BELANGRIK • IMPORTANT - OVK

Inhoud • Contents
BELANGRIK • IMPORTANT
Hierdie .pdf is interaktief opgestel om navigasie
daarvan te vergemaklik. Klik op die bladsy nommer
in die inhoudsopgawe, op bladsy 2, om by die artikel
uit te kom. Om terug te keer na die inhoudsopgawe
klik op die woorde (in rooi) ‘Inhoud • Contents’. Die
sleutel ‘Page Up’ of ‘Page down’ word gebruik om
van een blad na ’n ander te wissel. Druk die ‘Esc’
sleutel om skerm te herset.
This is an interactive .pdf document. Click on a
page number in the contents list, on page 2, to
jump to that article, to return to the contents page,
simply click on the words ‘Inhoud • Contents’ (in
red). Use the Page Up or Page Down keys to move
from page to page. Press the Esc key to reset the
computer screen.
Artikels wat eksklusief vir OVK geskryf is, kan
aan die redakteur voorgelê word. Voorkeur
sal gegee word aan aktuele artikels. English
material welcome.
Menings wat in artikels uitgespreek word, verteenwoordig
nie noodwendig die mening van
die maatskappy nie.
1
VOORBLAD • COVER
DESEMBER 2005 DECEMBER
Die skoonheid van vals lig en bruisende waterstrome oor
sandsteenbanke na ‘n reënstorm op Platberg by Ladybrand.
Die foto is ongeveer 200 meter bokant Hoffmanskloof se
waterval geneem, die middag van Saterdag 8 Oktober 2005
The beauty of shady light and roaring water streams over
sandstone ridges after a rain storm on Platberg, Ladybrand.
The photo was taken late afternoon on Saturday 8 October
2005 about 200 meters higher up from the waterfall in
Hoffmanskloof
Uitgewers • Publishers
OVK Bedryf Bpk, Posbus / P.O. Box 96 Ladybrand 9745
19 Dan Pienaar Street /-straat 19, Ladybrand
Redakteur • Editor
M.C. Fourie
Posbus / P.O Box 96, Ladybrand 9745,Tel: (051) 923 4500
Faks/Fax: (051) 923 4736 • Sel/Cel: 082 823 0198
e-pos/e-mail: mcf@ovk.co.za

UIT DIE WOORD 3
KERSBOODSKAP VAN DIE DIREKSIE 4
REDAKSIONEEL 5
KENNISGEWING 7
WELWILLENDHEIDSGHOLFDAG 8
PHILLIP BARNARD, TELER VAN DIE JAAR! 8
FICKSBURG KERSIEFEES 9
QUEENSFEED VEEVOERFABRIEK 9
VOEDING VAN DIE HOND 10
WEPENER BOEREVERENIGING VERGADER FEESTELIK 10
DIE STAALBRÛE IN OVK-GEBIED 11
STORMBERGKONTREI IS DIE KOUDSTE IN SUID-AFRIKA! 16
TELER VAN TOP SIMMENTALERS EN SIMBRAS TREE UIT 17
LANDBANK WAARDASIES SE TOEKOMS 18
OVK MEGANISASIE STREK OOR DIE GRENSE 19
HOFMEYR SE MENSE REËL PUIK MEGANISASIEDAG 19
OVK ONTVANG WEER PMR-TOEKENNINGS 19
PETRUS SCOTT VEREER VIR GOEIE DIENS 20
IMPERANI BOEREVERENIGING WORD GESTIG 20
NÓG HOLLANDERS KOM KUIER 20
FAURESMITH SE VROUENS TOER NA OVK-NOORD 20
INHOUD • CONTENTS
2
VRYSTAATSE VROUELANDBOU-UNIE SÊ DANKIE 21
ELIZE PRETORIUS, REDAKTEUR VAN WOLBOER 21
OVK SHOWS THE BIGGER WORLD TO SCHOLARS 22
AGRI SA HOU KONGRES IN KIMBERLEY 22
TWEESPRUIT BIED CALEDON 400 AAN 23
THE MOFFETTS OF KIRKLINGTON 23
DIE NUWE HANDELAARSHOOF VAN NISSAN LADYBRAND 24
LLEWELLYN ANGUS, VRYSTAATSE BOER VAN DIE JAAR 25
DIE MEKKA VAN STOOMTREINFOTOGRAWE 25
OVKANERS, KOM TOER SAAM NA NEDERLAND IN 2006! 26
ABOUT YOUR FRIENDS 29
FUNKSIE VAN ’N SPUITKOP 30
OPLEIDING TE GROOTFONTEIN LANDBOUKOLLEGE 31
DORPSMEENTE SNUIFGETRAP 32
NEW BREED DIRECTOR OF THE ANGUS SOCIETY OF SA 32
FIGHTING WITH THE BOERS IN THE ANGLOBOER WAR 32
MEGANISASIEDAG LEERSAAM 34
CLOCOLAN SE TUINBOUKLUB BIED TUINBOUDAG AAN 35
YARIS VAN TOYOTA IN LADYBRAND BEKENDGESTEL 35
BOERE GESELS OOR GARIEP ABATTOIR 35

UIT DIE WOORD
DIE VOLK HET ’N GROOT LIG
GESIEN…
Ds Niélle van Aswegen
Die eerste twaalf hoofstukke van Jesaja vorm eintlik ’n
eenheid. Oordeelsuitsprake word afgewissel met messiaanse
profesieë. Die volk het in groot benoudheid beland en algemene
onsekerheid oor die toekoms het begin posvat. Hulle raadpleeg
spiritiste en mediums. Dié kan egter net “fl uister en mompel”.
Algaande verloor hierdie volk die vermoë en die motivering
om God te raadpleeg en te dien. Dinge word nog slegter en
hulle soek, só tipies van die mens, na sondebokke om te
blameer. Dis mos nooit ons eie skuld as dinge begin skeef loop
nie! Hulle vloek eers die koning (alles is die regering se skuld)
en eindelik ook vir God (Hy het hulle in die steek gelaat).
Die volk se sondigheid het verduistering gebring. Hulle kon
nie meer sien wat gesien moet word nie en ook nie hoor wat
gehoor behoort te word nie. Jesaja 8:21-22 gee ’n skokkende
beskrywing van dié toestand: “…Hy sal boontoe en ondertoe
kyk, maar hy sal niks anders sien as benoudheid en donkerte
nie, die volslae duisternis en donkerte waarin hulle gedryf
is.”
Uitsig op God het onmoontlik geraak. Hier kon mense hulleself
eenvoudig nie meer help nie. Toe dieselfde in Noag se tyd
gebeur het, het God die wêreld gestraf en verwoes deur die
sogenaamde “sondvloed”. God het Homself egter voorgeneem
om die wêreld nie weer op hierdie wyse te straf nie. Van hierdie
voorneme getuig die reënboog aan die hemel nog elke keer.
3
Wanneer die nood dan op sy hoogste is bewys God weer sy
“Verbondsgoddelikheid”. Jesaja 8:23-9:2 stel dit só: “ Maar
in die land waar daar duisternis is, sal nie langer donkerte
wees nie. Die volk wat in donkerte geleef het, het ’n groot lig
gesien; oor dié wat in die donker land was, het ’n lig geskyn.
Die Here het dié wat nie meer ’n nasie was nie, baie gemaak,
hulle blydskap groot gemaak”.
Die rede is voor die hand liggend:
“Vir ons is ’n Seun gebore, aan ons is ’n Seun gegee; Hy
sal heers, en Hy sal genoem word: Wonderbare Raadsman,
Magtige God, Ewige Vader, Vredevors. Sy heerskappy sal
uitbrei ... Hy sal dié koninkryk vestig en in stand hou deur reg
en geregtigheid, van nou af en vir altyd ...” (Jesaja 9:5-6).
Die WAARBORG hiervoor lê in die verdere woorde van
Jesaja 9:6 naamlik: “...Daarvoor sal die onverdeelde trou van
die Here die Almagtige sorg”.
Wanneer die verskillende Evangelie-skrywers later die Jesusverhale
aanteken, interpreteer hulle hierdie gedeeltes uit Jesaja
as van toepassing op die Gesalfde uit Nasaret. Dis Jesus wat ’n
mens van jou geestelike blindheid kan genees. Iemand sê tereg
dat vir die herstel van Godsvisie in die mens se lewe is Jesus
onontbeerlik. Hy bied die moontlikheid van ’n nuwe begin
waar dit menslik onmoontlik is. Hy is eintlik die nuwe begin.
Wie Jesus as Immanuel (God-met-ons) nie met die geloofsoog Contents
•
sien nie, bly in Godsverduistering.
En wonderbaarlik genoeg: dis die Heilige Gees wat ons oë
oop maak. Die weg na die eerste Persoon (die Vader) is via die
tweede Persoon (die Seun). En die kennis van hierdie tweede Inhoud

Persoon kom tot stand deur die inwerking van die derde
Persoon (die Heilige Gees).
Jesaja maak dan ook in hierdie klompie hoofstukke baie van
die “ruah Jahwe”, die Gees van die Here (Jesaja 11). Iemand
skryf só hieroor: Die eerste 2000 jaar van die Abrahamitiese
geloof gaan oor God. Die tweede 2000 jaar van die kerk gaan
oor Christus. Is ons dalk nou by ’n fokus en waardering van die
Heilige Gees? Sou dit gepas kon wees om die Gees selfs “die
dogter van God” te noem? Dié Gees wat gekom het om mense
in die volle waarheid te lei en van sonde bewus te maak.
Kersfees mag vanjaar nie slegs ’n tyd van saamwees en mooi
liedere wees nie. Dit moet ’n tyd wees van diepe nadenke oor
HOE en WIE God (die drie-enige God) is en wat Hy terwille
van ons as sondaarmense gedoen het.
Die Gees het oor Maria gekom en die lewe in haar verwek;
die Gees laat Elisabet ’n lofsang uitroep; die Gees laat Sagaria
begin profeteer.
ALLES OOR JESUS!
Só lief het God die wêreld gehad dat Hy sy eniggebore Seun
gegee het sodat elkeen wat in Hom glo, nie verlore sou gaan
nie, maar die ewige lewe kan hê!
DIS KERSFEES!
KERSBOODSKAP VAN DIE DIREKSIE
Wanneer ʼn mens hierdie tyd van die jaar terugdink oor alles
wat die afgelope jaar oor jou pad gekom het, dan besef jy daar
was hoogtepunte en laagtepunte, en tog kan mens dankbaar
4
wees vir Sy genade wat die heeljaar oorvloedig by jou was.
OVK kan sekerlik met trots terugkyk op goeie halfjaar syfers
en vertrou dat die laaste paar maande van die jaar ook nie sal
teleurstel nie.
Aan boerekant sal almal 2005 onthou as die jaar met die
besonder goeie mielieopbrengs, terwyl die risiko, wat niemand
verdiskonteer het nie, naamlik lae prys, sy tol geëis het.
Die droogteweer het sy merk gelaat op die koringoes wat
eersdaags ingesamel moet word en kan ons maar net vertrou
dat diegene wat geen koring gaan oes nie, nie ook slagoffers
van die mielieprys was nie.
Vir die wolboere is die uiters lae wolpryse ʼn gevoelige slag, en
waar dit nou die derde agtereenvolgende moeilike jaar is, kan
ons maar net vertrou dat die draaipunt baie naby is. Gelukkig
word die skaap- en beesboere gedra deur goeie vleispryse!
OVK kan met trots sê dat die drie nuwe handelstakke wat
van Senwes oorgeneem is, naamlik Edenburg, Smithfi eld en
Dewetsdorp, vinnig uit hul blokke gekom het en reeds teen die
jaareinde ʼn bydrae tot OVK se fi nansiële syfers sal maak.
Dit is dus met genoegdoening, tevredenheid en berusting dat
OVK, sy lede en personeel die Kersgety binnegaan. So kan
ons saam met die psalmis sing:
“Wees stil en weet, Ek is die Heer,
Kom bring na my, jou kommer en vrees,
Ek sal vir jou ʼn toevlug wees.”
Contents
•
Mag Sy genade en seën deur almal beleef en ervaar word en
mag die feesgety van 2005/2006 ʼn ware Christusfees wees.
MANIE BOTHA – VOORSITTER VAN DIE DIREKSIE Inhoud

REDAKSIONEEL
OM “IN DIE MOEILIKHEID IN” AAN TE WAS OF “UIT DIE MOEILIKHEID
UIT” AAN TE WAS, HANG AF VAN WAARNA JY KYK: Vanuit
Hopetown kom die volgende deernisvolle verhaal oor Neelsie
Coertze, ’n enigste kind, gebore ongeveer 1921 en oorlede
laat in die negentigerjare. Hy het meeste van sy lang jare in
Hopetown geleef, en nader aan die einde daarvan was hy by
Yonder, die versorgingsplek in Kimberley.
Elke dorp het op ’n tyd sy Neelsies, effe anders, effe van
die normale spoor af, minder begaafd, koddig kostelik op ’n
manier, algemeen geliefd, gekoester en aanvaar, deel van die
gemeenskap. Neelsie het ’n kenmerkende hinkstappie gehad,
’n skouer wat eenkant toe opgetrek het saam met die hinkigheid
en, soos die stappie, ook ’n man met ’n eie manier van praat,
hogerig ge”pitch”. Neelsie was oral teenwoordig en is vryelik
en baie nuttig in die dorp aangewend om gebeurtenisse af te
kondig.
Wintertyd is rugbytyd, en Vrydagmiddae is Neelsie altyd ’n
kennisgewingbord om die nek gehang, ’n klok in die hand
gestop en moes hy strate op en strate af stap om die Saterdag
se rugbywedstryd tussen Hopetown en hulle teenstanders af te
kondig. Soos oor rugby, was Neelsie baie erg oor die Nasionale
Party. Onwrikbaar lojaal. Daardie jare was Nat en Sap politiek
belangrike sake, en soos met die rugby is hy dan ook gebruik
om Nasionale Party vergaderings aan te kondig.
Al die jare nog was in Hopetown baie Mathewsons. Nóu nog,
’n hele paar. Op ’n keer was daar weer drie vars Mathewson
babatjies en is ’n doopgeleentheid deur die ouers gebruik om
die drietjies saam te doop. Want dis mos besonders en oulik
só. Neelsie Coertze was ook in die kerk die Sondag. En toe
die kerk uitkom toe stap hy driftig by die kerkdeure uit en
5
hy roep: “Die Nasionale Party is in sy moer. Die Mêkieusens
doop drie-drie!”
DIE LANDBOU, DIE “KANTLYN-TOE-SKOP”-VERLOORTOETS IN
FRANKRYK, “TWO STEP” EN “TWO STEP PERCY”. Tussen al
dié goed is daar ’n klomp onderlinge raakpunte. Die verloor
het niks met die eerste klomp Franse punte vroegwedstryd te
make nie, egter alles om met 10 en 15 minute steeds oor en 13
punte agter, skopbare strafskoppe weg te wys en kantlyn toe te
skop “om te gaan groot score”, terwyl jou pak nie heeltemal
domineer nie. Dis pure oordeelsfout, die persentasie suksesse
daarmee minimaal, die prys bykans altyd ’n verloor. Ons sien
dit keer op keer in SA, dat in die gees en drif van die oomblik,
met nog heelwat tyd in ’n wedstryd oor, dieselfde malheid
dikwels inskop. Hulle kan gaan leer by die All Blacks, wat dit
bykans nooit doen nie – meedoënlose, genadelose puntemakers
wat altyd kophou en 3 punte vat as dit kom. Een of twee sulke
3-punters en jy is naby hulle, en dan is dit ’n ander wedstryd!
Ons landboukoppeling kom deur die skoppery. Toe Percy die
balle so kort skop, merk die kommentator op dat “one step
Percy” eerder tog dalk maar “two step Percy” moet word. Baie
passend is “Two step” natuurlik ’n potente giffi e, aldicarb,
wat in die landbou teen blaaspootjies in katoen, en ook insekte
in aartappels, later tye ook teen jakkalse, effektief gebruik is.
Iemand het ’n keer gesê een van die tekens van die ouderdom
is dat jy al die antwoorde het, maar dat niemand jou vra nie.
Dit geld seker ook maar hierdie opmerkings oor die rugby,
maar, oe! dis moeilik om niks te sê nie as jy alles so sien
gebeur, jy weet ons span is die beter span, en die nasionale eer

