possible answers

PUNTE: 150 

NASIONALE 

SENIOR SERTIFIKAAT 

GRAAD 12 

GESKIEDENIS V1 

NOVEMBER 2008 

MEMORANDUM 

Hierdie memorandum bestaan uit 29 bladsye. 

Kopiereg voorbehou FINALE GOEDGEKEURDE MEMO – 1/12/08 Blaai om asseblief

Geskiedenis/V1 2 DoE/November 2008 

NSS – Memorandum 

1. BRONGEBASEERDE VRAE 

1.1 Die volgende Leeruitkomste en Assesseringstandaarde is in hierdie vraestel gebruik om 

kandidate te assesseer: 

LEERUITKOMSTE 

Leeruitkoms 1 

(Geskiedkundige 

ondersoek) 

Leeruitkoms 2 

(Geskiedkundige 

begrippe) 

Leeruitkoms 3 

(Vertolking van 

kennis en 

kommunikasie) 

ASSESSERINGSTANDAARDE 

Leerders kan die volgende doen: 

1. Formuleer vrae om begrippe vir ondersoek binne die konteks van dit wat 

bestudeer word te ontleed. (Nie vir eksamendoeleindes nie.) 

2. Verkry toegang tot 'n verskeidenheid toepaslike inligtingsbronne om 

ondersoek te doen. (Nie vir eksamendoeleindes nie.) 

3. Interpreteer en evalueer inligting en data uit die bronne. 

4. Bestudeer inligtingsbronne en evalueer die nut van die bronne vir 

die taak, met inbegrip van steriotipes, subjektiwiteit en gapings in 

die beskikbare getuienis. 

1. Ontleed geskiedkundige begrippe as maatskaplike boustene. 

2. Ondersoek en verduidelik die dinamika van veranderende 

magsverhoudinge binne die samelewings wat bestudeer word. 

3. Vergelyk en kontrasteer die interpretasies en sieninge van gebeure, 

mense se optrede en veranderings om sodoende onafhanklike 

gevolgtrekkings te maak oor die optrede of gebeure. 

1. Identifiseer wanneer 'n interpretasie van statistiek omstrede kan wees en 

ondersoek die gevolgtrekkings wat uit die data blyk krities. 

2. Voeg inligting saam om 'n oorspronklike argument te bou met behulp 

van bewyse uit bronne om die argument te steun. 

3. Handhaaf en verdedig 'n samehangende en gebalanseerde argument 

met behulp van getuienis wat verskaf word en onafhanklik verkry word. 

4. Dra kennis en begrip skriftelik oor. 

Kopiereg voorbehou FINALE GOEDGEKEURDE MEMO – 1/12/08 Blaai om asseblief



1.2 Die volgende vlakke word gebruik om brongebaseerde vrae te assesseer: 

VLAK 1 (V 1) 

VLAK 2 (V 2) 

VLAK 3 (V 3) 

VLAKKE VAN BRONGEBASEERDE VRAE 

• Onttrek toepaslike inligting en data uit die bronne. 

• Organiseer die inligting logies. 

• Verduidelik geskiedkundige begrippe. 

• Kategoriseer geskikte of toepaslike inligtingsbronne wat verskaf 

word om die vrae wat geopper word, te beantwoord. 

• Ontleed die inligting en data wat uit 'n verskeidenheid bronne 

versamel is. 

• Evalueer die inligtingsbronne wat verskaf word om te besluit of 

die bronne geskik is vir die taak. 

• Interpreteer en evalueer inligting en data uit die bronne. 

• Ondersoek inligtingsbronne en evalueer die nut van die bronne 

vir die taak, met inagneming van steriotipes, subjektiwiteit en 

gapings in die beskikbare getuienis. 

• Ontleed geskiedkundige voorstellings as maatskaplike 

konstruksies. 

• Ondersoek en verduidelik die dinamiek van veranderende 

magsverhoudings binne die aspekte van samelewings wat 

bestudeer word. 

• Vergelyk en kontrasteer interpretasies en sieninge van mense se 

optrede of gebeure en veranderings om onafhanklike 

gevolgtrekkings te maak oor die optrede of gebeure. 

• Identifiseer wanneer 'n interpretasie van statistieke dalk omstrede 

kan wees en ondersoek die gevolgtrekkings wat uit die data blyk 

krities. 

1.3 Die volgende tabel dui aan hoe brongebaseerde vrae geassesseer word: 

• By die nasien van alle brongebaseerde vrae moet krediet gegee word vir 

enige ander geldige en toepaslike standpunte, redenasies, bewyse of 

voorbeelde. 

• By die toekenning van punte moet bepaal word in hoe 'n mate daar aan die 

vereistes van die vraag voldoen is. 

• By die nasienriglyne word die vereistes van die vraag (vaardighede waaraan 

aandag gegee moet word) sowel as die vlak van die vraag in 

kursiefgedrukte skrif aangedui. 

Kopiereg voorbehou Blaai om asseblief



2. UITGEBREIDE SKRYFWERK 

2.1 Die uitgebreide skryfwerk fokus op een van die volgende vlakke: 

VLAK VAN VRAAG 

Vlak 1 

• Bespreek of beskryf volgens 'n gegewe argument wat in die vraag uiteengesit 

word. 

• Beplan en konstrueer 'n argument op grond van getuienis en gebruik die 

getuienis om 'n slotsom te bereik. 

Vlak 2 

• Voeg inligting saam om 'n oorspronklike argument te bou en gebruik getuienis om 

die argument te steun. 

• Staaf en verdedig 'n samehangende en gebalanseerde argument met getuienis. 

• Skryf duidelik en samehangend wanneer jy die argument saamstel. 

2.2 Nasien van uitgebreide skryfwerk 

• NASIENERS MOET DAAROP LET DAT DIE INHOUD VAN DIE ANTWOORD 

GELEI SAL WORD DEUR DIE HANDBOEKE WAT BY 'N SPESIFIEKE 

SENTRUM GEBRUIK IS. 

• KANDIDATE MAG ENIGE ANDER TOEPASLIKE INLEIDING EN/OF 

SAMEVATTING HÊ AS DIT WAT INGESLUIT IS BY 'N RIGLYN VIR NASIEN 

VAN 'N SPESIFIEKE OPSTEL. 

• BY DIE ASSESSERING VAN DIE OPE-END BRONGERIGTE VRAE MOET 

KANDIDATE KREDIET KRY VIR ENIGE ANDER RELEVANTE ANTWOORD. 

Globale assessering van uitgebreide skryfwerk 

Die uitgebreide skryfwerk sal holisties (globaal) geassesseer word. Hierdie benadering vereis dat die 

opvoeder die totale produk as 'n geheel sal bepunt sonder om die samestellende dele te bepunt. 

Hierdie benadering moedig die leerder aan om 'n individuele mening aan te bied deur gebruik te 

maak van geselekteerde feitelike bewyse om 'n argument te ondersteun. Daar sal nie van die leerder 

verwag word om slegs “feite” uit te spoeg om 'n hoë punt te behaal nie. Dit sal leerders ook 

ontmoedig om “modelantwoorde” voor te berei en te reproduseer sonder om die spesifieke vereistes 

van die vraag in ag te neem. Holistiese nasien van opstelle gee krediet vir leerders se mening, 

ondersteun deur bewyse. Anders as by inhoudsgebaseerde nasien, word leerders met holistiese 

assessering nie vir ontoereikende taalgebruik gepenaliseer nie, aangesien die klem op die volgende 

val: 

• Die konstruksie/daarstelling van 'n argument 

• Die toepaslike seleksie van feitelike bewyse om sodanige argument te ondersteun 

• Die leerder se interpretasie van die vraag 




Assesseringsprosedures van uitgebreide skryfwerk 

1. Hou die sinopsis in gedagte wanneer die skryfwerk nagesien word. 

2. Tydens die eerste deurlees van die skryfwerk moet regmerkies toegeken word vir 'n 

relevante inleiding (aangedui met 'n koeëlpunt (bullet) in die nasienriglyne), vir elke 

hoofmoment (ook aangedui met 'n koeëlpunt), 'n relevante slotopmerking (ook aangedui 

met 'n koeëlpunt). By 'n antwoord waar daar 5 hoofmomente is, sal daar dus 7 regmerkies 

wees. 

