyt jy, man!" lag Jan. "So gepraat...my
maag is klaar besig om los te kom...so ek moet maar
bietjie eenkant gaan. Gaan julle ouens op julle eie
tyd terug kamp toe. Los net asseblief die
waterbottel en die grafie vir my. Ek sien julle
223

later."
"Regso," sê Manus. Hy staan op en strek.
"Dan sien ons jou later. Ek gaan bietjie 'n
middagslapie vang. Dit is die lekker ding van
vakansie. Elke ou doen net waarvoor hy lus is!"
Danie staan ook op en strek. "'n Middagslapie
klink vir my ook lekker. Dan sien ons jou later,
Jan."
*
Jan is dankbaar dat Danie hom vlakker geroep het,
want hy het nie besef hoe diep en onstuimig die see
is waar hy aanvanklik geswem het nie. Hy sidder
as hy in sy gedagtes sien hoe die sterk stroom hom
meësleur en sy vriende magteloos toekyk hoe hy al
hoe dieper en dieper weggetrek word, en hoe sy vet,
224

moeë lyf naderhand nie meer vinnig genoeg kan
hondjie- swem om die sink te keer nie...
Hy skud die vrees-aanjaende beelde uit sy kop en
dink by homself: “'n Gedagte is ook iets lewendigs.
Die trick is net om die goggas te vang voordat hulle
begin nesmaak!”
Hy is rasend honger, maar hy voel uiters vars en
skoon. Sy maag het nou ook ophou werk, en hy
besluit om die langer paadjie terug te stap kampplek
toe. Die paadjie kronkel nader aan die see, en
daar is mooier uitsigte, maar op plekke verdwyn die
paadjie omdat dit nie baie gebruik word nie.
Sy gedagtes bly op Die Evangelie van Liefde en
Vrede. Liefde en vrede in die liggaam, liefde en
vrede in die gees, liefde en vrede in die mensdom,
Liefde en Vrede wat kom van die Lewende God.
Terwyl Jan stap, dink hy:
"Wat as die geskrifte eg is? Maak dit 'n
225

espotting van Jesus? Nooit nie! Hy bly nog
steeds die held in die verhaal, sonder dat hy
Hercules of Spiderman hoef te wees. Almal is lief
vir hom, en almal weet daar is iets baie spesiaals aan
hom, dat die Heilige Orde hom uitgesonder het. Wat
as die volgende gebeur het? Abraham het suiwer
gelewe en was naby God se hart. Uit Abraham se
nageslag het Daniël en Jesus gekom. Toe Daniël in
Babilon was, het hy die Lewende God se wet
vertoon aan die koning deur te weier om wyn en
vleis te neem, en om eerder net groente te eet.
Verbaas was almal oor die resultaat, en die nasate
van Abraham was geliefd in die vreemde land.
“Maar vir baie geslagte nog het die ganse wêreld
donker gebly, verlore in vraatsug, swaard en bloed.
Almal wat lief was vir die lewe, het uitgesien na die
Lig van Vrede. So, toe die wyse manne die
komeet-ster in die Weste sien, het hulle nie geaarsel
nie. Hulle het dadelik die reis begin, en hulp en ere
226

gebring aan die Seun wat naby aan God se hart was,
daar in die Heilige Land, sodat Hy kon opstaan teen
die magte van duister.
“Deur Jesus se bediening het baie mense gesond
geword en weer vreugde gevind. Sy Lig het ver
geskyn, en hy het baie beroemd geraak. Hy was die
onderwerp van vele besprekings. 'Sy ouers kom glo
uit David se nageslag. En toe hy 'n baba was, is die
hele gebied se babas vermoor om seker te maak hy
oorleef nie. Maar hulle het ontsnap na Egipte.
Die wyse manne se goud en die Esseners se kontakte
het hulle gehelp om weg te kom. En het julle
gehoor van die maagwurmduiwel wat Jesus
uitgejaag het? Die afskuwelike monster was so lank
soos 'n man!'
“En toe begin die wat jaloers was en vir wie sy
boodskap 'n bedreiging ingehou het, redes soek om
ontslae te raak van Hom wat uiters geliefd was. Dit
was nie maklik nie, en met kinkels kom hulle toe
227

nader: 'Nou hoe sterk is die ‘engele’ van jou?' wou
die een sarkasties weet. 'Julle het die gebruik om
misdadigers aan 'n kruis te hang. Hy bloei dan
stadig dood. Maar as die engele die hele tyd by
hom bly, dan kan mens dit oorleef,' het hy
geantwoord. En 'n ander het gevra: 'Vir watter
sondes kan mens nooit vergewe word nie?' En hy
het geantwoord: 'As jy sondig teen die Heilige Gees,
teen die Lewe, dan draai jy om na die dood. Waarlik,
net deur Liefde kies ons die Lewe.'
“En omdat Jesus nie belanggestel het om ‘n
aardse koning vir die Jode te wees nie, en hy nie
oorlog wou maak teen die Romeine nie, en omdat
Jesus hom nie laat voorskryf het deur die dooie
geskrifte van die fariseers en skrifgeleerdes nie,
word die formele klag van Godslastering toe teen
Hom gelê, strafbaar met die dood. En omdat Jesus
lief was vir almal, wou hy nie hê sy volgelinge moes
veg vir hom nie, en ook sterf nie. Om die vrede te
228

handhaaf, het hy homself oorgegee om aan die kruis
te hang.
“En omdat die mense van daardie tyd nie kon
onderskei of iemand dood is, en of net in 'n koma is
nie, het hulle gedog hy is dood, en hom toe afgehaal
van die kruis van hel, van stank, honger, dors, pyn
en spykers. En uit respek vir Hom, het die Romeine
nie sy bene gebreek nie, soos wat die gebruik
destyds was nie. Josef en die vrouens het hom
versorg, en hom in die graf neergelê. Selfs hulle het
gedink hy is dood, en die klip voor die graf gerol.
En die trane het van hulle wange gerol. En almal
wat hom geken het, het getreur oor die Lig wat nie
meer skyn nie.
“Maar omdat die God van Lewe en sy engele
hom nooit verlaat het nie, het hy later wakker
geword, en het Hy ontsnap uit die graf met die hulp
van sy vriende. Kan ons hom verkwalik dat hy sou
verkies om uit die publieke oog te tree? Natuurlik
229

nie! Hulle sou hom mos net weer vervolg en
gemartel het!
“Voordat Jesus vertrek het, en in vrede sy dae op
aarde voltooi het, het hy sy kennis oorgedra aan die
dissipels en moontlik aan Paulus ook. Miskien het
Jesus geweet dat die donker wêreld sy boodskap van
gratis gesondheid, lang lewens en vrede, teen alle
koste sou wou vernietig, omdat dit 'n nuwe
ekonomiese stelsel sou meebring: geen meer
vraatsug nie en geen meer swaarde om oorlog mee
te maak nie.
“Dalk het hy self die Gospel of Peace geskryf, en
vertrou in die Heilige Orde dat dit buite die kloue
van die wilde diere sou bly, en dat dit nie tot niet sou
gaan nie. En met sy laaste groet, toe hy opgeneem
is in die mistige wolke, was dit 'n houtskip waarop
hy gestaan het, en nie ‘n ruimteskip nie. En die
groot afstand van die see het hom beskerm teen die
jaloerse hande wat hom aan die houtkruis
230

vasgespyker het.
“Bevat die Gospel of Peace die DNA van die
Waarheid? Kan dit die mensdom versoen? Kan
dit die wêreld se irrasionele gelowe saambind in iets
wat rasioneel en aanvaarbaar is? Is die ontdekking
daarvan die vervulling van die Openbaringe? Het
Jesus reeds al teruggekom, maar nie as 'n fisiese
persoon nie, maar eerder as die Ewige Gees? En
dalk kan almal wat Liefde en Vrede nastreef, Hom
raaksien in hulle geestes-oog as die Groot Lig soos
wat die Openbaringe Hom beskryf?
En so gaan hierdie gedagtes deur Jan se kop. En
dan hoor hy weer die musiek uit sy drome:
Kan dit waar wees
dat selfs nie eers
die slimste span mense
ooit 'n appel kan maak nie?
231