is op die spel. Sulke rakkers, hulle maak jou vinniger oud! Ons
moet net moedhou – ons hét die span!
OOR DIE YSTERBRÛE IN OVK SE GEBIED. Ons het dikwels oor
hulle gery, ry vandag nog oor sommiges van hulle, en ons dink
nie eens aan hoe hulle onderkante lyk nie, wonderwerke van
die yster-era, stewige strukture sonder weerga. Ons huldig
graag die ingenieurs en vakmanne wat hulle ontwerp en gebou
het, van hulle heelwat meer as 100 jaar oud, vanuit die 19de
eeu! En oorsee is daar van hulle ver oor 200 jaar oud! (Sien
bls 16)
DIE DROOGTE. Dele van OVK buk bitter swaar onder een van
die knellendste droogtes nóg. Ons gaan al vir midsomer en
op plekke was daar nog geen wesenlike neerslae nie. Op baie
plekke is veld kurkdroog en boonop plek-plek heel kaal. Juis
in hierdie eienskap dra droogte die kiem van langdurende
ellende. Want kaal veld vat nie water nie. Alles vloei weg
leegtes toe, niks hou die kosbare nattigheid terug vir die
veld nie, en neerslae se effektiwiteit is baie laag. En as sulke
veld uiteindelik tog nat raak, en dit word nie vertroetel deur
vee-onttrekking en lang rus nie, is die boer daardie veld se
drakragwaarde kwyt. Goeie veld kry jy nie soos wat jy ’n
lig aanskakel nie, dit vereis verantwoordelike bestuur en
behandeling, met in agneming van die natuur se siklusse van
groei, saadproduksie en opbou van wortelreserwes. As jy veld
aanhou bewei het jy moeilikheid! ’n Mens ys as jy kyk na wat
op dorpsmeente aangaan – sien bladsy 44.
HALFJAAR FINANSIËLE RESULTATE. Midde-in ’n moeilike tyd
van droogte en onsekerhede binne die graanbedryf het OVK
steeds goeie fi nansiële syfers vir die eerste ses maande van die
jaar opgelewer, naamlik ’n omset van R543.9 miljoen en ’n
6
voorbelaste wins van R18.6 miljoen. Normaalweg bring die
tweede ses maande groter inkomste na die tafel toe en ons
hoop met vertroue dat vanjaar weer so sal wees. Aan elke
aandeelhouer en besigheidskliënt sê ons graag dankie vir
julle steun en deelname aan elke produk en diens wat OVK
aanbied. Elke bietjie help maak die plek beter! Na die KOLKtransaksie
is OVK se eie kapitaalverhouding al weer sommer
sterk op pad boontoe, in die rigting van 60%. Met soveel
eie kapitaal in die besigheid, lojale lede en entoesiastiese
personeel dag tot dag bedrywig, word verdere goeie prestasies
vir die maatskappy voorsien.
“TEN LESSONS FROM THE FUTURE” VAN GRULKE (VERWYSING
DIE SEPTEMBER-UITGAWE) EN SNAAKSE GOED OM ONS. Daar
was nogal reaksie van ons lede daaroor, en ons is vandag
skielik drie maande nader aan die toekoms as toe! Selfone is
as die toekomstige groot skakel tot internetkoppeling uitgelig,
en nogal opvallend het die kostelike, treffende Vodacom
advertensie – van die mannetjie met die pensie wat so lekker
saam met die ander dans – ons in hierdie dae geslaan. Intussen
het president Mbeki die groot SALT teleskoop op Sutherland
geopen (gemaak om die sterre beter te kan sien) en Rapport
terg toe dat ons president gevra het wat hulle in die sterre sien.
Oor Zuma! Asof hy besef êrens gaan iemand sy stêre sien!
Mielies is al ’n paar honderd rand beter geprys as toe almal
gesê het niemand sal ooit weer mielies betalend kan plant
nie en, tipies van boerdery in SA, het dit die twyfel plek-plek
alweer laat begin inskop. Hoe betalender ’n mielie geprys is,
so direk van sy ma af gestroop en bemark, hoe onbetalender is
die etanol-aanlegte. Waar sal ons die regte, blywende wysheid
ooit heeltemal in die landbou vind? Maar die etanol-aanlegte
is goed, want dan het boere beide opsies en kan die prys maar

lol. En Sutherland is nie meer die koudste plek in SA nie! Die
koudste plek in SA is binne-in ons eie OVK-gebied! Sien Inus
Aucamp se artikel op bladsy 20 oor Buffelsfontein van Sandy
Stretton op die grens tussen Molteno en Dordrecht. Was nog
eintlik altyd so, daar diep en geheimsinnig geleë tussen die
rante van die Stormberge. Ons mense praat net nie maklik
uit nie. Ons het ook pas betroubaar verneem huwelike hou
beter daar rond. Oor die koue! Wys jou van ’n onvoorspelbare,
dinamiese toekoms, goed wat nooit sou verander nie, en skielik
nie meer is wat dit jare al was nie.
DANK / THANKS. Dankie vir almal se steun, entoesiasme en
ywer wat OVK help maak werk. Thanks to each and everyone
for the encouragement, co-operation and unity thereby supporting
OVK in its quest to proceed and grow in rendering
more and better services and products to its members.
KERSTYD / CHRISTMAS TIME. Aan elke lid en elke leser ons
beste wense vir ’n goeie, voorspoedige 2006, en die seën van
Christus vir die komende Kerstyd. A blessed Christmas and a
prosperous new year to all.
Groete, tot volgende keer / Kind regards
KENNISGEWING
AAN ALLE BOEREVERENIGINGS IN OVK-
GEBIED
Hiermee versoek ons alle sekretarisse van boereverenigings
binne OVK se bedieningsgebied vriendelik om onder staande
inligting oor hul vereniging so gou doenlik aan Etienne Nel,
OVK se assistent hoofbestuurder / assistant general manager
7
(wat ook sekretaris van die maatskappy is), te verskaf by
faksnommer 051 923 4513, of per elektroniese pos na: nele@
ovk.co.za
• Naam van boerevereniging en naaste dorp
• Naam van sekretaris
• Telefoonnommer / Selfoonnommer
• Faksnommer
• E-pos adres
• Datums van vergaderings geskeduleer vir 2006
Ons benodig hierdie inligting om kommunikasie met ons
aandeelhouers of lede verder te verbeter. In gevalle waar
omstandighede vereis dat ons vinnig met boereverenigings
kommunikeer, sal dit baie help om die gesprekslyn
korter, gladder en effektiewer te maak. Goeie gesindhede
en verhoudinge is vir OVK baie belangrik en ons vertrou dat
hierdie aksie wesenlik sal bydra om gesonde en effektiewe
samewerking tussen bestuur en boereverenigings verder uit te
bou. Ons wil u graag tot diens wees.
Byvoorbaat baie dankie vir u vriendelike samewerking.
– Redakteur
Ek was so besig om kanse te soek dat ek my
geleenthede een vir een laat verbyglip het
– C J Langenhoven
Elke mens is die argitek van sy eie lot
– Appius Caecius
Inhoud • Contents

WELWILLENDHEIDSGHOLFDAG WEER
EENS ’N GROOT SUKSES!
Verskaffermaatskappye goud werd in die poging,
speel lustig saam!
Vanjaar was 2 November die dag waarvoor al die gholfspelers
gewag het, soos elke jaar die vorige 19 kere. Want OVK se dag
is elke jaar ’n grote, en vanjaar was hy baie groot! Daar was
36 spanne van 4 persone elk, 144 stokswaaiers in totaal! En
ook ’n klompie tennisspelers, wat almal saam ’n heerlike dag
saam beleef het. Die dag het ook ’n gedenkwaardige kolhou
opgelewer toe Lourens Eksteen van Clocolan ’n set van 176
meter gesink het! Gelukkig het hy versekering gehad, want
hy sou kaal anderkant uitgekom het op so ’n dag. Hy het later
aangekondig dat hy alles wat die versekering oplewer net so
vir die dag skenk en dat dit dan deel raak van die inkomste!
Wonderlik! Ons moedig derhalwe elke gholfspeler aan om te
gaan vir daardie groot hou!
Aan Lourens ons opregte waardering vir sy grootmoedigheid
en steun aan welwillendheid op hierdie mooi wyse.
OVK bedank die volgende borge opreg vir hul
meelewendheid en steun om die gholfdag van
2005 ’n sukses te maak
ABSA KONSULTANTE & AKTUARISSE, INTERVET SA, RA
BURN’S & COMPANY, AFRIVET BUSINESS MANAGEMENT,
RENOV BEMARKING, AFROX, KEVKOR, ROBERT BOSCH,
AGRI ONDERDELE, KK ANIMAL NUTRITION, AGRINET,
KILOTON, SHELL SA, AURIGA TRUST, KLEIN KAROO WEIDING,
8
STARK AYRES, STORMBERG SUIWEL, BEARINGMAN,
L&G TOOLS, SASOL NITRO, BEARING INTERNATIONAL,
BOOYSEN & BOSCH, MAIN WELDING SUPPLIES, TOPLINE
FOOTWEAR, BRIDGESTONE/FIRESTONE SA, MACSTEEL,
TOTAL GAZ000, MERIAL, CANON, MOLATEK, TOTAL SA,
CALTEX, MONSANTO AGRICULTURE, TWEESPRUIT
MEULE, CAPE GATE (EAST CAPE), MUTUAL & FEDERAL
AGRIC, CAPE GATE, VIRBAC, CAPITAL ALLIANCE, NEW
HOLLAND SA, CISPAK/RANDPAK, WALTONS STATIONARY,
CONTINANTAL BANDE, OMNIA KUNSMIS, WES VRYSTAAT
LANDBOU DIENSTE, OVK BEPERK, WILLARD BATTERYE,
DIESEL ELECTRIC, PFIZER, EERSTE NASIONALE BANK,
PANNAR, EFEKTO, PARTMASTER, ENGEN, PETER
SCHNEEKLUTH, EUREKA DIY SOLUTIONS, PIENAAR,
SWART & NKAISENG, EXECUTIVE BUSINESS MACHINES,
PRICEWATERHOUSECOOPERS, PROFERT KUNSMIS, FIRE
QUIP, PRODRILL GARMENTS, HOLCIM, QWEMICO, HEE
PANEL BEATERS
PHILLIP BARNARD,
LANDBOUWEEKBLAD EN
BREEDPLAN SE TELER VAN DIE
JAAR!
Phillip Barnard van Mequatling Angus Stoet, Clocolan is vir
2005 aangewys as Landbouweekblad en Breedplan se Teler
van die jaar. Die toekenning is tydens ʼn glansgeleentheid in Contents
Bloemfontein gemaak waarby telers van oor die hele suidelike •
Afrika saamgetrek was.
Hartlik geluk, Phillip, almal weet sulke toekennings kom nie
sonder toewyding en harde werk nie! Gelukwense ook aan Inhoud

Russel. Enige prestasieplek in hierdie geselskap verdien gewis
lof! Phillip se prys is ʼn oorsese reis na ʼn land van sy keuse ter
waarde van R30 000, geborg deur Pick ’n Pay.
Telers kan ook vroegtydig kennis neem van Phillip se veiling
op 14 Maart 2006 te Mequatling, waar 50 stuks sesjaaroud
dragtige Anguskoeie aangebied gaan word.
Vir nadere besonderhede skakel Phillip by tel. 051 943 0058,
E-pos: mequatling@intekom.co.za
http://www.mequatling.co.za
FICKSBURG KERSIEFEES, ’N
GROOTSE GELEENTHEID
OVKaners nóú betrokke by streek se mooiste,
lekkerste lekker uitvoerproduk!
Somertyd is kersietyd en vanjaar kon besoekers hulle weer
sopbek eet aan hierdie pragtige klein rooi vruggies. By die
jaarlikse Ficksburgse Kersiefees was daar vanjaar weer van
alles iets – ’n reuse skoutent met bykans elke denkbare soort
stalletjie, soos by Bloemfontein Skou of die Randse Skou,
arena-items met perde, saamkuiergeleenthede, ens.
Johan du Toit, OVK se plaaslike versekeringsman, hou nou al
vir 13 jaar die leisels as voorsitter van die kersiefeeskomitee,
en saam met hom is daar ’n lekker span mense vol geesdrif. En
wat ’n fees het hulle nie weer vanjaar georganiseer nie! Hartlik
geluk, Johan. Die gemeenskap, en ons OVK-kollegas, sien die
dinge en sê graag baie dankie vir jou wyer betrokkenheid in
die gemeenskap!
9
QUEENSFEED VEEVOERFABRIEK
’n Vars nuwe bries maak deure oop
Besigheid by Queensfeed veevoerfabriek het die laaste jaar
met 30% gegroei en OVK is saam met hul kollegas by die
fabriek opgewonde oor hierdie prestasie, en belowende
geleenthede wat voorlê. Sulke suksesse kom egter nie sonder
dat deur die jaar goed beplan en in praktyk presteer word
nie. Inisiatiewe vanjaar het onder andere ingesluit spesiale
aanpassings by kliënte en individuele boere se behoeftes,
en deeglike kontrole oor hoë gehalte van produkte. Hierdie
toegewyde uitreiking en toewyding, entoesiasme, ywer en
kundigheid het alles bygedra tot die sukses wat behaal is.
Queensfeed se produkte word oor ’n wye gebied versprei
– onder andere by Britstown, Hopetown, Willowmore, Port
Elizabeth en Ladybrand. Dit word voorsien dat Queensfeed
ook vorentoe selfs verder noord en oos in OVK-gebied
beskikbaar sal wees. ’n Depot vir losmaatprodukte word
vir Clocolan beplan wat verdere nuwe deure sal oopmaak.
Vir eers sal suiwel- en pluimveeprodukte aangehou word.
Lede sal volledig op hoogte gehou word van verwikkelinge.
Hartlik geluk Queensfeed! – Red
Vir navrae, skakel Stoffel Gouws by
telefoon 045-8588805
selfoon 082 823 0219 / stoffelg@ovk.co.za
Inhoud • Contents

