'n Ondersoekende studie na die verband tussen leesvaardighede ...

a) Huislike omstandighede
De Beer (1989) is van mening dat ongelukkige omstandighede tuis
wanaanpassing veroorsaak wat lei tot emosionele onstabiliteit. Ouerlike rusies,
‘n gebroke huis, kinderverwaarlosing, dominering en ongesonde kompetisie
veroorsaak ‘n gevoel van onveiligheid by die kind wat sy/haar leesvermoë
beïnvloed. Min kommunikasie, gebrekkige taalbeheersing en foutiewe
uitspraak tuis kan lei tot onvoldoende woordeskat en taalvermoëns. Dit
veroorsaak dat hy/sy nie bekend is met mees gebruikte woorde in die taal nie en
dit nie gou herken as hy/sy lees nie.
Daar is soms té min leesmateriaal by die huise beskikbaar met die gevolg dat
kind milieugestremd word. Hy/sy kry dus nie geleentheid om leesvaardighede
uit te brei en te beoefen nie (Baca en Harris, 1988). Té min motivering en
ouerbetrokkenheid in die kind se skoolwerk lei tot ‘n negatiewe gesindheid by
die kind. Sommige ouers staan onverskillig teenoor die kind se swak
leesvermoë. Dus, die regte gesindheid en behoefte om te lees ontbreek by die
gesin en ook by die kind.
b) Die skoolsituasie
Die oorbeklemtoning van ‘n blote meganiese leeskuns van die opvoeder sal
veroorsaak dat sommige leerders wat nie leesgereed was nie, van meet af
leesprobleme ondervind, omdat hulle nie met mede-leerders se tempo kan
volhou nie. Oormatige klem op woordherkenning, perfekte uitspraak, intonasie
en spoed kan lei tot mooi verklanking van woorde sonder begrip. Klasonderrig
kan meebring dat groeptempo gehandhaaf word sonder dat individuele verskille
in aanmerking geneem word. Daar word nie voldoende voorsiening gemaak vir
die goeie lesers nie met die gevolg dat hulle gedragsprobleme ontwikkel.
Oorvol klasse en leerprogramme kan opvoeder so besig hou dat dit onmoontlik
is om genoegsame individuele aandag aan leerders te gee. Soms is die metodes
en leesmateriaal té moeilik vir die leerders. In baie onderwyssituasies vind
leesonderrig nie meer plaas nie. Gevolglik word die leesperiode ‘n “toets
periode” of dit word vir ander leeraktiwiteite gebruik. Die opvoeder “toets” net
elke dag of die leerders hulle les “by die huis” geleer het. Die karakter van die
opvoeder wek nie altyd die toegeneentheid van die leerders nie. Die
51