3. Die volgende addisionele simbole kan ook gebruik word: 

• Inleiding, hoofaspekte en slotopmerking nie behoorlik 

gekontekstualiseer nie 

• verkeerde stelling 

• irrelevante stelling | 

| 

| 

| 

• herhaling R 

• analise A√ 

• interpretasie 1√ 

4. Die matriks 

4.1 Die gebruik van 'n analitiese matriks vir die assessering van uitgebreide 

skryfwerk (verwys na bl. 6) 

By die nasien van uitgebreide skryfwerk moet die gegewe kriteria in die matriks 

gebruik word. Beide die inhoud en die aanbieding moet in ag geneem word. 'n 

Punt word toegeken by die snypunt van die inhoud en aanbieding, gebaseer op 

die sewe vaardigheidsvlakke. 

4.1.1 Met die eerste deurlees van die opstel word daar bepaal tot watter mate die 

hoofmomente gedek is en die inhoudsvlak (op die matriks) word toegeken. 

I VLAK 4 

4.1.2 Die tweede deurlees van die skryfwerk sal die vlak (op die matriks) van die 

aanbieding bepaal. 

4.1.3 Ken 'n finale punt toe met behulp van die matriks. 

I VLAK 4 

A VLAK 5 

I VLAK 4 18-19 

A VLAK 5 

4.2 Gebruik van holistiese rubriek vir nasien van uitgebreide skryfwerk (verwys na bl. 7) 

Die gegewe rubriek wat inhoud en aanbieding in ag neem, moet gebruik word 

by die nasien van uitgebreide skryfwerk. 

I & A VLAK 5 18 - 20 




GRAAD 12 ANALITIESE MATRIKS VIR UITGEBREIDE SKRYFWERK: PUNTETOTAAL: 30 

AANBIEDING 

INHOUD 

VLAK 7 

Vraag is ten volle 

beantwoord. 

Inhoudseleksie ten 

volle relevant tot 

gedagterigting/ 

argument wat 

gevolg is. 

VLAK 6 

Vraag is 

beantwoord. 

Inhoudseleksie 

relevant tot 

gedagterigting/ 

argument wat 

gevolg is 

VLAK 5 

Vraag grotendeels 

beantwoord. Inhoud 

toereikend en 

relevant. 

VLAK 4 

Vraag herkenbaar in 

antwoord.Gebreke 

ten opsigte van 

inhoud/ irrelevante 

inhoudseleksie. 

VLAK 3 

Inhoudseleksie hou 

nie altyd verband 

met die vraag nie. 

Weglatings. 

VLAK 2 

Inhoud skraal. 

Vraag ontoereikend 

beantwoord. 

VLAK 1 

Vraag nie 

beantwoord nie. 

Inhoud 

ontoereikend. 

Heeltemaal 

irrelevant. 

VLAK 7 

Baie goed 

beplan en 

gestruktureer. 

Goeie sintese 

van inligting. 

Goed 

gebalanseerde 

argument is 

ontwikkel. 

Argument 

deurgaans 

volgehou en 

verdedig. 

27-30 

VLAK 6 

Goed beplan 

en 


Sintese van 

inligting. 

Goed 

gebalanseerde 

oorspronklike 

argument 

ontwikkel. 

Gebruik 

getuienis om 

die argument 

te ondersteun. 

24-26 

VLAK 5 

Skrywe 


Ontwikkel 

duidelike 

argument. 

Oorspronklike 

slotsom bereik 

op grond van 

getuienis. 

Getuienis 

gebruik om 

argument te 

ondersteun. 

24-26 23 21-22 

VLAK 4 

Argument 

beplan en 


Getuienis 

gebruik om te 

ondersteun.Oo 

rspronklike 

slotsom bereik. 

Slotsom nie 

duidelik 

ondersteun 

deur getuienis 

nie. 

21-22 20 18-19 

VLAK 3 

Argument 

beplan en 


Getuienis 

gebruik as 

ondersteuning. 

Slotsom bereik 

op grond van 

getuienis.Skry 

we 


18-19 17 15-16 

15-16 14 

VLAK 2 

Poging 

aangewend 

om antwoord 

te struktureer. 

Grootliks 

beskrywend/ge 

poog om 

argument te 

ontwikkel. 

VLAK 1 

Min sprake van 

analise en 

geskiedkundig 

e 

verduideliking. 

Antwoord glad 

nie 

gestruktureerd 

nie. 

Kopiereg voorbehou Blaai om asseblief 

12-13 

12-13 11 9-10 

9-10 0-8



GRAAD 12 HOLISTIESE RUBRIEK OM UITGEBREIDE SKRYFWERK TE ASSESSEER (BV. VERSLAG, 

NUUSBERIG OF OPSTEL WAT VAN BRONNE GEBRUIK MAAK.) 

VLAK 

7 

Uitstekend 

80 – 100% 

24 - 30 

6 

Verdienstelik 

70 – 79% 

21 - 23 

5 

Substantief 

60 – 69% 

18 - 20 

4 

Gemiddeld 

50 – 59% 

15 - 17 

3 

Toereikend 

40 – 49% 

12 – 14 

2 

Elementêr 

30 - 39% 

09 - 11 

1 

Nie behaal nie 

0 – 29% 

0 - 8 

Indien die kandidaat alle of die meeste van die vaardighede op 'n spesifieke vlak gedemonstreer het, sal die 

punt relevant tot die kategorie aan hom/haar toegeken word. 

Fokus deurgaans op onderwerp – demonstreer 'n logiese en samehangende progressie tot slotsom 

Duidelike begrip van die bronne 

Gebruik alle bronne of die meeste daarvan 

Selekteer relevante bronne 

Haal selektief aan 

Groepeer bronne (nie noodsaaklik nie, maar behoort nie bloot bronne te lys nie) 

Demonstreer agtergrondkennis oor die bronne 

Waar vanpas, word teenargumente volledig aangespreek 

Verwys korrek na relevansie, vooroordeel, akkuraatheid, beperkings van bronne 

Druk hom-/haarself duidelik uit 

Eindig met duidelike fokus op die onderwerp – neem standpunt in (m.a.w. bereik 'n onafhanklike/ oorspronklike 

slotsom) 

Wend goeie poging aan om volhoudend te fokus op onderwerp, maar argument verloor soms fokus 

Duidelike begrip van die bronne 

Gebruik alle bronne of die meeste daarvan 


Haal selektief aan 

Moontlike gebrek aan diepte van algemene fokus of verwys nie na een of meer relevante bronne nie 

Indien van toepassing, poog om teen-argument te oorweeg 

Ietwat oppervlakkig of poog nie om te verwys na relevansie, vooroordeel, akkuraatheid en beperkings van bronne 

nie 

Goeie uitdrukking 

Eindig met duidelike fokus op die onderwerp – neem standpunt in (m.a.w. bereik 'n onafhanklike/ oorspronklike 

slotsom) 

Poog om te fokus op die onderwerp, maar argument het tekortkominge 

Begryp meeste van die bronne 

Gebruik meeste van die bronne 


Goeie gebruik van getuienis uit die bronne 

Goeie poging om teenargument te oorweeg (waar van toepassing) 

Goeie poging om te verwys na relevansie, vooroordeel, akkuraatheid, beperkings van bronne 

Goeie uitdrukking, maar met foute 

'n Grootliks onoortuigende poging om standpunt in te neem (beperkte poging om oorspronklike slotsom te bereik) 

Poog om op onderwerp te fokus, maar argument verloor dikwels fokus 

Gemiddelde begrip van meeste van die bronne 

Gemiddelde gebruik van relevante getuienis uit die bronne 

Gemiddelde poging om teenargument te oorweeg (waar van toepassing) 

Gemiddelde poging om te verwys na relevansie, vooroordeel, akkuraatheid en beperkings van bronne 

Uitdrukking toereikend 

Wend poging aan om standpunt in te neem, maar ernstige gebrek aan skakel met res van opstel 

Skryfwerk mag neig om bronne te lys en fokus daaraan te haak 

Swak poging om te fokus op die onderwerp 

Min begrip van die bronne 

Sukkel om relevante inligting uit die bronne te lig 

Geen aanhalings nie – of oor die algemeen irrelevant 

Geen of baie swak poging om teenargument te oorweeg (waar van toepassing) 

Bronne word gelys 

Poog nie om te verwys na relevansie, vooroordeel, akkuraatheid en beperkings van bronne nie 

Swak uitdrukking 

Swak poging om standpunt in te neem (sukkel om tot 'n onafhanklike slotsom te kom) 

Gebruik slegs een of twee bronne 

Kan nie relevante bronne identifiseer nie 

Geen aanhalings nie – of meestal irrelevant 

Poog glad nie om teenargument te oorweeg nie (waar van toepassing) 

Skryfwerk bloot 'n lys van bronne 

Poog nie om te verwys na relevansie, vooroordeel, akkuraatheid en beperkings van bronne nie 

Baie swak uitdrukking 

Swak poging om standpunt in te neem, of glad nie 

Geen poging om op die onderwerp te fokus nie 

Maak glad nie gebruik van bronne nie 

Heeltemal irrelevant 

Antwoord uiters swak 

Bronne oorgeskryf sonder enige relevansie 




VRAAG 1: HOE HET DIE BERLYNSE MUUR DIE KOUE-OORLOG-SPANNING IN EUROPA 

VERHOOG? 

