KADJAREN-KLEDIJ UIT IRAN - Museum Volkenkunde

1. De Hotz-collectie
KADJAREN-KLEDIJ UIT IRAN IN HET RIJKSMUSEUM VOOR VOLKENKUNDE © GILLIAN VOGELSANG-EASTWOOD
Digitale publicatie van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
Meer dan honderd jaar geleden, in 1883, kocht het Rijksmuseum voor Volkenkunde (RMV) te Leiden een
grote, uit verschillende Iraanse voorwerpen bestaande, verzameling van Albert Hotz, een Nederlandse
koopman. De verzameling bestaat uit meer dan 400 objecten, waaronder wapenrustingen, hoefijzers,
kandelaars, spiegels, modelschepen en zelfs delen van deuren. Maar er zitten ook veel kledingstukken
en schoeisel bij en deze laatste zijn het onderwerp van deze publicatie.
Hierbij dient aangetekend te worden dat deze publicatie geen volledige catalogus is en het meer gezien
dient te worden als een korte inleiding tot de Kadjaren-dynastie en het negentiende-eeuwse Iran, met
informatie over Albert Hotz en de belangrijkste kledingstukken uit de collectie.
De Kadjaren 1
De door Hotz verzamelde stukken dateren uit het einde van de negentiende eeuw. De Kadjaren-dynastie
heerste toen nog over Iran. De Kadjaren domineerden de Iraanse politiek vanaf het einde van de
achttiende eeuw, toen zij na jarenlange politieke chaos aan de macht kwamen. Zij stammen af van de
Turkssprekende, Turkmeense stammen in Centraal-Azië die in de middeleeuwen westwaarts waren
getrokken door Noord-Iran naar wat later Turkije genoemd zou worden. In de daaropvolgende eeuwen
verspreidde de Kadjaren-stam zich, al dan niet vrijwillig, over een groot deel van het Iraanse plateau. Een
van deze groepen vestigde zich ten zuidoosten van de Kaspische Zee, in en rond het moderne district
Gurgan. In de achttiende eeuw slaagden afstammelingen van deze kolonisten er uiteindelijk in om hun
heerschappij aan de rest van Iran op te leggen. In 1786 besloot de Kadjaren-leider, Agha Mohammed
Khan, de kleine stad Teheran tot zijn hoofdstad te maken, waarmee hij het traditionele politieke centrum
van het land vanuit het zuiden (de steden Isfahan en Sjiraz) naar het noorden verschoof, dichterbij het
land van de Kadjaren (zie kaart).
Iran in de negentiende eeuw
In de Iraanse geschiedenis is de Kadjaren-periode politiek gezien een relatief stabiele periode. Maar
tegelijkertijd vonden er in deze periode een aantal dramatische, soms beslissende ontwikkelingen plaats
die tot op de dag van vandaag gevoeld worden. De opkomst van de Kadjaren-staat viel samen met de
4