Leven met een ileostoma (brochure AZ Sint-Lucas Brugge)

Leven met een ileostoma
Informatiebrochure voor patiënten

U werd opgenomen in dit ziekenhuis voor het aanleggen van een ileostoma.
Een stoma, het kan iedereen overkomen. Maar tegelijk is niemand erop voorbereid. Want een
stoma is meer dan een medische ingreep, het is iets dat uw leven volledig verandert.
Het is belangrijk dat u zich goed inlicht over wat u te wachten staat en ook dat uw omgeving weet
wat u doormaakt.
In deze brochure zullen wij u en uw naasten daarom zo goed mogelijk informeren over het
dagelijkse leven met een stoma.
Na het aanvaardingsproces van deze nieuwe toestand en het onder de knie krijgen van enkele
eenvoudige handelingen kunnen de meeste mensen met een stoma bijna al hun activiteiten
hervatten.
We beseffen dat we in deze brochure niet alles kunnen vertellen, maar dat de eerste stap wel gezet
is om meer gerichte vragen te stellen aan uw arts en/of stomaverpleegkundige.
2

Inhoudstafel
1 Anatomie en fysiologie van het spijsverteringsstelsel ........................................................ 5
2 Wat is een stoma of anus praeternaturalis? ........................................................................ 6
3 De ileostoma ........................................................................................................................... 7
4 De opvangsystemen .............................................................................................................. 8
Eendelig systeem ..................................................................................................................... 8
Tweedelig systeem .................................................................................................................. 8
5 Vóór de operatie ..................................................................................................................... 9
Darmvoorbereiding en onderzoeken ........................................................................................ 9
Voeding / vocht ........................................................................................................................ 9
Kennismaking met de anesthesist ............................................................................................ 9
Kennismaking met de stomaverpleegkundige .......................................................................... 9
Plaatsbepaling van de stoma ................................................................................................... 9
De ochtend van de operatie ................................................................................................... 10
6 Na de operatie ...................................................................................................................... 11
Wat na de operatie? ............................................................................................................... 11
Hoe verloopt de training tot zelfzorg? ..................................................................................... 11
7 Ontslag uit het ziekenhuis ................................................................................................... 12
Voorschrift voor de apotheker / bandagist .............................................................................. 12
Verzorging.............................................................................................................................. 12
U krijgt bij ontslag de volgende gegevens mee ...................................................................... 12
8 De verzorging van de stoma................................................................................................ 13
Benodigdheden ...................................................................................................................... 13
De verzorging ......................................................................................................................... 13
Tips ........................................................................................................................................ 14
9 Het leven van elke dag ......................................................................................................... 15
Voeding .................................................................................................................................. 15
Kleding ................................................................................................................................... 19
Seksualiteit en vruchtbaarheid ............................................................................................... 19
Relatie met kinderen en vrienden ........................................................................................... 20
Beroepsactiviteit ..................................................................................................................... 20
Sport en vrije tijd .................................................................................................................... 20
Reizen .................................................................................................................................... 20
10 Wanneer moet u een beroep doen op de arts of stomaverpleegkundige? ...................... 22
3

11 Tegemoetkoming voor het stomamateriaal ........................................................................ 23
Hoe en waar kunt u opvangmateriaal verkrijgen? ................................................................... 23
Hoeveel zakjes en platen mag u gebruiken? .......................................................................... 23
12 Sociale voorzieningen ......................................................................................................... 24
13 Contact / nuttige adressen en links .................................................................................... 25
Stomaverpleegkundigen AZ Sint-Lucas Brugge ..................................................................... 25
Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) ................................................... 25
Zelfhulpgroep Stoma Ilco vzw ................................................................................................ 25
Stomavereniging Brugge ........................................................................................................ 25
4

1 Anatomie en fysiologie van het spijsverteringsstelsel
Alles wat nodig is om het ingewikkelde systeem in ons lichaam aan de gang te houden, halen we uit
ons voedsel.
De vertering, de opname van voedingsstoffen in de bloedbaan en de uitscheiding van stoelgang
gebeurt in het maag-darmkanaal.
Vertering begint in de mond; het voedsel wordt gekauwd en vermengd met speeksel.
Het voedsel komt via de slokdarm in de maag terecht.
De maag mondt uit in het darmkanaal.
Het eerste deel van het darmkanaal is de dunne darm. Zijn voornaamste taak is het verteren en
absorberen van voedingsstoffen.
Het tweede deel is de dikke darm of het colon. Hier wordt het meeste vocht uit de stoelgang
onttrokken. De dikke darm bestaat uit 3 delen, het stijgende deel, het dwarse deel en het
dalende deel.
De ingedikte resten verlaten (in de vorm van ontlasting) via de aars het lichaam.
slokdarm
maag
colon: het stijgende deel
aars
dunne darm
colon: het dwarse deel
colon: het dalende deel
sigmoïd
rectum
5