1.1 

1.1.1 [Onttrekking van bewyse uit Bron 1A – V1 – LU1 (AS3); LU2 (AS2)] 

• Gevolge van Tweede Wêreldoorlog 

• Oos-Duitse satellietstaat is uitgebuit tot voordeel van die USSR [Vermorsing van geld om 

kommunistiese hoofkwartier te bou/ Rusland onttrek vergoeding uit Oos-Duitsland 

(2 x 1) (2) 

1.1.2 [Onttrek bewyse uit Bron 1A – V1 – LU1 (AS3)] 

• Rusland/Sowjet-Unie /Kommunistiese Rusland (1 x 1) (1) 

1.1.3 [Interpretasie, analise en sintese van bewyse uit Bron 1A – V2 – LU1 (AS3); 

LU3 (AS2)] 

Kandidate kan 'geregverdig' of 'nie geregverdig nie' antwoord. Hulle moet hulle keuse met 

relevante bewyse ondersteun. 

GEREGVERDIG 

• Min kans op ekonomiese herstel terwyl Rusland vergoeding eis 

• Besef dat lewe in Oos-Berlyn moeilik onder kommunisme sal wees 

• Belofte van ‘n beter lewenstandaard/beter kwaliteit lewe in Wes-Berlyn 

• Enige ander relevante antwoord 

NIE GEREGVERDIG NIE 

• Wheeler se standpunt eensydig – nie objektief nie 

• Anti-kommunisties 

• Geen lojaliteit teenoor hulle land nie 

• Enige ander relevante antwoord (enige 1 x 3) (3) 

1.1.4 [Interpretasie, analise en sintese van bewyse uit Bron 1A – V3 – LU2 (AS3)] 

Propaganda word op die volgende maniere gebruik: 

• Wheeler was ‘n burger van Wes-Duitsland - dus pro-Weste 

• Wheeler die spreekbuis van die Weste 

• Wheeler was anti-kommunisties en ‘n voorstander van kapitalisme - teen Rusland 


1.1.5 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 1A – V2 – LU2 (AS2); 

LU3 (AS2, 3)] 

Betroubaar omdat: 

• Wheeler handhaaf ‘n westerse siening ten opsigte van kontrasterende toestande tussen 

Oos en Wes Berlyn 





1.1.6 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 1A – V2 – LU2 (AS2); LU3 (AS2, 3)] 

Kandidate moet ‘n vergelykende antwoord kan gee (moet na beide VSA en USSR vewys). 

Elke antwoord tel twee (2) punte. 

• VSA speel belangrike rol in die vorming van die situasie in Wes-Berlyn, terwyl die USSR 

ontwikkeling in Oos-Berlyn beïnvloed het 

• VSA gee finansiële bystand deur die Marshall-plan – bied kans vir Wes-Berlyn om te 

herstel; USSR bied geen bystand nie, maar onttrek steeds vergoeding en buit ander 

hulpbronne uit 

• VSA speel rol om te verseker dat demokrasie, vrye ondernemings en kapitalisme 

ontwikkel, terwyl die USSR kommunisme verstewig het wat bygedra het tot skending van 

basiese menseregte (enige 2 x 2) (4) 

1.2 

1.2.1 [Interpretasie van bewyse om tot ‘n gevolgtrekking te kom uit Bron 1B – V2 – LU1 

(AS3, 4)] 

• Verskillende leefstyle in Oos- en Wes-Berlyn beklemtoon 

• Lewe onder kapitalisme en kommunisme beklemtoon 

• Bewys dat Wes-Berlyn herstel het na Tweede Wêreldoorlog (oorvloedige groei in 

ekonomie) terwyl Oos-Berlyn gesukkel het om te herstel 

• Foto 2 wys die vooruitgang van kapitalisme in Wes-Berlyn, terwyl die ander foto op 

stadige ontwikkeling in Oos Berlyn dui 


1.2.2 [Analise en interpretasie van bewyse uit Bron 1B – L3 – LU2 (AS3)] 

Die geskrewe bron (Bron 1A) ondersteun die visuele bron (Bron 1B) met betrekking tot: 

• Die verskille in leefwyse 

• Vooruitgang en armoede 

• Sukses van kapitalisme (Marshall-plan) en mislukking van kommunisme 


1.3 

1.3.1 [Onttrek relevante inligting uit Bron 1C – V1 – LU1 (AS3)] 

• 331 390 mense het in 1953 oorgeloop (1 x 1) (1) 

1.3.2 [Interpreteer en evalueer inligting uit Bron 1C – V3 – LU1 (AS3); LU3 

(AS2)] 

Kandidate kan geregverdig of nie geregverdig nie antwoord. Hulle moet hulle keuse met 


GEREGVERDIG 

• Khruschev moes die posisie van die Kommunistiese blok onder USSR-gesag beveilig 

• Groot aantal oorlopers sou ‘n negatiewe impak op die Oos-Duitse ekonomie hê 

• Groot aantal oorlopers stuur ‘n negatiewe boodskap uit – lewe in Oos-Berlyn was hard en 

onaangenaam 

• Aanname dat die toestande in Wes-Berlyn aantrekliker en meer winsgewend is 

• Groot aantal oorlopers stuur boodskap uit dat kommunisme as ‘n beleid misluk het, terwyl 

kapitalisme aantrekliker was 





NIE GEREGVERDIG NIE 

• Die bou van die Berlynse Muur het vrye beweging van mense beperk 

• Dit het die verdeling van Berlyn bevestig deur die permanente verdeling van die Duitse 

volk 

• Dit het die Koue-Oorlog-spanning verhoog en ‘n skeuring tussen die vrye wêreld en die 

kommunistiese wêreld veroorsaak 

• Enige ander relevante antwoord (2 x 2) (4) 

1.3.3 [Interpretasie en analise van data uit Bron 1C om betroubaarheid van bron vas te stel – 

V2 – LU1 (AS4); LU3 (AS1)] 

Kandidate kan geregverdig of nie geregverdig nie antwoord. Hulle moet hulle keuse met 


BETROUBAAR 

• Statistiek uit betroubare bron – oor jare aangeteken 

• Hierdie statistiek is gebruik om die bou van die Berlynse Muur te regverdig 

• Aanduiding van die werklike aantal mense wat van Oos- na Wes-Berlyn oorgeloop het 

NIE BETROUBAAR 

• Statistiek kan gemanupileer word 


1.4 [Vergelyking van Bronne 1B en 1C – V3 – LU2 (AS3] 

• Die foto’s in Bron 1B wys op die verskille in leefstyl tussen Oos- en Wes-Berlyn, bv. 

Oos-Berlyn: ekonomies arm en onderontwikkeld 

Wes-Berlyn: bewyse van groei, voorspoed en ontwikkeling 

• Die grafiek met statistiek (Bron 1C) ondersteun die inligting in Bron 1B deur die groot 

aantal mense wat van Oos- na Wes-Berlyn oorgeloop het a.g.v. die swak 

lewensomstandighede, te toon 

• Die uitbeelding van swak lewensomstandighede in Bron 1B ondersteun die groot aantal 

mense wat oorgeloop het in Bron 1C (grafiek met statistiek) 


1.5 

1.5.1 [Onttrekking en verduideliking van bewyse uit Bron 1D – V1 – LU1 (AS3)] 

• Burgers van Berlyn kon in Oos-Berlyn bly en in Wes-Berlyn werk 

• Vrye beweging tussen die twee stede 

• Die lewe het sonder enige fisiese beperkings aangegaan 


1.5.2 [Verduideliking en interpretasie van bewyse uit Bron 1D – V2 – LU1 (AS3)] 

• Besef die lewe gaan drasties verander 

• Besef vryheid van beweging gaan ingeperk word, bv. die reg om te werk en familie te 

besoek in Wes-Berlyn nie meer moontlik nie 

• Lewe onder kommunisme gaan ekonomies moeilik wees – werkloosheid, tekort aan 

voedsel ens. 


