'n Ondersoekende studie na die verband tussen leesvaardighede ...

2.5.3.4 Lees volgens die grondslag van ‘n kognitiewe benadering
Volgens Lerner (1993) het die kognitiewe benadering sy oorsprong in die 1980s
en spruit vanuit die ontwikkeling en behavioristiese siening. Die nuwe
beskouing oor leer is nie soseer geïnteresseerd in die stimulus of respons nie,
maar in wat die leerder doen tussen die stimulus en die respons (De Wet, et al,
1981).
Dit beteken dat die leerder oor ‘n onderwerp lees en gee betekenis aan die
inhoud volgens sy/haar lewenservaringe. Betekenis vind plaas deur die leerder
se denke, analise en probleemoplossingsvaardighede van die geskrewe teks, met
ander woorde deur ‘n inligtingsverwerkingsmodel. Volgens Burden (1996 in
Bunding, 1999) gaan dit om die dinamiek van menslike leer en denke en die
prosesse wat uitgevoer word om ‘n probleem op te los, inligting te stoor of
herroep, om idees te formuleer, leerinhoud te verstaan en skeppend te dink.
Rossouw (1991 in Bunding, 1999) voer aan dat dit verwys na ‘n reeks
dinamiese prosesse wat in die leesproses aan die gang is en die leerder kan dan
begin lees vir die doel om inligting te bekom sowel as vir begripsvorming.
a) Definisie van lees in kognitiewe beskouing
Lees kan beskou word as ‘n aktiewe inligtingsverwerkingsproses (De Wet, et al,
1981). Lees is nie ‘n eenvoudige meganiese vaardigheid nie, maar
inligtingsverwerkingsproses op ‘n komplekse vlak van verbeeldende leer,
begripsvorming, herhaling, kodering van inkomende inligting. Lees is ‘n
aktiewe proses waarin die hele geheuesisteem betrokke is.
2.5.3.5 Lees volgens die ekosisteem benadering
Volgens Weaver (1988 in Bunding, 1999) vind die geskrewe teks se ontleding
binne die sosiale en insidentele konteks plaas. Daar bestaan geen universele
ontwikkelingstadia nie. Lees word beskou as “... a synthesis of experiencing,
recognising and comprehending, in which the absence of either make true
reading impossible” (Weaver, 1988:153 in Bunding, 1999).
44