Sonder dat hy dit besef het, het Jan van die
paadjie afgedwaal, en hy moet nou met sy hande bo
hom begin vashou om sy balans te hou. Die helling
van die bult het geleidelik styler en styler geraak, en
onder hom is die helling amper al loodreg, en ver
onder breek die branders woes teen die rotse.
"Shit!" dink Jan paniekbevange. "As ek hier
afval is dit klaarpraat met my!" Hy kyk ondertoe
en sien die wit skuim in warrels opwaai. "Stoute
gogga, stoute gogga!" sê hy. "Ek gaan nie val nie.
Ek gaan nie val nie. Uit my gedagtes is jy jou stoute,
vieslike gogga!" Hy knyp sy oë 'n oomblik toe, en
kyk dan boontoe. Hy voel weer kalm. "OK, kom
ons klim net terug na waar dit nie so styl is nie..."
Hy strek met sy linkerhand na 'n bossie vir
vashouplek. Toe hy die sterkte van die bossie toets,
ruk hy die bossie skoon uit. Die los grond waai in
sy oë en hy proes om dit nie in te sluk nie. Hy het
ook 'n goggas-nes versteur, en baie goggas wemel
232

nou oor sy arm. Die een kom gevaarlik naby aan sy
oor, en ander begin by sy hempskraag inwurm.
Nou tref 'n paniek hom soos nog nooit tevore nie.
"Vandag gaan ek doodval!" dink hy. En, vir die
eerste keer in baie jare, bid Jan hardop: "Here, ek wil
nie doodgaan nie! Ek sal die res van my lewe U wil
doen, maar help my nou, ek WIL lewe!"
'n Nuwe kalmte kom skielik oor hom. Hy haal
diep asem en sy hartklop raak weer reëlmatig. Hy
trek sy oë op skrefies om die goggas uit te hou, en
dan begin hy soek vir die volgende veilige
vastrapplek, en die volgende, en die volgende, en
die volgende, en toe hy weer sien, staan hy bo-op die
bult!
*
233

"Waar kom jy vandaan?" hoor hy 'n bekende stem
agter hom. Hy draai om. Tot sy verbasing sien hy
dat hy mooitjies die styl bult reg onder die kampplek
geklim het! Manus en Danie kyk hom fronsend
aan. "Jy lyk anders, wat het met jou gebeur?" vra
Manus.
Danie lag. "Jy is vol goggas! Lyk my hierdie
tipes hou van skewe neuse!" Manus lag ook lekker.
Die twee het al 'n paar wyne in.
Jan skud die goggas af, en gaan sit by hulle om
die vuur. Vir lank is hy stil.
"Julle sal nie glo wat nou-net gebeur het nie," sê
Jan naderhand. "Terwyl ek terugstap van die strand
af, kry ek al hierdie gedagtes waarvan baie loodreg
staan teen ons Europees-Afrikaner-kultuur, my eie
geloof. En ek voel skuldig oor die gedagtes, soos 'n
verraaier, en ek voel bang dat iemand my sal wil
straf, soos daardie kwaai onderwysers in Pink Floyd
234

se The Wall. Die volgende oomblik, sien ek dat ek
afgedwaal het van die paadjie, en dat ek reg bo 'n
hoë krans is. Toe begin my vastrapplek meegee en
goggas kom uit die bossies en begin oor my hele lyf
wriemel…
“As ek daar sou gegly het, sou ek doodgeval het
teen die rotse doer onder. Toe bid ek, en ek vra van
die Lewende God om my te help. En daar verdamp
my vrese, en toe, amper vanself, begin my bene en
arms beweeg, en toe ek weer sien, staan ek hier bo."
"Amper vanself," merk Danie op. "Dit klink
bekend... So, Jan. Wat gaan jy nou doen, siende jy
nog lewe?"
Jan bly lank stil, en antwoord dan: “Binne een
dag is my hele verwysingsraamwerk omgedop. Ek
moet alles gaan her-besin. Ek weet nog nie wat ek
nou gaan doen nie, maar ek weet wel wat ek nie
meer gaan doen nie. Ek gaan my werk bedank.”
235

“Sak Sarel, moenie nou oorhaastige besluite
neem nie,” vermaan Danie hom.
Manus kyk Jan ge-amuseerd aan. “Dit was ook
my aanvanklike reaksie toe ek begin leer het van hoe
wonderlik vanself die liggaam werk. Ek wou elke
ou aan die skouers ruk en skree: ‘Moenie plastiek
eet nie, eet jou bruinbrood eerder droog as wat jy
margarine opsmeer! Gaan Google net bietjie
waarvan en hoe margarine gemaak word!’ Dit was
alles vir my sulke skokkende ontdekkings, dat ek
sommer ‘n boek wou skryf en die boodskap wou
uitskree van die berge af. Maar vir baie mense is
die konsep te vreemd, dit is te groot paradigmaskuif
om te maak, en dan kyk hulle jou soos ‘n kwak aan.
Die implikasies van die moeder-natuur-teorie wyk
so ver af van die konvensionele, dat dit amper soos
die Groot Trek is: jy moet bestaande denkpatrone
agterlaat om by ‘n nuwe plek uit te kom. So ek wil
nie meer ‘n boek skryf nie, en ek praat maar net oor
236

my ontdekkings as die luisteraar belangstel. Ek glo
nie Walter sal baie be-indruk wees met jou nuwe
lewensbeskouing nie?”
“Manus, destyds op my een-en-twintigste
verjaarsdagpartytjie, het jy lank met Walter gesels,
en kort daarna is jy en Trudie daar weg. Net voor
jy geloop het, het jy iets vir my gesê. Kan jy nog
onthou wat dit was?” vra Jan.
Manus is lank stil voor hy antwoord: “Nog elke
dag dink ek daaraan, en gereeld twyfel ek oor my
besluit, want dan sou ek seker nie so finansieël
gesukkel het nie. Jy sien, Walter het destyds ook
baie van my gehou, en hy het my ook ‘n werk
aangebied. Maar daardie aand het hy my begin
vertel van hoe hulle ‘operate’. Baie daarvan was
pront-uit skelm, baie subtiel, maar tog skelm. Dit
was Trudy se gevoel ook, en ek het besluit om die
kontak te breek.”
237