1.5.3 [Analise van bewyse uit Bron 1D – V2 – LU1 (AS3); LO3 (AS2)] 


Geskiedenis/V1 11 


DoE/November 2008 

• Belofte van meer vryheid en beter lewenstandaarde 

• Om by vriende en familie te wees 

• Wegkom van onderdrukking onder kommunistiese bewind 

• Belofte van lewe van oorvloed en rykdom in plaas van armoede en onderdrukking 


1.6 [Interpretasie, analise en sintese van bewyse uit alle bronne – V3 – LU1 (AS3 & 4); 

LU2 (AS1, 2 & 3); LU3 (AS1, 2, 3 & 4] 

Kandidate kan die volgende punte in hulle antwoord gebruik: 

• Berlynse Muur het mense van familie en vriende geskei 

• Berlynse Muur beperk vryheid van beweging 

• Berlynse Muur het Duitsers ontneem van die vryheid van keuse 

• Berlynse Muur het die mense in Oos- en Wes-Berlyn verdeel: Dié wat in Oos-Berlyn gebly 

het, is sekere vryhede ontneem en het onder moeilike omstandighede geleef 

• Oos-Berlyners kon nie na Wes-Berlyn gaan nie en kon doodgemaak word as hulle die 

owerhede verontagsaam het 

• Reg om te lewe 


Gebruik die volgende rubriek om ‘n punt toe te ken: 

• Gebruik bewyse op baie elementêre wyse, bv. Maak 

geen of baie min verwysing na skending van 

VLAK 1 menseregte a.g.v. bou van Berlynse Muur 

• Gebruik bewyse gedeeltelik om oor onderwerp te skryf 

of kan glad nie oor onderwerp skryf nie 

• Bewyse meestal relevant en hou in ‘n groot mate 

verband met die onderwerp, bv. Verwys na die 

VLAK 2 skending van menseregte a.g.v. die bou van die 

Berlynse Muur 

• Gebruik bewyse op ‘n baie eenvoudige manier 

• Gebruik relevante bewyse bv. Demonstreer deeglike 

begrip van die skending van menseregte a.g.v. die 

bou van die Berlynse Muur 

VLAK 3 

• Bewyse hou goed verband met die onderwerp 

• Gebruik bewyse baie effektief in georganiseerde 

paragraaf en toon begrip van die onderwerp 

Punte: 0 – 2 

Punte: 3 – 4 

Punte: 5 – 6 


(6)



1.7 UITGEBREIDE SKRYFWERK 

1.7.1 [Beplan en konstrueer ‘n argument gebaseer op bewyse - gebruik analitiese en 

interpretasievaardighede – V1 – LU1 (AS3 & 4); LU2 (AS1, 2 & 3); LU3 

(AS1, 2, 3 & 4] 

SINOPSIS 

Kandidate moet bespreek hoe die verdeling van Berlyn bygedra het tot Koue-Oorlogspanning 

tussen die USSR en VSA se sfere van invloed en beheer. Kandidate moet 

beklemtoon dat daar ‘n skerp kontras tussen Oos-Berlyn (kommunisme) en Wes-Berlyn 

(kapitalisme en demokrasie) was. Hierdie kontras was die dryfkrag agter die bou van 

die Berlynse Muur, wat die Koue-Oorlog-spanning verhoog het. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet verduidelik hoe die verdeling van Berlyn die Koue- 

Oorlog-spanning in Europa tussen die USSR en VSA verhoog het. 

UITBREIDING 

• [Agtergrond inligting wat lei tot verdeling van Berlyn] 

• Skerp kontras tussen die voorspoed van Oos-Berlyn en Wes-Berlyn 

• Oos-Berlyn – gebrek aan ekonomiese ontwikkeling a.g.v. kommunistiese invloed; 

terwyl Wes-Berlyn vooruitstrewend was t.o.v. demokrasie, ekonomiese groei en 

vryheid 

• Oos-Berlyn sukkel om te herstel na Wêreldoorlog II omdat Rusland steeds 

skadevergoeding eis 

• Wes-Berlyn herstel goed a.g.v.Marshall-plan 

• Oos-Berlyn se lewenstandaarde laag – duisende ontsnap na Wes-Berlyn - verlies 

aan geskoolde mannekrag het negatiewe impak op Oos-Duitsland se ekonomie 

• Bou van Berlynse Muur ‘n poging om die aantal vlugtelinge te stop – Muur 'n 

kragtige simbool van die verdeling tussen die USSR en VSA 

• Bou van die Muur het die spanning tussen USSR en VSA verhoog 

• Enige ander relevante punt 

• Samevatting: Kandidate moet toon hoe gebeure in Berlyn die spanning tussen die 

USSR en VSA verhoog het. (30) 

Gebruik die matriks op bladsy 6 van hierdie dokument om hierdie uitgebreide 

skryfwerk te assesseer. 

1.7.2 [Sintetiseer inligting om ‘n oorspronklike argument te konstrueer - gebruik 

inligting uit die bronne en eie kennis om die argument te ondersteun – V2 – LU1 

(AS3 & 4); LU2 (AS1, 2 & 3); LU3 (AS1, 2, 3 & 4] 

SINOPSIS 

Kandidate moet aspekte insluit wat na die lewe in Oos- en Wes Berlyn verwys en 

verduidelik hoe die Berlynse Muur die lewens van gewone mense beïnvloed het. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet verduidelik hoe die lewens van gewone mense verander 

het na die bou van die Berlynse Muur. 




UITBREIDING 

• Vryheid van beweging ingeperk d.w.s. kan nie meer in Wes-Berlyn werk waar 

salarisse hoër is of vrylik vriende en familie besoek nie 

• Lae lewenstandaarde, bv. lae salarisse, tekort aan kos, verbruikersgoedere en 

huise 

• Word gedurig deur soldate dopgehou 

• Moeilike lewe onder kommunistiese bewind 

• Hoë vlakke van werkloosheid 

• Enige ander relevante punt 

• Samevatting: Kandidate moet argument saamvat deur te bewys hoe die lewe 

radikaal verander het na die bou van die Berlynse Muur. (30) 


skryfwerk te assesseer. [75] 





VRAAG 2: HOE IS PATRICE LUMUMBA SE BEWIND IN DIE STRYD OM UHURU (VRYHEID) IN 

DIE KONGO ONDERMYN? 

2.1 

2.1.1 [Onttrekking van bewyse uit Bron 2A – V1 – LU1 (AS3)] 

• Lumumba was openlik krities oor koloniale beheer 

• Hy het België veroordeel 

• Hy het kolonialisme veroordeel omdat dit hard en wreed was 

• Enige vorm van neo-kolonialisme verwerp (enige 2 x 1) (2) 

2.1.2 [Verduideliking van historiese begrip. Gebruik Bron 2A – V2 – LU2 (AS1)] 

• Stelsel waar voormalige koloniale magte steeds invloed oor Afrika-lande se sake gehad 

het na onafhankllikheid 

• Alhoewel Afrika-lande onafhanklik was, het koloniale magte nog steeds alle mag en 

invloed gehad 

• Onafhanklik maar nie vry van die juk van koloniale mag en invloed 

• Polities onafhanklik, maar ekonomies afhanklik (enige 1 x 2) (2) 

2.1.3 [Verduideliking en interpretasie van bewyse uit Bron 2A – V2 – LU1 (AS3); LU3 (AS 2)] 

• Vermoë om te verpolitiseer en die massas radikaal te beïnvloed 

• Gekant teen kapitalistiese magte en hulle inmenging in Afrika 

• Verset teen neo-kolonialisme 

• Ten gunste van verenigde Kongo 

• Voorstander van volkome dekolonisasie - mense bevoordeel en nie België 

• Teen die wegbreek van Katanga 

• Teen België wat beheer wou uitoefen om sy ekonomiese belange te beskerm 

• Voorstander van Sowjet-invloed in Afrika (enige 1 x 2) (2) 

