“Ik vind dat Peter la S. tot nu toe kaarsrecht overeind is blijven staan ...
01.05.2013 • Views
Share Embed Flag

“Ik vind dat Peter la S. tot nu toe kaarsrecht overeind is blijven staan ...

“Ik vind dat Peter la S. tot nu toe kaarsrecht overeind is blijven staan ...

“Ik vind dat Peter la S. tot nu toe kaarsrecht overeind is blijven staan ...

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
jfr.nl

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

En vErdEr<br />

5 redactioneel<br />

7 Woordje van de vice-voorzitter<br />

8 Een dag uit het leven van…: CdA<br />

Tweede Kamerlid Co kun Çörüz<br />

10 Een crimineel overzicht<br />

18 Artikel: heeft strafoplegging zin?<br />

Een criminolog<strong>is</strong>che analyse van<br />

de bedoelde en onbedoelde<br />

effecten van detentie<br />

28 het kantoor Link<strong>la</strong>ters<br />

36 Artikel: de tusschendeur van de<br />

coffeeshop, een verbetering van<br />

het coffeeshopbeleid<br />

50 Boeken en films<br />

53 d<strong>is</strong>puten en onderverenigingen<br />

12<br />

Interview John van den Heuvel<br />

M<strong>is</strong>daadjournal<strong>is</strong>t<br />

inhoud<br />

<strong>“Ik</strong> <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S. <strong>tot</strong> <strong>nu</strong> <strong>toe</strong><br />

<strong>kaarsrecht</strong> <strong>overeind</strong> <strong>is</strong> <strong>blijven</strong> <strong>staan</strong>”<br />

23<br />

Interview ex-coffeeshophouder<br />

“Alles moet er anders uitzien voor de<br />

buitenwacht: zeven dagen in de week,<br />

365 dagen per jaar”<br />

30<br />

Interview Gerard van Schaik<br />

oud-sectiecommandant arrestatieteam oost<br />

“Aan individual<strong>is</strong>ten heb je bij een AT<br />

niets, evenals aan bodybuilders, grote<br />

spierballen en macho’s”<br />

41<br />

Interview <strong>Peter</strong> P<strong>la</strong>sman<br />

Strafrechtadvocaat<br />

<strong>“Ik</strong> heb het idee <strong>dat</strong> <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S.<br />

m<strong>is</strong>schien wel op zijn bek gaat”<br />

46<br />

Interview Carrie<br />

Schrijfster, column<strong>is</strong>te en sociaal betrokken bestuurder<br />

<strong>“Ik</strong> vond het te zot voor woorden <strong>dat</strong><br />

de meiden van de Keileweg overdag met<br />

de nek werden aangekeken, maar er elke<br />

avond wél 3000 auto’s voor hen in de<br />

rij stonden”<br />

Fiat Justitia juli 2009 3

COlOurful PEOPlE<br />

POWErful lAW firM<br />

Een sterke jur<strong>is</strong>t denkt niet zwart-wit. Hoe eenduidig wetten<br />

en regels ook lijken, in ons vak draait het om de <strong>nu</strong>ance. Om<br />

de kleur die je eraan geeft. Mensen die <strong>dat</strong> kunnen, kiezen voor<br />

AKD Prinsen Van Wijmen. Daarom zoeken we professionals<br />

met passie. Ondernemende talenten die meebouwen aan de<br />

<strong>toe</strong>komst van AKD en aan hun eigen ontwikkeling. Beken kleur<br />

en kijk op www.werkenbijakd.nl.<br />

AKDadv_bas<strong>is</strong>_A4_FC.indd 2 09-01-2007 15:30:33

Colofon<br />

Fiat Justitia <strong>is</strong> het verenigingsb<strong>la</strong>d van de Jurid<strong>is</strong>che<br />

Faculteitsvereniging rotterdam en verschijnt<br />

vijfmaal per jaar.<br />

Jaargang 21<br />

<strong>nu</strong>mmer 4<br />

Juli 2009<br />

Hoofdredacteur<br />

Patrick Slob<br />

Redactie<br />

Maarten van dijk<br />

Suzanne van Kooij<br />

Julia Leeman<br />

Lennart van der Ziel<br />

Eindredacteur<br />

Celeste Klomp<br />

Eindredactie<br />

Sophie Bouhuys<br />

Abid Chand<br />

Freek Lugtigheid<br />

Jordy oord<br />

Marleen Sabajo<br />

Ontwerp en vormgeving<br />

unitedGraphics Zoetermeer Bv<br />

Druk & Lithografie<br />

unitedGraphics Zoetermeer Bv<br />

Op<strong>la</strong>ge<br />

4.000 exemp<strong>la</strong>ren<br />

Reacties kunt u opsturen naar:<br />

Jurid<strong>is</strong>che Faculteitsvereniging rotterdam<br />

redactie Fiat Justitia<br />

Postbus 1738<br />

3000 dr rotterdam<br />

Tel: 010 - 408 17 94<br />

internet: www.jfr.nl<br />

E-mail: hoofdredacteur@jfr.nl<br />

46e Bestuur der Jurid<strong>is</strong>che<br />

Faculteitsvereniging Rotterdam<br />

Jordy oord – Voorzitter<br />

Marleen Sabajo – Vice-voorzitter<br />

Sophie Bouhuys – Secretar<strong>is</strong><br />

dirim Kut<strong>la</strong>r – Penningmeester<br />

Abid Chand – Comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> Interne Betrekkingen<br />

Freek Lugtigheid – Comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> Externe Betrekkingen<br />

Patrick Slob – Hoofdredacteur<br />

Waarde lezer,<br />

Het <strong>is</strong> 23 februari 1985. In de Waal bij Herwijnen drijft een met beton verzwaard<br />

olievat. Als de gea<strong>la</strong>rmeerde politieagenten polshoogte komen nemen, doen zij een<br />

lugubere vondst: in het vat zit het lichaam van de 25-jarige kickbokser André<br />

Brilleman. Zijn benen zijn geamputeerd en zijn gezicht <strong>is</strong> van korte afstand aan<br />

f<strong>la</strong>rden geschoten. Brilleman was in de vechtsportwereld een bekende naam en<br />

sloopte de ene na de andere tegenstander met zijn harde low kicks. Begin jaren tachtig<br />

werd hij een van de lijfwachten van K<strong>la</strong>as Bruinsma, op <strong>dat</strong> moment een topcrimineel<br />

in wording. Het zou voor Brilleman het begin van het einde betekenen. Bruinsma<br />

was zelfs voor zijn (oud-)bodyguards ongenaakbaar…<br />

K<strong>la</strong>as Bruinsma, alias De Lange, alias De Dominee, alias Frans van Arkel, wordt door velen<br />

gezien als de eerste maffiabaas van Neder<strong>la</strong>nd. Sommige mensen willen nog wel<br />

eens Simon Frederik ‘Frits van de Wereld’ Adriaanse of Maurits ‘Zwarte Jopie’ de<br />

Vries met deze titel verwarren, maar zij hadden veel meer <strong>dat</strong> ruwe bolster b<strong>la</strong>nke<br />

pit-gehalte. Bruinsma was niet zo. Hij schijnt een psychopaat te zijn geweest met<br />

narc<strong>is</strong>t<strong>is</strong>che trekken. Hoewel ik <strong>la</strong>atst <strong>la</strong>s <strong>dat</strong> hij wellicht ook borderline gehad zou<br />

kunnen hebben. Hevige stemmingsw<strong>is</strong>selingen dus; een interessant gegeven. Zeker<br />

als je bedankt <strong>dat</strong> zijn pa de rode draad in zijn leven was.<br />

“Kom maar, spring maar, ik vang je wel op.” Na <strong>la</strong>ng aarzelen sprong Ton naar<br />

beneden. “Zie je wel <strong>dat</strong> ik je opvang”, zei z’n vader. Ton ging nog een keer. En nog<br />

een keer. Hij begon het zelfs leuk te <strong>vind</strong>en om van de boekenkast te springen. De<br />

vijfde keer stond Ton weer k<strong>la</strong>ar om te springen en liet z’n vader hem keihard op de<br />

grond vallen. De kleine jongen brak bijna een been. Z’n vader sprak hem belerend<br />

<strong>toe</strong>: “Vandaag heb je een be<strong>la</strong>ngrijke les geleerd: niemand <strong>is</strong> te vertrouwen!”<br />

Vader Ton Bruinsma voedde zijn kinderen met dezelfde harde hand op. Charley,<br />

K<strong>la</strong>as, Anton en Ada, allemaal moesten ze prestaties leveren, maar geen van hen kon<br />

aan het verwachtingspatroon van vader Ton voldoen. K<strong>la</strong>as kwam nog het meest in<br />

de buurt. Hij zeurde niet als zijn vader hem weer eens nodeloos op de fiets door de<br />

regen stuurde om zijn blouse bij de wasserette op te halen (de volgende dag zou<br />

iemand van de wasserette <strong>la</strong>ngskomen om het kledingstuk te brengen). Maar<br />

naarmate de jaren verstreken ontstonden er steeds meer conflicten en begon K<strong>la</strong>as<br />

zich tegen zijn vader af te zetten; met catastrofale gevolgen. Jaren <strong>la</strong>ter wees<br />

psychiatr<strong>is</strong>ch onderzoek uit <strong>dat</strong> K<strong>la</strong>as Bruinsma zijn vader koste wat kost wilde<br />

overtreffen: in macht, in rijkdom, in status. “Hij heeft me geleerd hoe ik mijn gevoel<br />

moest uitschakelen. Hoe ik wreed en meedogenloos moest zijn.” Bruinsma<br />

adoreerde zijn vader, maar verachtte hem tegelijkertijd.<br />

Terug naar de diagnose borderline. Volgens de overlevering heeft K<strong>la</strong>as Bruinsma<br />

ooit een me<strong>is</strong>je een paar flinke k<strong>la</strong>ppen verkocht, om<strong>dat</strong> zij hem uit<strong>la</strong>chte vanwege<br />

zijn steunkousen. Tegelijkertijd vond hij vrouwen geweldig en p<strong>la</strong>atste hen op een<br />

voetstuk. Stemmingsw<strong>is</strong>selingen?<br />

Bruinsma bestal zijn vrienden en verzon liqui<strong>dat</strong>ies, zo<strong>dat</strong> een mythe rond zijn<br />

persoon ontstond en niemand hem zou rippen. Maar hij deinsde er na verloop van tijd<br />

niet voor terug om liqui<strong>dat</strong>ies daadwerkelijk uit te <strong>la</strong>ten voeren (zie de moord op<br />

André Brilleman). Bruinsma was meedogenloos. Aan de andere kant kon Bruinsma<br />

een warme man zijn, omhangen met de ju<strong>is</strong>te conventies. Toen hij en zijn bende op<br />

een bepaald moment gingen dineren bij een chique restaurant in Amsterdam,<br />

bestelden zijn kompanen in een baldadige bui alles wat er op de kaart stond. Toen de<br />

kok tegensputterde en de lijfwachten ietwat bedreigend reageerden, trad Bruinsma<br />

corrigerend op: “Je bestelt gewoon wat je eet. Daarmee uit!” Stemmingsw<strong>is</strong>selingen?<br />

Of Bruinsma <strong>nu</strong> borderline had of gewoon een psychopaat was, feit blijft <strong>dat</strong><br />

sommige van zijn daden ronduit wreed zijn en hij alom gevreesd werd. Op zijn<br />

hoogtijdagen liep het vermogen van Bruinsma in de tientallen miljoenen. Postuum<br />

geldt hij daarom als de eerste – en m<strong>is</strong>schien wel de grootste<br />