“Hoe bedoel jy, hoe hulle ‘operate’?” vra Jan.
“Die een ‘deal’ was byvoorbeeld dat die indruk
in die media geskep is dat ‘n maatskappy sy deure
toegemaak het, en dat die toerusting land-uit sou
verskeep. Al wat werklik gebeur het, is dat die
maatskappy plaaslik ‘verkoop’ is, en dat geen
toerusting die land uit is nie. Die papierwerk was
wel opgestel asof daar internasionale transaksies
was, maar dit was alles net ‘n plooi om die
ontvanger te bevark. Ek aanvaar dat belasting die
prys is wat ons moet betaal vir beskaafdheid. Ek
hou nie van die ontvanger nie, want die vlak van
belasting stryk nie altyd mooi met die vlak van ons
beskawing nie. Maar ek wou nie betrokke raak by
‘n plek waar dinge onder die tafel gebeur nie.
Liewers eerlik en arm, as skelm en ryk. Ek sinspeel
nie op jou nie, Jan, maar die omgewing waar jy werk
was nie vir my beskore nie, ek kon nie sien dat ek
werklik gelukkig daar kon wees nie. Jy was
238

daardie aand so dronk, ek is verbaas jy onthou dit
nog.”
“Juis gister-oggend val dit my die eerste keer by
na al die jare – wat jy gesê het op daardie rowwe
partytjie. En nog al die jare weet ek van die
subtiele goeters, maar nou eers begin ek sien dat
alles ‘n mors van tyd is. Waarnatoe jaag ek? Nog
geld maak, vir wat? My huidige leefstyl volhou en
dalk op vyftig reeds langboompies toe gaan? Heel
ironies lê die meeste van my rykdom in
medies-verwante maatskappye se aandele, en nou
het jy mooitjies my kop geswaai, of eerder,
omgedop. Kan ek my rykdom en geluk bou op
mense se ellende? Sal ek nie meer gelukkig wees
as ek mense eerder kan help nie?”
“So wat nou, wil jy ‘n dokter of ‘n skrywer
word?” vra Danie.
239

“Ek weet nie, Danie. Al wat ek weet is dat my
lewe aan myself behoort en dat ek net aan myself
verantwoordelik is vir my eie geluk. ‘n Paar
oomblikke gelede het ek gedog ek dooi. En hier sit
ek nou mooitjies springlewendig. Met so ‘n tweede
kans, moet ek mos iets sinvol maak met die gedeelte
wat oorbly! Danie, kan ek jou skootrekenaar leen
asseblief. Ek het ‘n paar dinge om te gaan
double-check.”
Danie staan op en gaan haal die skootrekenaar vir
Jan. Dadelik gaan Jan op Google.
“Wat wil jy nou double-check?” vra Manus?
“Sommer alles. Julle ouens moenie julle verder
aan my steur nie. Gaan rustig voort met wat-okaal
julle mee besig was.”
“Ekskuus, Jan. Ek kan sien jy wil graag op jou
eie wees en dinge deurgaan. Maar ek wil jou nog
een ding wys wat my kop bokspringe laat maak
240

het,” sê Manus. Gaan bietjie op Google Images en
tik in Mandelbrot.”
Jan maak so, en ‘n klomp snaakse prentjies
verskyn op die rekenaarskerm.
“Hierdie prentjies word deur ‘n rekenaar geskep.
Deur getalle te onderwerp aan ‘n paar basiese
wiskundige reëls, en jou antwoorde dan te plot op
die skerm, ontstaan hierdie patrone wat mens sterk
herinner aan vorme wat in die natuur voorkom. As
jy ‘inzoom’ in die prentjie, dan sien jy patrone wat
herhaal, maar met oneindige verskeidenheid.
241

“Dit wil dus voorkom of daar ‘n verband is
tussen wiskunde en die wette van die natuur. In die
natuur word die patrone nie met getalle gevorm nie,
maar met atome en molekules in drie dimensies, en
daar is tyd en beweging as ekstra dimensies. Die
reëls word bepaal deur sonlig, gravitasie, hitte,
osmose, pH, die maan en al die ander ewige,
onveranderbare wette. Maar ek los dit daar. Ek sal
jou nie verder steur nie.”
“Dit lyk soos skulpies en seeperdjies,” sê Danie
verwonderd.
242

“Reg kêrels, ek sien julle later.” Jan staan op en
verdwyn met die skootrekenaar in die hutjie in.
Vir die volgende paar dae gebeur daar niks
*
buitengewoon nie. Sedert Jan se amper-dood-
ervaring het hy homself meeste van die tyd eenkant
gehou en op Danie se skootrekenaar navorsing
gedoen. Hy het ook oorgeslaan na ‘n eenvoudige
dieet van die gesuiwerde water en vars groente en
vrugte.
Tussendeur het Manus en Danie rustig om die
vuur gekuier. Hulle het gelees en musiek geluister,
soms gaan swem (en met die veilige paadjie terug-
gekom), en hulle was ‘n paar keer dorp toe om vars
produkte te kry.
243

Die sigarette, wyn en vleis was lankal op, maar
dit het niemand gepla nie. Daar was geen vaste
eet-roetine nie. Wanneer die engel van eetlus
geroep het, dan het die man geëet. Wanneer hulle
gaan swem het en meer aktief was, dan het die engel
harder geroep. Op die rustiger dae, was die engel
stiller. Ons vrinne het in harmonie met moeder
natuur geleef.
Een oggend merk Danie op: “Hierdie afgelope
paar dae was soos hemel op aarde, so naby aan die
natuur. Ek voel soos ‘n nuwe mens. Ek wens ek
kon vir Ansa hiernatoe bring.”
“Het jy al met haar gepraat sedert die begin van
die staptoer?” vra Manus.
“Nee, ons is met ‘n groot bakleiery uitmekaar toe
sy my by die lughawe gaan aflaai het. Ek was baie
verlig om van die tirade te ontsnap. Maar snaaks
genoeg, ten spyte van die onrealiteit en
244

sorgeloosheid van die afgelope paar dae, kan ek nie
anders as om na haar te verlang nie. Ek onthou nog
hoe ons vroeër jare saam avonture in die veld beleef
het.” Danie bly stil en sy gedagtes flits terug na
daardie aande wat hy en Ansa saam onder die
kombers langs ‘n vuurtjie gebroei het. Dit was ‘n
saligheid wat hy nog op geen ander manier kon
ervaar nie.
“Ai-ai,” glimlag Manus. “Jy is maar net darem
die romantic fool. Geen wonder jy is so stil nie – jy
verlang na jou bokkie. Sonder Ansa sal jy seker
altyd ‘n leemte hê. Maar ek hoop nie jy verlang so
erg dat jy ons kuiertjie hier in die wilde-kus wil
kortknip nie.”
“Nee!” roep Danie uit. “Elke dag voel ek hoe my
batterye sterker word. Hoe lank weer voordat ek
die kans kry om te ontsnap van die rotte-resies? Ek
sou langer bly as ek kon.”
245

Vir ‘n oomblik gryp die idee Manus aan, maar
dan antwoord hy: “Ek sien net probleme vir myself
as ek langer bly. Maar ons doen dit weer.
Volgende keer bring ek my familie saam en jy bring
vir Ansa saam. Hoe is die storie dat julle nie
kinders het nie? Skuus as ek vra, maar ek kan nie
ophou wonder nie.”
“Ansa glo dit is verkeerd om kinders in ‘n wêreld
in te bring waar daar geen hoop vir hulle is nie. As
jy sukkel om vir jouself te sorg, hoekom dan nog ‘n
verdere las op jouself en op jou medemens plaas
deur nog kinders te hê. Sy kan dus nie sien hoe
kinders haar gelukkig kan maak nie, tensy die
omgewing vriendelik is nie. Jy ken my, jy weet ek
is mal oor kinders, daardie spontane vreugdes.
Maar Ansa sal slegs belangstel in pienkvoete as ons
Duitsland toe trek. Sy wil dit die laaste trek maak.
246