2.1.4 [Interpretasie van bewyse uit Bron 2A – V3 – LU2 (AS2); LU3 (AS3)] 

• België wou sy eie ekonomiese belange beskerm 

• België wou nog steeds beheer oor die ryk koperstreek van Katanga uitgeoefen/ 

ondersteun die wegbreek groep 

• Die VSA wou Lumumba uit die pad gehad het omdat hy steun van die Sowjet-Unie 

ontvang het 

• Die VSA het ‘n afkeer van Sosialisme gehad (enige 2 x 2) (4) 

2.1.5 [Verduideliking en interpretasie van bewyse uit Bron 2A – V2 - LU1 (AS3)] 

• Verlig – ontslae geraak van ‘n struikelblok wat ‘n ander visie vir die Kongo gehad as België 

of die VSA 

• Verlig – ekonomiese belange beskerm 

• Verlig – Brussel en Washington het nog steeds volle mag gehad ten spyte van 

onafhanklikheid 

• Verlig – Russiese invloed in Kongo uitgeskakel/beperk (enige 1 x 2) (2) 




2.2 

2.2.1 [Interpretasie van bewyse uit Bron 2B – V2 – LU1 (AS3); 

LU3 (AS2)] 

• Die spotprent wys dat die VN nie belang gestel het in die gebeure wat tot Lumumba se 

dood gelei het nie 

• Deur ‘n beleid van nie-inmenging te volg het hulle bygedra tot Lumumba se 

inhegtenisneming en dood (enige 1 x 2) (2) 

2.2.2 [Verduideliking, interpretasie, en sintese van bewyse uit Bron 2B – V2 – LU1 (AS3 & 4); 

LU3 (AS2)] 

AKKURAAT 

• Lumumba in hegtenis geneem, geslaan en later vermoor 

• VN het nie Lumunba se oproep om hulp geantwoord – ondersteun eerder Katanga en 

Tshombe 

• Enige ander relevante punt (2 x 2) (4) 

2.3 [Vergelyk inligting uit Bronne 2A en 2B – V3 – LU1 (AS3); LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Beide bronne verwys na Lumumba se inhegtenisneming 

• Beide bronne verwys na VN se beleid van nie-inmenging 

• Beide bronne: Lumumba nie gewild nie. Moet van kant gemaak word. 

• Enige ander relevante punt (enige 2 x 2) (4) 

2.4 

2.4.1 [Verduideliking en interpretasie van bewyse uit Bron 2C – V2 – LU1 (AS3 & 4); LU3 (AS 2)] 

Kandidate kan JA of Nee kies en moet hulle antwoord met relevante bewyse ondersteun. 

GEREGVERDIG 

• Gesien as te radikaal en ondersteuning van Sowjet-Unie gekry 

• VSA beskou hom as ‘n bedreiging vir vryheid en demokrasie 

• Vrees vir kommunisme 

• Castro, Kubaanse revolusionêr, wat VSA se invloed en mag uitgedaag het en Kuba van 

VSA beheer bevry het 

• Lumumba gesien as 'n sosialis wat Westerse kapitalistiese belange in Afrika uitgedaag 

het – soortgelyk aan Castro 

• Wou die Kongo van Westerse imperialisme bevry 

NIE GEREGVERDIG 

• Lumumba as ‘n revolusionêr bestempel 

• Subjektiewe siening van Lumumba 

• Wou Lumumba die slagoffer maak omdat hy nie Westerse idees ondersteun het nie 

(enige 1 x 3) (3) 




2.4.2 [Interpretasie van bewyse uit Bron 2C – V3 – LU1 (AS3); 

LU2 (AS2); LU3 (AS2)] 

• VSA projekteer beeld van vryheid en demokrasie maar is vir Lumumba se dood 

verantwoordelik 

• VSA se rol in Lumumba se dood het sy beeld by ander vredeliewende lande skade 

gedoen en ander lande kyk nou anders na Amerika 


2.4.3 [Interpretasie en verduideliking van bewyse uit Bron 2C – V2 –LU1 (AS3); 

LU3 (AS2)] 

• Geskok deur die plan om Lumumba te vermoor 

• Nie gedink dat die sluipmoordplan ‘n goeie idee was nie 

• Plan te radikaal en gevaarlik 

• Was nie bereid om Lumumba se dood op sy gewete te hê nie (enige 1 x 2) (2) 

2.5 [Vergelyk Bronne 2A en 2C – identifiseer ooreenkomste - V3 – LU1 (AS3); 

LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Beide bronne weerspieël buitelandse betrokkenheid by Lumumba se dood 

• Beide bronne weerspieël 'n vrees vir Russiese inmenging in die Kongo 

• Beide bronne weerspieëling van Westerse toesmeer van gebeure 

• Beide bronne weerspieël geen respek vir Lumumba se lewe 

• Beide bronne dring aan op sy dood/verwydering (enige 2 x 1) (2) 

2.6 

2.6.1 [Interpretasie van bewyse uit Bron 2D – V2 – LU1 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Lumumba se visie was ‘n vry en onafhanklike land sonder enige inmenging van buite 

• Lumumba se woorde ’dit is nie ek wat saak maak nie, maar die Kongo’ demonstreer sy 

toewyding aan die mense van die Kongo en sy onbaatsugtige houding 

(enige 1 x 2) (2) 

2.6.2 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 2D – V1 – LU1 (AS3)] 

• Geesdriftig oor vryheid en die onafhanklikheid van die Kongo 

• Toegewyd aan die welvaart van die Kongo 

• Dapper man 

• Man van beginsels 

• Man van waardigheid 

• Ware patriot 


2.6.3 [Evalueer die bruikbaarheid van bewyse uit Bron 2D – V3 - LU1 (AS3 & 4); 

LU3 (AS2, 3)] 

• Weerspieël Lumumba se visie vir die Kongo 

• Weerspieël sy weersin in België se inmenging in die Kongo 

• Weerspieël sy geesdrif vir Kongo se onafhanklikheid 

• Brief, ‘n primêre bron, wat Lumumba se persoonlike gevoelens verduidelik 

(enige 2 x 2) (4) 




2.7 [[Interpretasie, analise en sintese van bewyse uit alle bronne - V3 – LU1 (AS3 & 4); LU2 (AS1, 

2 & 3); LU 3 (AS1, 2, 3 & 4] 

Kandidate moet die volgende aspekte in hulle antwoord insluit: 

• Na onafhanklikheid het Afrika-lande nog steeds op koloniale magte staatgemaak vir 

ekonomiese en humanitêre hulp 

• Verwelkom deur koloniale moondhede – geleentheid om Afrika se hulpbronne verder uit 

te buit 

• Afhanklikheidsindroom tussen Afrika-lande en koloniale moondhede geskep – ongelyke 

verbond 

• Nalatenskap van koloniale beheer steeds ‘n groot factor by kolonies 

• Internasionale magsblokke vrees dat nuwe onafhanklike Afrika-state die magsbalans sal 

versteur 

• Gebrek aan ontwikkeling in onafhanklike Afrika-lande lei tot magdom sosiale uitdagings 

en lande dus afhanklik van koloniale moondhede 



• Gebruik bewyse op elementêre wyse, bv. Toon min 

of geen begrip van hoe die toekenning van 

onafhanklikheid die kolonies nie heeltemal vry 

VLAK 1 gemaak het nie 

• Gebruik bewyse gedeeltelik om oor onderwerp te 

skryf of kan glad nie oor onderwerp skryf nie 

• Bewyse meestal relevant en hou in ’n groot mate 

verband met die onderwerp, bv. Toon begrip van 

hoe die toekenning van onafhanklikheid die 

VLAK 2 

kolonies nie heeltemal vry gemaak het nie 


• Gebruik relevante bewyse, bv. Demonstreer 'n 

deeglike begrip van hoe die toekenning van 

onafhanklikheid die kolonies nie heeltemal vry 

gemaak het nie 

VLAK 3 




Punte: 0 – 2 

Punte: 3 – 4 

Punte: 5 – 6 


(6)





interpretasievaardighede - V1 – LU1 (AS3 & 4); LU2 (AS1, 2 & 3); LU3 (AS1, 2, 3 & 4] 


SINOPSIS 

Kandidate moet verduidelik hoe Lumumba se bewind in die stryd om uhuru (vryheid) en 

onafhanklikheid in die Kongo deur België, die VSA en die VN ondermyn is. Kandidate 

moet ook Lumumba se visie vir die Kongo bespreek en aandui hoe die Weste dit 

ondermyn het. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet Lumumba se visie vir die Kongo bespreek. 