VOEDING VAN DIE HOND
Stoffel Gouws, bestuurder: Queensfeed
Veevoerfabriek, Queenstown
Oor die algemeen dink ’n mens die hond is ’n karnivoor
(vleisvreter), maar in werklikheid is hy ’n omnivoor (planten
vleisvreter). Daar bestaan egter tog beperkings in die
doeltreffendheid waarteen plant- en dierlike produkte gebruik
kan word in die voeding van die hond. Vervolgens kortliks iets
oor hierdie beperkings:
Honde het maaltande (alhoewel minder as die plantvreters) wat
tot ʼn mate die voedingstowwe in kleiner deeltjies kan opbreek
om vertering aan te help. Die aktiwiteit van die amilase
ensiem (verantwoordelik vir styselvertering) is die hoogste
in herbivore (plantvreters) gevolg deur omnivore (plant- en
vleisvreters) en en is feitlik afwesig in karnivore (vleisvreters,
soos bv katte). Die effek daarvan is dat vleisvreters, soos
byvoorbeeld katte, stysel teen slegs 4g/kg liggaamsmassa kan
hanteer voordat diarree ontwikkel. In die hond is die vlakke
2,5 maal hoër!
Die spysverteringskanaal van honde is ook relatief kort
en gevolglik kan dit slegs tussen 7% en 35% van die vesel
verteer. Voldoende vesel is egter steeds belangrik aangesien dit
hardlywigheid en diarree voorkom. Die insluiting van té hoë
veselvlakke in hondekos moet dus beperk word, en moenie
50g/kg as maksimum oorskry nie.
Die hond besit ʼn goed ontwikkelde vermoë om vette te verteer
en te metaboliseer en dit vorm ’n belangrik gedeelte van die
energiemetabolisme. Sekere essensiële vetsure is belangrik
10
(veral die vlakke van linoleensuur) aangesien die vetsuur
gebruik word vir die sintese van ander vetsure.
Proteïenmetabolisme is goed ontwikkel, maar daar bestaan ʼn
pertinente behoefte aan aminosure (proteïenepeil minimum
180g/kg). Soos in enige soogdier is die insluiting van vitamine
en minerale ʼn essensiële gedeelte van die hond se dieet.
Alhoewel in klein hoeveelhede ingesluit, is dit belangrik vir
reproduksie, immuniteit en haarkleed.
In die vervaardiging van TOP DOG hondekos, V18088, een
van OVK Nywerhede se glansprodukte, word sorg aan die
dag gelê om ʼn optimale produk daar te stel, en lede kan dit met
vertroue vir hul honde gebruik.
Tot ’n volgende keer, en ’n verdere gesprek oor belangrike
sake rakende dierevoeding.
Vervaardig en verpak deur: OVK Bedryf Beperk.
Posbus 1530, Queenstown, 5320. Tel: 045-8588805
Faks: 045-8588807
WEPENER BOEREVERENIGING
VERGADER FEESTELIK
Twee boereverenigings na al die jare nou één!
Vanjaar was die nuutgestigte Wepener Boerevereniging Contents
•
se afsluitingsgeleentheid vir die jaar sommer ook ’n
feesgeleentheid om die onlangse samesmelting van die twee
voormalige boerevenigings, Caledon Oos en Caledon Wes,
te vier en ook om vir die jaar totsiens te sê. Tydens hierdie Inhoud

geleentheid was OVK se direksievoorsitter, Manie Botha
van Zastron ook deel van die boerekring. Manie het kortliks
Wepener se boere en die tak geloof vir vanjaar se uitstekende
fi nansiële prestasie en Attie van Zyl, OVK se hoofbestuurder:
handel en meganisasie, het ’n praatjie oor OVK se fi nansies
en vordering oor die afgelope paar jaar gelewer. Izak Marais,
bestuurder: suidstreek, was ook vanaf Burgersdorp daar om in
die geleentheid te deel.
Cois van Pletzen, die plaaslike takbestuurder, is die aand
spesiaal vermeld vir sy goeie werk en vir die prestasie van
Wepener se handelstak. En lateraand was Cois ook die man
wat die lekkerste steaks vir almal gaargemaak het, soos so
’n vreugdevolle aand afgesluit móét word. Hartlik geluk aan
Cois en elke kollega by Wepener handelstak!
Hartlik geluk aan Wepener boerevereniging met hierdie groot
mylpaal. – Berig: MCF
DIE STAALBRÛE IN OVK-GEBIED
Robuust, betroubaar, ongeloofl ik sterk teen
aanslae van die natuur
Soos aangekondig in die September-uitgawe, publiseer ons
graag hiermee een en ander van die imposante, wonderlike
ysterbrûe in OVK se bedieningsgebied, sommige wat hul
bydraes vir veel langer as ’n eeu al maak om mense en hul
rygoed oor rowwe riviere en strome te neem. Wonderlike
stukke yster-ingenieursvernuf! Wanneer die snelle en
omvangryke ontwikkeling van vervoerstelsels en -middele, die
spoed en eise aan hedendaagse vervoer en beweging teenoor
11
’n eeu of twee gelede s’n getakseer word, is die noodsaak vir
moderne dubbelbaan- of multi-baan betonbrûe verstaanbaar.
Dit ontneem die ou pragstukke slegs bietjie fokus, maar verder
niks van hul glorie, skoonheid, ongeloofl ike ingenieursvernuf
en waarde nie.
Tydens die ondersoek na die brûe het dit gou duidelik geword
dat daar sommer baie van hulle is en dat ons hulle, en hulle
stories, nie almal op een slag sal kan publiseer nie. Lesers moet
net bietjie geduld hê, julle brug kom! Ons het ook aandag aan
van die kleiner brûe, selfs treinbrûe, gegee wat oor kleiner
strome gebou is, en daar is nogal ’n beduidende klomp van
hulle. Ons sal dalk nie almal se verhale volledig hê nie, maar
wel hul foto’s. Lede kan gerus skakel en sê van sulke brûe
by hulle, sodat party ons nie ontglip nie. Ons gaan ook ter
aanvang iets inbring oor die heel eerste ysterbrug wat in die
wêreld gebou is, net om ’n perspektief oor die goed reg te kry.
Dus, sit terug en geniet hierdie eerste afl ewering oor die ou
meesters, drie van hulle vir eers.
Die ou wa-brug by Hopetown, 125 jaar oud!
Hierdie unieke brug is enkele kilometers stroomaf vanaf
Hopetown geleë op die verbindingsroete tussen suid (Kaap)
en noord (die diamantvelde by Kimberley, en later die
goudvelde rondom Johannesburg), ʼn lewensbelangrike
verbindingskakel op sy tyd. Net vir die rekord – die eerste
diamant in SA is in 1866 op De Kalk in Hopetown opgetel. Contents
•
Verdere diamantontdekkings het gevolg en Kimberley se
diamantvelde is vanaf 1871 gevestig. Hierdie ontwikkelinge
het ʼn goeie brug oor die Oranje dringend noodsaaklik gemaak.
Na goud in 1886 aan die Witwatersrand ontdek is, was die Inhoud

waarde van die brug as verbindingsmiddel natuurlik net soveel
hoër – die regte struktuur net op die regte tyd.
Die terrein van die brug is deur ʼn ingenieur, ene Stent,
opgemeet. Die staalkonstruksie is in Skotland vervaardig en
is daarvandaan per skip na SA gebring. Vanaf Kaapstad is dit
per spoor tot op Graaff-Reinet vervoer van waar dit met waens
aangery in na die bouterrein. Die sement wat in die oprigting
gebruik is, is ook vanaf Skotland in lugdigte vaatjies ingevoer.
Die ingenieursfi rma Breston Gibbons het die brug opgerig.
Die oprigtingskoste het £108 198 bedra.
Bouwerk aan hierdie brug het in 1878 begin en dit is in 1880
ingewy. Tydens die bouproses het etlike mense hul lewens
gelaat. Wanneer die rivier in vloed was is die bouwerk tydelik
gestaak. Om te wys hoe sterk die brug is het die bou-ingenieur
tydens die inwydingsgeleentheid al die gelaaide waens op die
brug laat staan, tesame met al die baie mense wat die opening
bygewoon het
Tolgeld vir oorgang is gehef, en die eerste tolman was ene
Eddie Meyers. Later is hekke aangebring, wat 6 uur saans
gesluit het. Van die eerste tolgelde was as volg: 17 sjielings
en 6 pennies (R1.75) vir ʼn gelaaide wa met 16 osse oor 500
pond (227kg), en 1 sjieling (10 sent) vir elke os meer as 16;
7sjielings en 6 pennies (75 sent) vir ʼn leë wa met 16 osse; 6
pennies (5 sent) vir elke los os wat oor die brug gejaag word;
7 sjielings en 6 pennies vir ʼn kar met 4 perde; 5 sjielings (50
sent) vir ʼn kar met 2 perde en 3 pennies (2.5 sent) vir ʼn persoon
te voet. Die huis van die tolman was aan die suidekant. Aan
die noordekant was ʼn sinkhuisie waar die nagwag geslaap het.
Snags het ʼn sterk lamp op die stoep van die tolman se huis, en
ook aan die ander kant, gebrand. Deur die lamp toe te maak
12
is tekens aan mekaar gegee van voertuie wat die brug wou
oorsteek. Sodoende is ongelukke in die donker vermy.
Die treinbrug, ongeveer 17 km oos van die brug, stroomop,
is in 1884 of 1885 opgerig. In 1884 het die spoorlyne vanaf
Kaapstad en Port Elizabeth by De Aar bymekaar aangesluit en
in 1885 het dit Kimberley bereik.
Gedurende die AngloBoere-oorlog is die middelste spanning
deur die Engelse soldate weggeskiet “Scouts” van Hopetown
het verkenningswerk in die rigting van Belmont gedoen. Toe
hulle by Leinster kom, het hulle ʼn stofwolk gesien. Deur hul
verkykers het hulle iets sien blink wat hulle verkeerdelik as
gewere geëien het. Sonder om verder ondersoek in te stel het
hulle teruggejaag na Hopetown en gerapporteer oor “’n groot
boerekommando wat in aantog was!” Die hoofkwartier te
Oranjerivierstasie is in kennis gestel en ʼn afdeling ingenieurs is
dadelik saam met gewapende soldate met artillerie na die brug.
Die middelste spanning van die brug is losgeskroef en daarna
die lug ingeblaas. Die dorp was in rep en roer, almal gereed
vir ʼn aanval op die dorp. In plaas van ʼn boerekommando het
twee veewagters met tussen 300 en 500 beeste opgedaag – met
die “gewere” wat so geblink het en die Engelse so die skrik
op die lyf gejaag het, niks anders nie as die horings van die
beeste! Na die oorlog is die brug weer herstel. Die opgeblaaste
dele lê steeds in die rivierbedding. Die Staat het latere pogings
van privaat individue om die yster as skroot te herwin en te
verkoop verbied en beveel dat dit net daar gelaat moet word.
Terwyl die brug nog stukkend was is die treinspoorbrug by
Oranjerivierstasie gebruik. Om dit te kan gebruik is planke
op die brug gelê. ʼn Persoon met ʼn vlag is naby die brug op
ʼn koppie geplaas en hy moes tekens gee wanneer die brug

oorgesteek kon word. Hierdie dubbele gebruik van die brug
het dan ook tot ʼn ongeluk gelei. ʼn Trein vanaf die stasie se
kant af het teen ʼn wa en osse, vanuit die noordekant gebots.
Al die osse is doodgetrap en die wa het in stukke gebreek. Die
transportdrywer het egter uitgespring en met sy lewe daarvan
afgekom.
Die brug is tot in 1960 gebruik, dus vir bykans 80 jaar.
Die inligting oor hierdie brug is verkry uit ʼn dokument wat
Willem Zwiegers van Elandsberg, Hopetown, OVK-direkteur,
sowat 30 jaar gelede saamgestel het. Opregte dank en
waardering aan Willem, en Michiel Pretorius vir hulle hulp
met die saamstel van hierdie artikel.
Die Alexandra brug by Kroonstad oor die
Valsrivier, 100 jaar oud!
Kroonstad is aanliggend aan OVK te Ventersburg en is so ’n
deel van OVK se noordelike lede wat in die omgewing boer
dat ons hierdie baie besondere brug nie kon laat verbyglip
nie. Hierdie staalbrug, vernoem na Koningin Alexandra
van Engeland, is in 1905 voltooi. Dit staan algemeen by die
Kroonstadters bekend as die Robot-brug.
In die beplanningsverslag van ’n ingenieur, ene Rowe, gedateer
12 November 1903 is die posisie van die voorgestelde brug
as volg gemotiveer: “All the main piers are afforded good
solid and adequate foundation on solid rock which is visible
throughout, testing for thickness is easy and for the abutments
at either end, rock is close to the surface”
Die brug bestaan uit 8 enerse spannings van 18.3 meter elk
(146.4 meter totaal), wat van Europa ingevoer en op die
13
terrein aanmekaargesit is. Sandsteen tussensteune (‘piers’)
en brughoofde of landhoofde (“abutments”) vorm die res van
die strukturele komponente. Na die vloede van 1988 was die
tussensteun naaste aan die suidelike landsteun oordek met
strukturele beton en ’n beton anker fondamentsteen (“anchor
footing”) is aangebring aan die suidelike landhoof. Die
noordelike landhoof is ook al by ’n vroeëre geleentheid met
strukturele beton versterk.
Die fondasies van die brugstruktuur is sonder swakhede en
foute en kan dus as stewig en “gesond”aanvaar word. Na
bykans ’n eeu was dit egter duidelik dat sekere herstelwerke
aan die sandsteen en steenwerk gedoen moes word. Lasvullings
het verweer en plantegroei het daarin begin koerskry. Oor die
jare het etlike groot bome hulself stewig naby kante gevestig
en dit het ’n verwerende effek op die sandsteen en steenwerk,
sowel as die sigbaarheid. Hulle sal uiteraard verwyder moet
word.
Tegniese vakterme is soms moeilik om oor te sit na Afrikaans.
Die staalstruktuur van die brug is vervaardig van smeeyster
(“wrought iron”), die voorganger van weekstaal (“mild steel”)
en was tradisioneel gemaak deur ’n proses van “decarburisation
of molten pig steel (gesmelte ru-yster) deur ’n “manual
paddling process”. Smeeyster het ’n baie goeie doel gedien
aangesien dit sweisbaar is met die aanmekaarsmee-tegniek.
Dit is ook baie sterk.
Die bedekkingstelsel (“coating system”) van die struktuur
is duidelik van ’n hoë gehalte aangesien dit vir soveel
jare behoue gebly het met baie min verwering van die
onderliggende yster. ’n Ander rede vir die weerstand van die