2 Wat is een stoma of anus praeternaturalis?
Een stoma is een kunstmatige uitgang voor stoelgang.
Door verschillende ziekten of afwijkingen van de darm is het soms nodig via een operatie de darm
op een bepaalde plaats ter hoogte van de buik naar buiten te brengen en vast te hechten.
Het zieke deel van de darm wordt op rust gesteld of weggenomen.
Via deze opening komt de stoelgang naar buiten.
De stoma kan tijdelijk of blijvend zijn.
In tegenstelling tot de natuurlijke anus heeft deze kunstmatige anus geen sluitspier, zodat u het
uitvloeien van stoelgang en darmgassen niet kunt controleren.
Een stoma heeft geen zenuwuiteinden waardoor er geen pijngewaarwording is.
Een stoma is glanzend, nat en rood en heeft een ronde of ovale vorm; de grootte van de stoma
verschilt van persoon tot persoon.
De stoma is goed doorbloed en kan daardoor soms wat bloeden bij manipulatie.
6

3 De ileostoma
Een ileostoma is het resultaat van een chirurgische ingreep die erin bestaat een deel van de dunne
darm (ileum) te openen en te verbinden met de huid van de buik. De stoelgang is vloeibaar en groot
in volume omdat de functie van de dikke darm weggevallen is. Door de aanwezigheid van
spijsverteringssappen is de stoelgang bijtend van aard. Na verloop van tijd gaat de dunne darm
meer vocht opnemen en wordt de stoelgang minder omvangrijk.
De stoma wordt meestal rechts op de buik aangelegd.
ileostoma
7

4 De opvangsystemen
Als de stoelgang de stoma verlaat, moet deze opgevangen worden. Hiervoor bestaan er
verschillende opvangsystemen. Uw arts en de stomaverpleegkundige zullen samen met u bepalen
welk opvangsysteem het best bij u past.
Eendelig systeem
De huidbeschermende plaat en het opvangzakje hangen aan elkaar vast en vormen 1 geheel.
Tweedelig systeem
De huidbeschermende plaat en het opvangzakje zijn apart, waardoor de huid minder geïrriteerd
wordt bij het verversen. Voor een ileostoma bestaan er enkel open opvangzakjes.
8

5 Vóór de operatie
U wordt de dag voor de operatie opgenomen op de verpleegeenheid Heelkunde.
Darmvoorbereiding en onderzoeken
De operatie die u moet ondergaan, vraagt een voorbereiding van de darm en enkele essentiële
onderzoeken van uw hart, longen en bloed.
De dag voor de operatie krijgt u een darmvoorbereiding. De darm moet gereinigd worden om zo
zuiver mogelijk te zijn voor de operatie. De darmvoorbereiding gebeurt door het drinken van 2
laxeermiddelen met een tussenperiode van 4 tot 5 uur. Het is belangrijk dat u na elk laxeermiddel
nog 1 liter water drinkt binnen het uur. Zo wordt de darm snel en grondig geledigd.
Voeding / vocht
De dag voor de operatie mag u enkel restenarme voeding (wit brood en toespijs) eten en koffie, thee
en water drinken. Vanaf middernacht mag u niet meer eten, drinken en roken vanwege de verdoving
die u zult krijgen.
Kennismaking met de anesthesist
De anesthesist komt de avond voor de operatie bij u langs. Dit is de arts die de verdoving zal
toedienen. Als u dit wenst, kunt u voor de nacht voor de operatie een slaapmiddel aan de
anesthesist vragen.
Kennismaking met de stomaverpleegkundige
U maakt voor uw opname of tijdens uw verblijf kennis met de stomaverpleegkundigen van het
ziekenhuis. Zij stellen het verschillende stomamateriaal aan u voor.
Plaatsbepaling van de stoma
De chirurg bepaalt, in overleg met u en de stomaverpleegkundige, de meest geschikte plaats voor
de stoma op de buikwand. Er wordt rekening gehouden met de lichaamsbouw, activiteit, huidplooien
en met uw dagelijkse kleding (wil dan ook kleding meebrengen waar u zich het best in voelt).
Bij voorkeur gebeurt dit enkele dagen of de avond voor de operatie.
Nog voor de operatie zal de stomaverpleegkundige het opvangzakje evalueren om te zien of het
voor u comfortabel zit.
Bij een spoedoperatie is de plaatsbepaling niet mogelijk. In dit geval hangt de plaats helemaal af
van de bevindingen tijdens de operatie.
9

De ochtend van de operatie
U wordt tijdig gewekt. U kunt eventueel nog een douche nemen. De verpleegkundige zal de
buikwand, de schaamstreek en eventueel de anale streek scheren. De verpleegkundige zal u ook
een operatiehemd geven en een infuus plaatsen.
De duur van de operatie is afhankelijk van het soort operatie waarbij de stoma aangelegd wordt.
10

