deurlopende formatiewe assessering in skriftelike stelwerk in graad 5

enlightenment, and that means, in the practical discourse of those concerned”. Leerkragte
moet bereid wees om na ander se kritiek te luister, moet self krities wees en moet bereid wees
om op hul prestasies te verbeter.
Dit wil egter voorkom asof sommige navorsers dink dat hulle buite die onderwyssituasie kan
staan en dan probeer om dit te transformeer. Dit is hulle werk as kritici om andere in te lig.
As navorsing konkrete verandering in werklike opvoedkundige situasies wil bewerkstellig,
dan vereis dit ‘n teorie van verandering waar navorsers en praktisyns in ‘n gemene taak
betrokke is en waar die tweeledigheid van die navorsing en rol in die praktyk transendeer. Dit
vereis gesamentlike deelname in die proses van verandering.
Habermas (1974: 38-39) argumenteer verder so:
… the theory that creates consciousness can bring about conditions under
which the systematic distortions of communication are dissolved and a
practical discourse can then be conducted; but it does not contain any
information which prejudges the future action of those concerned. The
psychoanalyst does not have the right, either, to make proposals for
prospective action: the patient must make his own conclusions as far as his
actions are concerned.
Die volle taak van kritiese opvoedkundige wetenskap vereis van deelnemers om saam te werk
in die organisering van hul eie verligting (‘enlightenment’). Deelnemers van laasgenoemde
benadering neem ‘n besluit om deur middel van kritiese analise hul situasie te transformeer.
As gevolg van hierdie proses van verandering word die wetenskaplike diskoers, prosesse van
verligting en praktiese aksie onderhou.
Grundy en Kemmis (1981:5) sê verder dat die belangrikste fokus van die emansipatoriese
belang is die erkenning van die mens as ‘n sosiale wese en die aanvaarding daarvan dat die
samelewing voortdurend deur mense op nuut voortgebring word. Volgens Grundy (1987:16)
is die bevryding van die mens een van die grondbeginsels in ‘n emansipatoriese benadering.
Hierdie stelling van Grundy is gebaseer op die bevrydingsteorie van die Duitse filosoof,
Habermas. Volgens Grundy (1987:16) impliseer Habermas se teorie van emansipasie dat die
rolspelers tot innerlike self-refleksie kom oor hul rol in die groter samelewing, want:
Although emancipation must ultimately be an individual experience if it is to
have reality, it is not simply an individual matter. Because of the inter-active
41