– maffiabaas van Neder<strong>la</strong>nd. Zijn vader zou trots op hem<br />

zijn geweest.<br />

Patrick Slob<br />

Hoofdredacteur<br />

Fiat Justitia 2008-2009

“dirkzwager weet <strong>dat</strong><br />

kleine lettertjes voor<br />

mij grote gevolgen<br />

kunnen hebben.”<br />

jij ook?<br />

Dirkzwager <strong>is</strong> een veelzijdig, <strong>la</strong>ndelijk top-20 kantoor met een klinkende reputatie, een uitstekende opleiding, mooie cliënten en uitdagende<br />

(ook internationale) projecten. Ons kantoor heeft vestigingen in Arnhem en Nijmegen en telt ruim 260 medewerkers die zich thu<strong>is</strong> voelen in een<br />

professionele, <strong>nu</strong>chtere en collegiale werkomgeving.<br />

Dirkzwager werkt op hoog jurid<strong>is</strong>ch niveau voor grote en middelgrote bedrijven, overheden, instellingen en particulieren, met een fijngevoelige<br />

antenne voor de persoonlijke aspecten van een zaak; voor de mens achter de cliënt. Jouw professionaliteit, ambitie, sociale intelligentie én gevoel<br />

voor kwaliteit <strong>vind</strong>en bij ons dan ook een vruchtbare voedingsbodem.<br />

Kijk voor meer informatie over ons kantoor of actuele vacatures en/of studentstages op<br />

www.dirkzwager.nl<br />

www.dirkzwager.nl<br />

Dirkzwager<br />

advocaten & notar<strong>is</strong>sen

Met dank aan:<br />

Carrie, Cos˛ kun Çörüz, Anja dirkzwager,<br />

Marianne Fennema, ex-coffeeshophouder,<br />

John van den heuvel, netty van Megen,<br />

Paul nieuwbeerta, <strong>Peter</strong> P<strong>la</strong>sman, Gerard van Schaik,<br />

Anouck Steenken, de d<strong>is</strong>puten der JFr,<br />

de onderverenigingen der JFr<br />

Met dank aan de partners:<br />

Allen & overy, Clifford Chance, de Brauw B<strong>la</strong>ckstone<br />

Westbroek, houthoff Buruma, Link<strong>la</strong>ters, Simmons &<br />

Simmons, Stibbe, nysingh Advocaten-notar<strong>is</strong>sen<br />

Met dank aan de sponsoren:<br />

AKd Prinsen van Wijmen, dirkzwager advocaten &<br />

notar<strong>is</strong>sen, Freshfields Bruckhaus, deringer,<br />

houthoff Buruma, Link<strong>la</strong>ters, Min<strong>is</strong>terie van<br />

Financiën, nauta dutilh, Simmons & Simmons,<br />

Stibbe<br />

Wilt u adverteren in de Fiat Justitia?<br />

neem dan contact op met Freek Lugtigheid<br />

(comextern@jfr.nl / 010 - 408 17 94)<br />

Marktbereik<br />

de Fiat Justitia wordt verspreid onder de leden van<br />

de Jurid<strong>is</strong>che Faculteitsvereniging rotterdam,<br />

studenten aan de Erasmus universiteit rotterdam<br />

(Eur), alsmede over de vakgroepen van de Faculteit<br />

der rechtsgeleerdheid van de Eur. daarnaast <strong>vind</strong>t<br />

verspreiding p<strong>la</strong>ats onder verscheidene<br />

advocatenkantoren.<br />

Lidmaatschap of Abonnement<br />

het lidmaatschap van de JFr bedraagt 16,- euro per<br />

jaar en geldt <strong>tot</strong> schriftelijke wederopzegging (vóór<br />

de maand augustus van het nieuwe collegejaar). Bij<br />

dit bedrag <strong>is</strong> voor studenten een lidmaatschap van<br />

een d<strong>is</strong>puut naar keuze inbegrepen. Leden krijgen<br />

vijf keer per jaar de Fiat Justitia thu<strong>is</strong>gestuurd. Een<br />

abonnement staat ook open voor niet-studenten:<br />

door overmaking van 16,- euro op<br />

bankrekening 50.15.50.666 ten name van JFr,<br />

Burgemeester oud<strong>la</strong>an 50, 3062 PA in rotterdam. u<br />

krijgt de Fiat Justitia dan een jaar <strong>la</strong>ng thu<strong>is</strong>gestuurd.<br />

Fiat Justitia<br />

iSSn 1566-7375<br />

niets uit deze opgave mag worden overgenomen en/<br />

of worden vermenigvuldigd zonder voorafgaande<br />

schriftelijke <strong>toe</strong>stemming van de redactie.<br />

Geachte lezer,<br />

‘Crime pays.’ Deze uitspraak <strong>is</strong> voor de meeste criminelen sinds mensen heugen<strong>is</strong> hét<br />

credo. Dat criminaliteit loont <strong>is</strong> geen fictie: gewiekste drugsdealers en criminele<br />

vastgoedmagnaten zijn daar een goed voorbeeld van. Waarom werken van negen <strong>tot</strong><br />

vijf als je in de helft van de tijd het dubbele kan verdienen? Bovendien kan ik mij<br />

voorstellen <strong>dat</strong> de wereld van sex, drugs & rock ‘n roll een vers<strong>la</strong>vende werking heeft op<br />

criminelen. Dit <strong>la</strong>atste stimuleert ook veel high po’s om het criminele circuit in te<br />

gaan. Maar wat houdt deze wereld van sex, drugs & rock ‘n roll in? En wat zijn de<br />

achtergronden en beweegredenen van de mensen die voor deze levensstijl kiezen?<br />

Criminelen kiezen vaak heel bewust niet voor het leven van Jan Modaal, maar kijken<br />

eerder op naar (fictieve) voorbeelden als Scarface, Al Capone en maffiabaas K<strong>la</strong>as<br />

Bruinsma. Meestal gaat dit gepaard met een ontembare haat voor alles wat met<br />

justitie te maken heeft. Is <strong>dat</strong> tact<strong>is</strong>ch? Een verstandig crimineel zal zich bewust<br />

moeten zijn van het feit <strong>dat</strong> hij justitie in sommige gevallen beter te vriend kan<br />

houden. Uit de praktijk blijkt dan ook <strong>dat</strong> rechts hand havers gevoelig zijn voor<br />

omkoping. Voor justitie <strong>is</strong> dit uiteraard een doorn in het oog, maar de media smullen<br />

ervan. Echter, mijns inziens verschijnt justitie te vaak onterecht negatief in het<br />

nieuws.<br />

Criminaliteitsbestrijding <strong>is</strong> niet voor iedereen weggelegd. Hier in Neder<strong>la</strong>nd kennen<br />

wij de zogeheten arrestatieteams (AT), welke te vergelijken zijn met de<br />

S.W.A.T.-teams in de Verenigde Staten. De Neder<strong>la</strong>ndse regering heeft in de jaren<br />

zeventig naar aanleiding van de verharding van de maatschappij ingezien <strong>dat</strong><br />

special<strong>is</strong>t<strong>is</strong>che eenheden broodnodig zijn om de criminaliteit te bestrijden. En reken<br />

maar <strong>dat</strong> het AT keihard optreedt als <strong>dat</strong> nodig <strong>is</strong>! Tegenwoordig kijken wij ook niet<br />

snel meer op van politie-invallen bij (top)criminelen. Sterker nog, we verwachten het<br />

zelfs!<br />

Veroordelingen van diverse Neder<strong>la</strong>ndse topcriminelen zijn aan de orde van de dag.<br />

Zo <strong>is</strong> Willem Holleeder, alias De Neus in het Proces van de Eeuw door het gerechtshof<br />

veroordeeld <strong>tot</strong> maar liefst negen jaar celstraf. Het Openbaar Min<strong>is</strong>terie kan zich na<br />

haar ‘neder<strong>la</strong>ag’ op de Hells Angels eindelijk in de handjes knijpen.<br />

Georgan<strong>is</strong>eerde criminaliteit, mensenhandel, prostitutie en drugs: het zijn zaken die<br />

de samenleving enorm beroeren. Veel strafrechtjur<strong>is</strong>ten lonken naar grote zaken, die<br />

in de meeste gevallen door topadvocaten, zoals Spong of Moszkowicz, worden<br />

behandeld. Zo <strong>nu</strong> en dan <strong>la</strong>ten advocaten zich meeslepen in de wereld van sex, drugs<br />

& rock ‘n roll en worden zij ter verantwoording geroepen door de tuchtrechter.<br />

De achtergronden en beweegredenen van criminelen hebben mij altijd gefascineerd.<br />

Hoe komt het <strong>dat</strong> gewone mensen, zoals jij en ik, in het criminele circuit be<strong>la</strong>nden?<br />

En hoe houden mensen die daarin verkeren zich <strong>staan</strong>de? Wat <strong>is</strong> de rol van<br />

strafrechtadvocaten in het leven van deze criminelen en wat doet justitie om het recht<br />

te handhaven? Ik spreek de verwachting uit <strong>dat</strong> u – na het lezen van deze Fiat Justitia<br />

– waarschijnlijk nog steeds dezelfde mening bent <strong>toe</strong>gedaan over criminelen. Maar<br />

wellicht heeft deze editie u in staat gesteld de zaken va<strong>nu</strong>it een ander perspectief te<br />

bekijken.<br />

Ik wens u veel leesplezier!<br />

Marleen Sabajo<br />

Vice-voorzitter 46ste bestuur<br />

der Jurid<strong>is</strong>che Faculteitsvereniging<br />

Rotterdam<br />

Fiat Justitia juli 2009 7

EEn dAG uiT hET LEvEn vAn...<br />

CdA Tweede Kamerlid<br />

Cos˛ kun Çörüz<br />

In deze rubriek loopt een redactielid van Fiat Justitia een dagje mee met een persoon die<br />

op een bepaalde manier spraakmakend <strong>is</strong>, een bijzondere affiniteit heeft met rechten of<br />

iemand van wie veel mensen geen idee hebben hoe diens werkdag eruit ziet.<br />

Auteur: Suzanne van Kooij<br />

“ Ze moet zich 9:30 uur melden bij de Tweede<br />

Kamer, ingang het Plein”, zo stond in de e-mail<br />

te lezen. Me haastend door de straten van<br />

Den Haag – bang <strong>dat</strong> ik niet op tijd zal zijn – loop ik<br />

richting de afgesproken locatie. Aangekomen op het<br />

Plein, weet ik niet bij welke ingang ik moet zijn en in<br />

mijn verwarring loop ik bij de leveranciersingang<br />

binnen. Aan een beveiliger vertel ik <strong>dat</strong> ik heb<br />

afgesproken met een Tweede Kamerlid. “Wil je ‘n<br />

volgende keer mij bellen voor een afspraakje?”, grapt<br />

hij. Hierdoor enigszins geïrriteerd, ren ik naar de<br />

goede ingang.<br />

Het <strong>is</strong> een regenachtige dinsdag in juni en ik zal een<br />

dag meelopen met het CDA-kamerlid Coşkun Çörüz.<br />

Het <strong>is</strong> een uitgelezen mogelijkheid om eens een kijkje<br />

te nemen in de Tweede Kamer, waar men altijd druk<br />

bezig <strong>is</strong> met debatteren, het maken van wetsvoorstellen<br />

en het sluiten van comprom<strong>is</strong>sen: zaken<br />

waarvan nog veel burgers <strong>vind</strong>en <strong>dat</strong> het een ver-vanhun-bed-show<br />