“Tot nou toe is Ansa op die pil, maar ek begin
wonder of dit nog sinvol is. Ek forseer haar eintlik
om iets in haar liggaam te sit wat groei inperk, wat
haar selle belemmer. Ek is mos lief vir haar, ek gun
haar ook mos optimale gesondheid toe. Ek dink ek
gaan eerder my eie seksuele behoeftes afskaal, dan
hoef sy nie meer die pil te gebruik nie. Verskoon
my Manus, maar ek wil vir Ansa nou ‘n brief te
skryf. Sal jy my bietjie uitlos asseblief?”
“Geen probleem my vrind, ek sien jou later. Ek
gaan bietjie strand toe stap.”
*
247

Een oggend toe Manus en Danie wakkerword, is
Jan weg. Later die middag kom hy weer by die
kampplek aan. In sy hand het hy ‘n plastieksak.
“Ons kluisenaar is weer met ons,” terg Danie toe
Jan by hulle om die vuur kom sit. “Wat het jy daar in
die sak?”
“Seesout. Ek het dit gaan opskraap uit die
uitgedroogde getye-poele. Ek wil ‘n eksperiment
doen. Ek wil iets sien wat ek dink in die liggaam
gebeur as mens dooie sout inneem.”
Jan vat ‘n leë koppie en vul dit met Manus se
tru-osmose water. “Die water is tans so suiwer soos
reenwater wat deur skoon lug geval het. Daar is geen
opgelosde soute in nie.” Jan vat ‘n lepeltjie en
begin nou van die seesout inroer. Die eerste
lepeltjie se sout los dadelik op en verdwyn. Hy vat
‘n slukkie. “Klaar nie meer so lekker nie, maar dit
sal seker darem nog steeds lekker wees as jy baie
248

dors is.” Hy meng nog sout in. Met die volgende
slukkie spoeg hy die water uit en trek ‘n suur gesig.
Met die derde lepeltjie is die water nou versadig, en
los die sout nie meer op nie. Die wit sout gaan lê
onder in die koppie soos steentjies. Jan wys die
koppie vir Manus en Danie sodat hulle die sout aan
die onderkant kan sien.
“Goeie genugtig, jy moet die Nobelprys wen!”
skerts Danie.
“Nou wat sê hierdie eksperiment vir ons, Jan?”
vra Manus.
“Hoe kan dit wees dat die aarde diep aan die
binnekant soos die son is? Mens sou kon spekuleer
dat die aarde op ‘n stadium ‘n deel van die son was
wat afgebreek het, en onder gravitasie rond geraak
het en begin afkoel het. Soos die kernreaksies
plaasgevind het, het al die elemente wat ons op die
periodieke tabel vind, begin vorm. So smelt twee
249

waterstof-atome saam en vorm helium byvoorbeeld.
Nog atome smelt saam en vorm nuwe elemente soos
kalium, magnesium, yster en so aan. Hierdie
elemente verbind weer met ander elemente en vorm
molekules. Molekules begin weer saambind in
nuwe patrone, amper soos die Mandelbrot patrone,
en deur dit alles is daar ‘n groei en beweging wat
deur die natuurwette gedryf word. Wat ek hier
beskryf is die tipiese evolusie-teorie. Al verskil is
net dat daar nie so ‘n groot element van toeval is nie.
Die patrone is reeds vooraf bepaal deur die konteks
– die aarde se ligging in die kosmos.
“Hiervolgens sou lewe op ander planete ook kon
ontstaan mits die kondisies dieselfde was, en ook
sou dit beteken dat die mensdom op verskeie plekke
op die aarde kon ontstaan het. As jy in ag neem hoe
die mensdom se taal en voorkoms verskil, maak dit
sin om te dink dat die mensdom op verskeie plekke
op die aarde kon ontstaan het. Ook sou ‘evolusie’
250

vinniger kon plaasvind as wat die wetenskaplikes
tans vermoed, want daar blyk veel meer orde en
onderliggende wette te wees wat die natuur sy prag
gee, as wat die prag van die natuur suiwer aan toeval
toegeskryf kan word.”
“Maar wat het dit nou met die seesout te make?”
vra Manus.
“Die kamtige gesonde ‘minerale’ in seesout is so
dood soos wat dit was destyds tydens die vorming
van die aarde. Hierdie minerale het geen patroon
nie. Dit is net lukrake molekules wat nie vervat
word in ‘n hoër patroon nie, en as dit saambind,
vorm dit ‘n inerte, harde klippie. Ek dink die
maan-manne was baie teleurgesteld toe hulle
agterkom dat die klippe op die maan maar uit
dieselfde elemente bestaan as wat jy op die aarde
vind!
251

“Wanneer jy water drink met dooie minerale in,
kan dit wees dat die minerale aanvanlik in oplossing
is, en jy sien of proe dit nie eers nie. Maar sodra dit
begin meng met die liggaam se vloeistowwe, kan
die konsentrasie te hoog raak en die minerale begin
uitkristaliseer, soos julle in die onderkant van die
koppie kan sien. Baie van die dooie minerale spoel
wel uit deur jou urine en sweet, maar die soute wat
agterbly vorm harde aanpaksels, soos harde klippies
of steentjies.”
“Maar dit is wat ek nog die hele tyd vir jou
probeer verduidelik!” roep Manus uit.
“Ek weet, maar ek het nog nooit voorheen
daaraan gedink as klippies wat kan vorm nie, en dus
jou organe en bloedvloei kan belemmer nie. Ek
kon nie verstaan hoekom jy die hele tyd so ‘n groot
bohaai maak oor mineraalvrye water nie. In my
navorsing die afgelope paar dae, het ek gereeld op
Dr. Paul C. Bragg afgekom. Hy sê dieselfde as jy
252

Manus, dat daar ‘n wesenlike verskil is tussen dooie
en lewendige minerale. Dooie minerale belemmer
jou liggaam, dit sak uit as klippies. Lewendige
minerale weer, is optimaal vervat in vars kos. Dit
maak tog baie meer sin om jou liggaam te voed met
iets wat bio-versoenbaar is. Moenie jou liggaam se
sout-konsentrasie en pH probeer reguleer met
allerande slim chemiese konkoksies nie. Eet net
gesond en jou organe doen all daardie komplekse
balanseringstoertjies vanself.
“’n Pragtige voorbeeld waar minerale in ‘n
lewendige patroon voorkom, is chlorofil. Die
chlorofil molekules werk saam met fotosintese in
plante. Dit is daardie groen wat jy in plante sien.
Hierdie molekules word uit die aard van die saak
deur die basiese reëls van die natuur geskep, en het
‘n drie-dimensionele vorm. In die middel kom ‘n
magnesium atoom voor, en rondom dit, in ‘n
kunssinnige patroon, sit die ander elemente soos
253

waterstof, suurstof, stikstof, koolstof en so aan.
Baie interessant nou is dat hemoglobien in die
bloedstroom omtrent dieselfde molekulêre patroon
het as chlorofil, maar daar is net ‘n yster atoom in
die middel in stede van magnesium. Hemoglobien
se funksie is om suurstof na die selle te vervoer, en
om die afvalstowwe weer terug te vervoer na die
longe. Te min daarvan, en al jou selle smag na asem.
Party mense noem cholorfil groen bloed. Hoe dit
okaal sy, dit dui daarop dat die menslike liggaam uit
dieselfde patrone bestaan as wat in die plante
voorkom. Dit sê ook dat baie inligting rondom
groei - die bouplan - nie noodwendig vervat hoef te
word in die sel se DNA nie, want die konteks – die
wette van die kosmos – druk sy eie DNA stempel af
op alles wat groei op die aarde. Indirek is ons
omgewing dus deel van ons DNA.
“Ek kan nou ook verstaan hoekom dit nie ‘n
goeie idee is om kos te verwerk nie. Hitte of
254

chemiese bymiddels beskadig die molekules wat
baie delikaat gevorm is. Hoe meer kos verwerk
word, hoe erger word die delikate patrone beskadig
en hoe minder bio-versoenbaar raak die kos.
“’n Mens kan die konsep van belemmering
verder voer. Vat jou gewone pynverdowers.
Meeste van hulle bevat Ibuprofien wat ‘n sintetiese
middel is wat jou immuunstelsel belemmer.
Wanneer ons ‘n pyn het, beteken dit die
immuunstelsel is besig om sy werk te doen. Net
omdat ons nie bietjie kan vasbyt nie, of dalk nie kans
kan kry om ordentelik te rus nie, raak die pyn
ondraaglik, en dan drink ons iets wat wel die pyn
verlig, maar wat ook jou selle belemmer op ‘n
bio-chemiese vlak. Maar dan weer kan die pynpil
dalk maak dat jy kan slaap, en so is jy dalk beter af
as wat jy nie kon slaap as gevolg van die pyn nie.
255