6 Na de operatie
Wat na de operatie?
Na de operatie verblijft u 1 nacht op de verpleegeenheid MICS (Medium care / Intensieve zorg 2 /
Hartbewaking / Beroertezorg) of op de verpleegeenheid Intensieve zorg 1. Dit is afhankelijk van uw
specifieke situatie. De volgende dag gaat u opnieuw naar uw kamer op de verpleegeenheid
Heelkunde.
Er wordt gezorgd dat u zo weinig mogelijk pijn ondervindt. De verpleegkundige zal regelmatig
vragen naar uw pijnervaring, om indien nodig bijkomende pijnstillers toe te dienen.
De aanwezigheid van leidingen en buisjes kunnen wat hinderlijk zijn, maar ze zijn noodzakelijk en
tijdelijk. Via een infuus krijgt u voldoende vocht en calorieën toegediend.
De kinesist komt dagelijks langs om samen met u oefeningen te doen om de ademhaling te
bevorderen, alsook passieve bewegingsoefeningen. De therapie bevordert het postoperatieve
herstel.
Langzamerhand komt de darm weer op gang. Dit merkt u aan de darmrommeling en het verschijnen
van wat gas en vloeibare stoelgang in het zakje. De arts bepaalt wanneer u opnieuw mag eten. De
termijn waarin de darmfunctie herneemt, is afhankelijk van het type operatie dat u onderging en is
individueel erg verschillend.
Een belangrijk verschil met de situatie vóór de operatie is dat u nu een kunstmatige uitgang hebt
voor de ontlasting. Aan deze nieuwe situatie moet u wennen.
De verpleegkundigen en de chirurg zullen u vertrouwd maken met de stoma en de verzorging ervan.
Op de verpleegeenheid zijn er ook gespecialiseerde stomaverpleegkundigen aanwezig. Zij geven u
bijkomend advies en kiezen samen met u het meest geschikte materiaal.
Hoe verloopt de training tot zelfzorg?
Kort na de operatie volstaat het om de verpleegkundige te observeren bij de verzorging van uw
stoma. Naderhand zal de verpleegkundige bij de verzorging ook elke stap nader beschrijven.
Uiteindelijk probeert u zelf onder toezicht van een verpleegkundige de stoma te verzorgen. Na wat
oefenen zal alles stukken vlotter verlopen!
Door de korte verblijfsduur in het ziekenhuis is het vaak niet haalbaar om tot volledige zelfzorg te
komen, maar er wordt wel verwacht dat u de stoma gezien hebt en dat u het opvangzakje kunt
ledigen.
11

7 Ontslag uit het ziekenhuis
Het ontslag wordt samen met de arts en de stomaverpleegkundige enkele dagen vooraf voorbereid.
Voorschrift voor de apotheker / bandagist
U krijgt van de behandelende arts enkele dagen voor het ontslag een voorschrift voor het materiaal
dat specifiek bij u past om uw stoma te verzorgen. Zo heeft uw apotheker/bandagist de tijd om het
materiaal te bestellen. Dit om ongemakken te mijden.
Dit voorschrift is eenmalig als u naar dezelfde apotheker/bandagist blijft gaan. Als u van
apotheker/bandagist wenst te veranderen (bv. door verhuis, u wenst over te stappen van een
tweedelig op een eendelig systeem), hebt u een nieuw voorschrift nodig.
Bij ontslag krijgt u een kleine voorraad materiaal mee om de periode te overbruggen.
Verzorging
Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis zal aan u en/of uw familie de stomazorg aangeleerd worden.
Bij ontslag dient u contact op te nemen met een thuisverpleegkundige. De verpleegkundige komt
2 keer per dag langs om de stoma te verzorgen en om verder de stomazorg aan te leren.
U krijgt bij ontslag de volgende gegevens mee
Afspraakdatum bij uw behandelende arts.
Telefoonnummer van de consultatie en de verpleegeenheid.
Naamkaartje van de stomaverpleegkundigen.
Voorschrift voor medicatie.
Voorschrift voor de thuisverpleegkundige.
Brief voor uw huisarts.
Boekje van de vereniging VLAS (Vlaamse Stoma Verpleegkundigen vzw).
Aangepast voedingsblad.
12

8 De verzorging van de stoma
Benodigdheden
Washandje
Neutrale zeep
Handdoek
Toiletpapier
Maatkaart voor de stoma
Schaar met ronde punten
Stomaplaat
Opvangzakje
Plastic wegwerpzakje
Spiegel
Zo nodig een elektrisch scheerapparaat
De verzorging
Kies voor de verzorging van uw stoma het meest geschikte tijdstip en een rustige plaats.
Het beste moment is normaal gezien in de voormiddag, kort na het opstaan en bij voorkeur vóór het
ontbijt. Aangezien ieder mens uniek is, zal de ervaring u leren wat voor u het ideale moment is.
Leg voor u begint al de benodigdheden klaar.
Ledig het opvangzakje.
Verwijder heel voorzichtig (om de huid niet te beschadigen) de plaat of het opvangzakje van de
huid en gooi deze in het wegwerpzakje.
Reinig eerst de stoma met toiletpapier. Was daarna de huid met lauw water (eventueel met een
neutrale zeep).
− NOOIT alcohol, ether, vloeibare of andere geparfumeerde zeep gebruiken (die kunnen de
huid irriteren, uitdrogen of allergische reacties uitlokken).
− Het is mogelijk dat tijdens het reinigen of het wassen de stoma lichtjes begint te bloeden. Dit
is perfect normaal en niet gevaarlijk (te vergelijken met bloedend tandvlees).
Droogdeppen met een handdoek.
Verwijder de beharing rond de stoma met een schaar of een elektrisch scheerapparaat. Dat
maakt het minder pijnlijk om de volgende keer de plaat te verwijderen.
Vooraleer u een nieuwe plaat aanbrengt, is het best om een 2-tal keer per week de juiste maat
van uw stoma te bepalen. Dit doet u met de maatkaart die bij de platen gevoegd is. Op die
manier kunt u precies bepalen op welke plaats u de plaat moet knippen.
Warm de plaat op tot lichaamstemperatuur. Dit doet u door ze te verwarmen tussen de handen
of onder de oksel. Een verwarmde plaat is namelijk soepeler en gemakkelijker te plaatsen.
De huid moet goed droog zijn. Breng eventueel wat Cavilonspray® aan om irritatie van de huid
te behandelen of om de huid te beschermen (niet altijd nodig).
13