<strong>is</strong>.<br />

Eenmaal gecontroleerd op messen en / of scharen<br />

wordt me verzocht p<strong>la</strong>ats te nemen in de wacht ruimte,<br />

waar iemand mij <strong>la</strong>ter zal ophalen. Na een half uur<br />

wachten komt de persoonlijk medewerker van de heer<br />

Çörüz, Marianne Fennema, naar me <strong>toe</strong>. Ik word<br />

hartelijk verwelkomd en ik zal deze dag vrijwel geen<br />

moment van haar zijde wijken. Een aantal poortjes,<br />

trappen en slingerende gangen <strong>la</strong>ter komen we aan bij<br />

de kamer van de heer Çörüz. Ook Marianne heeft daar<br />

haar werkp<strong>la</strong>ats. Ze <strong>is</strong> inhoudelijk medewerker en<br />

studeerde strafrecht. Ze vertelt me <strong>dat</strong> Çörüz nog in de<br />

file staat, maar er zo direct aankomt.<br />

“Wil je een lekkere cappuccino?”, vraagt Marianne<br />

vriendelijk, terwijl ze allerlei kranten aan het doornemen<br />

<strong>is</strong>. Dit doet ze iedere dag om te kijken of er<br />

wellicht interessante artikelen in<strong>staan</strong> waar Çörüz<br />

vragen over kan stellen in de Kamer. Ook <strong>la</strong>at ze een<br />

8 Fiat Justitia juli 2009<br />

knipselkrant zien waarin de highlights uit het actuele<br />

nieuws <strong>staan</strong>.<br />

Na een kwartiertje stormt de heer Çörüz zijn kamer<br />

binnen: hij verontschuldigt zich meteen voor het feit<br />

<strong>dat</strong> hij wat <strong>la</strong>ter <strong>is</strong> door het verkeer. Marianne haalt een<br />

cappuccino voor hem en ik neem tegenover de heer<br />

Çörüz p<strong>la</strong>ats in een van de s<strong>toe</strong>len rondom de kleine<br />

salontafel. Het <strong>is</strong> een hartelijke man met een open<br />

uitstraling. Na een korte kenn<strong>is</strong>making neemt hij<br />

samen met mij het programma van de dag door. Het <strong>is</strong><br />

de bedoeling <strong>dat</strong> ik eerst de CDA-fractie vergadering ga<br />

bijwonen. De fractie vergadert nooit in het openbaar,<br />

in tegenstelling <strong>tot</strong> het bestuurs lichaam waarin zij<br />

zitting hebben. Des te interessanter <strong>dat</strong> ik deze<br />

vergadering mag meemaken!<br />

Tegen half elf gaan de heer Çörüz en ik naar de zaal<br />

waar de fractievergadering zal p<strong>la</strong>ats<strong>vind</strong>en. Van<br />

tevoren heeft Çörüz mij al gezegd <strong>dat</strong> aan het begin<br />

van de vergadering zal worden meegedeeld <strong>dat</strong> ik als<br />

gast aanwezig ben. Na deze mededeling word ik<br />

geacht om te gaan <strong>staan</strong> voor alle fractieleden en zal<br />

mij worden gevraagd om mezelf voor te stellen.<br />

Nieuwsgierig en ze<strong>nu</strong>wachtig tegelijk ga ik de zaal<br />

binnen en neem p<strong>la</strong>ats op een van de s<strong>toe</strong>len die<br />

bedoeld zijn voor de gasten. Ik had me voorgesteld<br />

<strong>dat</strong> zo’n bijeenkomst zou be<strong>staan</strong> uit saaie en grijze<br />

politici. De sfeer was daarentegen allerminst saai te<br />

noemen: het was ju<strong>is</strong>t erg gezellig en informeel! Er<br />

zijn ook veel jonge mensen aanwezig – voornamelijk<br />

onder de beleidsmedewerkers – die deze vergadering<br />

bijwonen. Wat me het meest opvalt <strong>is</strong> de enorme<br />

hoeveelheid taart die wordt uitgedeeld! De vrouw<br />

naast me flu<strong>is</strong>tert: “Het <strong>is</strong> niet te geloven. Elke<br />

dinsdag krijgen we zeker vijf keer taart! Op een<br />

gegeven moment heb je er zelfs genoeg van.”<br />

Na de opening van de vergadering word ik voorgesteld<br />

aan de aanwezige fractieleden en beleids-

medewerkers. Daarna gaat de vergadering toch echt<br />

beginnen. De <strong>la</strong>atste ontwikkelingen worden<br />

besproken, ook wat betreft de Europese verkiezingen.<br />

Na ongeveer drie kwartier begeleidt de heer Çörüz me<br />

even naar buiten. De onderwerpen die straks worden<br />

behandeld zijn uiterst geheim, dus daarbij mag ik<br />

niet aanwezig zijn. Marianne komt me ophalen en ik<br />

krijg een rondleiding door het Tweede Kamergebouw.<br />

Zo leidt ze mij onder andere <strong>la</strong>ngs de kamer waar<br />

Publiekszaken zit. Zijzelf werkt daar ook één dag in<br />

de week. Bij Publiekszaken beantwoorden de<br />

mede werkers vragen van burgers.<br />

Vervolgens gaan we weer naar de werkkamer van<br />

Çörüz. Marianne moet zelf nog aan het werk, maar<br />

heeft ondertussen allerlei interessante artikelen en<br />

twee inbrengen voor Algemene Overleggen voor mij<br />

uitgeprint. Çörüz zit onder andere in de fractiecomm<strong>is</strong>sie<br />

Justitie en houdt zich bezig met jeugdbeleid,<br />

veiligheid, politie, mensenrechten en internationaal<br />

(straf )recht. In de uitwerking van het<br />

algemeen overleg gaat het met name over de kwaliteit<br />

en de kwantiteit van de justitiële jeugdinrichtingen<br />

naar aanleiding van krit<strong>is</strong>che rapporten met<br />

betrekking <strong>tot</strong> het functioneren ervan. Ik neem deze<br />

uitwerkingen door en wacht <strong>tot</strong> de heer Çörüz terug<br />

komt van de fractievergadering.<br />

’s Middags genieten we met z’n drieën van de lunch.<br />

Het volgende gep<strong>la</strong>nde agendapunt, het plenaire<br />

debat, vangt om twee uur aan in de plenaire zaal van<br />

de Tweede Kamer. Ik heb intussen een groene sticker<br />

gekregen, waarmee ik op de tribune mag p<strong>la</strong>atsnemen.<br />

Hier heb ik me op verheugd: kamerleden die in<br />

d<strong>is</strong>cussie gaan met min<strong>is</strong>ters. Van tevoren heb ik al van<br />

Çörüz vernomen <strong>dat</strong> hij over twee onderwerpen vragen<br />

gaat stellen aan min<strong>is</strong>ter Van der Laan voor Wonen,<br />

Wijken en Integratie: importbruiden en Marokkaanse<br />

probleemjongeren. “Is het niet een oplossing om<br />

etn<strong>is</strong>ch te gaan reg<strong>is</strong>treren?”, vraagt Çörüz. De<br />

min<strong>is</strong>ter twijfelt aan deze oplossing in verband met<br />

privacyredenen.<br />

Na de vragenronde aan min<strong>is</strong>ter Van der Laan loopt<br />

Çörüz de plenaire zaal uit om, zoals afgesproken, een<br />

mini-interview met mij te houden. Gedurende de dag<br />

heb ik nog geen gelegenheid gehad om meer te weten<br />

te komen van het kamerlid. Daarom hebben we weer<br />

afgesproken in zijn werkkamer. Het wordt een goed<br />

gesprek over zijn achtergrond en gedrevenheid, over<br />

d<strong>is</strong>criminatie en de multiculturele samenleving.<br />

Çörüz <strong>is</strong> geboren in Turkije en kwam op zesjarige<br />

leeftijd naar Neder<strong>la</strong>nd. Ondanks de basale verschillen<br />

waar hij tegenaan liep als klein jongetje, groeide hij op<br />

<strong>tot</strong> een gedreven en ondernemend persoon. Çörüz<br />

behoort <strong>tot</strong> de eerste generatie Turken in Neder<strong>la</strong>nd.<br />

“Er was <strong>toe</strong>ntertijd een enorm communicatieprobleem<br />

en de problemen van <strong>nu</strong> <strong>vind</strong>en dan ook hun oorsprong<br />

in de <strong>la</strong>atste decennia. Pas sinds medio jaren<br />

tachtig kwam het migrantenbeleid op gang en heerste<br />

er een terugkeersyndroom.” Door de jaren heen deed<br />

Çörüz het goed op school en was hij maatschappelijk<br />

erg actief. Gedurende zijn studenten tijd zat hij in<br />

besturen van 22 organ<strong>is</strong>aties! Zo zat hij ondermeer in<br />

een jongerenorgan<strong>is</strong>atie, waardoor hij een groot<br />

netwerk opbouwde. Hij werd zelfs uitgenodigd om als<br />

gastdocent aan de universiteit in Tokyo te doceren.<br />

Hoe kwam hij bij het CDA terecht? Door zijn netwerk<br />

werd hij benaderd door verschillende politieke partijen,<br />

die naar zijn mening minder ruimte lieten voor religie:<br />

iets wat voor Çörüz wel be<strong>la</strong>ngrijk <strong>is</strong>. Uiteindelijk heeft<br />

hij met het CDA gesproken en dit beviel wederzijds zo<br />

goed <strong>dat</strong> hij lid <strong>is</strong> geworden van deze partij. Na in<br />

diverse <strong>la</strong>ndelijke comm<strong>is</strong>sies en werkgroepen te<br />

hebben geparticipeerd, <strong>is</strong> hij in 1998 in de gemeenteraad<br />

gekozen. Tijdens zijn studie rechten heeft Çörüz<br />

gewerkt als tolk, op een advocatenkantoor, als<br />

consulent en als manager. Na een aantal gesprekken<br />

met Presidenten van Rechtbanken heeft hij uiteindelijk<br />

toch niet gekozen voor de rechterlijke macht. <strong>“Ik</strong> vond<br />

mezelf daar te ongeduldig voor”. In 2001 <strong>is</strong> hij bij<br />

Koninklijk Besluit benoemd <strong>tot</strong> lid van de Comm<strong>is</strong>sie<br />