ug teen korrosie is die feit dat smeeyster ongeveer 20% meer
korrosieweerstandbiedend is as weekstaal.
Ongelukkig het korrosie op sekere strukturele elemente wel
’n verwering van 25 tot 40% van die oorspronklike dikte tot
gevolg gehad, hoofsaaklik as gevolg van verstopte
dreineringsplekke wat water vir lank op dele van die yster
laat staan het. In die herstelproses sal beskadigde elemente
verwyder of herstel moet word om te voorkom dat die brug
swak word op plekke. Die ware prentjie sal eers duidelik wees
as al die ysterwerk skoongemaak is van roes deur sandspuiting
(“sandblasting”). Alles sal dan met ’n erkende verfstelsel vir
staalwerk oorgedoen word. Die handrelings is op plekke ook
beskadig en ongeveer 40 meter daarvan sal met weekstaal
relings vervang moet word om aan te pas by die bestaande
relings.
Die Volksblad het onlangs berig (Marisa Phillips, Saterdag
15 Oktober 2005), dat die opknapping wat tans gedoen word,
geskeduleer vir 31 Oktober 2005 tot 31 Maart 2006, ongeveer
R2.5 miljoen gaan kos. Die plaaslike Ingenieursfi rma, LMV
(Edms) Bpk, Raadgewende Ingenieurs, Stadsbeplanners
en Omgewingskonsultante, is betrokke, met een van hulle
ingenieurs, Theuns Jordaan, in beheer van die herstel van die
brug. Theuns was dan ook so gaaf om die inligting te verskaf
oor hierdie brug – ’n mengsel van een en ander oor die vroeë
tyd daarvan, maar dan ook met relevante inligting wat aansluit
by die herstelwerk wat tans aan die gang is.
Inligtingsbronne: Inligtingsdokument van LMV Pty Ltd,
Consulting Engineers, Town Planners & Environmental
Specialists / Die Volksblad van 15 Oktober 2005 / Theuns
Jordaan van LMV, Kroonstad, persoonlik.
14
Die “Iron Bridge” oor die Severnrivier in Engeland, 226
jaar oud, die moeder van hulle almal!
Soos in die inleiding genoem plaas ons perspektiefonthalwe
kortliks ook hier iets oor die heel eerste ysterbrug wat ooit in
die wêreld gebou is, ’n eer wat hierdie buitelander om daardie
rede, en om sy besondersheid, geregverdiglik toekom.
In die jare rondom 1710 tot 1780 was daar in die vallei in die
bolope van die Severnrivier in Engeland, in ʼn area bekend
as Coalbrookdale, ʼn geweldige ontwikkelingsrevolusie met
ystertegnologie aan die gang, jare voor, en op ’n manier ook
anders as die latere enorme staalwerke by Leeds, Sheffi eld
en Birmingham. Hierdie ysterwerke het saamgeloop met ewe
omvangryke steenkool en klei-ontginning (vir porselein en
teëls) in die vallei. ʼn Enorme gietysterbrug, die heel eerste
een ooit in die geskiedenis van die wêreld, is in 1779 daar
gebou en die gebied het vir die volgende sowat 150 jaar as
ʼn industriële area van groot omvang fl oreer. Juis as gevolg
van dié unieke brug het hierdie gebied later as “Ironbridge”
bekend geraak. Luister net na sy verhaal ...
Abraham Darby 1 het in 1708 vanaf Bristol daar aangekom,
en in 1709 daarin geslaag om yster te smelt met goedkoper en
volop kooks (coke) in plaas van steenkool. Hy het goedkoop
ysterpotte en ander huishoudelike items gemaak, die begin van
ʼn besondere omwenteling is ystertegnologie en -benutting.
Verdere verfyning van die gebruik van kooks in ystertegnologie
deur Abraham 2 het oor jare gevolg. Toevallig was ystererts en
steenkool saam daar teenwoordig, maar selfs lank voordat dit
doelgerig ontgin is, is hoë gehalte porseleinklei daar benut,
onder andere vir die maak van kleipype. In dieselfde periode,
toe die yster-ontwikkelinge daar fl oreer het, is die maak van

porselein- en teëlprodukte ook verder ontwikkel en was dit
die bron van die ongeloofl ikste fyn en waardevolle kunswerke
wat oor die volgende sowat 150 jaar die lig sou sien en wat
vandag onkoopbaar waardevol is.
Die ysterbrug van 1797 is onder Abraham 3 se inisiatiewe
gebou. Nuwe ystertegnologie het in daardie tyd opwindende
verdere moontlikhede gebied, en daar is besluit om ʼn
gietysterbrug hier te bou, die heel eerste een wat in die wêreld
gebou sou word! Wat ʼn waagstuk, want onthou, hierdie ouens
het niks gehad om na te gaan kyk of op terug te val nie! Hulle
moes alles van voor af bedink, en die werk gaan afhandel. Maar
die entoesiasme en drang tot sukses was massief en net dít
maak al dat bykans enigiets moontlik is. Die gietyster”ribbe”
het elk 6 ton geweeg en die aanrigtings en boustrukture teen
die walle en in die rivierbedding, wat gebruik is om hulle in
plek te swaai, moes enorm gewees het. Onthou daar was geen
hyskrane en hidrouliese krag om mee te werk nie!
Die konstruksie van die brug in die somer van 1779 het drie
maande geduur.Daar was 482 hoofgietstukke van gietyster
(“cast iron”), maar met dekdele en relings by, het die syfer na
1736 geklim. Daar was geen beserings tydens die bouwerk nie.
Werk aan aanliggende paaie het ʼn verdere twee jaar geneem en
die brug is op 1 Januarie 1781 vir verkeer geopen. Na 153 jaar,
in 1934, is die brug vir voertuie gesluit en is dit geskeduleer as
ʼn argitektoniese monument. Bedrywighede het afgeneem, met
net die steenwerke en myne wat nog bedrywig was, en na die
Tweede Wêreldoorlog het alles volledig tot stilstand gekom.
Vir hierdie lang tydperk was die vallei ʼn leef- en werkgebied
vir baie mense, en was die omvangryke bedrywighede met
yster-, steenkool- en porseleinwerk (klei) die kern van alles.
15
Was dit nie dat die dorpvaders van Telford in die 1960’s ʼn
bewaringsinisiatief bekend as “Telford New Town” geloods
het nie, was alles waarskynlik vir die nageslag verlore.
Daar is geen rekords van die tegnieke van hoe die brug
presies gebou is nie. Hoe die enorme strukture gepas is, die
steierwerk gemaak is, ens, was al die jare in misterie gehul
(is eintlik in ʼn mate steeds). Oordeel maar self wanneer julle
na die foto’s kyk. In 2001 is ʼn halfskaal model van die brug
deur die Engelse Royal Engineers deur middel van 18de eeuse
tegnieke gerekonstrueer. Dit het meer lig daarop gewerp, maar
die ongeloofl ikheid van die werk om hierdie ou gietysterbrug
van 225 jaar so goed te kon bou (en so vinnig!) dat hy vandag
nog niks makeer nie, is verstommend. Hy word natuurlik
getrou geverf en die Engelse versorg hom mooi, maar hy
vereis eintlik baie min instandhouding. Dit is ʼn wonderlike
plek om te besoek, ryk aan geskiedenis en vol nostalgie oor ʼn
vervloë tyd van ongekende weelde en entrepreneurskap.
Die “Ironbridge” word universeel in die wêreld erken as
die simbool van die Industriële Revolusie en die gebied
is geproklameer as ʼn wêrelderfenisterrein, bekend as die
“Ironbridge Gorge World Heritage Site”.
Bron: “Ironbridge, a world heritage site”, inligtingsboek uit
The Ironbridge Gorge Museums Trust, Ironbridge, Telford,
Shropshire, England TF8 7AW. ISBN0-7117-0891-6 Jarrold
Publishing, Norwich. Ook die internet.
Contents
Belangstellendes is welkom om te skakel – om meer inligting, •
maar asseblief dan ook om ons te lei na brûe in u omgewing,
en om inligting met ons te deel oor die brûe.
– Berig: MC Fourie Inhoud

STORMBERGKONTREI IS DIE
KOUDSTE IN SUID-AFRIKA!
Inus Aucamp
Daar gebeur dit toe. Die mense van die Suid-Afrikaanse
Weerdiens raak geïrriteerd met die valse aanspraak van
Sutherland se beeldpoetsers dat dit die koudste plek in die land
is en kondig wyd in die media (Rapport/Volksblad/Burger/
SAUK) aan “skei uit, julle was nog nooit die koudste nie –
daardie eer (sic) kom die Stormbergkontrei toe”.
So, behalwe vir die weermense se bevestiging, was daar die
meegaande spotprent wat in Junie 1996 in Volksblad verskyn
het om die nageslag aan die prestasie te herinner. Charl Marais,
destydse spotprenttekenaar van Volksblad, het op my versoek
“Ken Andrews” wat toe die burgemeester van Molteno was,
op die oorspronklike spotprent aangebring en dit vir my gegee
vir bewaring en om mee te spog – en dit doen ek!
Buffelsfontein, plaas van Sandy Stretton is in die landdrosdistrik
van Wodehouse (Dordrecht) tussen Molteno en Dordrecht
langs die N6-pad en by die kruising met die R56 wat die twee
dorpe verbind, geleë en beskik oor ’n amptelike weerstasie.
En dis hier waar die rekord aangeteken is.
Buffelsfontein is ook, soos die kraai vlieg, 8 km van
Leeufontein, die plaas wat die Aucamps sedert 1850 besit,
af – en deur genade nou nog op boer. Hierdie deel is op die
kruin van die Stormberge en interessant genoeg ook op/by die
waterskeiding vir die afl oop van water na die Atlantiese- en
Indiese oseane.
16
Tans is ek besig om met die Weerkantoor te onderhandel
om meer gereeld die temperatuur van Buffelsfontein op TV
te refl ekteer omdat die naaste plek wat nou aangedui word
Queenstown is, waarvan die temperatuur na bewering soms
±7º C warmer is as die by Buffelsfontein. Die weermense se
een argument is dat Sutherland ’n dorp en Buffelsfontein ’n
plek is. Dit oortuig egter nie, want Suid-Afrikaners kan tereg
vra om gereeld te weet waar dit die koudste in die land was of
volgens die voorspelling gaan wees.
Interessante statistiek van Buffelsfontein is: eerste ryp
datum 11 Januarie; laaste ryp datum 30 Desember; gemiddelde
eerste ryp 8 Maart; gemiddelde laaste ryp 21 November;
gemiddelde aantal rypdae – 116. Sien ook die meegaande data
(reënvalstatistiek is al langer as 100 jaar bygehou).
Buffelsfontein se laagste aangetekende temperatuur is –18,6ºC
en dit is op 18 Junie 1996 gemeet, terwyl Sutherland se koudste
dag –16ºC was, aangeteken op 12 Julie 2003.
Die jaarlikse gemiddelde temperatuur op Buffelsfontein is
11.3ºC en Sutherland s’n 11.8ºC. Op Buffelsfontein is die
jaarlikse gemiddelde minimum temperatuur 2.8ºC, terwyl
Sutherland met 3.4ºC tevrede moet wees.
Volgens die Weerdiens is die laaste spyker in die gewaande
kampioen se doodskis die deurslaggewende een. Gedurende
die 3 amptelike wintermaande van Junie tot Augustus kan
daar op Buffelsfontein ongeveer 37 dae verwag word waar
die temperatuur onder –5ºC sal draai. Dit is 15 dae meer as op
Sutherland!
Dat Molteno en die Stormbergkontrei ’n koue wêreld is, kan
menige mens van getuig. Dit word vertel van die “reisiger”