Tips
Nu kunt u de plaat aanbrengen. Zorg dat enkel de stoma door de opening komt. Vermijd dat er
stoelgang onder de plaat komt.
Breng daarna het opvangzakje op de plaat aan. Controleer goed of het zakje overal goed op de
plaat aangesloten is en of de onderkant van het zakje goed afgesloten is.
De stoma heeft pas 2 maanden na de operatie zijn definitieve vorm. Daarom is het noodzakelijk
om 2 keer per week de stoma te meten.
Knip de plaat op de juiste grootte, 1 à 2 mm groter dan de stoma.
U kunt een gaasje, een tandartstampon of een opgerold stukje toiletpapier in de stoma plaatsen
gedurende het aanbrengen van de stomaplaat.
Als de plaat of het zakje niet zo goed kleeft of als uw huid snel geïrriteerd is, dan kunt u de huid
beschermen met een barrièrecrème, doekjes op siliconenbasis of Cavilonspray®.
U mag het opvangmateriaal niet te lang dragen, maximaal 3 dagen.
De huid rond de stoma moet u goed droog houden.
Bij de verzorging van de stoma inspecteert u telkens de stoma en de huid rondom de stoma.
Normaal is de huid rondom de stoma gaaf. De eerste dagen na de operatie kan de stoma wat
gezwollen zijn en bij de verzorging kan de stoma wat bloeden.
14

9 Het leven van elke dag
Voeding
Een specifiek dieet is na de operatie niet nodig. Als u om de een of andere reden al voor de operatie
een dieet volgde (bv. diabetes, hoge bloeddruk …), dient u dat dieet verder te blijven volgen.
U dient er wel rekening mee te houden dat sommige voedingsproducten minder goed verteren dan
vóór de operatie. Dit wil echter niet zeggen dat u nu al deze producten en voedingsmiddelen moet
mijden. De tabel hierna kan een leidraad zijn om bepaalde ongemakken te voorkomen of op te
lossen.
Zo kunt u bijvoorbeeld elke dag iets nieuws proberen.
Het is echter niet omdat u de eerste keer iets slecht verteert, dat u het definitief uit uw menu moet
schrappen. Probeer het enkele weken later opnieuw.
Uw zelfkennis op voedingsvlak moet uw gids zijn!
Drink vooral voldoende water om het verlies van vocht via de stoma te compenseren.
U mag geen zoutarm dieet starten zonder voorschrift van de arts.
Algemene tips
Een gezonde en afwisselende voeding is noodzakelijk.
Eet vooral langzaam, rustig en kauw goed.
Neem minstens 3 maaltijden per dag met regelmatige tussenpozen en zo veel mogelijk op vaste
tijdstippen; sla nooit een maaltijd over.
Houd rekening met het feit dat nuchter roken diarree zal bevorderen.
Onthoud ook dat de manier waarop het eten klaargemaakt is van evenveel belang is als de
voedingsmiddelen zelf; wij raden aan om niet te overdrijven met frituren, vetten, gestoofde, te
sterk gekruide en gerookte vlees- of visbereidingen; blijf liever bij voedingsmiddelen gekookt in
bouillon, gestoomd, in aluminiumfolie, gebakken in een minimum aan vet of gegrild.
Wees voorzichtig met kauwgom en gashoudende drank, omdat men hierdoor veel lucht inslikt;
praat zo weinig mogelijk tijdens het eten.
Men heeft gewoonlijk 3 tot 4 keer stoelgang per dag, min of meer groot in volume en vloeibaar;
daardoor verliest men veel water en zout. Drink minstens 2 liter per 24 uur (= 15 glazen),
waarvan een deel buiten de maaltijden.
De grote hoeveelheid vochtinname zal de stoelgang zeker NIET vermeerderen. Het zoutverlies
wordt weggewerkt door zout aan de voeding toe te voegen. Er wordt geadviseerd om dagelijks
14-15 gram zout te gebruiken. Vaak wordt er gevreesd dat door de hoge vochtinname de
consistentie (= vastheid) van de stoelgang zal verdunnen en verhogen. Dit kan deels
opgevangen worden door bij het innemen van vocht ook iets droogs te gebruiken en de
gerechten voldoende te binden. Gebruik hiervoor bananen, droge koeken, beschuiten, rijst en
deegwaren. De gouden stelregel luidt: ‘als je iets eet, drink er wat bij; als je iets drinkt, eet er wat
bij …’.
15