Gelijke Behandeling. <strong>“Ik</strong> had daar net mijn draai<br />

gevonden <strong>toe</strong>n Jaap de Hoop Scheffer belde met de<br />

mededeling <strong>dat</strong> hij mij in de Tweede Kamer verwachtte.<br />

Ik stond namelijk op de CDA-kandi<strong>dat</strong>enlijst voor de<br />

Tweede Kamer op een opvolgersp<strong>la</strong>ats.” Uiteindelijk<br />

heb ik die stap gezet. Politiek zie ik als een roeping en<br />

het moet een <strong>toe</strong>gevoegde waarde hebben. Als Kamerlid<br />

moet je dingen voor elkaar boksen. S<strong>toe</strong>re taal helpt<br />

niet.” Doelt Çörüz wellicht op Wilders? “Wilders<br />

begrijpt het niet. Je moet niet bagatell<strong>is</strong>eren, maar een<br />

v<strong>is</strong>ie voor de <strong>la</strong>nge termijn hebben. Wilders bereikt<br />

ju<strong>is</strong>t een averechts effect. Politiek draait altijd om<br />

timing en dosering en je moet goedwillende mensen<br />

weten te binden. Wilders <strong>is</strong> niet geïnteresseerd in<br />

oplossingen.”<br />

Wat zijn de <strong>toe</strong>komstp<strong>la</strong>nnen van Çörüz? Ziet hij nog<br />

een termijn in de Kamer voor zich? <strong>“Ik</strong> sluit het niet<br />

uit. Het <strong>is</strong> mooi werk. Ik wil een goed kamerlid zijn<br />

en vooral ook een bruggenbouwer tussen de<br />

verschillende culturen. Uiteindelijk ben ik hier bezig<br />

voor mensen. Dat was destijds ook mijn overweging<br />

om rechten te studeren: simpelweg mensen helpen<br />

met een probleem. Ik heb iets met mensen en<br />

rechten.”<br />

Fiat Justitia juli 2009 9

EEn CriMinEEL ovErZiChT<br />

oorlog in de Amsterdamse<br />

onderwereld<br />

Een chronolog<strong>is</strong>ch overzicht: hoe alles<br />

terug te leiden leiden valt <strong>tot</strong> een ontvoering<br />

uit 1983 en een in in 1991 geliquideerde<br />

Amsterdamse maffiabaas<br />

dit overzicht <strong>is</strong> slechts een kleine<br />

greep greep uit uit de de vele vele gebeurten<strong>is</strong>sen gebeurten<strong>is</strong>sen en<br />

liqui<strong>dat</strong>ies liqui<strong>dat</strong>ies die de de afgelopen jaren in<br />

de Amsterdamse onderwereld hebben<br />

p<strong>la</strong>atsgevonden. p<strong>la</strong>atsgevonden. Enkele Enkele grote namen<br />

(waaronder Stanley h., dino S. en<br />

Mink K.) zijn zijn voor de overzichtelijkheid<br />

van van dit overzicht wegge<strong>la</strong>ten.<br />

voor meer informatie informatie wordt verwezen verwezen<br />

naar http://onore.wik<strong>is</strong>paces.com/,<br />

http://www.nrc.nl/nieuwsthema/<br />

onderwereld/, http://www.vn.nl/<br />

verhalen/dossiers/Crime.htm en<br />

1983<br />

http://www.crimesite.nl<br />

10 Fiat Justitia juli 2009<br />

Samen met Klepper en Mieremet perst<br />

holleeder vermogende zakenlieden af, dit<br />

wordt ook wel de methode-holleeder<br />

genoemd. via holleeders goede vriend<br />

Willem Endstra komen ze met hun<br />

s<strong>la</strong>chtoffers in contact. holleeder<br />

benadert het s<strong>la</strong>chtoffer met het verhaal<br />

<strong>dat</strong> Klepper en Mieremet hem dood willen<br />

hebben. holleeder kan zorgen <strong>dat</strong> deze<br />

dreiging wordt opgelost, maar dan moet<br />

er wel grof geld betaald worden.<br />

Vanaf 1996<br />

2000<br />

27 MAART Cor van hout raakt<br />

zwaargewond na een aans<strong>la</strong>g op zijn<br />

leven. om<strong>dat</strong> holleeder ervan uitgaat<br />

<strong>dat</strong> Spic & Span achter deze<br />

moordaans<strong>la</strong>g zitten, betaalt hij de boete<br />

van een miljoen gulden alsnog en sluit<br />

zich aan bij het gevreesde duo. Later<br />

verk<strong>la</strong>art hij uit “lijfsbehoud” te hebben<br />

gehandeld. de vriendschap tussen<br />

holleeder en van hout <strong>is</strong> voorbij.<br />

De aans<strong>la</strong>g op Cor van Hout<br />

VOORJAAR het conflict tussen Klepper<br />

en Mieremet enerzijds en de Joegomaffia<br />

onder leiding van Jocic anderzijds <strong>la</strong>ait<br />

weer op. de Joego’s e<strong>is</strong>en alsnog<br />

vergoeding voor de begin jaren ’90<br />

gestolen partij drugs: een boete van 11,5<br />

miljoen duitse mark. ook de moord op<br />

hun oud-leider Becirovic <strong>is</strong> nog niet<br />

vergeten. door zijn vriendschap met<br />

Klepper en Mieremet raakt ook holleeder<br />

verzeild in deze ruzie.<br />

die Femer <strong>tot</strong> hun vriendengroep<br />

rekenen.<br />

aan het adres van Klepper en Mieremet,<br />

21 DECEMBER Willem holleeder wordt door<br />

de rechtbank veroordeeld <strong>tot</strong> negen jaar<br />

celstraf.<br />

23 SEPTEMBER Jan Femer wordt<br />

doodgeschoten in zijn auto op de<br />

Amsterdamse haarlemmerdijk. de<br />

liqui<strong>dat</strong>ie geldt als een waarschuwing<br />

1996<br />

Bloedgabbers en partners in crime<br />

Willem holleeder en Cor van hout<br />

krijgen een hoogoplopend conflict met<br />

het duo Klepper en Mieremet. de<br />

oorzaak <strong>is</strong> een m<strong>is</strong>lukt drugstransport.<br />

de heineken-ontvoerders krijgen een<br />

miljoen gulden boete. Ze weigeren te<br />

betalen.<br />

2009<br />

Midden<br />

jaren ’90<br />

2 APRIL na enkele uren vertraging door<br />

een aans<strong>la</strong>g op gerechtsgebouw de<br />

Bunker gaat het ‘proces van de eeuw’<br />

alsnog van start. Willem holleeder en<br />

acht medeverdachten <strong>staan</strong> terecht voor<br />

het bedreigen en afpersen van<br />

zakenlieden. Zij zijn begin 2006<br />

gearresteerd.<br />

De Bunker na de<br />

aans<strong>la</strong>g<br />

9 FEBRUARI Elf verdachten <strong>staan</strong> terecht<br />

voor tien moorden of pogingen <strong>tot</strong> moord in<br />

de Amsterdamse onderwereld. Een hoofdrol<br />

<strong>is</strong> weggelegd voor voormalig hitman en<br />

thans kroongetuige <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S.<br />