“Oor chemoterapie en AIDS medisyne het ek
geen twyfel nie. Dit is dodelike gif. Gaan kyk
maar net hoe en uit wat dit vervaardig word. As jy
gedink het die vervaardiging van margarine is
afskuwelik, dan sal jy naar word as jy weet watter
bestandele gebruik word vir medisynes – baie
daarvan is by-produkte van die petro-chemiese
industrie. Maar dan weer word baie medisynes
gemaak uit natuurlike middels. So dit alles bly
maar ‘n deurmekaar storie.”
“Maar waarnatoe lei jou storie?” vra Danie.
“Ek weet nou wat ek gaan doen.”
Manus en Danie lig hulle wenkbroue gelyktydig,
en hulle wag vir Jan om te antwoord.
“Dit is baie eenvoudig. Groen is die nuwe goud.
Manus, jy het vroeër gepraat van die gety wat besig
is om te draai – dat meer en meer mense
laboratorium-vervaardigde medisyne wantrou, en
256

egin agterkom dat ons geluk afhang van hoe skoon
ons natuur is, en hoe suiwer ons kos is. Dat dit die
grootste waarde vir enige iemand aan die einde van
die dag inhou. Soos meer en meer mense die
boodskap kry, so verander die kragte in die
ekonomie. In sommige lande is die aanvraag na
vars, organiese groente en vrugte reeds hoër as wat
die boere kan verskaf. Tru-osmose tegnologie het
nou al bekostigbaar geraak vir Jan Alleman. Die son
se energie word al hoe beter getap. Die internet
skep nuwe moontlikhede sodat mense nie meer so
baie hoef rond te ry nie. Mense is besig om hulle
huise te omskep in klein oerwoudjies. Ons almal
smag na die natuur. Ek het geen twyfel dat groen
die toekoms is nie – en daar is geen beter plek as
Suid-Afrika nie!
“So, Maandag, as ek weer by die werk kom, moet
ek net vir Walter oortuig dat groen die nuwe goud is
– dat dit ‘n vinnig-groeiende krag in die ekonomie is
257

wat nie gestop kan word nie, en hoe gouer mens jou
beleggings daarby aanpas, hoe beter tog.
“Dan, omdat ek ‘n idealis is, en letterlik ‘n kick
daaruit kry om ander te help, voel ek dit my plig om
ander mense ten minste bewus te maak van jou
opsies as jy siek word. As jy lief is vir iemand, en
daardie iemand word siek, sal jy tog seker eers die
sagter, natuurlike roete wil volg voordat jou geliefde
gebombardeer word deur chemiese middels. Maar
dit gaan verder as dit. Wat as jy reeds redelik gesond
is, maar jy smag na optimale gesondheid, as jy
byvoorbeeld ernstig is oor jou sport, of jy kort meer
energie om die uitdagings van die rotte-resies die
hoof te bied? Of jy nou siek of halfpad gesond is,
daar moet tog ‘n optimale dieet wees. En dit is
waar jy nou inkom Manus. Sien, ek wil ‘n boek
skryf wat verduidelik hoekom ek nou dink soos wat
ek nou dink, en om dinge vir myself duideliker te
maak. En ek wil ‘n teorie daar plaas, en dan ‘n
258

praktiese voorbeeld gee van ‘n dieet wat volgens die
teorie dan optimaal sou wees. Ek het gehoop jy sou
‘n paar idees rondom dit hê.”
“Hier moet jy nou versigtig wees as jy ‘n boek
wil skryf,” sê Manus. “Jy sou seker agterkom in elke
boek oor gesondheid wat jy nog gelees het, is daar ‘n
waarskuwing in die lyn van ‘alhoewel ons baie slim
goeters in hierdie boek kwytraak, en alhoewel ons
dink die konvensionele dokters weet nie altyd die
beste nie, moet jy assseblief tog nie enige raad in
hierdie boek volg sonder om eers met jou dokter te
gesels nie!’ Dit is ‘n lekker vet teenstrydigheid.
As jy dus ‘n boek wil skryf, moet jy dit duidelik
stipuleer as ‘n teorie. Jy moet jouself beskerm,
want iemand wat nie sy eie gesonde verstand
gebruik nie, sal dalk dink dit is ‘n goeie idee om vir
‘n maand lank te vas as hy reeds ondergewig is.
Maar as jy tog ‘n teoretiese optimale dieet wil
inwerk, sal ek graag my gedagtes met jou deel.”
259

“Dankie, kom ons maak so. Ek het reeds al
daaroor nagedink en dit self ook begin toepas die
laaste paar dae. Ek gaan vir jou sê wat ek dan dink
die optimale dieet is, en dan kan jy my net
double-check om te sien of dit stryk met jou begrip.”
“Dit klink goed, laat ons hoor.”
“Eerstens moet mens probeer om dit binne bereik
van gewone mense te plaas. As die dieet bestaan uit
allerande duur aanvullings, sal dit onregverdig wees
teenoor armer mense.”
“Dit is nogal ‘n uitdaging, want kos is deesdae
baie duur, ongeag nou of dit vars is of nie,” merk
Danie op.
“Ja, hierdie is bietjie ‘n dilemma, want volgens
my nuwe begrip is mineraalvrye water die basis van
die dieet. Munisipale water voldoen net eenvoudig
nie aan die vereiste nie. Nie net bevat dit dooie
minerale nie, maar dit bevat ook aggressiewe
260

chemiese middels soos chloor wat defnitief jou selle
belemmer. So jy moet eerstens begroot vir skoon
water nog voordat jy kos koop. Dit is vir die rede
dat my eerste nuwe beleggings sal gaan na
maatskappye wat tru-osmose tegnologie voorsien.
Ek sien mens kan deesdae selfs die tegnologie in jou
eie kombuis laat installeer teen ‘n fraksie van die
prys wat mens in ‘n maand net op kos sou spandeer.
So die suiwer water behoort nie regtig ‘n probeem te
wees nie.
“Die dieet loop as volg: As jy opstaan in die
oggend, behoort jy nie direk honger te wees nie.
Begin met ‘n vars suurlemoen uitgedruk in ‘n glas
water. Neem daarna dan jou groen bloed in –
chlorofil. Manus, hoe duur is daardie groen
poeier?”
“Dis is nogals duur maar dit hou taamlik lank,
want jy hoef net so ‘n paar teelepeltjies te drink.
Maar die ideaal is om dit vars te eet, want sodra die
261