Schenk daarnaast aandacht aan een aantal bijzondere situaties waarbij de vocht- en
zoutbehoefte extra aangevuld moet worden, namelijk bij koorts, diarree, braken en overvloedig
transpireren vooral in de zomer bij warmte en bij inspanning. Neem extra zout in geval van
hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid, vermoeidheid, duizeligheid, snel gewichtsverlies …
Tips om de vocht- en zoutinname te verhogen:
− Gebruik grote glazen.
− Zorg dat u steeds een flesje water bij de hand hebt.
− Zet uw flesje drank goed in uw zicht.
− Neem indien mogelijk uw medicatie in met drank.
− Drink zoutrijk water (Top bronnen, Vichy, Apollinaris, Badoit, Cara, Tönissteiner) of
sportdranken.
− Gebruik zout en gemengde kruiden bij het koken.
− Gebruik vetstof met zout.
− Ook gezouten chips en nootjes vormen een zoutbron.
− Eet vaak gerookte vleeswaren (Ardeense ham, paardenfilet …).
− Gebruik af en toe groenteconserven.
− Drink groentesap/tomatensap.
− Drink bouillon en af en toe pakjessoep in plaats van verse soep.
De kleur van de ontlasting kan wisselen afhankelijk van de ingenomen voedingsmiddelen.
Voedsel dat de ontlasting kan kleuren: rode bieten, rode confituur, sommige gevulde
chocoladesoorten, kleurstoffen in de voeding, spinazie. Ook ijzerpreparaten, sommige vitaminen
of geneesmiddelen kunnen een verkleuring veroorzaken.
De vertering van het voedsel geeft gasvorming. Deze gassen kunnen niet opgehouden worden
en geven vaak storende, borrelende geluiden in het stomazakje. Het verhinderen van
gasvorming is onmogelijk, maar kan wel beperkt worden door specifieke voedingsmiddelen te
mijden en het ongemerkt inslikken van lucht te voorkomen (geen kauwgom, rustig eten en
drinken). De voedingsmiddelen kunnen ook een geur ontwikkelen, wat sterk individueel is.
Natuurlijke gascontrole: peterselie, yoghurt, veenbessensap.
Natuurlijke geurcontrole: peterselie, yoghurt, veenbessensap, karnemelk.
16

BROOD goede afwisseling van
volkorenbrood,
boerenbrood, roggebrood,
goed gebakken wit brood,
beschuiten, toast,
cornflakes
MELK afgeroomde melk, yoghurt
...
EIEREN gepocheerde eieren, zacht
gekookte eieren
KAAS niet-gegiste kazen
(Saint-Paulin, Tomme,
Port salut)
verse en magere witte
kaas
kaas met gebakken
korst (Gruyère,
Emmental, Comté,
Cantal, Hollandse ...)
VLEES rood (paard, rund)
wit (kalf)
gevogelte: gegrild of
gebraden
FIJNKOST magere vleeswaren
(magere ham, filet de
Saxe, kalkoenham,
blaasham ...)
GROENTEN zacht en arm aan vezels
(tomaten indien ontpit en
gepeld, jonge sla,
gekookte wortelen, fijne
snijbonen, venkel) gekookt
of gestoomd
ONBEPERKT MATIG … … EN WAAROM?
zemelen, peperkoek, werken licht laxerend
speculaas
sandwiches, vers brood veroorzaken
propvorming en
gasvorming
volle melk, slagroom werken laxerend
hard gekookte eieren,
gebakken eieren
gegiste en vette kazen
(Munster, Pont-l'Evêque
...)
schimmelkaas
(Roquefort, Bleu ...)
schapen- en geitenkaas
vet, wild, in saus bereid,
orgaanvlees, vet
varkensvlees, konijn,
schapenvlees
taai en draderig vlees
(stoofvlees, kalfsblanket …)
diverse vette
charcuteriesoorten (salami,
lookworsten, lunchworsten,
pastei, paté)
veroorzaken
onwelriekende gassen
veroorzaken gisting
veroorzaken
onwelriekende gassen
kunnen kleine
verstoppingen
veroorzaken
veroorzaken gisting en
onwelriekende gassen
spinazie, groene bonen werken laxerend
droge groenten, kolen
(behalve bloemkoolroosjes),
uien, aubergines, prei,
artisjok, rapen
asperges, prei, bleekselder,
kampernoelies, maïs,
zuurkool, grove rauwkost
zoals knolselder en wortelen,
champignons (verteren niet:
te vermijden!)
kampernoelies, uien, look,
paprika's, radijzen, asperges
veroorzaken gisting,
opzwelling en
gasvorming
kunnen kleine
verstoppingen
veroorzaken
veroorzaken
onwelriekende gassen
17