10 OKTOBER Sam Klepper wordt<br />

geliquideerd. Waarschijnlijk in opdracht van<br />

Joegoleider Jocic; Kleppers weigering om te<br />

betalen kwam hem dus duur te <strong>staan</strong>. Zijn<br />

kompaan Mieremet besluit overstag te gaan<br />

en betaalt de boete. holleeder speelt hierbij<br />

de rol van tussenpersoon. Maar in p<strong>la</strong>ats van<br />

het volledige bedrag aan Jocic te geven,<br />

steekt hij een deel in eigen zak. Een conflict<br />

tussen Mieremet en holleeder <strong>is</strong> het gevolg.<br />

2007<br />

John Mieremet<br />

3 JULI in hoger beroep wordt holleeder<br />

opnieuw <strong>tot</strong> negen jaar cel veroordeeld.<br />

20 APRIL in zijn eigen café de hallen<br />

wordt Thomas van der Bijl<br />

doodgeschoten. van der Bijl heeft in<br />

het najaar van 2005 en het voorjaar van<br />

2006 gesproken met de Amsterdamse<br />

recherche en zou in het proces tegen<br />

Willem holleeder worden opgevoerd<br />

als ‘anonieme getuige B’.<br />

Sam Klepper geliquideerd<br />

Sam Klepper<br />

. . .<br />

20 DECEMBER voor de tweede keer<br />

wordt een poging gedaan om Cor van<br />

hout ‘om te leggen’. door<strong>dat</strong> van hout<br />

op tijd doorheeft wat er gebeurde, blijft<br />

hij ongedeerd. Wederom zou de kogel<br />

va<strong>nu</strong>it de kant van Mieremet komen.<br />

2006<br />

9 NOVEMBER Alfred heineken en<br />

diens chauffeur Ab doderer worden<br />

ontvoerd door Willem holleeder, Cor<br />

van hout, Jan Boel<strong>la</strong>ard, Frans<br />

Meijer en hun hulpje Martin<br />

Erkamps.<br />

3 NOVEMBER in recreatiegebied<br />

Spaarnwoude wordt in een<br />

uitgebrande auto het verkoolde<br />

lichaam van de Amsterdammer<br />

2 NOVEMBER Twee dagen na de dood<br />

van Evert hingst wordt John Mieremet in<br />

2001

Michael vane gevonden; hij <strong>is</strong><br />

vermoord. Als opdrachtgevers worden<br />

de <strong>tot</strong> topcriminelen uitgegroeide Sam<br />

Klepper en John Mieremet (bijnaam<br />

Spic & Span, vanwege hun brute en<br />

grondige wijze waarop met<br />

tegenstanders werd afgerekend)<br />

genoemd. het verhaal gaat <strong>dat</strong> vane<br />

– hoewel nooit veroordeeld – de<br />

witwasser <strong>is</strong> geweest van K<strong>la</strong>as<br />

Bruinsma. Zijn na<strong>la</strong>tenschap wordt<br />

geschat op enkele miljoenen.<br />

Thai<strong>la</strong>nd geliquideerd. ook deze<br />

moordaans<strong>la</strong>g kan meerdere<br />

opdrachtgevers hebben: Willem<br />

holleeder vanwege de ontstane ruzie<br />

over het achterhouden van een deel van<br />

de 11,5 miljoen duitse mark, en de<br />

Joegos<strong>la</strong>v<strong>is</strong>che maffia vanwege het<br />

slopende conflict uit begin jaren ’90.<br />

NAJAAR Mieremet e<strong>is</strong>t bij Endstra het<br />

door Klepper en hemzelf geïnvesteerde<br />

geld terug. Endstra kan niet betalen.<br />

V.l.n.r. Willem Holleeder,<br />

Cor van Hout, Jan Boel<strong>la</strong>ard en<br />

Frans Meijer<br />

2002<br />

Evert Hingst<br />

geliquideerd<br />

1993<br />

26 FEBRUARI John Mieremet wordt<br />

voor de deur van zijn advocaat, Evert<br />

hingst, neergeschoten. ondanks <strong>dat</strong><br />

hij zwaargewond wordt afgevoerd,<br />

overleeft hij de aans<strong>la</strong>g.<br />

28 NOVEMBER de geë<strong>is</strong>te<br />

35 miljoen gulden losgeld wordt<br />

betaald.<br />

17 JANUARI in het Amsterdamse<br />

Marriott hotel wordt een groot feest<br />

gevierd ter ere van de vrijgekomen<br />

Willem holleeder en Cor van hout. het<br />

<strong>is</strong> op dit feest <strong>dat</strong> holleeder voor het<br />

eerst vastgoedondernemer Willem<br />

Endstra ontmoet. in de loop der jaren<br />

ontstaat een hechte vriendschap<br />

tussen beide mannen.<br />

SEPTEMBER in een interview in de<br />

Telegraaf doet Mieremet een boekje<br />

open over Willem Endstra. de<br />

vastgoedmagnaat zou ‘de bankier van<br />

de onderwereld’ zijn met holleeder als<br />

‘zijn bewaker’. ook zijn advocaat Evert<br />

hingst zou bij hun praktijken betrokken<br />

zijn. hij beschuldigt het drietal er<br />

eveneens van achter de aans<strong>la</strong>g op zijn<br />

leven te zitten, om<strong>dat</strong> hij zijn geld had<br />

teruggeë<strong>is</strong>t. op korte termijn lijkt zijn<br />

verhaal goed uit te pakken: Mieremet<br />

krijgt in twee termijnen zijn investering<br />

van Endstra terug.<br />

30 NOVEMBER Willem holleeder en<br />

Cor van hout vluchten in de geleende<br />

Golf GTi van van houts ‘gabber’<br />

Thomas van der Bijl naar Frankrijk.<br />

Ze hebben ongeveer zeven miljoen<br />

gulden bij zich en begraven dit in een<br />

park in Parijs<br />

2 JANUARI rob Grifhorst koopt een<br />

groot deel van de erfen<strong>is</strong> van<br />

Maurits de vries (bijnaam Zwarte<br />

Jopie), de in 1986 overleden Koning<br />

van de Wallen. het zou onder meer<br />

gaan om twee gokhallen, het<br />

Erot<strong>is</strong>ch Museum en sekstheater<br />

Cassa rosso. Justitie denkt <strong>dat</strong> bij<br />

deze transactie de heinekenmiljoenen<br />

zijn witgewassen en<br />

holleeder en van hout daarmee<br />

hun herintrede in het Amsterdamse<br />

criminele milieu hebben gemaakt.<br />

31 OKTOBER Evert hingst wordt voor<br />

zijn hu<strong>is</strong> geliquideerd. Zijn dood brengt<br />

veel geruchten met zich mee: zo wordt<br />

gezegd <strong>dat</strong> hij politie-informant was en<br />

daarom uit de weg geruimd moest<br />

worden. Een ander verhaal <strong>is</strong> <strong>dat</strong> hij<br />

onenigheid heeft gekregen met enkele<br />

topcriminelen rond de erfen<strong>is</strong> van de in<br />

1993 vermoordde Michael vane (een<br />

erfen<strong>is</strong> die voortvloeide uit de miljoenen<br />

van de Bruinsma-bende).<br />

1984<br />

Willem Endstra<br />

2005<br />

29 FEBRUARI holleeder en van<br />

hout worden door de Franse politie<br />

gearresteerd.<br />

1992<br />

K<strong>la</strong>as Bruinsma geliquideerd<br />

17 MEI voor zijn kantoor aan de<br />

Apollo<strong>la</strong>an in Amsterdam komt een<br />

einde aan het leven van Willem Endstra.<br />

het lijdt geen twijfel <strong>dat</strong> de meeste<br />

vingers in de richting van holleeder<br />

wijzen: Endstra zat financieel aan de<br />

grond en had geprobeerd holleeder te<br />

vermoorden.<br />

2003<br />

1986<br />

27 JUNI K<strong>la</strong>as Bruinsma wordt voor de<br />

deur van het Amsterdamse hilton<br />

hotel geliquideerd. hij lijkt het eerste<br />

s<strong>la</strong>chtoffer van de Joegos<strong>la</strong>v<strong>is</strong>che<br />

vergeldingsdrang. Bruinsma <strong>is</strong> de<br />

eerste echte godfather van de<br />

Amsterdamse onderwereld. Zijn dood<br />

blijkt het begin van een ontketende<br />

gangsteroorlog.<br />

2004<br />

1991<br />

MAART 2003 – JANUARI 2004 Willem<br />

Endstra vertelt in vijftien gesprekken<br />

met de Criminele inlichtingen Eenheid<br />

<strong>dat</strong> hij ernstig afgeperst en bedreigd<br />

wordt door Willem holleeder. daarnaast<br />

benadert hij <strong>toe</strong>nmalig president van de<br />

hells Angels, Willem van Boxtel, en biedt<br />

hem één miljoen euro om holleeder te<br />

liquideren.<br />

24 JANUARI na twee m<strong>is</strong>lukte<br />

aans<strong>la</strong>gen <strong>vind</strong>t Cor van hout<br />

uiteindelijk toch de dood: hij wordt<br />

vanaf een motor doorzeefd met kogels.<br />

Als opdrachtgevers worden Mieremet<br />

en holleeder onafhankelijk van elkaar<br />

genoemd: de één om<strong>dat</strong> hij dacht <strong>dat</strong><br />

van hout achter de liqui<strong>dat</strong>ie van<br />

Klepper zat, de ander om<strong>dat</strong> van hout<br />

teveel van hem w<strong>is</strong>t.<br />

VOORJAAR Thomas van der Bijl<br />

<strong>vind</strong>t na twee nachten graven de<br />

‘verdwenen’ heineken-miljoenen in<br />

het bewuste park in Parijs. hij levert<br />

het geld af bij rob Grifhorst alias ‘de<br />

Bouwvakker’, een vriend van<br />

holleeder en van hout.<br />

Willem Holleeder<br />

31 OKTOBER na veel geduw en<br />

getrek met uitleveringsverdragen<br />

worden de beide heinekenontvoerders<br />

holleeder en van hout<br />

uitgeleverd aan neder<strong>la</strong>nd. hier<br />

worden ze veroordeeld <strong>tot</strong> elf jaar<br />

cel, met aftrek van de periode <strong>dat</strong> ze<br />

in Frankrijk hebben vastgezeten.<br />

NAJAAR het conflict bereikt een<br />

hoogtepunt als Klepper en Mieremet<br />

een partij drugs (met een waarde van<br />

20 miljoen gulden) rippen van een<br />

Egypt<strong>is</strong>che hasjhande<strong>la</strong>ar. de partij <strong>is</strong><br />

eigendom van de Joego’s, die op hun<br />

beurt enkele doodsvonn<strong>is</strong>sen<br />

uitvaardigen.<br />

27 OKTOBER Een koelbloedige<br />

liqui<strong>dat</strong>ie brengt een einde aan het<br />

leven van maffiabaas Ljubinko<br />

Becirovic. Als opdrachtgevers worden<br />

Klepper en Mieremet genoemd.<br />

Becirovic’ rechterhand Sreten Jocic<br />

neemt het stokje over.<br />

VOORJAAR Er ontstaat een grote ruzie<br />

tussen topcrimineel K<strong>la</strong>as Bruinsma en<br />

Ljubinko ‘duja’ Becirovic, leider van de<br />

Joegos<strong>la</strong>v<strong>is</strong>che maffia in Amsterdam.<br />

Twee van Bruinsma’s hand<strong>la</strong>ngers, de<br />

dan nog re<strong>la</strong>tief onbekende Sam<br />

Klepper en John Mieremet, zouden een<br />

partij drugs gestolen hebben. Becirovic<br />

legt Bruinsma een boete van 1 miljoen<br />

gulden op, iets wat in de onderwereld<br />

niet ongebruikelijk <strong>is</strong>. Bruinsma<br />

weigert te betalen.<br />

1990<br />

Sreten Jocic<br />

Fiat Justitia juli 2009 11

inTErviEW<br />

John van den heuvel<br />

Constant op z’n hoede<br />

Hij begeeft zich in de keiharde wereld van drugs, afpersing en liqui<strong>dat</strong>ies. Niet <strong>dat</strong> hij zélf geld afhandig<br />

maakt van gefortuneerde zakenlieden of wapens ter hand neemt om mensen ‘om te leggen’. Nee, als<br />

m<strong>is</strong>daadjournal<strong>is</strong>t staat John van den Heuvel aan de informatieve kant van deze du<strong>is</strong>tere wereld en neemt<br />

hij liever de pen ter hand om Neder<strong>la</strong>nd te overvallen met zijn verhalen over de Amsterdamse onderwereld.<br />

Regelmatig spreekt hij met topcriminelen. “Zulke gesprekken moeten er primair <strong>toe</strong> leiden <strong>dat</strong> ik informatie<br />

van hen krijg.” Hij was de eerste die over de criminele handel en wandel van de inmiddels vermoorde<br />

vastgoedmagnaat Willem Endstra schreef. Maar zijn beroep brengt ook een zekere voorzichtigheid met zich<br />

mee: “In de loop der jaren heb ik zoveel dingen over zoveel verschillende mensen geschreven, <strong>dat</strong> de kans<br />

bestaat <strong>dat</strong> er iemand tussen zit die daar boos over <strong>is</strong>.”<br />

Tekst: Patrick Slob en Maarten van Dijk<br />

Waar komt uw interesse in de<br />

onderwereld vandaan?<br />

Vrijwel direct na de middelbare school<br />

ben ik bij de Amsterdamse politie<br />

terechtgekomen. Daar heb ik de<br />

politieopleiding gevolgd en na het<br />

behalen van mijn diploma heb ik een<br />

aantal jaren als agent op straat<br />

gewerkt. Vervolgens kwam ik bij een<br />

under cover team terecht, waar ik twee<br />

jaar <strong>la</strong>ng undercoverwerk heb gedaan.<br />

Zo ben ik veel betrokken geweest bij<br />

drugsdeals. Op die manier leerde ik de<br />

onderwereld en de mensen kennen.<br />

Fascinatie <strong>is</strong> m<strong>is</strong>schien een te groot<br />

woord, maar zo <strong>is</strong> wel de drijfveer<br />

ont<strong>staan</strong> om over die wereld te gaan<br />

schrijven.<br />

Is er een moment te noemen waarop<br />

de onderwereld voor het grote publiek<br />

bekend <strong>is</strong> geworden?<br />

De Heineken-ontvoering was voor veel<br />

mensen heel intrigerend. Vóór die tijd<br />

hadden we in Amsterdam de Chinese<br />

maffia en waren er Italianen die een<br />

golf van bankovervallen pleegden. Ook<br />

de Joegos<strong>la</strong>ven waren ons bekend.<br />

Maar vanaf de ontvoering van Freddy<br />

Heineken werd voor het eerst duidelijk<br />

<strong>dat</strong> ook Neder<strong>la</strong>ndse criminelen niet<br />

voor de poes zijn als het gaat om<br />

ernstige delicten, zoals het ontvoeren<br />

van een captain of industry. Meteen<br />

daarna was de affaire rond K<strong>la</strong>as<br />

12 Fiat Justitia juli 2009<br />

Bruinsma (een Neder<strong>la</strong>ndse drugsbaron,<br />

van wie gezegd wordt <strong>dat</strong> hij de<br />

eerste maffiabaas van ons <strong>la</strong>nd was,<br />

red.). Dus vanaf begin jaren negentig<br />

gingen steeds meer media het<br />

fenomeen m<strong>is</strong>daad ontdekken als<br />

journal<strong>is</strong>tiek onderzoeksobject.<br />

Wordt m<strong>is</strong>daad door de grote mediaaandacht<br />

te veel geromant<strong>is</strong>eerd?<br />

Ik denk niet <strong>dat</strong> er te veel over m<strong>is</strong>daad<br />

geschreven wordt. Het <strong>is</strong> een onder-<br />

<strong>“Ik</strong> <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S.<br />

<strong>tot</strong> <strong>nu</strong> <strong>toe</strong> <strong>kaarsrecht</strong><br />