gras gedroog word, verloor hy van sy lewens-
kragtigheid. By die huis het ek eintlik ‘n klein
boerderytjie aan die gang waar ek koringkorrels in
potte plant en dan die spruite eet. Dit het ‘n minty
smaak en jy kan dit soos kougom kou.”
“OK, dit is hoe fancy mens hoef te gaan:
Mineraalvrye water, suurlemoensap, en
koringspruite as ‘n optimale bron van groen bloed.
Vir die res van die oggend, om ‘n goeie vesel-basis
te verskaf, eet ‘n graankossie wat sover moontlik
bestaan uit bestandele wat nie opgevoeter is nie.
Die goeie ou Weetbix pappies werk lekker, en
verkieslik dan met melk wat ook so min as moontlik
beskadig is. As jy dan later honger word, slegs as
die engel van eetlus jou roep, eet dan een vars ding
op ‘n slag. En probeer sover moontlik seker maak
jou groente en vrugte was organies verbou – dat daar
nie allerande skerp chemikalië in die kos is nie.
Volgens die teorie moet jy ook brood en ander
262

gebakte snoepies vermy, want die koring se
molekules is al aansienlik verander of beskadig deur
die bak-proses. Ook moet mens dan liefs van vleis
wegbly, veral as die stomme diere reeds sieklik was
of met groei-hormone behandel was. In ‘n neutedop
– dit is Daniël van die Ou Testament se water-en-
vars-groente dieet! En moenie ‘n vraat van jouself
maak nie, te veel van enige iets goeds skep later tog
wanbalanse en dan is goed nie meer so goed nie.
Die uiterste van die dieet sal seker wees die Essene
Gospel of Peace waar mens nie eers eintlik vleis
moet eet nie. Moenie doodmaak nie, nie jou
medemens nie, die jou kos nie, nie jouself nie. Kies
Lewe.”
“Ek hou vol dat jy die pret uit die lewe wegvat as
mense nie saam eet en kuier nie,” sê Danie.
“Die pret hoef nie weg te gaan nie. Hierdie dieet
is vir mense wat gatvol is daarvoor om moeg en siek
en oorgewig te wees, of vir mense wat die logika
263

agter die teorie insien en dit wil uitprobeer om
byvoorbeeld sportprestasies te verbeter. Om oor te
skakel vanaf wyn-en-vleis na water-en-plante, is so
moeilik soos wat dit vir ‘n roker is om op te hou
rook. Baie mense kry dit egter reg om op te hou
rook – hulle kom tot ‘n besef dat jy niks prysgee as
jy ophou rook nie – dat jy eerder bevry raak van ‘n
monster. Dieselfde sielkunde is nodig om te
ontsnap van die wyn-en-vleis monster. Baie mense
kan nie die gedagte staan om hulle sweeties,
koekies, wyntjies, biertjies en vleisies te los nie, en
al die sosiale lekkerhede rondom dit nie. As hulle
dit sou los, sou dit voel soos ‘n op-offering wat jy
maak. Maar as jy kan insien dat jy ook ontsnap van
wyn-en-vleis, en nie iets prysgee nie, dan raak dit
maklik om oor te skakel. So jy sien, saamvreet
hoef nie die enigste bron van plesier te wees nie.
Kom julle lui blikslaters, kom ons gaan hê pret in die
brandertjies voor ons môre weer teruggaan na die
264

otte-resies toe.”
Jan spring op en gaan haal sy handdoek. Manus
en Danie sit nog rustig. Toe Jan terugkom, flip hy vir
Manus en Danie geniepsig met sy handdoek op die
bene. Manus spring vinnig op, maar Jan is klaar
vort, af in die paadjie. Manus gaan haal gou sy eie
handdoek en lag agter Jan aan: “Hardloop maar ou
maatjie. Jy het nog ‘n hele paar kilos om te verloor.
Ek gaan jou maklik inhaal!”
Jan en Manus is speels af strand toe, maar Danie
sit nog by die vuur. Hy maak die e-pos program
oop, en lees weer die brief wat hy vir Ansa begin
geskryf het:
“My Liefste Ansa
Die laaste ruk is ons baie haaks. En ek kan
verstaan hoekom. Jy sien nie meer ‘n toekoms in
Suid-Afrika nie. Maar ek wil jou vra, hoekom wil
ons die mooiste plek op aarde, in die ganse kosmos,
265

prysgee? Hoekom wil ons na ‘n plek toe trek waar
dit die helfte van die jaar nat en mislik koud is?
Suid-Afrika se storie is die storie van mense wat
smag na vryheid, na eenvoud en na die natuur. Ons
hoef nie te trek nie, ons is reeds tussen mense wat
soos ons dink. Dit is net ‘n kwessie van tyd, dan sal
Suid-Afrika omskep word in die mees
asemrowendste land op die ganse gesig van die
aarde.
Ek en my vrinne glo weer in daardie droom.
Ons het nie ‘n oorlog nodig om ons ‘n doel te gee nie
– die doel is om gelukkig en gesond te wees, en om
te bly in ‘n land wat ook gesond is. Ons kan ons
huis omskep in ‘n tuin, ons kan ons eie
groente-tuintjie maak. Ons hoef nie te trek nie.
Ons kan weer gaan stap soos in die verlede, en om
die kampvuur lekker broei onder die komberse...
266

Jy is my alles. Sonder jou is daar ‘n leemte. Jy
maak my gelukkig. Ek glo ons kan gelukkig wees
in Suid-Afrika. Asseblief, kom ons bly hier. Ek
wil nie trek nie.
Ons vlieg môre terug, so ek kan nie wag om jou
weer te sien nie. Ek het baie om vir jou te vertel.
Ewig lief ekke vir jou,
Daantjie-man”
Danie druk die ‘Send’ knoppie, en vou die
skootrekenaar toe. Daar broei ‘n onrustigheid in
hom. Nog nooit was hy vir so lank van Ansa afgesny
nie.
*
267

Die volgende oggend is hulle reeds vroeg terug
dorp toe en bevind hulle weer in die klein
vliegtuigie. Dit reen en die wind waai erg.
Tydens die raserige vlug is Manus en Danie die
hele tyd op hulle senuwees soos die windvlae die
vliegtuigie rondskud. Manus skree nou bo die
geraas: “Luister ou vrind, ek het volle vertroue in
jou vlieg- vaardighede, maar hierdie wind is te erg
vir my. Ek is doodbang, en kyk daar voor, die
donderweer blits boos-aardig.”
“Ek moet sê, hierdie wolke lyk vir my ook baie
woes. Moet ons nie maar liewer teruggaan nie?”
vra Danie benoud.
“Ja-nee, die ironie sal darem net te skerp wees as
ons vandag moet dooi. Ons ontdek net mooitjies
die geheim van die lewe, en dan dooi Moeder
Natuur ons! As ons nou terugdraai, sal ons ons
vlugte op Port Elizabeth mis. Maar ek stem saam
268

met julle, dit is nie die moeite werd om onnodige
kanse te vat nie. Sal julle vrouens nie briesend
wees as ons ‘n dag laat kom nie?”
Manus en Danie skud gelyktydig hulle koppe asof
hulle wil sê: “Sy is ‘n moeder, sy sal verstaan.”
*
269