VIS magere vis (tong, wijting,
kabeljauw, tarbot, forel)
gegrild of gekookt in visnat
FRUIT arm aan vezels
(appelen, peren,
abrikozen, aardbeien)
gepeld of gestoofd
ZETMEEL aardappelen, taarten,
droge koeken,
havervlokken, deegwaren
VETTEN verse boter, margarine,
zonnebloem- of maïsolie
(met mate gebruiken)
ONBEPERKT MATIG … … EN WAAROM?
vette vis (haring, makreel,
ansjovis, tonijn, sardien
...)
alle vissoorten in
frituurvet, in saus of
gebakken
overrijpe bananen, geraspte
appelen, druiven,
bosbessen, verse ananas,
noten, pinda’s, kokosnoot,
dadels, vijgen
vers fruit, rauwe vruchten,
rabarber, gedroogde
pruimen, meloen
citrusfruit zoals
sinaasappelen, pompelmoes,
mandarijnen
rijst, frieten
amandelspijs, chocolade
erwten, bonen
gebak met gistdeeg
gebakken vetten, runds- en
varkensvet, reuzel,
mayonaise, vinaigrette
veroorzaken
onwelriekende gassen
veroorzaken
verstopping
werken laxerend
veroorzaken
verstopping en
gasvorming
veroorzaken
verstopping
veroorzaken
gasvorming
veroorzaken
onwelriekende gassen
KRUIDEN uien, look, sjalotten, pepers veroorzaken
...
onwelriekende gassen
specerijen werken laxerend
DRANKEN plat water, lichte koffie en bier, spuitwater,
veroorzaken gisting en
thee, rode wijn (in kleine gashoudende frisdrank opzwelling
hoeveelheden), frisdrank sterke thee en koffie, werken laxerend
(uitgeblust), frisdrank ijskoude dranken, alcohol,
zonder gas zoals Nestea® troebele bodem van zware
…
bieren
Opmerking: Iedereen moet zijn voeding aanpassen volgens zijn stoelgang. Iemand die neiging heeft
tot verstopping, kan met behulp van de tabel een voeding kiezen die ontlastend werkt ... en
omgekeerd.
Specifieke dieetadviezen bij complicaties
1 Verstopping van de stoma
Verstopping van de stoma kan te wijten zijn aan een gebrekkige vocht- en zoutinname en de
inname van bepaalde voedingsmiddelen die verstopping in de hand werken. Deze
voedingsmiddelen kan men het best mijden, of ze zeer fijn snijden of hakken en er zeer goed op
kauwen.
18

Daarnaast is het belangrijk om rustig te eten (niet te snel of te veel) en om de inname van zowel
voedsel als drank te spreiden over de dag. Nervositeit, stress en vermoeidheid spelen tevens een
rol in het ontstaan van een verstopping.
Extra tips om verstopping en evacuatieproblemen te voorkomen:
Voedsel goed fijn snijden of schillen.
Pitjes verwijderen.
Vezelachtig fruit persen (bv. sinaasappel).
Vezelachtige groenten mixen (bv. spinazie).
Stoof liever uw groenten dan ze als rauwkost te eten.
Daarnaast is fysieke stimulatie ook een belangrijk aandachtspunt. Neem voldoende beweging!
2 Gewichtsschommelingen
Een constant lichaamsgewicht geniet de voorkeur! Grote en snelle gewichtsschommelingen dienen
gemeden te worden. Ernstige gewichtsschommelingen kunnen de stomaopening beïnvloeden,
waardoor er problemen ontstaan bij het aanbrengen van het stomamateriaal.
Kleding
Waarom zou u zich niet op dezelfde manier kleden als vóór de operatie? Zelf voelt u het best wat
prettig draagt. U kunt u vrij kleden zolang u geen knellende of spannende kledingstukken draagt.
Wie graag een panty, maillot of stretchbroek aantrekt, kan dat gerust doen, want het zal uw
stomazakje nog beter op zijn plaats houden.
Het plezier om u te kleden is een deel van uw vrijheid en geeft u een goed gevoel.
Seksualiteit en vruchtbaarheid
Een dergelijke ingrijpende operatie wordt beleefd als een verminking van het lichaam. Zowel
mannen als vrouwen voelen zich ‘geschonden’. Er is tijd nodig om dit te verwerken.
Het uiten van gevoelens van onmacht, verdriet of pijn hieromtrent kan een belangrijke stap zijn in dit
verwerkingsproces.
De artsen, de verpleegkundigen en de sociaal werker zijn altijd bereid u hierbij te helpen.
Afhankelijk van de oorzakelijke aandoening heeft het aanleggen van een stoma geen invloed op de
vruchtbaarheid van de vrouw. De stoma vormt geen belemmering voor een zwangerschap. Een
eventuele zwangerschapswens dient wel met de behandelende arts besproken te worden.
Het aanleggen van een stoma kan een nefaste invloed hebben op de potentie van de man. Probeer
hier zo open mogelijk over te praten met uw partner. Als er een goede verstandhouding heerst
tussen u en uw partner, zult u impotentie als een bespreekbaar probleem kunnen benaderen. Praat
hierover ook met uw arts.
Er is geen enkel bezwaar tegen seksuele omgang. Maar vanuit een veranderd lichaamsbeeld kan
de omgang met de partner soms moeilijk verlopen. Tijd en begrip zijn voor u en uw partner
noodzakelijk om aan de nieuwe en in het begin onduidelijke situatie te wennen.
19