<strong>overeind</strong> <strong>is</strong> <strong>blijven</strong><br />

<strong>staan</strong>”<br />

werp <strong>dat</strong> heel veel mensen bezighoudt.<br />

Vrijwel iedereen heeft op de een of<br />

andere manier met criminaliteit te<br />

maken gehad: of je bent zelf een keer<br />

s<strong>la</strong>chtoffer geweest of je kent mensen<br />

in je omgeving die s<strong>la</strong>chtoffer van<br />

criminaliteit zijn geworden. Daarnaast<br />

zijn er criminele afrekeningen die voor

de ogen van het grote publiek p<strong>la</strong>ats<strong>vind</strong>en<br />

en <strong>is</strong> er sprake van dreigende<br />

gangsteroorlogen. De interesse voor<br />

m<strong>is</strong>daad <strong>is</strong> daardoor groot en mensen<br />

willen er alles van weten. Of m<strong>is</strong>daad<br />

wordt geromant<strong>is</strong>eerd? Ik denk het<br />

niet. In mijn eigen berichtgeving zal ik<br />

nooit de indruk wekken <strong>dat</strong> m<strong>is</strong>daad<br />

romant<strong>is</strong>ch <strong>is</strong>. Het <strong>is</strong> een keiharde<br />

wereld waarin mensen elkaar be<strong>la</strong>zeren,<br />

verraden en overhoop schieten.<br />

Vriendschappen be<strong>staan</strong> niet. Wellicht<br />

<strong>is</strong> het romant<strong>is</strong>che beeld ont<strong>staan</strong> door<br />

films als The Godfather, waarin het lijkt<br />

alsof er erecodes gelden. Dat was<br />

dertig of veertig jaar geleden m<strong>is</strong>schien<br />

zo, maar tegenwoordig zeker niet<br />

meer.<br />

Dus de m<strong>is</strong>daad <strong>is</strong> gewelddadiger<br />

geworden?<br />

Er <strong>is</strong> sinds eind jaren negentig een<br />

verharding opgetreden. Toen <strong>is</strong> een<br />

aantal ruzies ont<strong>staan</strong> tussen Neder<strong>la</strong>ndse<br />

groepen criminelen, die <strong>tot</strong>aal<br />

escaleerden. Vroeger werden voor de<br />

simpele geweldsklusjes Joegos<strong>la</strong>ven<br />

overgevlogen die – na voltooiing van<br />

hun klus – nog dezelfde avond op het<br />

vliegtuig terug zaten. Dat <strong>is</strong> niet meer.<br />

Het zijn gewoon Neder<strong>la</strong>ndse criminelen<br />

die het oplossen. Die draaien<br />

daar hun hand niet meer voor om.<br />

In 2002 verscheen van uw hand een<br />

interview met John Mieremet, de<br />

Neder<strong>la</strong>ndse topcrimineel die in 2005<br />

in Thai<strong>la</strong>nd geliquideerd werd. In <strong>dat</strong><br />

interview omschreef hij Willem Endstra<br />

als ‘de bankier van de onderwereld’ met<br />

Willem Holleeder als zijn ‘bewaker’.<br />

Een zeer uitzonderlijke zet. Hoe kwam<br />

<strong>dat</strong> interview <strong>tot</strong> stand?<br />

In het voorjaar van 2002 raakte<br />

Mieremet zwaargewond na een aans<strong>la</strong>g<br />

op zijn leven. Hij werd een aantal<br />

maanden verpleegd in verschillende<br />

ziekenhuizen en belde mij daarna in<br />

augustus op met de vraag of ik naar<br />

België (hij woonde in Neerpelt, red.)<br />

kon komen: hij wilde praten. Ik ben<br />

naar Mieremet gereden en heb zijn<br />

verhaal aangehoord. Hij vertelde onder<br />

meer over de 22 miljoen euro die hij<br />

had witgewassen bij Endstra en over de<br />

rol die Holleeder speelde bij een<br />

geldoverdracht tussen hem en de<br />

Joegos<strong>la</strong>v<strong>is</strong>che topcrimineel Joca Jocic.<br />

Holleeder zou daarbij enkele miljoenen<br />

van Mieremet achterover hebben<br />

gedrukt. Ook vertelde hij er bijna zeker<br />

van te zijn <strong>dat</strong> de aans<strong>la</strong>g op zijn leven<br />

uit de hoek van vastgoedhande<strong>la</strong>ar<br />

Willem Endstra en diens rechterhand<br />

Willem Holleeder kwam. Het was een<br />

heftige periode. Het interview <strong>is</strong>, denk<br />

ik, de opmaat geweest voor het<br />

onderzoek naar de dood van Endstra<br />

en Mieremet en de uiteindelijke<br />

arrestatie van Holleeder in 2006. Het<br />

bracht een soort sneeuwbaleffect<br />

teweeg.<br />

Wat waren de beweegredenen van<br />

Mieremet om uit de school te k<strong>la</strong>ppen?<br />

Hij voelde zich enorm bedreigd en ging<br />

eigenlijk uit van twee dingen: ten eerste<br />

was er door zijn voormalige vrienden<br />

een aans<strong>la</strong>g op zijn leven gepleegd,<br />

om<strong>dat</strong> hij zijn (bij Endstra belegde)<br />

geld terug wilde. Ten tweede ging hij<br />

ervan uit <strong>dat</strong> ze hem alsnog zouden<br />

vermoorden en dus koos hij voor de<br />

vlucht vooruit: “Als ik mijn geld niet<br />

krijg, dan zij ook niet!” Op de korte<br />

termijn heeft het geholpen, want een<br />

deel van zijn geld <strong>is</strong> terugbetaald. Maar<br />

uiteindelijk <strong>is</strong> Mieremet in Thai<strong>la</strong>nd<br />

opgezocht en op 2 november 2005<br />

geliquideerd.<br />

U kende John Mieremet redelijk goed.<br />

Hoe hard was de k<strong>la</strong>p <strong>toe</strong>n u hoorde <strong>dat</strong><br />

hij vermoord was?<br />

Ik heb vaak met hem gesproken en ik<br />

ben zelfs bij hem thu<strong>is</strong> geweest. Niet<br />

om<strong>dat</strong> ik op zijn feestjes kwam, maar<br />

puur om<strong>dat</strong> Mieremet daar vanwege<br />

bedreigingen niet meer weg durfde; hij<br />

wilde niet meer in restaurants<br />

afspreken om te praten. Tijdens die<br />

hu<strong>is</strong>bezoeken kwam ik natuurlijk ook<br />

met zijn vrouw en kinderen in contact.<br />

Ik vond het heel bizar <strong>toe</strong>n ik hoorde<br />

van zijn dood. Niet <strong>dat</strong> ik in tranen aan<br />

de telefoon zat, maar ik kon me het<br />

verdriet bij zijn familie en verdere<br />

nabe<strong>staan</strong>den heel goed voorstellen. Ik<br />

ben daarom ook naar België afgere<strong>is</strong>d<br />

om mijn persoonlijke condoleances<br />

over te dragen.<br />

“Vanaf de ontvoering van Freddy Heineken werd<br />

voor het eerst duidelijk <strong>dat</strong> ook Neder<strong>la</strong>ndse<br />

criminelen niet voor de poes zijn als het gaat om<br />

ernstige delicten”<br />

V<strong>la</strong>k voor zijn dood heeft u Mieremet<br />

nog aan de telefoon gehad.<br />

Inderdaad, 24 uur daarvoor! Het<br />

vreemde <strong>is</strong> <strong>dat</strong> bij zijn advocaat Evert<br />

Hingst (die meerdere malen gearresteerd<br />

werd op verdenking van witwaspraktijken<br />

en onder andere werd<br />

gelinkt aan topcriminelen als Sam<br />

Klepper, John Mieremet en Willem<br />

Holleeder, red.) kort daarvoor<br />

hetzelfde gebeurde. Ik zou met Hingst<br />

op dinsdag een interview voor mijn<br />

programma Bureau van den Heuvel<br />

hebben, maar de avond ervoor werd hij<br />

geliquideerd. Vanwege die liqui<strong>dat</strong>ie<br />

vroeg ik Mieremet telefon<strong>is</strong>ch om<br />

commentaar. Een dag <strong>la</strong>ter was ook hij<br />

dood! Ik zat dus v<strong>la</strong>k voor mijn eerste<br />

uitzending en mijn eerste twee gasten<br />

waren al uitgeschakeld. Dat gaf wel wat<br />

log<strong>is</strong>tieke problemen…<br />

Hoe gaat u om met de situatie waarbij u<br />

aan de ene kant het vertrouwen van een<br />

crimineel probeert te winnen, maar aan<br />

de andere kant <strong>tot</strong>aal niet goedkeurt<br />

wat zij doen?<br />

Kijk, ik ben geen dominee. De insteek<br />

van een gesprek <strong>is</strong> nooit om zo’n<br />

crimineel op een ander pad te brengen<br />

of om hem aan het verstand te brengen<br />

<strong>dat</strong> hij zijn leven moet beteren. Zulke<br />

Fiat Justitia juli 2009 13

inTErviEW<br />

gesprekken moeten er primair <strong>toe</strong><br />

leiden <strong>dat</strong> ik informatie van hen krijg.<br />

Criminelen weten maar al te goed <strong>dat</strong><br />

publiciteit vaak het begin van het einde<br />

<strong>is</strong>. Dat moment proberen ze dus zo<br />

<strong>la</strong>ng mogelijk uit te stellen. Maar als je<br />

als crimineel een bepaald niveau<br />

bereikt, wordt er over je geschreven.<br />

Voor criminelen <strong>is</strong> <strong>dat</strong> vaak het<br />

moment om contact te zoeken met de<br />

media, om<strong>dat</strong> ze de behoefte krijgen<br />

om hun verhaal te vertellen. Ik maak<br />

altijd duidelijk <strong>dat</strong> ik geen inlichtingendienst<br />

ben. De informatie moet altijd<br />

leiden <strong>tot</strong> publicatie in de krant of <strong>tot</strong><br />

een telev<strong>is</strong>ie-uitzending.<br />

“Het <strong>is</strong> een keiharde<br />

wereld waarin mensen<br />

elkaar be<strong>la</strong>zeren,<br />

verraden en overhoop<br />

schieten”<br />

Maar zorgt het feit <strong>dat</strong> criminelen<br />

daarvan op de hoogte zijn niet voor<br />

onbetrouwbare informatie?<br />

Zelfs als je met politie, justitie of een<br />

advocaat spreekt, krijg je maar de halve<br />

waarheid. Zo heeft ook een crimineel<br />

zijn be<strong>la</strong>ng. Dat betekent <strong>dat</strong> een<br />

journal<strong>is</strong>t nooit blind kan varen op wat<br />

een officier van justitie, een rechercheur,<br />

een advocaat of een crimineel<br />

zegt. Er zal altijd meer onderzoek<br />

verricht moeten worden. Toen<br />

Mieremet mij belde, kon ik zijn verhaal<br />

niet k<strong>la</strong>kkeloos opschrijven. Ik heb<br />

daar zorgvuldig onderzoek naar<br />

gedaan. Ik heb de betrokken partijen<br />

gehoord of in elk geval de gelegenheid<br />

gegeven om hun v<strong>is</strong>ie te vertellen. Aan<br />

de hand daarvan heb ik het artikel<br />

geschreven.<br />

U bent zelf meerdere keren bedreigd. In<br />

het programma Bureau van den Heuvel<br />

zei u zelfs zeer waarschijnlijk aan een<br />

poging <strong>tot</strong> liqui<strong>dat</strong>ie ontsnapt te zijn.<br />

Hoe weet u <strong>dat</strong> u bedreigd wordt?<br />

14 Fiat Justitia juli 2009<br />

Dat gaat meestal op de ‘standaardmanier’:<br />

de politie belt op met de vraag<br />

of ze met me kunnen praten. Als ze me<br />

dan duidelijk maken <strong>dat</strong> het haast<br />

heeft, weet ik wel hoe <strong>la</strong>at het <strong>is</strong>. In een<br />