DEEL II
Jan het die terug-vlug sonder probleme hanteer, en
‘n paar ure later boek hulle in by die kampplek net
langs die strand. Hulle sit weer om die vuur, met
die bruisende branders wat die enigste geselskap
bied.
Naderhand vra Danie: “Jan, sedert jou
amper-dood ervaring ‘n week terug, is jy stiller as
wat ek jou nog ooit gesien het. Wat het werklik met
jou gebeur daar teen die kranse?”
“Ek is effe in ‘n dilemma. Julle sien, tot voordat
Manus die Essene Gospel of Peace aan ons
bekendgestel het, het ek nog in Jesus geglo as ‘n
fisiese entiteit, dat Hy eendag op een of ander
ruimteskip sal terugkeer, en dat Hy dan met magiese
kragte alles sal skoonmaak, heelmaak, en in orde sal
270

plaas, soos wat die Bybel Jesus se ‘super-powers’
beskryf. Die implikasie is dat ons seker dan maar net
moet wag, want dit bleik nie moontlik te wees vir
die stomme mensdom om self vrede te vind nie.
Maar die Essene Gospel of Peace gee ‘n ander
perspektief: wanneer die mensdom besef dat
niemand soldate of myners wil wees nie, dat almal,
eintlik, diep in hulle harte, eerder planters wil wees;
en dat wanorde in die liggaam lei tot wanorde in die
gemeenskap - dan sal almal saamwerk en die aarde
sal soos nuut lyk – daar sal vrede wees in die
liggaam, in die gemeenskap, en ook tussen die
gemeenskap en moeder natuur. EN dit is actually
moontlik! Hoe baie mense ken julle wat gatvol is
vir oorlog en sukkel en baklei, en wat gatvol is vir
die mense wat aanhou om die aarde te bloei?” blaas
Jan alles opgewonde in een asem uit.
“Ek verstaan nie mooi jou dilemma nie?” vra
Manus.
271

“Hoe kan ek glo in Jesus as bloot ‘n mens sonder
‘super-powers’, maar in dieselfde asem kan ek nie
verklaar hoe ek die doodval teen die kranse oorleef
het nie,” antwoord Jan.
“O, ek sien,” sê Manus. “Jy glo in God, maar ook
nie. Dit wys jou dalk net hoe sterk die geestelike
wêreld van patrone is, die beelde van mense of
‘God’ wat ons oor jare in ons gedagtes opbou; en
watter verband daar is tussen jou liggaam se
bio-chemie en jou ‘imagination’. Op daardie
oomblik toe die vrees jou beetpak, kan jy gerus
weet, het daar woeste bio-chemiese prosesse in jou
brein aangegaan. Gelukkig vir jou was daar
genoeg patrone van ‘n ‘entiteit’ wat juis die behoud
van lewe voorstaan, en dat daardie stem in jou
gedagtes jou kon lei om presies te fokus op dit wat
nodig was om te oorlewe.”
272

“Ek hoor jou teorie, Manus. Dit is baie rasioneel
uit ‘n bio-chemiese oogpunt. Maar nog steeds voel
dit of ek van buite gered was. Was dit blote geluk of
toeval, of was die hele ervaring deel van ‘n groter
patroon? En daardie patroon, as ek dit in een woord
kan opsom, sou seker wees vanself?”
“Genade, maar ek het lanklaas so baie teorieë en
bespiegelinge in een week aangehoor!” lag Danie.
“Waarmee gaan julle ouens nog vorendag kom?”
Jan glimlag. Danie kyk hom speels aan. “O, hier
kom ‘n ding! OK, Jan, ons almal kan sien jy brand
om ons jou teorie te vertel. Wat gaan aan daar
binne?”
“Ek will graag my teorie aan julle bekendstel via
die Huisgenoot.” Danie en Manus kyk kom skepties
aan. “Wag net, ek gaan haal gou die Huisgenoot
daar by die ontvangs. Dan sal julle verstaan.”
*
273

Jan begin lees: “Geneeskundige Geskiedenis:
Aanvanklik het mense geen kennis van medisyne
gehad nie. Kruie is oor en oor beproef om
simptome te probeer verlig. Kwale wat nie begryp
kon word nie, is as die werk van die bose geeste
beskou. Die geneeskunde het eintlik eers ontstaan
met die beskawings van Mesopotamië en Egipte.
In Egipte het priester-geneeshere die belangrikheid
van ‘n gebalanseerde dieet en ‘n skoon liggaam
besef.”
“Nou kan jy meer,” se Manus verwonderd. “As
Jesus as kind in Egipte was, dan sou hy tog met
hierdie mense gesels het!”
Jan glimlag en lees verder: “Hulle het selfs
geweet hoe om oogprobleme te behandel, bloeding
te stop en mense se polsslag te meet. Wonde is met
‘n mengsel van broodmuf (wat penisilien bevat) en
seekoeivet behandel.
274

“Die Grieke het baie by die Mesopotamiërs en
Egiptenare geleer, maar ook geglo siekte is die straf
van die gode. In die vyfde eeu het die Grieke
hierdie standpunt begin verander en na fisieke
oorsake vir siektes begin soek.
“Hippokratis, wat rondom 400 jaar voor Christus
geleef het, word as die vader van die moderne
geneeskunde beskou. Hy het sy pasiënte aangeraai
om te rus, gesond te eet en hulle gesondheid op te
pas. Hy het boeke geskryf oor sy waarnemings van
siektes en hoe dokters behoort op te tree. Vandag
nog lê doktors die Hippokratiese eed af voor hulle
mag praktiseer.
“In die Middeleeue is al die mediese kennis
opsygeskuif: die kerk het die siekte as ‘n straf van
God beskou en die bestudering van medisyne
teengestaan.
275

“Siek pasiënte is laat bloei en seer ledemate is
summier sonder verdowing afgesny. Barbiers
(haarkappers) het ekstra geld verdien deur tande te
trek, bloed te laat en ledemate af te sit. Vandag nog
sien ons die rooi en wit strepe om pilare by sommige
manshaarkappers. Die gebruik kom dus van die
Middeleeue en herinner aan die bloed wat in hierdie
winkels gevloei het. Kwaksalwers was mense wat
ander behandel het sonder dat hulle enige mediese
kennis het. Wees maar dankbaar dat daar vandag
wette is daarteen!”
“En ook wette wat dokters toelaat om
vreesbevange mense met gif in te spuit!” snork
Manus sarkasties.
“Kom nou Manus, ons stry nie met jou oor jou
siening van ‘moderne’ kankerbehandeling nie.
Hoogs waarskynlik sou Hippokratis, die Egiptiese
doktors en Jesus van Essene met jou saamstem.
Maar kom ons luister na Jan se teorie,” stel Danie
276

voor.
“Om die waarheid te sê, Manus se teorie vorm
deel van myne. Soos wat Manus glo daar word vir
die massas gejok oor die ware aard van gesondheid,
so glo ek dat die geskiedenis ook ‘n jokspul is. Die
ontdekking van die Esseniese Qumran gemeenskap
langs die Dooie See in 1947, dui dalk eerder op ‘n
meer waarskynlike weergawe van die geskiedenis.
“Maar laat ek begin by die begin. Water is
hierdie wonderlike ding wat sover ons kennis net in
vloeibare vorm hier op die aarde kan voorkom. Of
daar vloeiende water elders in die heelal is en dus
moontlik lewe ook, is irrelevant. Geen mens of
ruimteskip sal ooit dit kan oorleef om so ver te gaan
soek vir lewe nie.
277

“Nadat die aarde en die maan van die son
afgebreek het, en die groter konteks bepaal het hoe
hulle afkoel en rondword onder gravitasie, toe het
water begin vloei. Die patrone van lewe en orde
was reeds daar, en so het lewe verder voortgeplant
met water en die basiese atome as die eerste
boustene.
“Na baie jare, maak nie saak hoeveel nie, het
daar meersellige wesens gegroei uit die
onderliggende patrone, en selfs later het mense
begin vorm – en dit kon op vele plekke op die aarde
gebeur het.
“Nou ontstaan daar verskeie tipe gemeenskappe.
Hoofsaaklik twee tipes: jagters en planters. Party
groepies bly en jag saam, terwyl ander nie daarvan
hou om dood te maak nie, hulle verkies om eerder te
plant. In stede van om swaarde en soldate te tel, tel
hulle sakke koring.
278