Relatie met kinderen en vrienden
Als u er zelf klaar voor bent, dan kunt u uw kinderen en vrienden inlichten over de veranderde
situatie. Vertel alleen wat u zelf kwijt wilt, zonder al te veel in detail te gaan.
Eenvoudige en eerlijke informatie voorkomt onnodige bezorgdheid en vragen van uw naasten.
Beroepsactiviteit
Na volledig herstel kunt u normaal gezien uw beroep weer uitoefenen. Er moeten weliswaar
voldoende voorzieningen zijn om u tijdens de werkuren te verzorgen. Daarnaast moet u steeds het
nodige verzorgingsmateriaal bij de hand hebben. Praat hierover met uw werkgever.
Sport en vrije tijd
Aangepaste lichaamsbeweging heeft een positieve invloed op het fysieke en psychische welzijn.
Vooraleer een sport actief hernomen wordt, kan men de fysieke conditie langzaam opbouwen door
het onderhouden van lichaamsactiviteiten. Sport is toegelaten na een voldoende lange
herstelperiode. De eerste weken en maanden zijn belangrijk om de heling op een rustige en
efficiënte wijze te laten gebeuren. De arts zal u advies geven omtrent het herstarten met sporten. De
stoma vormt geen hinderpaal voor lichaamsbeweging of voor een hobby. Het moderne
opvangmateriaal is tegenwoordig zo goed dat u geen angst moet hebben dat de zakjes zullen
loskomen. Wilt u toch extra zekerheid hebben, dan kunt u tijdens het sporten een gordeltje dragen
(bij uw apotheker of bandagist te verkrijgen).
Zwemmen is mogelijk. Vrouwen kunnen een badpak dragen, mannen kunnen een iets hogere
zwembroek dragen. Eventueel kunnen hier de zakjes nog eens extra beveiligd worden door enkele
stroken kleefpleister. Het is aangeraden om het stomazakje vooraf te ledigen en de filter van het
zakje dicht te kleven met de bijgeleverde stickers.
Als u een uitstap maakt of boodschappen doet, neemt u het best steeds een stomazakje, een plaat,
een plastic zakje en enkele vochtige doekjes mee in geval van nood.
Reizen
Mits enkele voorzorgsmaatregelen kent de stomadrager geen grenzen!
Als u de volgende richtlijnen opvolgt, zult u genieten van een aangename reis:
Let op uw voeding en drink altijd water uit gesloten verpakkingen. U eet het best ook geen rauwe
groenten, maar vers gekookte en gebakken gerechten. Neem voor alle zekerheid
geneesmiddelen tegen diarree mee.
Afhankelijk van de warmte en de voeding kan soms oedeem (= vochtophoping met zwelling tot
gevolg) van de stoma ontstaan. Wees niet bezorgd en leg koude kompressen op de stoma.
Transpiratie kan soms de kleefkracht beïnvloeden. Verwissel vlugger van zakje dan gewoonlijk.
Bewaar de platen op een koele plaats, zodat ze niet smelten!
Reist u met de wagen, dan vormt de veiligheidsgordel geen enkel probleem. De voordelen bij
een ongeluk zijn oneindig veel groter dan de nadelen …
20

Kamperen is mogelijk. Er zijn stomadragers die de wereld rondgereisd hebben.
Zonnen kan, maar het is raadzaam om een extra handdoekje over de stoma te leggen. Dit om
smelten van de plaat door de hitte van de zon te voorkomen.
Als u per vliegtuig reist, mag u meer gewicht meenemen in uw valies. Neem hiervoor contact op
met uw reisagentschap voor meer informatie.
Zorg voor voldoende materiaal in uw handbagage; koffers kunnen immers verloren gaan!
21