UITBREIDING 

België 

• België kwaad – het Belgiese koloniale bewind veroordeel 

• Lumumba het in die pad van België se neo-koloniale visie gestaan - polities 

onafhanklik maar wil steeds ekonomiese beheer oor die Kongo uitoefen 

• België in beheer van kopermyne - wil dus ekonomiese belange beskerm 

• België die meesterbrein agter Katanga se wegbreek (sesessie ) - Lumumba 

daarteen gekant 

• Lumumba stem nie saam nie - rykdom tot België se voordeel 

• België teen Lumumba se bewind - ‘n struikelblok vir Westerse belange in die 

Kongo 

• België ondersteun Lumumba se uitlewering aan Katanga – ten volle bewus van die 

gevolge aangesien Tshombe vyandiggesind teenoor Lumumba was 

VSA 

• Gekant teen Lumumba se bande met die Sowjet-Unie - wou Koue-Oorlog-konflik 

vermy 

• Lumumba se uitwissing (dood) deur president goedgekeur 

• CIA-inmenging – in samewerking met die Weste om Lumumba uit te skakel 

VN 

• Het nie aan Lumumba se versoek voldoen om nuwe onafhanklike staat te beskerm 

nie 

• Het eerder die Weste teen Lumumba ondersteun 

• Erken die bestaan van Katanga 

• Samevatting: Kandidate moet argument met relevante samevatting afsluit. (30) 







2.8.2 [Sintetiseer inligting om ‘n oorspronklike argument te konstrueer - gebruik inligting 

uit die bronne en jou eie kennis om jou argument te ondersteun – V2 – LU1 (AS3 & 

4); LU2 (AS1, 2 & 3); LU3 (AS1, 2, 3 & 4] 

Die kandidaat moet die volgende aspekte in sy antwoord insluit: 

SINOPSIS 

Kandidate moet ‘n verslag skryf in reaksie op die stelling dat die opkoms van 

Lumumba as ‘n ernstige bedreiging vir die ontstaan van selfregering gesien is. Die 

verslag moet ook klem lê op die volgende: Lumumba se opkoms as leier, die 

sogenaamde bedreiging wat hy vir die Weste ingehou het en die verskillende redes vir 

sy uiteindelike dood. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet ‘n kort agtergrond van sy visie vir die Kongo gee. 

UITBREIDING 

• Lumumba word die leier van ‘n onafhanklike Kongo 

• België wou van Lumumba ontslae raak omdat hy ‘n struikelblok vir Westerse 

belange in die Kongo was 

• België die meesterbrein agter Katanga se sesessie - België vind baat by winste 

gemaak uit minerale rykdom. Lumumba was daarteen gekant. 

• België ten volle bewus – wie Katanga beheer, beheer eintlik die rykdom van die 

Kongo 

• Lumumba het België se koloniale bewind veroordeel 

• België ondersteun Lumumba se uitlewering aan Katanga - ten volle bewus van die 

gevolge – Tshombe en Lumumba jarelange vyande 

• Lumumba wou algehele onafhanklikheid vir die mense van die Kongo gehad het 

• Die VSA vrees Lumumba as gevolg van sy bande met die Sowjet-Unie 

• CIA in samewerking met die Weste om van Lumumba ontslae te raak 

• Bewyse in geklassifiseerde dokumente onthul dat die moord op Lumumba deur die 

president goedgekeur is 

• VN ondersteun vir België en VSA teen Lumumba 

• Lumumba ondervind weerstand binne die Kongo (Tshombe – vyande) 

• Lumumba se visie van 'n verenigde Kongo nie deur Tshombe en Mobutu gedeel 

nie – hulle het die ondersteuning van Westerse magte 

• Beamptes in die Kongo het verplasing na Katanga goedgekeur- België het dit 

ondersteun 

• Katanga - hoofstad van Lumumba se vyand, Tshombe – geen ondersteuning vir 

Lumumba nie 

• Onlangse toegang tot geklassifiseerde dokumente in die VSA en België weerspieël 

bedrog, intrige, verraad en manipulasie van gebeure om Westerse belange te 

beskerm 







VRAAG 3: HOE HET MARTIN LUTHER KING JR. DIE BURGERREGTEBEWEGING IN DIE 

VERENIGDE STATE VAN AMERIKA (VSA) BEÏNVLOED? 

3.1 

3.1.1 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 3A – V1 – LU1 (AS3)] 

• Teen Afro-Amerikaners gediskrimineer en begeer gelykheid 

• VSA-regering skend die basiese menseregte van Afro-Amerikaners 

• Protes teen segregasiewette 



• Dit was historiese opmars – eerste keer wat wit en swart saam teen die staat optree 

• Beklemtoon gevoel van eenheid tussen swart en wit 

• Toon dat beide wit en swart gefrustreerd is met regering se burgerregtebeleid 



• Luther aangedaan deur die groot skare teenwoordig 

• Hy was gemotiveerd om uit sy ‘hart’ met die skare te praat – kenmerk van ‘n goeie spreker 

• Oorweldig deur die groot skare - praat met hulle soos predikant 

• Bly dat dit nie net ‘n groep swart Amerikaners was nie 

• Dankbaar dat die mense bymekaargekom het om hulle griewe te lug 


3.1.4 [Interpretasie van bewyse uit Bron 3A – V2 - LU1 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Die mense het verenig teen wetgewing wat mense onderdruk het en teen mense 

gediskrimineer het 

• Die mense was gedissiplineerd, georganiseerd en vreedsaam 

• Baie mense het vreedsame verandering ondersteun 


3.1.5 [Interpretasie van bewyse uit Bron 3A – V3 - LU1 (AS3); LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 

Kandidate kan enige van die twee bronne kies en moet hulle antwoord kan bewys. 

GESKREWE BRON 

• Belangrike insig oor wat werklik gebeur het toe die mense in 1963 na die Lincoln 

Gedenkteken gestap het 

• Akkurate weergawe van wat op die dag gedurende die opmars plaasgevind het 

• Insig op Martin Luther se reaksie op die mense wat aan die opmars deelgeneem het 


VISUELE BRON 

• Wys wat die dag by die Lincoln Gedenkteken gebeur het 

• Die visuele beeld fokus op die massa mense wat deelgeneem het aan die opmars na die 

Lincoln Gedenkteken 





3.2 

3.2.1 [Interpretasie van bewyse uit Bron 3B – V2 – LU1 (AS3)] 

• Die Grondwet en Onafhanklikheidsverklaring het die waarborg gegee dat alle mense (wit 

en swart) gelyke regte, vryheid ens. sal geniet, maar Afro-Amerikaners is steeds as 

minderwaardige burgers in die VSA behandel 

• Die Grondwet het geen verskil aan Afro-Amerikaners se lewens gemaak nie 


3.2.2 [Interpretasie van bewyse uit Bron 3B – V2 – LU1 (AS3)] 

• Luther volg beleid van vreedsame verset en vrede 

• Luther het geglo dat alle uitdagings deur gesprek en sonder geweld opgelos kon word 

• Luther het geglo dat konflik deur gesprekvoering opgelos kon word 


3.2.3 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 3B – V3 – LU1 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Luther se toespraak het ‘n gevoel van hoop en verwagting vir ‘n vry en verenigde land 

geskep 

• Amerikaners behoort in ‘n gelyke, vrye en bevryde samelewing te woon 

• Alle Amerikaners behoort gelyk behandel te word ongeag van kleur – geen diskriminasie 

• Gevoel van broederskap onder mense 

• VSA behoort verenig te word in ‘n gees van vryheid en geregtigheid 


3.2.4 [Interpretasie van bewyse uit Bron 3B – V2 – LU1 (AS3); LU2 (AS3)] 

• Swart en wit het dieselfde aspirasies, begeertes en behoeftes 

• Hulle het dieselfde lotsbestemming soos in die Amerikaanse Grondwet verskans is 


3.2.5 [Interpreteer en evalueer inligting uit Bron 3B – V3 – LU2 (AS2); LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 

(a) 

• Afro-Amerikaners sou verheug en bly gewees het 

• Afro-Amerikaners sou die toespraak ondersteun het 

• Die toespraak verwelkom het - gegrond op die beginsels van vryheid 


(b) 