“Kom ons fast-forward nou na Josef toe. Uit ‘n
dierlike instink van jaloesie, verkoop sy broers hom
as slaaf na Egipte toe. Die einste Josef het toe later
tot Egipte en sy eie familie se redding gekom deur
die koning se droom uit te lê. Julle ken die hele
storie van hoe die Israeliete toe vir vierhonderd jaar
in Egipte gebly het.
“Ongetwyfeld, in daardie vierhonderd jaar, het
daar baie vriendskappe ontstaan tussen Abraham se
kinders en die kinders van Egipte. Maar daar was
weer ‘n dierlike farao aan bewind, en die Israeliete
moes vlug.
“Josef het Egipte destyds gered met koring, en so
was die manna in die woestyn eintlik maar net die
koring wat in die geheim aan die Israeliete verskaf is
deur hulle Egiptiese vriende. In die Essene Gospel
of Peace verwys Jesus later na die manna as die
brood wat deur die engele voorberei is – dit was
koring, en siende die ‘engele’ dit voorberei het, sou
279

jy mos kon sê dit was brood uit die hemel!
“Hoe dit ookal sy, later het die Israeliete se
priesterlike orde ‘n gemeenskap langs die Dooie See
gevestig. Die opgrawings by Qumran in 1947
bevestig dit. Daar is honderde rolle gevind met
gedeeltes uit die Ou Testament.
“Hierdie gemeenskap val nog in ons planters
groepie, en hierdie mense hou nie van enige vorm
van doodmaak nie. Die priesters het nie eers diere
ge-offer nie. Dit is hoekom hulle op die barsste plek
op die aarde gaan woon het, om so ver as moontlik
weg te wees van die dierlike jagters. Geen visse in
die see nie, min diere op die land.
“En hierdie is mense wat kan lees en skryf, en
wat die skoonheid van patrone kan waardeer. En
tussen Qumran in Israel en Egipte en Mesopotamië
ontstaan ‘n netwerk van planters wat saam
bekommerd is oor die dierlike groepe wat so gereeld
280

hulle lewens bedreig.
“En so soek en wag die planters vir ‘n teken in
die sterre – iets wat die mense hoop kan gee, hoop
dat die tirannie van die jagters op ‘n einde sal kom.
En dan bereken hulle dat die planete gaan oplyn,
soos wat in Desember 2012 bleikbaar sal gebeur, en
dat dit sal lyk of daar ‘n ster sal verskyn, en dan later
weer sal vervaag soos die planete voortdruis in hulle
wentelbane om die son om eers weer oor duisende
jare die toevalligheid te veroorsaak.
“En so was Josef en Maria, as lede van die
planters, genader om die draers te wees van die Kind
van Hoop. Die engele wat Maria en Josef besoek
het, was tog maar net die priesters wat hulle voor die
keuse gestel het. ‘Julle kind se geboorte val saam
met die ster wat vir lank nie weer sal verskyn nie.
Ons sal hom voorberei om die jagters tot die lig te
roep. Maar om die jagters tot die lig te roep, moet
Hy self geslag word. Dit is die woorde van die
281

Profete.’
“ ‘Julle wil my seun grootmaak om eendag ‘n ster
te wees, ‘n leier en leermeester, maar dan moet hy
doodgemaak word!’ het Josef uitgeroep.
“ ‘Josef, broer. Die Orde beplan al vir baie jare
hierdie gebeurtenis. Wees verheug dat die tyd
gekom het, en dat jy en Maria so ‘n belangrike rol
het om te speel. Ek belowe jou, wanneer die tyd
kom, wanneer die slagtig plaasvind, sal ons alles in
ons vermoeëns doen om Jesus se pyn te verlig. Hy
kan dit selfs oorleef as ons dit mooi beplan. Ons het
Romeinse vriende ook, ons kan reël dat sy bene nie
gebreek word nie...”
“Wow, ek sien waarnatoe hierdie hele fantasie
van jou gaan,” val Manus hom in die rede. “Soos
wat daar in die verlede ‘n jong prinsie van kleins af
grootgemaak is om ‘n politieke rol te speel, so was
Jesus van kleins af grootgemaak en voorberei deur
282

die Orde, en Qumran was die hoofsetel van die Orde
in Israel.”
“Nou waar is die jokkery in die geskiedenis nou
eintlik?” vra Danie.
“Die uitwissing van die planters se boodskap.
In 68AD het die Romeinse soldate Jerusalem en
Qumran platgevee, maar nie alles vernietig nie. Nog
al die eeue het die mensdom die sleutel tot vrede,
maar dit was toegesluit in die Romeinse en toe later
die Katolieke Kerk se kluise – dit was die kennis van
die Egiptiese priester-geneeshere, waarvan Jesus die
mees beroemste nog ooit was.
“Is die Essene Gospel of Peace eg? Indien wel,
dan sluit dit tog mooi aan met die verhaal in die
Bybel, altans voordat Paulus op die toneel verskyn.
Mens kan seker net spekuleer. Maar vir my is dit
meer waarskynlik dat die Essene Gospel of Peace
Jesus se eie woorde kon gewees het, as wat Jesus
283

eendag kamtig op sy ‘ruimteskip’ die aarde tot lewe
gaan roep! Die hemel is hier en nou!”
Dan blierp Danie se selfoon. Hy frons. Dit is
al baie laat. Hy lees die SMS en dan word hy bleek.
“Wat is fout?” vra Manus and Jan gelyktydig.
Danie sê niks nie. Dan hardloop hy eenkant toe
en gaan gooi op.
Manus tel die selfoon op. Hy en Jan kyk na die
boodskap wat soos ‘n dowwe ster uit die selfoon
skyn: “My Liefste Danie. Ek kon nie langer wag
nie en ek weet nie hoe om die nuus te breek nie. Ek
was laasweek by die dokter. Ek het kanker. Die
dokters wil onmiddelik met bestraling en chemo
begin. Kom huis toe my Lief, ek het jou nou
nodig.”
284

“Dit is daardie fokken geboorte-beheer pille!”
snik Danie uit. “Dit is alles my skuld. As ek nie so ‘n
horney bastard was nie, sou sy nie haar liggaam vol
gif hoef te pomp nie. As daardie gif lewe keer tussen
spermsel en eiersel, dan moet dit mos ander selle
ook dooi of opfok tot kanker-aardig toe!”
Nog nooit in sy lewe het Danie ‘n smart so groot
ervaar nie. Hy skree, maar daar kom geen klank uit
nie. Hy huil, maar sy oë is droog. Is dit hoe Josef
gevoel het met die nuus dat sy seun grootgemaak
gaan word met die doel om geslag te word? Is dit
hoe dit voel om ‘n geliefde aan die dood af te staan,
as deel van jou eie gees en vlees doodgaan?
“Hei vrind, jy kan nie hierdie goeters met
sekerheid sê nie,” probeer Manus troos.
285

Jan is reeds besig om op te pak. “Baie het nou
gebeur in sewe dae. Dit is tyd, kom julle, laat ons
gaan. En Danie, onthou net, moenie moed verloor
nie. Sy leef nog, en dalk is sy bereid om die pad van
skoonmaak-en-weer opbou te volg. Maar dit sal haar
eie besluit moet wees. Wat-okaal julle besluit, weet
net ons is hier om te help.”
286