10 Wanneer moet u een beroep doen op de arts of
stomaverpleegkundige?
Als
De huid rondom de stoma er sterk geïrriteerd uitziet en pijn doet.
Uw stoma verder begint uit te steken of dieper onder de huid wegzinkt.
U in de buik of de stoma een aanhoudende pijn voelt.
U bloedverlies langs de stoma vaststelt (het betreft hier niet een pareltje of veegje bloed, maar
echt bloedverlies).
U plots een ongewoon grote uitstulping rondom de stoma ziet, of om het even wat ongewoons
op de buikstreek bemerkt of voelt dat u verontrust.
De kleur van de stoma veranderd is.
Uw opvangmateriaal regelmatig lekt.
Bij een tweedelig systeem het materiaal geen 2 dagen houdt.
U een ander beschermsysteem wenst te proberen.
U moeilijkheden ondervindt in verband met uw opvangmateriaal, zowel wat het verkrijgen, het
betalen als het aanbrengen betreft.
U problemen ondervindt rond de stomazorg.
U problemen hebt om gas of geur onder controle te houden.
U plotseling hoge onverklaarbare koorts maakt (meer dan 38,5 °C).
U 48 uur aanhoudende diarree hebt.
U meer dan 3 dagen geen stoelgang hebt.
U een afwijking ondervindt in uw normale stoelgangpatroon.
U abnormaal veel krampen hebt.
U om het even welke moeilijkheid ondervindt of gewoon het niet meer ziet zitten en u behoefte
hebt aan een praatje.
22

11 Tegemoetkoming voor het stomamateriaal
Hoe en waar kunt u opvangmateriaal verkrijgen?
In het ziekenhuis zullen uw arts en de stomaverpleegkundige samen met u bepalen welk
opvangsysteem het best bij u past. Men zal de namen en de juiste bestelnummers aanduiden die u
nodig hebt. Uw arts zal een voorschrift opmaken dat u moet overhandigen aan uw bandagist of
apotheker, zodat hij het stomamateriaal kan leveren. U hebt recht op materiaal voor 3 maanden.
Na die 3 maanden kunt u opnieuw uw volgende dotatie 1 afhalen; zonder voorschrift als u bij
dezelfde apotheker of bandagist gaat.
De hoeveelheden zijn normaal voldoende om een goede en hygiënische verzorging van uw stoma
te waarborgen.
De dotatie kan in de loop van de jaren veranderen. De apotheker, de bandagist of de
stomaverpleegkundige houdt u op de hoogte.
Het kan zijn dat in bepaalde omstandigheden deze hoeveelheid niet volstaat, en dat u meer
materiaal nodig hebt. Dit is volledig te uwen laste.
De stomaverpleegkundige kan samen met u naar de oorzaak van dit tekort aan materiaal zoeken.
Misschien is het materiaal niet meer aangepast aan uw specifieke behoeften.
Hoeveel zakjes en platen mag u gebruiken?
Naargelang het soort stoma hebt u recht op een welbepaalde hoeveelheid terugbetaald materiaal
van de ziekteverzekering.
Voor de ileostoma:
Eendelig systeem:
− 90 ledigbare opvangzakjes per 3 maanden (d.w.z. dat u 1 zakje per dag kunt gebruiken)
Tweedelig systeem:
− 90 ledigbare opvangzakjes (d.w.z. dat u 1 zakje per dag kunt gebruiken)
− 45 beschermplaten of 45 convexe platen per 3 maanden (de plaat blijft 2 dagen ter plaatse)
Voor de hulpmiddelen:
Cavilonspray®: 1 spray per 3 maanden
Pasta Strips: 20 strips per 3 maanden
Pasta tube: 2 tubes per 3 maanden (bevat alcohol)
Poeder: 2 flacons per 6 maanden
Gordeltje: 1 riem per 6 maanden
1 Hoeveelheid stomamateriaal waar u recht op hebt via het Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte- en
Invaliditeitsverzekering).
23

12 Sociale voorzieningen
Om enigszins tegemoet te komen aan de sociale nazorg van de stomadragers, voorzien een aantal
openbare instanties in sociale hulp. De nadruk moet gelegd worden op het feit dat alles telkens
individueel bekeken moet worden, wie in welke situatie recht heeft op die voorzieningen.
Bij sommige gemeenten krijgt u meer vuilniszakken, of kunt u een plaspasje krijgen waardoor men u
gemakkelijker in een winkel of horecazaak gebruik zal laten maken van het sanitair.
Hebt u nog vragen over andere sociale voorzieningen, dan zal de sociaal werker van het ziekenhuis
u graag van dienst zijn.
24

13 Contact / nuttige adressen en links
Stomaverpleegkundigen AZ Sint-Lucas Brugge
Diane Kestemont: na afspraak (tel. 050 36 90 13)
Johanna Naessens: na afspraak (tel. 050 36 93 00)
Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering)
Tervurenlaan 211
1150 Brussel
Tel. 02 739 71 11
Zelfhulpgroep Stoma Ilco vzw
Meer informatie over de Zelfhulpgroep Stoma Ilco vindt u op www.stoma-ilco.be.
Stomavereniging Brugge
Josephine Celis
Mimosalaan 7
8210 Zedelgem
Tel. 050 20 98 18
De stomaclubs zijn verenigingen van stomadragers die tot doel hebben andere stomadragers te
helpen. In de praktijk houdt dat in dat stomadragers samenkomen om elkaar te steunen, om
gedachten uit te wisselen en om over persoonlijke ervaringen te spreken. Regelmatig worden ook
medische voordrachten gegeven en andere activiteiten georganiseerd.
Er bestaan ook bezoekdiensten voor nieuwe en toekomstige stomadragers.
Aarzel dus niet om contact met hen op te nemen.
25