(nou se dae ’n agent of verteenwoordiger), wat eendag vir ’n
oom in die koöperasie gevra het wanneer dit somer in Molteno
is, “want”, het hy gesê, “hy was al in Maart, Julie, Augustus en
Desember daar en elke slag was dit koud”. Die storie wil dit hê
dat die oom ’n rukkie gedink en ewe ernstig geantwoord het:
“wel, ek dink laasjaar was dit op ’n Woensdag”.
Interessant genoeg is daar aansprake dat naby Rhodes (ook in
ons omgewing) en spesifi ek by Tiffendell (die ski-oord) al nieamptelik
sub –20ºC temperature gemeet is. John Broster van
die plaas Broughton, naby Brosterlea in die Molteno distrik en
10 of wat km van Buffelsfontein af, het al self –19ºC gemeet
(ook dit was nie-amptelik).
Saam met die weermense hoop ons dat die mite dat Sutherland
die koudste plek in Suid-Afrika is, nou tot ’n einde sal kom
en dat die Stormbergkontrei die eer kry wat hom toekom.
Wat meer is, dalk hoor ons een van die dae van ’n plek in die
Stormberge waar daar amptelik ’n magiese sub –20ºC gemeet
is. Dan moet julle ons hoor!
Dankie Inus – lekker om al dié dinge van ons eie wêreld te
weet! –Red.
’n Kind se opvoeding moet minstens ’n honderd
jaar voor sy geboorte begin
– S E Wishard
Moenie ’n kind beperk tot jou eie leerproses nie,
want hy is in ’n ander tyd gebore
– Joodse spreuk
17
PIONIER TELER VAN TOP
SIMMENTALERS EN SIMBRAS TREE
UIT
Top bloed in die RSA beskikbaar, ’n groot tree
vorentoe vir die ernstige teler
Die geskiedenis van die Dorsim Stoete is volledig beskikbaar
en dit vertel ’n interessante verhaal van toewyding en sukses
op die hoogste vlak in die land. Onlangse suksesse span die
kroon op jare van toewyding – sien die advertensie op vorige
bladsy.
Roe Wiid, gebore Hopetowner, het die Simmentaler stoet
in 1969 begin en dit uitgebou vanuit ingevoerde diere uit
Duitsland, met invoere in 1970 en weer in 1974. In 1996
is verdere invoere gedoen, onder andere Rekju se moeder.
Andries het in 1994 by die boerdery aangesluit en in 1995 is
die Simbra stoet begin. Hierdie stoete het oor die jare hul merk
gemaak en het deur prestasie ’n plek verdien in die geskiedenis
van die onderskeie rasse.
Die hoë peil van die stoet is die resultaat van ’n aantal
faktore:
• Deurlopende toewyding
• Uitstekende rekords
• Prestasietoetsing
• Streng seleksie vir funksionele doeltreffendheid …
• … wat lei tot aangepaste diere by ’n droë veeleisende
wêreld
Inhoud • Contents

“Ons fokus is op effektiewe diere. Ons glo nie aan uiterstes
in terme van grootte nie, ons is ‘middel van die pad’-telers
van puik diere. Ons glo aan prestasietoetsing as ’n goeie
middel tot ons doel. Met hierdie veiling sluit ons nou ’n
besondere vennootskap tussen pa en seun fi naal af”
– Roe en Andries Wiid
LANDBANK WAARDASIES SE
TOEKOMS
Gert Nel – Belasting direkteur & Hesna Rheeder
– Belastingbestuurder van PricewaterhouseCoopers
Bloemfontein
Tans bepaal die Boedelbelastingwet asook die Inkomstebelastingwet,
dat ’n persoon wat ’n bona fi de boerdery
bedryf, kan kies om sy vaste eiendom te waardeer teen sy
billike markwaarde of Landbankwaarde, vir doeleindes van
skenkings-, kapitaalwins- en boedelbelasting.
Die Wysigingswet van 2005 bevat egter nou bepalings wat
bogenoemde keuse wysig en maak dit nou baie duidelik hoe
waardasies, vir doeleindes van skenkings-, kapitaalwins- en
boedelbelasting, hanteer sal word vir plaaseiendom in die
toekoms. Die Wysigingswet sal waarskynlik voor einde
Desember 2006 deur die Parlement goedgekeur word.
In terme van die wysigings, word plaaseiendom se billike
markwaarde gedefi nieer as prys wat verkry kan word in ’n
armlengte transaksie tussen ’n gewillige koper en gewillige
verkoper in ’n ope mark minus 30%.
18
Kortliks, waarop dit neerkom is dat die waarde van
plaaseiendomme vir skenkings-, kapitaalwins- en boedelbelasting
doeleindes, die billike markwaarde min 30% sal
wees.
Die effek van hierdie wysiging is dat ’n eksekuteur nie nou
meer ’n keuse het nie. Indien daar dus plaaseiendom in die
boedel van ’n persoon is waarop ’n bona fi de boerdery bedryf
word, is die waardasie die geswore waardasie min 30%.
Na verskeie gerugte dat Landbankwaardasies totaal gaan
verval is hierdie wysiging in die Wysigingswet ’n nie te
nadelige voorstel nie.
Verder, indien persone dus nog hulle grond teen lae
lankbankwaardasies aan byvoorbeeld ’n trust wil verkoop vir
boedelbelastingbeplanningdoeleindes, sal sodanige besluit
dadelik geneem moet word.
By PricewaterhouseCoopers het ons die nodige kundigheid
en ondervinding om u behulpsaam te wees met
behoorlike belastingbeplanning. Skakel gerus die spesialis
belastingdirekteur Gert Nel of ons senior belastingbestuurder
Hesna Rheeder by Bloemfontein 051-503 4100 vir verdere
inligting.
Hierdie publikasie word deur PricewaterhouseCoopers
verskaf, slegs vir inligtingsdoeleindes. Dit verteenwoordig
geensins die voorsiening van professionele advies nie. Die
inligting bevat in hierdie publikasie behoort nie konsultasie Contents
•
met professionele adviseurs te vervang nie. Raadpleeg eers ’n
professionele adviseur wat voorsien is van al die relevante feite
met betrekking tot u spesifi eke situasie voordat enige besluite
of optredes geneem word. Geen aanspreeklikheid word deur Inhoud

die skrywer, kopiereghouer of uitgewer aanvaar teenoor enige
persoon vir enige verlies wat ontstaan as gevolg van optrede
of nie-optrede op grond van die inhoud van hierdie publikasie
nie.
© 2004 PricewaterhouseCoopers Ing. PricewaterhouseCoopers
verwys na die lidfi rmas van die wêreldwye Pricewaterhouse-
Coopers-organisasie, waarvan elkeen ’n afsonderlike en
onafhanklike regsentiteit is.
OVK MEGANISASIE STREK OOR
DIE GRENSE
Nog produkte is in die pyplyn
Neels Hamman, bemarker: heelgoedere, sentrale streek,
het pas ’n netjiese planter, ’n Kuhn Matasa 4000, aan die
Reitumetse Church Project in Masenod, 12 km vanaf Maseru
verkoop. Dit is ’n Rooms Katolieke Kerk-inisiatief, wat onder
andere gemoeid is met ’n ouetehuis, ’n kinderhuis, ’n bakkery,
’n hoenderplaas, asook mielie- en droëboneverbouing.
HOFMEYR SE MENSE REËL PUIK
MEGANISASIEDAG
Belangstelling groot in OVK se suidelike
besproeïngsgebied
Hofmeyr se boerevereniging het op 12 Oktober 2005 op
die plaas Rondomdraai van Cas en Simon Jansen ’n puik
19
meganisasiedag gereël, saam met ’n aantal verskaffers. Vir
OVK se meganisasieafdeling was dit ’n goeie geleentheid
om ook hulle puik produkte, New Holland trekkers en Nissan
voertuie, vanuit hul Cradock meganisasiesentrum te vertoon.
OVK ONTVANG WEER PMR-
TOEKENNINGS
Goeie diens en prestasies word raakgesien, erken
Soos oor die laaste 14 jaar al het PMR (Professional
Management Review) weer vanjaar toekennings aan
verdienstelike organisasies gedoen op grond van
hul maatstawwe van voortrefl ikheid en prestasie op
verskillende terreine van die besigheidswêreld. OVK
koppel ʼn hoë waarde aan hierdie besondere erkenning,
en beskou dit as ʼn verdere aansporing om steeds hoër te
bly streef na beter dienslewering en behoud van ʼn hoë
standaard in al sy diensfasette.
Vanjaar is silwer toekennings verwerf op drie terreine,
soos omskryf op die sertifi kaat: “Companies doing
most in their sector to enhance the province’s economic
growth and development:
FIRST – Overall Tractor dealers • SECOND –
Contents
Overall Farming Equipment • SECOND – Farming •
co-operatives
Rated by Free State businesses and local provincial
government – Allocated by PMR Inhoud

EXCELSIOR, EN VRYSTAAT LANDBOU,
VEREER PETRUS SCOTT VIR GOEIE
DIENS
Jarelange diens en ywer op verskeie terreine
erken
Op 22 September, tydens ’n vergadering van Excelsior
Boerevereniging, is die geleentheid benut om namens
Excelsior en Vrystaat Landbou aan Petrus Scott, onlangs
uitgetrede direkteur van OVK en georganiseerde landbouman
wat oor baie jare troue en goeie diens aan die
boerderygemeenskap gelewer het, te vereer met ’n spesiale
eerbewys in erkenning van dit alles. Voorspoed Petrus, en
weer eens dankie vir alles namens alle OVKaners. – Red.
IMPERANI BOEREVERENIGING WORD
GESTIG
Heel eerste swart boerevereniging affi lieer
eersdaags by Vrystaat Landbou!
Op 25 Oktober is die stigtingsvergadering van hierdie nuwe
swart boerevereniging gehou. Dit het ontspring vanuit ’n
inisiatief by Soutkop Boerevereniging van Ficksburg met
Snyman Pretorius wat ’n leidende rol speel, saam met
entoesiastiese medewerkers, soos OVK en ook verskaffermaatskappye
aan OVK. Sommige maatskappye het ook
al sterk ontwikkel op die nuwe pad en beskik oor bekwame
20
swart ampsdraers wat vanuit hul kundigheid bydraes op die
ontwikkelingspad maak, onder andere ook by hierdie dag, waar
Bayer se man, Dr Phumzile Qwabela, lekker oor veemedisyne
en dieregesondheid met die opkomende boere gesels het.
NÓG HOLLANDERS KOM KUIER
’n Hele veertig stuks toer deur SA, ervaar ook
Tweespruit Meule
Barnie Barnard van CanAfrica Tours was weer by OVK met
’n toergroep Hollanders en OVK se meule personeel het weer
’n groot bydrae gemaak om hulle welkom te laat voel. Hulle
kon sommer baie leer by Frik Nel, die meulebestuurder, wat
ook hierdie groep op ’n begeleide toer deur die plek geneem
het, soos etlikes al in die verlede.
Voor die besoek aan Tweespruit was hulle by Gilly Scheepers
van Fouriesburg, waar hulle die skoonheid en varsheid van
ons wêreld se hoogste berge kon sien en ervaar.
FAURESMITH SE VROUENS TOER NA
OVK-NOORD
Besoek OVK, en ander interessante plekkeContents
•
Die week van 24 tot 27 Oktober was ’n rooiletterweek vir ’n
paar vrouens van Fauresmith wat die droogte en ellendes van
min reën vir ’n paar dae afgeskud en koers gevat het na die
mooi plekke in die noordelike dele van OVK. Inhoud

Die Maandagoggend was hulle by OVK se Tweespruit
Meule aan, het gekyk en gevra en hulle verstom aan al die
werksaamhede by so ’n plek waar koring en mielies gemaal
en die eindproduk afgerond word vir bemarking. Daarna is
hulle na OVK se hoofkantoor waar hulle iets ligs geniet het
en van die hoofbestuurslede ontmoet het. Die middag is hulle
na Fontaine en Zoe Bartleman op Thebes, Ladybrand, wie
se miniatuur trekkertjie-versameling, en ook die antieke ou
trekkers, net te pragtig vir woorde was. Die middag het hulle
Pietie en Karina Botha van Ben Nevis se gasvryheid geniet
en dit het oorgeloop in ’n heerlike aandfunksie waartydens
Pietie’hulle vir hulle vertel het van die produkte van kersies
wat hulle maak. Die wet sê jy mag nie sê kersie“wyn” nie,
want net druiwe kan aan die woord “wyn” gekoppel word,
maar vir die res maak Pietie’hulle ewe lekker drinkgoed van
kersies, skop en al.
Die volgende dag is hulle na Flip en Riana Minnaar van
Vlakbult se aanleg, “Hoogland Eteriese Olies”, waar Riana ’n
volledige aanbieding gegee het oor hulle interessante bedryf
waarmee eteriese olies uit ’n wye verskeidenheid plante
gehaal en kommersieel bemark word. Daar is van alles iets
– ’n besondere en suksesvolle inisiatief, maar ’n veld wat
kundigheid en vermoëns vereis en wat van die Minnaars ’n
leeftyd van toewyding en ywer gevra het om te bring waar dit
tans is. Opvolgend is Heléne Joubert van Makoadi besoek en
kon hulle die pragtige Angora konynbedryf leer ken.
Na hulle Fouriesburg ook beleef het, met Meiringskloof hul
oornagplek, het hulle ook Clarens en Golden Gate in die
opvolgende dae besoek, en die Donderdag is hulle terug na
Fauresmith. Wat ’n toer! Die groep sou eers veel meer gewees
21
het, maar met die normale uitdunning van getalle wat maar
gebeur, was die groep uiteindelik klein. Almal is egter oortuig
dat afvalliges wat die toer misgeloop het groot verloor het.
Onthou volgende keer, byt vas en wees enduit deel daarvan.
Geleenthede soos hierdie is kosbaar!
VRYSTAATSE VROUELANDBOU-UNIE
SÊ DANKIE AAN HULLE BORGE
Oggendtee nét die ding vir so iets!
Tydens ’n oggendtee met versnaperinge het die Vrystaatse
Vrouelandbou-unie op 20 Oktober sy borge onthaal en aan
hulle dankie gesê vir hul volgehoue steun aan die vroue se
groot saak. OVK was ook daar, en soos in die verlede, sal
hy graag in die toekoms deel bly van hierdie waardevolle
organisasie en sy voortrefl ike ampdraers.
ELIZE PRETORIUS VAN NWKV,
REDAKTEUR VAN WOLBOER
Elize Pretorius kom al ’n aantal jare saam met Die
Wolboer en is deel van sy sukses. Sy is onlangs aangestel
as bestuurder van openbare betrek kinge van die Nasionale
Wol kwe kersvereniging. Ons wens haar graag alle sterkte
en sukses toe met die nuwe verantwoordelikhede. Haar
kontakbesonderhde is: Tel: 041-3655030 / Sel: 083-
6510371 / Faks: 041-3655035
Inhoud • Contents