• Gekant teen Luther se toespraak 

• Hulle het nie Afro-Amerikaners as gelyke burgers erken nie – verwerp die idees van 

vryheid en geregtigheid vir almal 

• Sou militant en reaksionêr, verbitterd en woedend opgetree het 


3.3 

3.3.1 [Onttrekking van bewyse uit Bron 3C – V1 – LU1 (AS3] 

• Die opmars na Washington 

• Die groot aantal mense wat die Burgerregtebeweging en sy beginsels ondersteun het 

[druk van die burgerregte gemeenskap] 

(1 x 2) (2) 




3.3.2 [Interpretasie van bewyse uit Bron 3C – V2 – LU1 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Massa-optrede het druk op die regering geplaas 

• Amerika, die ideale voorbeeld van demokrasie – bekommerd oor internasionale reaksie 

• Neem kennis van die gebreke in grondwet en is aangepas 


3.3.3 [Evaluasie van bewyse uit Bron 3C – V3 – LU1 (AS3 & 4); LU3 (AS2)] 

• Hartlikheid tussen President L Johnson en Luther 

• Boodskap van goedhartigheid en vriendskap 

• Toewyding m.b.t. die Amerikaanse burgerregte 

• Dit was ‘n mylpaal om diskriminasie te beeïndig 


3.4 [Interpreteer en evalueer inligting uit Bron 3B – V3 – LU2 (AS2); LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 


• Die rol van die burgerregtebeweging 

• Die Burgerregte-opmars het wit en swart Amerikaners verenig om vir ‘n verenigde 

Amerika te veg - ‘n land vry van rassevooroordeel 

• Luther se ‘Ek het ‘n droom'-toespraak het die basis vir ‘n verenigde en vry Amerika 

gelê 

• Ondertekening van die Burgerregtewet (1964) – het rassegelykheid teweeggebring 

• Aanduiding vir die Amerikaanse regering dat velkleur nie ‘n faktor in die strewe na 

menswaardigheid en menseregte was nie 



• Gebruik bewyse op elementêre wyse, bv. Toon geen 

of min begrip van die betekenis van die 

VLAK 1 

Burgerregtebeweging 

• Gebruik bewyse gedeeltelik om oor onderwerp te skryf 

of kan glad nie oor onderwerp skryf nie 

• Bewyse meestal relevant en hou in ‘n groot mate 

verband met die onderwerp, bv. Toon begrip vir die 

VLAK 2 betekenis van die Burgerregtebeweging 


• Gebruik relevante bewyse, bv. Demonstreer 'n 

deeglike begrip vir die betekenis van die 

Burgerregtebeweging (fokus op bydrae van 

VLAK 3 

Burgerregtebeweging in die poging tot vryheid vir 

Afro-Amerikaners in die 1960's) 




Punte: 0 – 2 

Punte: 3 – 4 

Punte: 5 – 6 


(6)





interpretasievaardighede - V1 – LU1 (AS3 & 4); LU2 (AS1, 2 & 3); LU3 (AS1, 2, 3 & 4)] 


SINOPSIS 

Kandidate moet die gegewe stelling bespreek en die rol en invloed van Martin Luther 

King in die Burgerregtebeweging beklemtoon. In hulle bespreking moet hulle verwys na 

die betekenis van Luther se ‘Ek het ‘n droom'-toespraak en hoe hierdie toespraak 

Amerika se geskiedenis beïnvloed het. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet Luther se ‘Ek het ‘n droom'-toespraak bespreek. 

UITBREIDING 

• Kort agtergrond vir die redes vir die opmars na die Lincoln Gedenkteken 

• Die rol van die Burgerregtebeweging om protes teen diskriminerende wetgewing aan 

te teken 

• Impak van die opmars na Washington 

• Betekenis van Luther se 'Ek het 'n droom'-toespraak 

• Impak van Luther se toespraak op Amerikaanse politiek 

• Burgerregtewet van 1964 


Samevatting: Kandidate moet argument met relevante samevatting afsluit. (30) 



3.5.2 [Sintetiseer inligting om ‘n oorspronklike argument te konstrueer - gebruik inligting uit 

die bronne en jou eie kennis om jou argument te ondersteun - V2 – LU1 (AS3 & 4); 

LU2 (AS1, 2 & 3); LU 3 (AS1, 2, 3 & 4] 


SINOPSIS 

Kandidate moet fokus op die redes vir die Burgerregte-opmars en aandui hoe dit ‘n 

bydrae gemaak het tot die bevryding van alle Amerikaners. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet die verskillende faktore wat bygedra het tot die opmars na 

die Lincoln Gedenkteken in Augustus 1963 en die betekenis daarvan bespreek. 




UITBREIDING 

• Agtergrond oor toestande in Amerika in die vroeë 1960's wat die mees 

benadeelde Amerikaners moes verduur 

• Bespreek die verskillende redes vir burgerregteprotes 

• Hoogtepunt van protes – die opmars na Lincoln Gedenkteken 

• Nie-rassige massa-opmars vir gelykheid en vryheid 

• Betekenis van Luther se ‘Ek het ‘n droom'-toespraak 

• Die opstel en ondertekening van die Burgerregtewet van 1964 

• Betekenis van die Burgerregtewet vir Afro-Amerikaners 








VRAAG 4: WAAROM IS STEVE BIKO EN DIE SWARTBEWUSSYNSBEWEGING DEUR DIE 

APARTHEIDSREGIME AS BEDREIGINGS BESKOU? 

4.1 

4.1.1 [Onttrekking – V1 – LU1 (AS3)] 

• Koka – Swart Bewussyn: Swart mense moet hulle innerlike trots laat geld en selfvertroue 

ontwikkel 

• Swart mense moet selfvertroue ontwikkel en inisiatief neem om dinge self te doen 

• Swart mense moet ‘n trots vir swartwees ontwikkel - nie minderwaardig wees nie 


4.1.2 [Interpretasie van bewyse uit Bron 4A – V2 – LU1 (AS3)] 

• Swart Suid-Afrikaners moet ‘n doel in die lewe ontwikkel 

• Selfvertroue ontwikkel - leer om dinge self te doen 

• Moet nie op ander steun vir hulle opheffing 

• Wegbreek van afhanklikheidsindroom dat slegs blankes verantwoordelik is en dinge kan 

doen 



• Pakendorf verwelkom konsep Swart Bewussyn 

• Pakendorf sien Swart Bewussyn in positiewe lig 

• Uitdrukking van swart nasionalisme binne die konteks van Suid-Afrika se apartheidsbeleid 

(enige 1 x 2) (2) 

4.1.4 [Vergelyk en bewys teenstellings uit bewyse uit Bron 4A – V3 – LU2 (AS3)] 

Kandidate moet ten minste een ooreenkoms en een verskil met geldige redes verduidelik. 

OOREENKOMSTE 

• Beide standpunte ondersteun die idee van nasionalisme (swart en Afrikaner-nasionalisme) 

• Beide standpunte van mening dat ‘n nasionalistiese identiteit slegs via ‘n nasionalistiese 

organisasie gerealiseer kan word (enige 1 x 2) (2) 

VERSKILLE 

• Standpunt 1: Swart nasionalisme kan slegs via Swartbewussynsbeweging verkry word 

• Standpunt 2: Ondersteun swart nasionalisme maar is van mening dat dit slegs deur ‘n 

nasionalistiese beweging verkry kan word – regverdig die bestaan van die Nasionale Party 

(enige 1 x 2) (2) 

4.2 

4.2.1 [Onttrekking van bewyse uit Bron 4B – V1 – LU1 (AS3] 

• Biko betrokke by politieke aktiwiteite wat die apartheidsregering se wettigheid uitgedaag het 

• Beskuldig dat hy ‘n ‘terroris’ was 

• Beskuldig dat hy ‘opswepende pamflette’ versprei het 

• Swart mense in Suid-Afrika aangehits het om teen die apartheidsregering op te tree 

(enige 2 x 1) (2) 




4.2.2 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 4B – V2 – LU1 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Perspektief 1 – Nie akkurraat/korrek nie - Snyman het slegs ‘n aantekening van sy kant van 

die storie gemaak 

• Snyman se weergawe van gebeure is inkonsekwent en onakkuraat/nie korrek nie; die 

werklike beserings wat Biko opgedoen het en die bewyse wat Snyman by die WVK gegee 

het, toon dit 

• ‘n Ander relevante antwoord moet gemotiveer word (2 x 2) (4) 