gesprek met de Criminele Inlichtingen<br />

Eenheid (CIE) krijg je dan te horen <strong>dat</strong><br />

je beter een periode heel voorzichtig<br />

kunt zijn.<br />

En wat doet u dan?<br />

In het verleden zijn we nog wel eens op<br />

advies van de politie een tijdje naar het<br />

buiten<strong>la</strong>nd geweest. Dat had te maken<br />

met het feit <strong>dat</strong> de politie tijd nodig had<br />

om bepaalde zaken goed in kaart te<br />

brengen en mensen te arresteren. Ze<br />

vonden het beter als ik gedurende die<br />

tijd niet in Neder<strong>la</strong>nd was. Ik kon er<br />

overigens ook voor kiezen om met heel<br />

strenge beveiliging in Neder<strong>la</strong>nd te<br />

<strong>blijven</strong>. Maar het <strong>is</strong> voor een journal<strong>is</strong>t<br />

moeilijk werken met bodyguards om<br />

zich heen.<br />

Waait zo’n dreiging over?<br />

Er <strong>is</strong> altijd wel een zekere dreiging. In<br />

de loop der jaren heb ik zoveel dingen<br />

over zoveel verschillende mensen<br />

geschreven, <strong>dat</strong> de kans bestaat <strong>dat</strong> er<br />

iemand tussen zit die daar boos over <strong>is</strong>.<br />

Ik moet altijd voorzichtig zijn, ook met<br />

het maken van afspraken.<br />

Bestaat er in de Neder<strong>la</strong>ndse<br />

onderwereld zoiets als een godfather?<br />

Er zijn veel verschillende groepen en<br />

daarin hebben sommige mensen een<br />

behoorlijke invloed. Holleeder was zo<br />

iemand. Hij had veel power, maar om<br />

hem <strong>nu</strong> als een echte godfather te<br />

omschrijven <strong>is</strong> wat anders. Hij heeft<br />

een bepaalde uitstraling en hij w<strong>is</strong>t een<br />

bepaalde angst binnen het criminele<br />

circuit teweeg te brengen. Toen hij<br />

bijvoorbeeld lucht kreeg van een op<br />

handen zijnde moordaans<strong>la</strong>g door de<br />

Hells Angels – Willem Endstra zou de<br />

<strong>toe</strong>nmalig president van de<br />

Amsterdamse Hells Angels daarvoor<br />

benaderd hebben – stapte hij in zijn<br />

eentje naar Angelp<strong>la</strong>ce (het clubhu<strong>is</strong>,<br />

red.) en riep alle mannen bij elkaar om<br />

te e<strong>is</strong>en <strong>dat</strong> de onderste steen boven<br />

kwam. Dan heb je wel aardig wat lef.<br />

Een journal<strong>is</strong>t <strong>is</strong> altijd op zoek naar een<br />

primeur. Had u geen wrokgevoelens<br />

<strong>toe</strong>n het boek De Endstra-tapes, een<br />

integrale weergave van de beruchte<br />

achterbankgesprekken, van de<br />

hand van collega-journal<strong>is</strong>ten Bart<br />

Middelburg en Paul Vugts verscheen?<br />

Nee, het waren gewoon de uitgewerkte<br />

gesprekken die Endstra met de<br />

recherche voerde. Daar was niets<br />

journal<strong>is</strong>tieks aan. Er was ook geen<br />

enkel nader onderzoek verricht. Het <strong>is</strong><br />

gewoon het dossier – <strong>dat</strong> ik overigens<br />

ook in de kast had liggen – met een<br />

mooie kaft eromheen en <strong>dat</strong> <strong>is</strong> op de<br />

markt gebracht. Het <strong>is</strong> puur va<strong>nu</strong>it een<br />

commercieel oogpunt gedaan en <strong>dat</strong><br />

moeten zij verder zelf weten. Ik kan me<br />

voorstellen <strong>dat</strong> de erven van Endstra<br />

het als een vorm van lijkenpikkerij<br />

ervaren. Wanneer een journal<strong>is</strong>t<br />

bepaalde zaken onthult, na<strong>dat</strong> hij daar<br />

uitvoerig journal<strong>is</strong>tiek onderzoek naar<br />

gedaan heeft, <strong>is</strong> <strong>dat</strong> te rechtvaardigen.<br />

Zo <strong>vind</strong> ik Stille Willem (een boek over<br />

het leven van Willem Endstra, red.) van<br />

Harry Lensink wel een goed boek.<br />

De bekende rechtspsychologen<br />

Crombag en Wagenaar schreven<br />

een vernietigend rapport over de<br />

bewijswaarde van de Endstra-tapes.<br />

In uw Telegraaf-column van 24 mei

jongstleden noemde u dit rapport<br />

broddelwerk. Waarom <strong>vind</strong>t u <strong>dat</strong>?<br />

Er valt veel te zeggen over de Endstratapes,<br />

maar waar ik met name bezwaar<br />

tegen maak <strong>is</strong> <strong>dat</strong> er in het rapport<br />

gesuggereerd wordt <strong>dat</strong> er een officieel<br />

verhoor van Willem Endstra heeft<br />

p<strong>la</strong>atsgevonden. Maar <strong>dat</strong> <strong>is</strong> nooit<br />

gebeurd! Daarvoor moet je goed de<br />

status van een CIE-gesprek begrijpen.<br />

Op het moment <strong>dat</strong> iemand als Endstra<br />

naar de inlichtingendienst van de<br />

politie stapt om vertrouwelijk en off the<br />

record met ze te spreken – niet in het<br />

kader van een aangifte of een aanzet <strong>tot</strong><br />

een officieel getuigenverhoor – moet<br />

hij ervan uit kunnen gaan <strong>dat</strong> de politie<br />

absoluut geen nader onderzoek naar<br />

zijn verhaal doet. Het kan levensgevaarlijk<br />

zijn wanneer de politie<br />

achter zijn rug om in het milieu gaat<br />

verifiëren of zijn verhaal klopt! Als<br />

Endstra niet was doodgeschoten,<br />

hadden die tapes <strong>tot</strong> in lengte van<br />

dagen in een klu<strong>is</strong> gelegen. Dat kan<br />

heel onbevredigend zijn, maar <strong>dat</strong> <strong>is</strong> <strong>nu</strong><br />

eenmaal de status van <strong>dat</strong> soort<br />

gesprekken.<br />

U meent <strong>dat</strong> de deskundigen Crombag<br />

en Wagenaar voor het karretje van de<br />

verdediging zijn gespannen. Twijfelt<br />

u aan de onafhankelijkheid van hun<br />

rapport?<br />

Absoluut! Ju<strong>is</strong>t van dergelijke hoog<br />

aangeschreven deskundigen mag je<br />

verwachten <strong>dat</strong> zij kunnen <strong>nu</strong>anceren.<br />

Zij behoren te weten <strong>dat</strong> de gesprekken<br />

onder een bepaalde status zijn gevoerd<br />

en deze gesprekken nooit <strong>la</strong>ngs een<br />

meet<strong>la</strong>t van officiële politie verhoren<br />

mogen worden gelegd, iets wat in het<br />

rapport wel gebeurd <strong>is</strong>. De achterbankgesprekken<br />

waren wellicht een aanzet<br />

naar een officieel verhoor. De<br />

rechercheurs hebben geprobeerd om<br />

Endstra op geraffineerde wijze uit de<br />

tent te lokken en informatie van hem<br />

los te krijgen. Maar <strong>dat</strong> was dus geen<br />

officieel verhoor. Dus in die zin <strong>vind</strong> ik<br />

<strong>dat</strong> Crombag en Wagenaar zich voor<br />

het karretje van de verdediging hebben<br />

<strong>la</strong>ten spannen.<br />

In het hoger beroep tegen Willem<br />

Holleeder, die op 3 juli jongstleden<br />

negen jaar cel kreeg opgelegd, bent u<br />

als getuige gehoord. Waarom was <strong>dat</strong>?<br />

Een van de aanleidingen voor de<br />

verdenkingen tegen Willem Holleeder<br />

zijn de uitspraken van Mieremet over<br />

het afpersen van zakenlieden geweest.<br />

Kennelijk meende het OM <strong>dat</strong> mijn<br />

verk<strong>la</strong>ringen zouden kunnen bijdragen<br />

aan de overtuiging van de rechters. Als<br />

je het verhaal van Mieremet alleen op<br />

papier leest, kan <strong>dat</strong> een andere indruk<br />

wekken dan <strong>dat</strong> je spreekt met de<br />

persoon die de gesprekken met<br />

Mieremet gevoerd heeft. Het verhoor<br />

was redelijk zakelijk. Er werd gev<strong>is</strong>ual<strong>is</strong>eerd<br />

wat er tijdens die gesprekken<br />

precies <strong>is</strong> gebeurd: Wat voor indruk<br />

maakte Mieremet? Welke indruk had ik<br />

er zelf van? Zulke vragen kwamen aan<br />

de orde. Dat de meeste getuigen in<br />

deze zaak al dood zijn (Willem Endstra,<br />

Kees Houtman en Thomas van der Bijl<br />

werden al voor het begin van het proces<br />

geliquideerd; Bram Zeegers overleed<br />

kort na<strong>dat</strong> hij zijn verk<strong>la</strong>ring voor de<br />

rechtbank had afgelegd, red.), speelde<br />

wel even door mijn hoofd. Maar het<br />

kan geen beletsel zijn om in <strong>dat</strong><br />

getuigenbankje p<strong>la</strong>ats te nemen. Al <strong>is</strong><br />

het wel bizar; hij zat maar anderhalve<br />

meter van mij vandaan. Het was wel<br />

even spannend.<br />

<strong>“Ik</strong> zou met Hingst op dinsdag een interview voor<br />

mijn programma Bureau van den Heuvel hebben,<br />

maar de avond ervoor werd hij geliquideerd”<br />

Hoe <strong>is</strong> uw re<strong>la</strong>tie met Holleeder?<br />

We zijn on speaking terms. De gesprekken<br />

die we met elkaar gevoerd hebben,<br />

gingen op een redelijke manier. Maar<br />

Willem Holleeder<br />

het <strong>is</strong> niet zo <strong>dat</strong> we een warme en<br />

innige band hebben.<br />

Er zijn in de rechtszaal geen dreigende<br />

blikken gew<strong>is</strong>seld?<br />

Nee, hij gaf me nog een hand <strong>toe</strong>n ik<br />

binnenkwam. Dus geen gebaren bij<br />

zijn keel of zoiets, haha.<br />

Tijdens zijn proces heeft Holleeder John<br />

Mieremet aangewezen als de werkelijke<br />

afperser van Endstra. Holleeder zou<br />

dus s<strong>la</strong>chtoffer zijn geweest. Wat <strong>vind</strong>t<br />

u van dit verhaal?<br />

Het <strong>is</strong> het enige voor de hand liggende<br />

verhaal <strong>dat</strong> Holleeder kon vertellen om<br />

een ander beeld te schetsen van zijn<br />

situatie. Ik <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> ook heel slim. Ik<br />

heb ook veel respect voor zijn<br />

advocaten, Stijn Franken en Chr<strong>is</strong>je<br />

Zuur, die de verdediging op een heel<br />

goede en waardige manier voerden.<br />

Beter dan Jan-Hein Kuijpers in<br />

eerste aanleg?<br />

Kuijpers heeft het op een heel andere<br />

manier gedaan. Zijn persoonlijkheid <strong>is</strong><br />

ook <strong>tot</strong>aal anders. Kuijpers <strong>is</strong> veel meer<br />

een straatvechter en heeft getracht in<br />

de media het beeld <strong>dat</strong> van zijn cliënt<br />

bestaat op alle mogelijke manieren<br />

onderuit te halen. Maar terugkijkend<br />

denk ik <strong>dat</strong> Franken en Zuur de<br />

verdediging op een meer zakelijke<br />

manier hebben gevoerd en zich meer<br />

hebben gefocust op het jurid<strong>is</strong>che<br />

gevecht in de rechtszaal.<br />

Fiat Justitia juli 2009 15

inTErviEW<br />

In het huidige liqui<strong>dat</strong>ieproces<br />

wordt enorm gesteggeld over de<br />

betrouwbaarheid van kroongetuige<br />

<strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S. Hoe betrouwbaar <strong>is</strong> hij?<br />