OVK SHOWS THE BIGGER WORLD TO
SCHOLARS
Introduce them to all the facets of the
agricultural business world
Recently the department of human resources of OVK launched
an initiative to introduce scholars of Clocolan High School
to some of the departments of OVK which keep the business
wheels rolling for the company. Successive small groups
of scholars visited OVK’s head offi ce in Ladybrand over a
period of a few days, and OVK personnel gave talks to them
on various facets of their respective departments, and in the
process constructing a full picture to the children of how such
a big organization functions.
Thumbs up for Human Resources! This surely is the way
to go in reaching out and developing young people for the
challenging world awaiting them after school.
AGRI SA HOU KONGRES IN
KIMBERLEY
Op 13 en 14 Oktober was Kimberley vol landbouers van oor
die hele RSA, want dit was weer kongrestyd. Die onderwerpe
“herverdeling van grond” en “swart ekonomiese bemagtiging
(SEB)” het veral in die kollig gekom. Dit het baie besprekings
ontlok en die pers het volledig oor besprekings en besluite
gerapporteer. Die algemene gees van welwillendheid en ’n
22
opregte soeke by boere na werkbare planne het duidelik in die
besprekings na vore gekom en is ook so in die pers gedra.
Minister Thoko Didiza was ook daar en daar was ’n opvallende
groter genaakbaarheid jeens die boere vergeleke met wat by
die nasionale grondberaad van haar vervaar is.
Tydens die mediakonferensie was die goeie verhoudinge
tussen Lourie Bosman, president van Agri SA, en Minister
Didiza ook duidelik.
Daar was egter groot kommer by kongresgangers oor die
Departement van Grondsake se hantering en afhandeling van
aansoeke om fi nansiering vir grondaankope.
Hierteenoor bestaan daar groot welwillendheid by boere en
is daar selfs in sommige distrikte ’n lys van beskikbare grond
aan Departement Grondsake beskikbaar gestel, maar wat
ongelukkig nie deur hulle opgevolg word nie.
Ten tye van ons skrywe was daar ywerig planne gemaak vir
besprekingswerkswinkels, waar Agri SA, in samewerking
met die provinsiale landbou-unies, ’n nuwe konsephandves
sal bespreek.
Tydens die kongres is sertifi kate vir suksesvolle studies in
bestuur toegeken aan studente oor die land, mense wat al reeds
vir jare al diep in die landbou staan. Lize Pretorius, Cerneels Contents
•
Pietersen, Jack van Dyk, Thinus Ferreira, Japie Engelbrecht,
Reid Wardle, Johan Keller, Sandy LaMarque, Derek Matthews,
Boela du Toit, Anton Rabe en Jack van Wyk. Professor Gerrie
Roodt was hulle studieleier. Hartlik geluk aan almal! Inhoud

TWEESPRUIT BIED CALEDON 400
AAN
Op 23 en 24 September vanjaar was dit toe die tweede keer
dat die Caledon 400 in Tweespruit aangebied is. In Augustus
is die voorloper daarvoor, bekend as die Tweespruit 200
aangebied om die mense reg in te stel vir die grote wat
sou volg. Die Caledon 400 is ’n nasionale kompetisie en
deelnemers verwerf met hul prestasies punte vir nasionale
kleure.
Deelnemers het van oor die hele land hier saamgetrek vir
die groot ry oor ’n roete van meer as 200 km. Die Caledon
400 is aan die begin vir 3 jaar deur Wepener aangebied,
gevolg deur die volgende 3 jaar in Dewetsdorp, en die
afgelope 2 jaar was dit Tweespruit se beurt. Vanjaar was
daar 250 deelnemers, gelykop verdeel tussen motorfi etse
en vierwiel motorfi etse, die sogenaamde “quad bikes”.
Aanvanklik was motors ook deel van die kompetisie, maar
dit is later uitgefaseer.
Die plaaslike organiseerders was Phillip Henning, Lionel
Flanegan, Pule Henning, Jacques van Wyk, Geoffrey
Johnson, Piet Scott en Joe van der Walt. Die Caledon
400 is aangebied as ’n gesamentlike plaaslike poging van
Tweespruit Klub (wat die verversings versorg) en Tweespruit
Boerevereniging (wat die baan merk en versorg), ’n taak
wat onder beheer van en in samewerking met die Caledon
400 Klub gedoen word.
Geluk Tweespruit met julle opwindende inisiatiewe! – Red
23
THE MOFFETTS OF KIRKLINGTON,
FICKSBURG, REACT – CLOSE FAMILY
OF J C ROUS OF MIDDELBURG (THE
BLOKE WITH THE BIG KUDU)
After OVK’s September edition was sent out, we received the
following interesting letter from Jill Moffett of Kirklington,
Ficksburg, with information about her direct connections with
James Cole Rous, the man who shot the world record kudu in
1916 in Lydenburg. Especially the OVKaners from Colesberg
and Middelburg may be interested. Here is her story:
“Interesting how family matters come to the fore. A few pieces
of information about James Cole Rous, with his big kudu in
OVK Nuus / News of September, and where he came from,
may be of interest to our readers.
About the Rous family: Captain James Rous (James Cole
Rous’s grandfather) left England for South Africa in 1836.
He married a Miss Cowper of Simonstown and they had 3
children. The eldest was James, born 1840. He married Alexa
Cole and they had 3 children: Winifred, Vassal and James
(born 1874, the year his father died aged 34). James Cole Rous
married Anna Louie Flemmer in 1902.
The Flemmers: We are from the Flemmer family’s side:
Dr Augustus Christian Flemmer married Betty Von Abo in Contents
•
Denmark and with their 7 children left for South Africa in 1853
and settled in Cradock. Their eldest son, Ludvig, married Anna
Distin, whose parents owned Tafelberg Hall near Middelburg
(Cape Province), in 1869. Now here is the connection: Their Inhoud

eldest daughter, Anna Louie Flemmer, married James Cole
Rous in 1902. They had 5 children including twins, Graham
and Leslie, the latter being the father of Robin Cole Rous, and
grandfather of Gavin, Trevor and Edwin of Colesberg, who
featured in the article.
Anna Louie’s brother, John Distin (called Jack) Flemmer
married Maud Croxford in 1899 and they had 7 children, one
of which was Gwynneth who married Charles Ross (of A.Ross
& Co), the parents of Jill Moffett of Kirklington, Ficksburg
– me!
So, to conclude, Gwynneth Flemmer and Leslie Cole Rous
were 1st cousins, Anna Louie Rous (James Cole Rous’s wife),
also known as “The Little Dane”, was my great aunt and
she wrote a manuscript of 120 pages about the Flemmer and
Rous families in 1935. I have a copy and interested readers
are welcome to phone me at 051-9333302, our number at
Kirklington, Ficksburg. Our e-mail address is doey@telkomsa.
net. Kind regards, Jill Moffett”
(“PS: Regarding the Coaker-story of two edition ago, there
is also a very close connection between the above mentioned
Flemmer family and the Coakers: Dr Christian Augustus (this
is the correct way round. We had it back to front from The
Little Dane’s book) Flemmer married Betty von Abo and they
had 7 children. They arrived in S.A. in 1853. Their daughter
Charlotte Marie Louise Flemmer (Ludvig’s sister – the Rous
connection) married Edward Gilfi llan in 1864. The Gilfi llan
family played a major role in the Cradock area over many
years. Edward Gilfi llan and Louise’s son Douglas married a
Miss S. de Jongh and their daughter, Vera, married Norward
24
Edward Coaker, Horace Coaker’s elder brother. They had 2
sons, William and John. With kind regards, Jill”)
SYBIE ECKARD IS DIE NUWE
HANDELAARSHOOF VAN NISSAN
LADYBRAND
Sybie Eckard is die nuwe man van Ladybrand Nissan te
Ladybrand, en hy het mooi planne vir die agentskap. “Ek
sal Nissan se puik voertuie graag volledig tot hul regmatige
plek in die mark wil help lei en ondersteun deur kundige
leiding aan voornemende kopers, goeie, effektiewe, deeglike
naverkopediens en steun aan kliënte in die algemeen.
Belangstellendes kan enige tyd kom inloer by ons, en daar
is altyd tyd vir ’n koppie tee, en vir voel en vat aan die mooi
rygoed op die vloer.”
Sybie is op 28 Desember 1950 in Germiston gebore, maar het
grootgeword in Nababeep, waar sy pa ’n mediese dokter was.
Hy het aan die Hoër Jongenskool in die Paarl gematrikuleer
en was daarna in die bankwese, eers by ABSA, toe Trust Bank,
voor hy by Total in Bloemfontein aangesluit het. In 1985 het
hy diens by Ladybrand Koöperasie as versekeringsadviseur
aanvaar. Hy was onder andere jare lank betrokke by oesen
lewensversekering. Op ’n tydstip was daar vir hom ’n Contents
•
geleentheid om aan te skuif na ’n heel nuwe, en ook uitdagende
terrein, en is hy na die meganisasie afdeling van OVK, eers na
Toyota en vanaf Oktober 2005 as handelaarshoof van Nissan
op Ladybrand. Inhoud

Sybie is met Yvonne Dalton getroud en hulle het twee seuns,
Francois (24), ’n argitek en bourekenaar, en Christiaan (22),
’n grafi ese ontwerper. Sy belangstellings sluit in gholf, lees en
skilder, duidelik ’n man van vele talente!
Ons beste wense vir Sybie op sy nuwe pad met die Nissans!
LLEWELLYN ANGUS VAN WISP-WILL-
STOETERYE, ARLINGTON, IS 2005 SE
VRYSTAATSE BOER VAN DIE JAAR
Daar was onlangs weer ’n paar toekennings aan uitne mende
boere gemaak en OVK is met reg trots dat Llewellyn Angus
van Arlington sommer stewig gestaan het in van hulle. Hy was
vanjaar die Land bouskrywersvereniging van die Vrystaat se
Vrystaatse Boer van die Jaar vir 2005, ’n besondere toekenning
wat hom verder geneem het na die nasionale kompetisie toe,
waar hy onder die voorste vier geëindig het. Hartlik geluk,
Llewellyn! Lekker om Arlington ook so in die groot prentjie
te sien!
Llewellyn kom ook al ’n ver pad met sy omvangryke, effek tiewe
en suksesvolle boerdery, en as teler beklee hy ’n prominente
plek tussen ander telers. Dit blyk duidelik daaruit dat hy in
2004 se kompetisie van Landbouweekblad en Breedplan die
wenner was as SA Stoetteler van die Jaar. Pick ’n Pay is ook
’n sterk borg in hierdie kompetisie.
Llewellyn is onlangs herkies tot voorsitter van die
Fede rasie van Registrerende Owerhede (met die Stoettelersgenootskap
en die Breed planstelsel onder andere deel van
25
’n wêreldstelsel deur middel waarvan die heel beste genetiese
teel waardes bepaal word). Hy het vanjaar as president van die
Simmentaler- en Simbra Stoettelersvereniging uitgetree nadat
hy die pos vir 6 jaar beklee het. Hy dien nog op dagbetuur van
die Simmentaler- en Simbra telersverenigings.
Lede kan gerus al ’n aantekening maak van Woensdag 15 Maart
2006 wanneer Wisp Will Stoet se 20 ste produksieveiling van
Simmentalers, Simbras en Merino’s gehou gaan word, ’n groot
deel van die aanbod stoet en die res topgehalte kommersiële
diere. Verder kan die datum vir die grootste Simbra-bulveiling
in die land gerus ook al aangestip word, naamlik Wisp Will
(en gasverkopers) se bulveiling van Simmentalers, Simbras
en Brahmane, wat op Dinsdag 1 Augustus 2006 (DV) gehou
gaan word.
WITPUT STASIE WAS VIR
JARE DIE MEKKA VAN
STOOMTREINFOTOGRAWE
OVK deel stil stil in iets baie besonders uit die
Noord-Kaap
Stoomtreine van weleer was op die lang, gelyk trajek
tussen Modderrivier en Oranjerivierstasie baie gesogte Contents
•
afneemmateriaal vir entoesiastiese fotograwe van toenderjare
wat net nooit genoeg kon kry nie van daardie kokende wolke
wat so uit die stoomtreine uitgekom het as hulle op spoed was
nie. Die trajek was wêreldbekend by fotograwe. Inhoud

Die verhale loop daar rond van fotograwe wat van oor die
wêreld daar by Witput Hotel ingeboek het, en enige tyd, in
ysige winterkoue, vroegdag, maak nie saak nie, hulle langs
die spore agter hulle driepote ingegrawe het hul om hierdie
ou konings van die staalspore, juis hiér, af te neem. Want die
gelyktes hier bied die geleentheid vir lekker vinnig ry, en
dan hol sulke treine mos soos net soos hulle kan hol! Ketlik,
ketlik, ketlik, en daardie effense waggel. Lekker! Hierdie
foto hang in die Witput Hotel van destyds, deesdae gebruik
as boereverenigingplek, en ook as gastehuis, getuienis van
sewentig of meer jare terug se nostalgie wat ons nooit weer
sal sien nie. – MCF
OVKANERS, KOM TOER SAAM NA
NEDERLAND IN 2006!
BESOEK “HET ANDERE NEDERLAND”
Alle OVKaners, daar word twee toere in 2006 na Holland
beplan, spesiaal gefokus op OVK se mense. Van 16 Mei 2006
tot 30 Mei 2006.
Die toerleiers is Barnie Barnard en Mariëtte Kokxhoorn, die
eienaars van Canafrica Tours & Safaris (Pty) Ltd. Barnie is
van ’n plaas in die Marico en Mariëtte uit Den Haag, beide
tans in Pretoria. “Ons het gedurende 1994 as gidse begin werk,
en kort daarna as toeroperateurs, met ’n spesiale teikenmark
Holland en België. Ons eerste groep na SA was dan ook boere
vanuit Holland. Sedertdien het ons besigheid uitgebrei om ook
ander toeristegroepe na Suider Afrika in te sluit. Ons het ook al
’n groep boere na Holland, Duitsland en Denemarke geneem.
26
Ons behoort aan die toeriste-organisasies SATSA en ATOI.
Laasgenoemde is gerig op al die toeroperateurs gemoeid met
landboutoerisme wêreldwyd. (Hoofkantoor Nieu Zeeland).
“Aangesien ons al ’n groot getal boere en landboubelangstellendes
deur Suid Afrika geneem het, ja, tot selfs binne OVK
se hoofkantoor, het die gedagte begin vorm aanneem om ons
RSA-mense, en spesiaal OVK se mense, die Hollandse boere
en hulle dinge te laat sien. Ek en Mariëtte het die platteland
van Holland deurkruis en dit geweldig interessant en leersaam
gevind. Die verskillende provinsies en dorpies is eenvoudig
pragtig met ’n eie karakter, en ’n Afrikaner kan nogal bietjie
verstaan wat gesê word! Die plaaslike OVK-boere, wat ons
Hollandse gaste so gasvry ontvang het, het laat blyk dat hulle
graag wil gaan kyk “hoe boer die Hollanders”. En die boere
vanuit Holland het ook hartlik uitgenooi! So …laat ons gaan
kyk!
Ons bring besoek aan al twaalf provinsies van die pragtige
Holland. Ons onderneem die reise in samewerking met
Agro Reizen van Arnhem, ’n onderneming met integriteit
en spesialiskennis van die landbou aldaar. Die toer behels ’n
goeie mengsel van landbou en toerisme, met ook genoeg tyd
om self rond te kyk en inkopies te doen. Ons vermy die groot
stede want, glo ons, meeste mense het dit al gesien. Slegs die
laaste dag is ons in Amsterdam. Om die toer ’n naam te gee: Contents
•
“Suid Afrikaanse boere op reis na ‘Het andere Nederland’”
(Kontaknommers: tel 012 460 8423 of 012 460 9440 faks
012 346 6967 / e-pos: canafrica@mweb.co.za 082 458 3886
/ Barnie of Mariëtte) Inhoud