4.2.3 [Analise van bewyse uit Bron 4B – V3 – LU1 (AS3); LU2 (AS3)] 

• Hulle wou amnestie vir Biko se dood kry 

• Indien hulle nie erken het dat hulle Biko vermoor het nie, sou hulle skuldig bevind word en 

van moord aangekla word 

• Enige ander relevante antwoord (2 x 2) (4) 

4.2.4 [Kategoriseer bewyse uit Bron 4B – V3 – LU1 (AS3); LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 

Kandidate moet na beide die perspektiewe verwys: 

PERSPEKTIEF 1 

• Inligting deur Snyman wat direk by Biko se dood betrokke was 

• Snyman ‘n beampte van die staat - sy weergawe van gebeure eensydig en bevooroordeeld 

• Snyman het elke poging aangewend om sy onskuld te bewys en die apartheidsbewind te 

beskerm (enige 1 x 2) (2) 

PERSPEKTIEF 2 

• CNN-verslag van 1997 - 10 jaar na Biko se dood 

• CNN het verslag gedoen oor die WVK-verhore m.b.t. Biko se dood 

• CNN internasionale media ten volle bewus van sy geloofwaardigheid en betroubaarheid 

(enige 1 x 2) (2) 

4.2.5 [Evalueer bewyse uit Bron 4B – V3 – LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 

Kandidate kan enige een van die twee perspektiewe kies en moet dan verduidelik watter een 

meer oortuigend is. 

OORTUIGENDE BRON 

• Perspektief 2 meer gebalanseerde weergawe van hoe Biko werklik dood is 

• Hierdie verslag is opgestel in die post-apartheid Suid-Afrika en albei kante van die storie is 

vertel 

• Na bewyse voor die WVK voorgelê is, het Suid-Afrika ‘n beter begrip van die gebeure 

rondom Biko se dood gekry 

ONOORTUIGENDE BRON 

• Perspektief 1: Snyman ‘n beampte van die staat - het eensydige en onakkurate bewyse 

oor die dood van Biko gegee 

• Snyman het die gebeure rondom Biko se dood probeer toesmeer (enige 1 x 3) (3) 




4.3 

4.3.1 [Onttrekking van bewyse uit Bron 4C – V2 – LU1 (AS3)] 

• Geweier om te eet of water te drink 

• Hongerstaking (1 x 2) (2) 

4.3.2 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 4C – V2 – LU1 (AS3); LU3 (AS2)] 

• Nee - Kruger se weergawe van gebeure nie akkuraat nie 

• Biko is dood a.g.v. beserings wat hy opgedoen het omdat die polisie wreedaardig opgetree 

het, en nie van ‘n hongerstaking nie, soos deur Kruger vertel 

• Kruger het homself en die polisiebeamptes probeer beskerm wat vir Biko se dood 

verantwoordelik was (2 x 2) (4) 

4.3.3 [Onttrekking van bewyse uit Bron 4C – V2 – LU1 (AS3)] 

• Nie omgegee nie 

• Onbelangstellend 

• Geen deernis vir medemens (enige 1 x 2) (2) 

4.3.4 [Interpretasie en analise van bewyse uit Bron 4C – V2 – LU1 (AS3)] 

(a) 

• Die dood van Steve Biko ( 1 x 2) (2) 

(b) 

• Kruger se mond is toe omdat hy onsensitiewe opmerkings oor Biko se dood gemaak het 

• Kruger se mond is toe omdat enige verdere kommentaar die NP-regering kan benadeel 

• Die waarheid mag nie ontbloot word nie 


4.4 [Interpreteer en evalueer inligting uit Bron 4B – V2 – LU2 (AS2); LU2 (AS3); LU3 (AS2)] 


• Biko gearresteer en sonder verhoor aangehou 

• Tydens aanhouding is Biko ondervra en gemartel 

• Metodes van ondervraging het Biko se menseregte geskend 

• Biko gesien as ‘n ‘terroris’ en dus onmenslik behandel 



• Gebruik bewyse op baie elementêre wyse bv. Toon geen of min 

begrip van hoe die apartheidsregering Biko se menseregte 

VLAK 1 

• 

geskend het nie 

Gebruik bewyse gedeeltelik om oor onderwerp te skryf of kan glad 

nie oor onderwerp skryf nie 

• Bewyse meestal relevant en hou in ‘n groot mate verband met die 

onderwerp, bv. Toon begrip van hoe die apartheidsregering Biko 

VLAK 2 

se menseregte geskend het, bv. beklemtoon hoe Biko 

mishandel is tydens aanhouding 


• Gebruik relevante bewyse, bv. Demonstreer deeglike begrip van 

hoe die apartheidsregering Biko se menseregte geskend het, 

bv. hoe Biko mishandel is tydens aanhouding 

VLAK 3 • Bewyse hou goed verband met die onderwerp 

• Gebruik bewyse baie effektief in georganiseerde paragraaf en toon 

begrip van die onderwerp 

Punte: 0 – 2 

Punte: 3 – 4 

Punte: 5 – 6 


(6)





interpretasievaardighede - V1 – LU1 (AS3 & 4); LU2 (AS1, 2 & 3); LU3 (AS1, 2, 3 & 4] 


SINOPSIS 

Kandidate moet die stelling ondersoek en bewys hoe Steve Biko en die 

Swartbewussynbeweging die apartheidsregime in die 1970's uitgedaag het. Kandidate moet 

die verskillende maniere noem waarop Biko die apartheidsregime uitgedaag het en relevante 

voorbeelde gee. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet bespreek hoe Biko en die Swartbewussynsbeweging die 

apartheidsregime uitgedaag het. 

UITBREIDING 

• Biko en die filosofie van Swart Bewussyn 

• Biko het Swart Suid-Afrikaners aangemoedig om hulle sielkundig los te maak van die idee 

van blanke meerderwaardigheid en swart minderwaardigheid 

• Biko wou die posisie van swartes verhoog om sodoende hulle menswaardigheid te herstel 

• Biko het vir gelyke regte tussen swart en wit gestreef 

• Redes vir die stigting van SASO 

• Nuwe ontwaking vir politieke, ekonomiese en maatskaplike vryheid 

• Biko se filosofie is as 'n bedreiging vir apartheidsregime en as te revolusionêr beskou 



Gebruik die matriks op bladsy 6 van hierdie dokument om hierdie uitgebreide skryfwerk 

te assesseer. 




4.5.2 [Sintetiseer inligting om ‘n oorspronklike argument te konstrueer - gebruik inligting uit 

die bronne en jou eie kennis om jou argument te ondersteun - V2 – LU1 (AS3 & 4); LU2 

(AS1, 2 & 3); LU3 (AS1, 2, 3 & 4] 

Kandidate moet die volgende aspekte in hulle antwoorde insluit: 

SINOPSIS 

In hulle verslag moet kandidate die rol wat Steve Biko en die Swartbewussynsbeweging in die 

bevrydingstryd gespeel het, beklemtoon. Die verskillende dade van uittarting/uitdaging deur 

Biko en die Swartbewussynsbeweging moet bespreek word en daar moet getoon word watter 

uitwerking dit op die vryheidstryd gehad het. 

HOOFASPEKTE 

• Inleiding: Kandidate moet Biko se redes vir die stigting van die Swartbewussynsbeweging 

beklemtoon. 

UITBREIDING 

• Biko se filosofie van Swart Bewussyn 

• Biko het Swart Suid-Afrikaners aangemoedig om dinge vir hulself te doen en meer beslis te 

wees 

• Beide minderwaardige en meerderwaardige komplekse uit te wis 

• Rol en aktiwiteite van SASO en Swartbewussynsbeweging om Biko se filosofie te 

verkondig 

• Regering se reaksie op Biko se filosofie 

• Verbanning en huisares van Biko 

• Inhegtenisneming en ondervraging van Biko 

• Reaksie van swart Suid-Afrikaners op Biko se dood 

• Impak van Biko se dood en die Swart Bewussyn op die Suid-Afrikaanse politiek 


• Samevatting: Kandidate moet hulle argument met 'n relevante samevatting afsluit. (30) 

Gebruik die matriks op bladsy 7 van hierdie dokument om hierdie uitgebreide skryfwerk 

te assesseer. [75] 

Kopiereg voorbehou 

TOTAAL: 150

possible answers

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?