'n Ondersoekende studie na die verband tussen leesvaardighede ...

4.3.1.2 Klank: begin van woorde
Respondente wat hierdie probleem ondervind, beskik nie oor die vermoë van
klankanalise sowel as oor die vaardigheid om ‘n woord in sy afsonderlike
klankeenhede te onderskei nie. Dit sluit in kennis van vokale, vokaalgroepe,
konsonante en konsonantvloeiings, asook onderskeiding van begin-, middel- en
eindklanke. Dit beteken dat die respondent nie die betrokke klanke ken nie en
dit daarom nie kan lees nie of sukkel met visuele waarneming van woorde. Die
respondent sien woorde soos: bak, sak, tak, rak as almal dieselfde, want hy/sy is
meer ingestel op die langer agterste deel, as die letter, ‘b, t, r, s’ wat elke keer
verander.
4.3.1.3 Klank: hele woord
Die woord word met uitklanking gelees en het foutiewe uitspraak tot gevolg.
Die respondent beskik nie oor ‘n groot sigwoordeskat nie en kan dus nie
sigwoorde vinnig herken nie. Woordherkenning is juis afhanklik van die kennis
van klanke om woorde te vorm wat spesifiek ontbreek by sommige respondente.
Dit skyn dat die respondent sukkel om lang woorde te lees. Dit is asof hy/sy nie
weet hoe om die woorde aan te pak nie. Die respondent word soms oorweldig
deur die lengte van die woord en vind dit moeilik om woorde in kleiner dele
(analise van woord) op te breek of sommige respondente vind dit weer moeilik
om nadat hulle die woord opgebreek het, in kleiner dele saam te voeg as een
woord. Dit lei tot die onvermoë om te sintetiseer. Die respondent het dus ‘n
probleem met woordaanpaktegnieke. Voorbeelde van uitklanking is ‘huis’ –
[‘hais’], ‘vier’ in plaas van ‘vir’ en ‘dee’ in plaas van ‘die’.
4.3.1.4 Lettervervanging
Al die foute wat die respondent onder hierdie foutekategorie begaan, word
onder een afdeling naamlik ‘omkerings’ gegroepeer. Hierdie leerder sukkel in
die meeste gevalle met ruimtelike oriëntasie en lateraliteit (rigting vir links en
regs). Die respondente sukkel om te lees omdat hulle medeklinkers omdraai
wanneer hy/sy lees. Vir ‘die’ lees hy/sy byvoorbeeld ‘bie’, ‘duif/duit’, ‘kom/
kon’ en ‘vas/was’.
109