TOERPLAN: “Het andere Nederland”
Dag 01: Ontmoet mekaar by Johannesburg lughawe. Vertrek
na Schipol Lughawe by Amsterdam
Dag 02: Noord Holland – ontmoet u gids en vertrek na die
pragtige ou “water-dorpies” Monnickendam en Marken.
Begeleide wandeling om hierdie unieke ou vissersdorpies te
bekyk. Via Volendam na Hoorn, ’n ou VOIK stadjie aan die
Ijsselmeer. Geniet die Wes-Friese landskap op’n stoomtrem
na Medemblik.
(A B & O) HOORN OMGEWING
Dag 03: Friesland – ry oor die besonderse afsluitdyk na
Friesland. Vandag sien ons die prag van die Friese mere.
Sien hoe duisende hektare met mekaar verbind is deur kanale
en mere. Ons besoek Workum. Al wandelende sien u ou
historiese huisies. Leer meer van Jopie Huizman en Euzie –
die – zwerver. Verder na Grou en Earnawald op klein bootjies
in die veen-gebied. Oornag te Oudega
Dag 04: Groningen – besonderse landskap onderweg na
Groningen. Besoek ’n Friese aartappelboer. Met kano op
klein meertjies, wandel oor die dyke. Ry met’n fi ets (kan julle
nog?) deur die boerderye. Leer die provinsie en sy mense ken.
Oornag: Ter Apel
Dag 05: Drenthe – Pragtig! Besoek BARGER COM-
PASCUUM. Koffi e met “Turfje”. Besoek klein dorpies met
meule, kerk, kroeg en bakkery. Geniet ’n Drenthese koffi etafel
vir middagete. Ontdek die gebied. Oornag
27
ANSEN
Dag 06: Overijssel – vandag na Giethoorn vir koffi e en
rosyntjiekoek. Met ’n boot en piekniekmandjie ontdek die
pragtige waterdorpie. U ruil die boot vir ’n fi ets en geniet
die besonderse gebied. By die vishandelaar Hubanet word
verduidelik hoe met palings gewerk word! Weereens ’n
wonderlike ervaring. Oornag: Meppel / Steenwijk
Dag 07: Flevoland – vandag besoek u die “jongste provinsie”
Flevoland. Besoek landbou-aktiwiteite en leer meer van hierdie
intensiewe landbougebied, herwin uit die see. Middagete op
’n boerdery. Volg die kontoere van die vroeëre eiland op ’n
Schokkerwa. Oornag: Dorhout – Biddinghiuzen
Dag 08: Gelderland – besoek ’n hoenderboerdery in die
omgewing van Ede/Barneveld. Middagete is tradisioneel
Doesburgse mosterdsop en rogbrood met spek! Geleentheid
om museums te besoek of te stap. Besoek De Gildehof met
’n drankie in die mosterdhoeve, asook ’n besoek aan die
Nederlandse opelug museum in Arnhem. Oornag: Arnhem
Dag 09: Limburg – vandag ’n heel besonderse stadjie,
“Thorn”, ook bekend as die “witte stadje”. ’n Spesialis gids
neem u deur die ou stadskern met ’n pragtige Abdijkerk.
Na middagete te Arcen met ’n wandeling in die kasteeltuine
van Arcen. Onderweg, ’n besoek aan ’n bierbrouery. Oornag
Thorn.
Dag 10: Noord-Brabant – vandag onderneem u ’n rit langs
die pragtige “langgevelboerderijen”. Prentjiemooi plasies van
ou Brabantse boerderye. Dorpies wat u besoek: – Liempe,
Den Dungen en Sint-Oedenrode. Vervolgens kom ons aan
in Heusden, een van die moois bewaarde vestingstede met

TOER: “HET ANDERE NEDERLAND”
OPSOMMING: DATUMS, KOSTES, ENS.:
• Ons vlieg met KLM Lugdiens
• Eerste toer: Van 16 Mei 2006 tot terug op 30 Mei 2006
(R21 900 per persoon wat deel)
• Tweede toer: Van 07 Augustus 2006 tot terug 21
Augustus 2006 (R22 900 per persoon wat deel
(Vir persone wat nie wil deel nie is onderskeie pryse
R2 900 duurder)
**Pryse onderhewig aan verandering- omstandighede by
vlugte, ens kan effe wysig.
Inbegrepe by die prys: Afrikaans-, Nederlands- en
Engels sprekende toerleier/leidster (SA) en Nederlandse
gids. Alle toegangsfooie en besoeke soos per reisplan /
Geriefl ike 3-ster akkommodasie / provinsiaal- / luukse bus
met toilet en lugversorging / 10 middagetes / 13 ontbyte /
7 aandetes / 1 afskeidsete Amsterdam / lughawebelasting
(tans R1 000) / visumkoste (tans R280)
Nie inbegrepe: Persoonlike uitgawes, byvoorbeeld:
sigarette, telefoon, drankies tydens maaltye of andersins
/ Etes en uitstappies wat nie voorsien is in reisplan nie
/ Vervoerreëlings na Johannesburg en kostes daaraan
verbonde / Koerierkostes / versendingsposkostes.
28
argitektuur wat dateer vanuit die 16e eeu. Die middestad is
gerestoureer volgens die planne van ene Blaeu in 1649! Baie
“loop-en-kyk”-werk om te doen. Heusden is bekroon met die
hoogste Europese restourasieprys – “Urbes Nostrae”. Bergen
op Zoom.
Dag 11: Zeeland – na ontbyt vertrek u na Yerseke in
Zeeland. Hier word ’n mosselbedryf bekyk onder leiding van
’n deskundige gids. By die hawe sien u mossel- en oesterkotters
en kotterskepe. Dalk geluk dit om die valkenier te sien wat
die seemeeue weghou. Natuurlik – vis vir middagete. Hierna
besoek u Waterland Neeltje Jans. ’n Gids vertel en wys alles
oor hierdie vloed-weer tegniese wonderwerk. U ontvang ’n
brosjure oor “De Deltawerken” om meer te lees oor hierdie
volk se omgaan met oorstromings. Zierikzee is ’n baie ou
pragtige hawestadjie met baie te sien, en te wandel. Zierikzee
(pragtig)
Dag 12: Zuid-Holland – vanoggend besoek u die meulens
van Kinderdyk. Dit word gevolg deur ’n besoek aan ’n
rooskwekery en groenteboerdery. Na middagete kom ’n
kaasmaker in Krimpenerwaard aan die beurt. U word ontvang
met koffi e en koek voor u deeglik gewys word hoe mens
boerekaas maak.
Voor aandete word Culemburg besoek, die dorp waar Jan van
Riebeeck gebore is in Suid-Holland.
Dag 13: Utrecht. U besoek die vriendelike vissersdorpie
Spakenburg. Baie om te sien. Ervaar die dinamiek van “om
deur water omring” te leef. Die “Bruine Vloot” neem u vir
’n kort rit op die Eemmeer. In die middag word ’n melkery
besoek. Baarn.

Dag 14: Noord-Holland – ’n besoek aan Nederland is
sekerlik nie volledig sonder Amsterdam nie. U besoek ’n
interessante boerdery in die oggend voordat u op ’n bootrit op
die gragte van Amsterdam vertrek.
Na middagete word die museum van Anne Frank besoek.
Daarna is u die middag vry om rond te kyk en winkels te
besoek. Afskeidsete te Restaurant De Kas, Amsterdam.
Dag 15: Afskeid van u chauffeur en gids. Na Schipol vir
vertrek tuiswaarts. Laataand: aankoms te Johannesburg.
Kom aan boere, daar is al sterk belangstelling! – Red.
ABOUT YOUR FRIENDS
It is better to be alone, than in the wrong
company
Tell me who your best friends are, and I will tell you who you
are. If you run with wolves, you will learn how to howl. But,
if you associate with eagles, you will learn how to soar to great
heights. “A mirror refl ects a man’s face, but what he is really
like is shown by the kind of friends he chooses”.
The simple but true fact of life is that you become like
those with whom you closely associate – for the good and
the bad. The less you associate with some people, the more
your life will improve. Any time you tolerate mediocrity in
others, it increases your mediocrity. An important attribute in
successful people is their impatience with negative thinking
and negative acting people. As you grow, your associates will
29
change. Some of your friends will not want you to go on. They
will want you to stay where they are. Friends that don’t help
you climb will want you to crawl. Your friends will stretch
your vision or choke your dream. Those that don’t increase
you will eventually decrease you.
Consider this:
• Never receive counsel from unproductive people.
• Never discuss your problems with someone incapable of
contributing to the solution, because those who never succeed
themselves are always fi rst to tell you how. Not everyone
has a right to speak into your life. You are certain to get
the worst of the bargain when you exchange ideas with the
wrong person.
• Don’t follow anyone who’s not going anywhere. With some
people you spend an evening, with others you invest it.
• Be careful where you stop to inquire for directions along the
road of life.
• Wise is the person who fortifi es his life with the right
friendships. “There are things that we never want to let go
of, people we never want to leave behind, but keep in mind
that letting go isn’t the end of the world, it’s the beginning of
a new life.”
Author Unknown
’n Goeie koerant is ’n nasie in gesprek
met homself
– Arthur Miller
Inhoud • Contents

FUNKSIE VAN ’N SPUITKOP
Nick Sanders, besturende direkteur,
Rovic en Leers, Johannesburg
In die uitgawe van September 2005 het ons gesels oor die
toediener en sy bestanddele, naamlik die houer, pomp,
reguleerder en spuitarm. Dit is dus nou tyd om te gesels oor
die belangrikste komponent van die toediener, naamlik die
pomp en sy spuitkoppe.
Die funksie van ’n pomp is meervoudig:
1 Om die vloeistof (mengsel) teen ’n voorafbepaalde dosis
toe te kan dien.
2 Om die vloeistof teen die voorgeskrewe druk toe te kan
dien.
3 Ook om, soos ons in die vorige artikel bespreek het,
mimstens 5% van die houer se vloeistofvolume te beroer
deur deeglik menging.
Spuitpunte of spuitkoppe (“nozzles”):
Spuitkoppe word beskou as die mees belangrike, mees
sensitiewe, gevoelige of bepalende deel van die spuit of
toediener vir suksesvolle bespuiting. ’n Groot verskeidenheid
is beskikbaar, elkeen ontwerp vir ’n spesifi eke doel.
Wat is die funksie van ’n spuitkop?
1 Om die regte hoeveelheid vloeistof te meet wat toegedien
moet word. Dit sal die effektiwiteit van chemikalieë
verbeter of verhoog, sal koste bespaar en sal ook opbou
van weerstandbiedendheid van insekte of organismes teen
chemikalieë voorkom.
30
2 Om vloeistof op te breek in druppels. Druppelgrootte word
gewoonlik verwaarloos, of nie noodwendig in ag geneem
nie, in ’n spesifi eke spuitprogram. Druppelgrootte is die
mees belangrike faktor vir suksesvolle oesbespuiting!
3 Druppelpatroon. Verskillende spuitkoppe produseer
verskillende spuitpatrone of -hoeke. Elkeen is korrek
ontwerp vir sy spesifi eke doel. Dit is daarom uiters
belangrik dat die regte spuitkop geselekteer word vir die
werk wat gedoen moet word.
4 Om die druppel momentum te gee om die teikengebied wat
gespuit word te tref.
Onkruiddoders: Oor die algemeen word onkruidddoders op
twee maniere toegedien naamlik, vooropkoms en na-opkoms.
Vooropkoms: Dit is gewoonlik die mees eenvoudige manier
van bespuit. Dit is belangrik egter dat die regte spuitkop
gebruik word om met relatief groot druppels (ongeveer 400
mikron deursnee) eweredig op die teikengebied toe te dien teen
’n druk van ongeveer 1 tot 5 bar met ’n platwaaier spuitkop
(“fl at fan nozzle”).
Na-opkomsbespuiting: Afhangende van die hoeveelheid
onkruid wat bespuit moet word, sal bespuiting oor die
algemeen met ’n ietwat kleiner druppel gedoen moet word,
naamlik van deursnee ongeveer 250 tot 350 mikron teen ’n
druk van ongeveer 3 tot 5 bar, en dit word behaal met ’n kleiner
platwaaier spuitkop (“fl at fan”) of met ’n dubbele platwaaier
spuitkop (“twin fl at fan nozzle”).
Neem kennis! Dit is belangrik om te weet dat wanneer daar
spesifi ek rybespuiting gedoen word ’n eweredige platwaaier

spuitkop (“even fan nozzle”) aangekoop word! Weet ook -
wanneer algehele bespuiting gedoen word, dat nié ’n eweredige
platwaaier (“even fan nozzle”) gebruik word nie sodat nie ’n
dubbeldosis toegedien word by die oorvleuelingsarea nie!
Insekmiddels / swamdoders: Hierdie soort middels word oor
die algemeen met ’n holkeël spuitkop gespuit (“hollow cone
nozzle”). Die druppels lê in die buitenste ring van die koniese
spuitpatroon, wat met hoeke van verskillende grade na alle
kante toe spuit om ’n verhoogde penetrasie teweeg te bring. ’n
Drupplgrootte van ongeveer 120 tot 200 mikron teen ’n druk
van ongeveer 6 tot 20 bar word gebruik.
Bostaande inligting is net ’n algemene riglyn en is nie
noodwendig presies toepaslik in alle omstandighede nie.
Volgende keer kyk ons in meer detail na druppelgrootte,
penetrasie en benatting in spesifi eke praktiese omstandighede.
Dit sal met sketse toegelig word. Vir meer inligting of vir
gesprekvoering oor die onderwerp, skakel met OVK se
meganisasie-afdeling.
OPLEIDING TE GROOTFONTEIN
LANDBOUKOLLEGE IS WAARDEVOL
Skaapbestuurskursus: ’n Kursus in skaapbestuur is vanjaar
die eerste keer deur die Landboukollege Grootfontein
aangebied. Dit vorm deel van die kortkursusse wat jaarliks
gedurende die Julievakansie aangebied word.
Practical courses at Grootfontein valuable and
serving a good cause
31
Personnel at the Grootfontein Agricultural college is making
good progress in their effort to render support and service to
the farming community and its keen work force.
Wool course: The wool course presented recently by the
Grootfontein Agricultural College forms part of the short
courses offered annually during the July holidays. It provided
those who attended the opportunity to learn about wool
classing by means of lectures, as well as practical work done
in the wool shed at Grootfontein.
Course on goat farming: A course on goat farming was
introduced this year as part of the short courses offered
annually by the Grootfontein Agricultural College.
Course on wind mills: A course on the maintenance and
repair of windmills was offered for the fi rst time this year
by the agricultural college. It forms part of the short courses
offered each year during the July holidays.
...en by Grootfontein gaan dit nie net oor die dinge buite die
huis nie – soos in enige dinamiese besigheid is rekenaars
en deel van die toekoms daarvan, en ook dit kry die nodige
aandag
’n Rekenaarkursus vorm deel van die kortkursusse wat jaarliks
deur die Landboukollege Grootfontein aangebied word, en ’n
onlangse aanbieding daaroor is onder meer deur die volgende Contents
•
persone bygewoon: Voor: Shadrack Mali van Van der Kloof
en Kobus de Vry van Middelburg. Agter: Rebecca Mbovane
van Middelburg, Mervin Fillis, mede-aanbieder en Johanette
van Heerden, aanbieder van die kursus. Inhoud

DORPSMEENTE SNUIFGETRAP
Uiteindelik vou dravermoë
Ons sien die dinge op baie plekke. Dit is ook opvallend aan die
uitbrei, hierdie afknouing van die veld op dorpsmeente deur
die deurlopende aanhou van te veel vee dwarsdeur die jaar.
Die vee, oorwegend maar net beeste, hou gewoon maar net
aan met vreet en uiteindelik is daar net kaalgeskeerde veld oor
wat geen kans het vir enige waterretensie na reëns nie. Hierdie
proses omvorm goeie veld sommer gou tot hopelose veld.
Alles gaan om verantwoordelikheid en rentmeesterskap,
soos dit immers die geval is by elke plaas in die land, en as
munisipaliteite nie hul verantwoordelikheid hieroor besef en
aanvaar nie, kan ons maar ’n streep trek deur sulke veld. Dit
gaan nie oor die reg van ’n mens op ’n bees nie, dit gaan oor
die reg van die veld op verantwoordelike rentmeesterskap.
Om watter ander rede as swak rentmeesterskap, en geen
aanvoeling vir verantwoordelikheid nie, lyk Lesotho (en baie
dorpsmeente in ons land) se velde so verwoes? – MCF
JOHN BOULLE IS THE NEW BREED
DIRECTOR OF THE ANGUS SOCIETY
OF SA
The Angus Society of South Africa is pleased to announce the
appointment of John Boulle as Breed Director of the Society.
John, a professional animal scientist, comes to the society with
a wealth of experience in the cattle industry. His work will
32
include breed promotion and direction as well as management
of the Angus Beef Project. Prior to coming to the Angus
people he worked in Uganda on a Danida funded project for 2
years in Africa, teaching Ugandan, Kenian and Ruandise farm
managers to operate cattle ranches and to select functiomal
effi cient cattle. This task included breeding Boran, Sahiwal
and Ankoli cattle (the ones with very big horns). Prior to that
he worked at a feed factory in Natal. John studied at Natal
University in the late 70’s, early 80’s and graduated with an
M.Sc Agric (animal husbandry).
“I see this as a great opportunity in joining a vibrant society with
excellent opportunities. With the assistance of all the breeders,
Angus cattle will achieve a signifi cant and meaningful market
share in our cattle industry,” he says.
Contact John Boulle on (051) 447 9849, on cellular telephone
076-6044900 or on jboulle@angus. org.za.
Our hearty congratulations to John, and the Angus Society!
– Editor
ABOUT SOME OF THE JEWS
FIGHTING WITH THE BOERS IN THE
ANGLOBOER WAR
Jode raak nou baie skaars op die platteland, op meeste plekke
is daar nie eers een van hulle oor nie, ’n skrille teenstelling met Contents
•
die situasie wat in die eerste helfte van die vorige eeu in plek
was. Elke dorp het ’n paar Jode gehad, mense wat besondere
bydraes gemaak het en selfs eie klein gemeenskappe in eie
reg verteenwoordig het, met Joodse kerke en gebruike in Inhoud

volle swang. Die laastes wat in Smithfi eld weg is was die
Mandelstams en kort voor hulle die Segals, Tobiase en die
Bergers. Die Berger tweeling het nog in 2003 ’n reünie in
Smithfi eld bygewoon. In Ficksburg weet ons van die Lotzoffs,
en in Hopetown, vroeërtyd van Kraankuil, van Rosen, en so
aan, elke dorp met sy Jode. Ongeveer in 2002 het George
Tobias vanuit Johannesburg (toe reeds ongeveer in sy mid
80’s) aan my vertel hoe hy as sesjarige kind in 1923 op ’n
tafel in Korhaanfontein se huis langs Skulpspruit, digby
Smithfi eld, op ’n tafel gesit het, met vloedwater wat onder
die tafel deur deur die huis gestroom het na swaar reëns hoër
stroomop. Hy het toe ook vertel dat Hymie Segal (’n neef van
hom) en sy vrou, Rose, wat destyds ’n algemene winkel gehad
het, op daardie tydstip in ’n ouetehuis in Israel was, en dat
hul seun Bennie ’n ingenieur by ’n Kibboets in Israel was,
einste Bennie wat op sy dae op Smithfi eld skoolgegaan het.
Jakkals Segal, die man in die verhaal hieronder, was ’n oom
van Hymie en George, duidelik ’n yster in eie reg. Ons haal
’n stukkie oor hom aan uit David Saks se aantekeninge – sien
bronne onderaan.
Jakkals Segal, who never shied away from confronting
antisemitism in later life, remained a committed Boer to the
end. “Ek wil ’n boodskap gee aan my mede-Afrikaners,” he said
in an interview shortly before his death, “Ek het na Suid Afrika
as ’n kind gekom, en ek het altyd die land lief gehad asof ek
hier self gebore is. Ek het gevoel dat ek my man moet staan en,
as dit nodig is, my lewe gee, vir die ou Vrystaat. Ek kan alleen
hoop en bid dat die Afrikanervolk dieselfde beginsels van
vryheid vir iedereen sonder verskil van ras en van oorsprong
sal aanvaar soos dit in die ou Republiek die geval was. Die
33
outydse Afrikaners het geweet wat regverdigheid was. Hul
was die sout van die aarde.”
Joseph ‘Jakkals’ Segal, only sixteen when the war broke out,
became a noted scout in General de Wet’s forces. His bestknown
feat was to swim the Orange River when it was in
spate to bring vital reinforcements to his commando after
they looked like being trapped by a large British force. De
Wet afterwards wrote a certifi cate for Segal, saying that he
had known him well and that he had ‘performed his duty as a
burgher faithfully and bravely’. After the war, Segal became a
successful farmer in Smithfi eld and maintained close links with
General Hertzog even after the latter became Prime Minister.
In the 1920s, when The Friend reported that Hertzog had made
an antisemitic speech blaming Jewish fi nanciers for Afrikaner
suffering, Segal immediately drove to Bloemfontein to confront
him about it and obtained an apology, albeit a private one. On
another occasion, Segal attended a meeting of the Greyshirts
in Smithfi eld. A big, imposing man, he is said to have stood
up and stated “Ek is Jakkals wat vir die Boere geveg het”,
which caused the meeting to disperse soon afterwards. Segal’s
father Abraham and uncle Moses also fought on the Boer side.
All three were captured, Joseph after being wounded in what
might have been the war’s fi nal engagement two weeks before
the fi nal surrender (16 May 1902). ‘Jakkals’ Segal is usually
mentioned together with Wolf Jacobson, another well-known
Jewish scout and spy in Hertzog’s commando. Jacobson was a
bittereinder and saw out the war without being captured.
Antipathy to British imperialism was occasionally a motive
for Jews joining the Boers. Nathan Kasrils, grandfather of the
current Deputy Defence Minister Ronnie Kasrils, was hotly

opposed to British imperialism in general and to Cecil Rhodes
in particular. He evidently fought on the Boer side at some
stage as his nephew, Joel Tobias, recalled seeing a certifi cate to
him from General de la Rey describing him as a ‘sharpshooter
and spy’ (‘skerpskutter en spioen’). Interestingly, Kasrils
was also at some stage a member of the Kimberley Mounted
Rifl es. Although it is not known if this was during the war or
not, it does raise the intriguing possibility that he served in the
regiment as a Boer agent. Another implacable anti-imperialist
was one Rabinowitz who after the war returned to Russia
rather than live under the British fl ag.
The majority of Jewish Boers were of Lithuanian origin and
the bulk of the remainder were Dutch and German. Only a
handful, including the Baumann brothers Herbert and Otto
of Bloemfontein, had actually been born in one of the Boer
republics. The high proportion of Dutch Jews was the result of
President Kruger encouraging Hollanders to settle in the ZAR
during the 1890s, partly in order to staff his civil service. Few
actively identifi ed as Jews, with the result that Bloemfontein
pioneer Sophie Leviseur dismissively referred to them as
‘Jews who would not own up”.
Source: From: Southern Africa Jewish Genealogy SA-SIG /
Jews on Commando by D.Y. Saks ©2005 david@beyachad.
co.za / Editor: Dr Saul Issroff / Copyright © 2005 Saul Issroff,
Mike Getz, SAfrica SIG and Jewishgen Inc. URL: http://www.
jewishgen.org/SAfrica/commando.htm
Date: 9 January 2005 / www.jewishgen.org/SAfrica/commando.
htm – Berig: MC Fourie
34
MEGANISASIEDAG VAN
FOURIESBURG BOEREVERENIGING
LEERSAAM
Maak ook deure oop vir nuwe besigheid, uitbou
van gesindhede
Op 5 Oktober 2005 het die meganisasiemense van OVK, en van
die verskaffers aan OVK, hulle ysters en kennis Fouriesburg
toe geneem en dit deel gemaak van ’n interessante inligtingsdag
by Fouriesburg Boerevereniging. OVK, Kongskilde en Rovic
en Leers se mense was daar. Jakes Hattingh van New Holland
het ’n interessante praatjie gelewer oor die trekkermark in SA
en die beperkte mark vir meganisasie beklemtoon. In SA is die
trekkermark 4 000-4 500 eenhede per jaar en daar is 23 make
wat kompeteer. SAAMA, die Landbouwerktuievereniging
van SA, het onlangs verkopesyfers vir die jaar bekendgemaak.
Vanaf Januarie tot end Oktober 2005 is 4001 trekkers verkoop.
Hiervan het die vier grotes in die mark 86% van die verkope
verteenwoordig, met New Holland verfrissend heel voor aan!
Die res word deur kleineres opgemaak, 19 verdere make in
die mark. Waar OVK en New Holland saam in die veld is, sê
ons graag hartlik geluk aan ons vennoot! Die getal eenhede
verkoop is as volg (uit 4 001):
Contents
•
New Holland . . . . . . . . . . . . . . . . . 1129
John Deere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 904
Massey Ferguson . . . . . . . . . . . . . . 854
Landini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755 Inhoud

Vir Oktober 2005 was die verkope as volg (van die totale
markverkope van 663):
New Holland . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 (39.9%)
John Deere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 (29%)
Massey Ferguson . . . . . . . . . . . . . . 104 (15.6%)
Landini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 (11.3%)
CLOCOLAN SE TUINBOUKLUB BIED
’N FEESTELIKE TUINBOUDAG AAN
Goeie reëlings, baie steun, samewerking,
entoesiasme, mooi tuine, lekker mense, alles
saam maak ’n mooi dag!
3 November 2005 was vir die vrouens van Clocolan en
omliggende dorpe ’n rooiletterdag toe maandelange deeglike
beplanning en voorbereiding van Clocolan se tuinbouklub
vergestalt het in ’n dag der dae wat vir jare onthou sal word.
Vol sports en grappe, maar professioneel aangebied en
opgetower deur goeie sprekers, uitstallers en gaskunstenaars.
Ons plaas hier maar net ’n klein iets oor die dag. Hartlik geluk
aan die voorsitter van die klub, Bets Naudé, haar komiteelede
en organiseerders, en elke deelnemer wat meegehelp het om
alles so ’n groot sukses te maak. – MCF
Die doel van joernalistiek is om inligting
te gee waarop die burger kan reageer
– Walter Lippmann
35
YARIS VAN TOYOTA FEESTELIK IN
LADYBRAND BEKENDGESTEL
Pikante nuweling is oraloor ’n wen-ryding, laat
die monde water vir hom!
Of is dit ’n sy? Die manne het jare gelede graag van hulle
rygoed as ’n “sy” gepraat. “Sy trek lekker” . “Sy’t my nog net
plesier gegee”. “Sy is lig op brandstof”. Deesdae met die baie
bakkies is dit natuurlik minder so, want ’n bakkie is manlik, is
’n “hy”, en die manne praat oor die bakkies.
Maar hier het ons weer ’n regte dingetjie wat inpas in die
dinkpatroon van die vrouens. Die mooiste knoppe en kurwes,
en werkverrigting, lekker opgeklits met ’n vreemde, effektiewe
konsep by die paneelbord.
Alles dui daarop dat die manne weer en weer na haar gaan
kyk. Vir hulle vrouens. Om sommer jare se myle eensklaps
te verwerf, want elke vrou wat haar gesien het se mond het
letterlik gewater!
OVK EN DIE WESSTREEK SE BOERE
GESELS OOR GARIEP ABATTOIR
Gariep Abattoir het onlangs inligtingvergaderings gehou op
Strydenburg, Britstown en Petrusville. Die fokus van die
vergaderings was om ons produsente bewus te maak van die
feit dat Gariep nou ingerig is om ’n beter diens te lewer aan die
lam- en skaapprodusente.
Inhoud • Contents

Gariep is steeds ’n multi-spesie abattoir en volstruise en wild
word ook steeds hanteer.
Ons nooi produsente uit om hierdie netjiese, effektiewe abattoir
te ondersteun en te help bou aan die veeboere se toekoms.
Kontak ons gerus:
Rudolph van Wyk 082 804 6671
Johan Murray 082 801 4666
Abri Wiid 082 494 4810
Charlie Louw 084 949 0010
Jossie van der Walt 083 354 7036
Kobie Truter 082 326 0427
– Berig: Rudolph van Wyk, bestuurder lewendehawe
36
Inhoud • Contents