Ik <strong>vind</strong> het knap van de advocaten van<br />

de verdachten <strong>dat</strong> zij een beeld van La<br />

S. hebben weten te schetsen, waardoor<br />

inmiddels half Neder<strong>la</strong>nd denkt <strong>dat</strong> hij<br />

een onbetrouwbare en leugenachtige<br />

fantast <strong>is</strong>. De mensen die de<br />

verk<strong>la</strong>ringen van <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S. hebben<br />

gelezen weten <strong>dat</strong> hij heel dicht bij het<br />

vuur heeft gezeten. Hij heeft op een<br />

aantal cruciale punten <strong>la</strong>ten zien <strong>dat</strong> hij<br />

over daderwetenschap beschikt: <strong>dat</strong><br />

kun je niet wegpoetsen. Er zijn wat<br />

dingen die hij zich minder goed kan<br />

herinneren, zoals de liqui<strong>dat</strong>ie van<br />

Kees Houtman (de vastgoedondernemer<br />

met criminele connecties die op<br />

2 november 2005 geliquideerd werd,<br />

red.) Dit kan te maken hebben met<br />

externe factoren: de man was onder<br />

invloed van drugs en verkeerde in een<br />

zeer stressvolle situatie. Er wordt<br />

16 Fiat Justitia juli 2009<br />

geschoten. Kun jij je dan nog op de<br />

meter nauwkeurig herinneren op welke<br />

positie je hebt ge<strong>staan</strong>? Het <strong>is</strong> moeilijk<br />

om <strong>dat</strong> allemaal terug te halen en om<br />

dan als advocaat met een meetlint te<br />

gaan <strong>staan</strong> om alles <strong>tot</strong> op de<br />

centimeter terug te willen brengen,<br />

tja… Er <strong>is</strong> veel te zeggen over de<br />

moraliteit van La S. Een kroongetuige<br />

<strong>is</strong> natuurlijk niet het meest sympathieke<br />

opsporingsmiddel. Het hangt toch<br />

allemaal nauw samen met verraad en<br />

elkaar verlinken. Maar ik ben bij een<br />

aantal procesdagen aanwezig geweest<br />

en ik <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S. <strong>tot</strong> <strong>nu</strong> <strong>toe</strong><br />

<strong>kaarsrecht</strong> <strong>overeind</strong> <strong>is</strong> <strong>blijven</strong> <strong>staan</strong>!<br />

In uw Telegraaf-column van 28 juni<br />

jongstleden schrijft u <strong>dat</strong> het terecht <strong>is</strong><br />

<strong>dat</strong> de Hoge Raad korte metten heeft<br />

gemaakt met het p<strong>la</strong>n van justitie om<br />

de Hells Angels te verbieden. On<strong>la</strong>ngs<br />

heeft u echter het boek De Gevallen<br />

Engel uitgebracht waarin duidelijk<br />

naar voren komt <strong>dat</strong> de Hells Angels<br />

criminele activiteiten ondernemen.<br />

Waarom moet justitie naar uw mening<br />

geen poging meer ondernemen om<br />

deze ‘motorclub’ te verbieden?<br />

Je kunt je afvragen of het verbieden van<br />

een club als de Hells Angels veel zin<br />

heeft. Justitie moet het uiteindelijke<br />

doel voor ogen houden en <strong>dat</strong> doel<br />

bereikt ze niet door deze organ<strong>is</strong>atie<br />

louter als verboden te bestempelen.<br />

Denk je dan echt <strong>dat</strong> die mensen als<br />

een magere Hein tevoorschijn komen<br />

en gaan motorrijden? Op die manier<br />

verliest justitie helemaal het zicht op<br />

deze organ<strong>is</strong>atie. Daar ben ik geen<br />

voorstander van. Aan de andere kant<br />

zou het van de gekke zijn als justitie de<br />

handdoek in de ring gooit en zegt <strong>dat</strong><br />

de Hells Angels onaantastbaar zijn.<br />

Hoewel ik niet heel optim<strong>is</strong>t<strong>is</strong>ch ben<br />

over de mogelijkheid <strong>dat</strong> justitie nog<br />

iets tegen hen kan ondernemen, moet<br />

ze haar pogingen daar<strong>toe</strong> zeker niet<br />

staken.<br />

“Dat de meeste getuigen in deze zaak al dood zijn,<br />

speelde wel even door mijn hoofd.<br />

Maar het kan geen beletsel zijn om in <strong>dat</strong><br />

getuigenbankje p<strong>la</strong>ats te nemen”<br />

Tot slot. Kunnen we binnenkort nog een<br />

grote scoop van uw hand verwachten?<br />

Dan zal ik jullie als een van de eersten<br />

bellen, haha! Ik ben voortdurend bezig<br />

om zaken te onderzoeken en te<br />

achterhalen, maar het domste wat ik<br />

kan doen <strong>is</strong> een primeur van te voren<br />

aankondigen. Het feit <strong>dat</strong> het <strong>nu</strong><br />

ogenschijnlijk rustig in de onderwereld<br />

<strong>is</strong>, wil niet zeggen <strong>dat</strong> er niets aan de<br />

hand <strong>is</strong>. Achter de schermen speelt nog<br />

een hoop. Maar ik heb afgeleerd om te<br />

speculeren over bepaalde zaken, want<br />

<strong>dat</strong> kan behoorlijk gevaarlijk zijn.<br />

Personalia<br />

John van den heuvel (26 december<br />

1962) <strong>is</strong> een van neder<strong>la</strong>nds<br />

bekendste m<strong>is</strong>daadjournal<strong>is</strong>ten.<br />

voor<strong>dat</strong> hij in 1990 als journal<strong>is</strong>t aan<br />

de s<strong>la</strong>g ging, werkte hij bij de<br />

Amsterdamse politie. Tevens was hij<br />

twee jaar undercoveragent.<br />

van den heuvel heeft meerdere<br />

boeken geschreven, waaronder De<br />

jacht op Desi Bouterse en Tijdperk Willem<br />

Holleeder. in 2007 presenteer de hij het<br />

TroS- telev<strong>is</strong>ieprogramma Bureau<br />

van den heuvel. Tegenwoordig <strong>is</strong> hij te<br />

zien in rTL Boulevard en in het<br />

programma das je goed recht op SBS6.

Twee maanden stage bij NautaDutilh. Veel nieuwe gezichten en indrukken. Gelijk aan de s<strong>la</strong>g bij de sectie Corporate Litigation. Adrenaline en cafeïne houden mij de eerste dag op de been.<br />

Als studentstagiair draai je meteen vol mee. Je gaat mee naar zittingen en werkt aan adviezen. Elke zaak vergt een eigen aanpak.<br />

Op donderdagmiddag <strong>is</strong> het tijd voor de kantoorborrel. Op het jaarlijkse cabaret blijken collega’s ook over andere talenten te beschikken.<br />

Experience<br />

NautaDutilh.<br />

De tweede stagemaand bracht ik in New York door. Geen tijd voor jet<strong>la</strong>g! Bovendien bleek m’n wollen pak iets te warm voor de zomer van de East Coast.<br />

Al met al heb ik een fantast<strong>is</strong>che start gemaakt bij NautaDutilh. Wat zijn jouw p<strong>la</strong>nnen?<br />

Start jouw carrière bij NautaDutilh. Kijk voor alle<br />

stage- en loopbaanmogelijkheden op onze site<br />

www.werkenbijnautadutilh.nl

ArTiKEL<br />

heeft strafoplegging zin?<br />

Een criminolog<strong>is</strong>che analyse van de bedoelde en<br />

onbedoelde effecten van detentie<br />

In 2007 <strong>is</strong> in Neder<strong>la</strong>nd aan 53.499 volwassenen een gevangen<strong>is</strong>straf opgelegd. Hiermee <strong>is</strong> ons <strong>la</strong>nd<br />

vrijwel koploper in West-Europa waar het gaat om het opleggen van vrijheidsstraffen. Alleen het Verenigd<br />

Koninkrijk (148) en Spanje (141) hebben per 100.000 inwoners meer gedetineerden dan Neder<strong>la</strong>nd (128).<br />

Uit het Jaarbericht van de Dienst Justitiële Inrichtingen blijkt <strong>dat</strong> de kosten van deze detentie meer dan<br />

één miljard euro per jaar bedragen: een forse kostenpost. Een legitieme vraag <strong>is</strong> dan ook of met al die<br />

detentiemaatregelen wel de gewenste effecten worden bereikt. Om deze vraag te kunnen beantwoorden zal<br />

eerst bekeken moeten worden welke doeleinden gevangen<strong>is</strong>straf heeft.<br />

Auteurs: Patrick Slob, Anja Dirkzwager en Paul Nieuwbeerta<br />

Rechtvaardiging van<br />

gevangen<strong>is</strong>straf<br />

Dat Neder<strong>la</strong>nd internationaal gezien<br />

niet meer bij de minst straffende<br />

<strong>la</strong>nden gerekend kan worden, gaat<br />

samen met het feit <strong>dat</strong> het voorkomen<br />

van criminaliteit en recidive hoog op de<br />

politieke 1 en jurid<strong>is</strong>che agenda staat.<br />

Zo motiveren rechters hun vonn<strong>is</strong>sen<br />

regelmatig met het argument <strong>dat</strong><br />

recidive dient te worden teruggedrongen<br />

en de veiligheid van de<br />

samenleving voorop staat. Maar <strong>dat</strong> <strong>is</strong><br />

niet de enige doelstelling ter rechtvaardiging<br />

van de gevangen<strong>is</strong> straf.<br />

Traditioneel gezien zijn er zes te<br />

onderscheiden:<br />

– Incapacitatie: het beveiligen van de<br />

samenleving door het opsluiten van<br />

daders<br />

– Afschrikking: recidive voorkomen door<br />

daders af te schrikken<br />

– Resocial<strong>is</strong>atie: recidive voorkomen<br />

door daders te resocial<strong>is</strong>eren<br />

– Generale preventie: voorkomen <strong>dat</strong><br />

niet-daders criminaliteit gaan plegen<br />

– Normbevestiging: en hierdoor het<br />

voorkomen van negatief gedrag in de<br />

samenleving<br />

– Retributie: vergelding voor het leed<br />

van s<strong>la</strong>chtoffers (leed<strong>toe</strong>voeging)<br />

Bij beantwoording van de vraag in<br />

hoeverre straffen het gewenste effect<br />

18 Fiat Justitia juli 2009<br />

bereiken, richten we ons in dit artikel<br />

met name op de eerste drie doeleinden.<br />

Daarbij bekijken we of gevangen<strong>is</strong>straf<br />

nog andere effecten op daders en hun<br />

omgeving met zich mee brengt,<br />

bijvoorbeeld op het gebied van hun<br />

gezondheid en hun financiële situatie.<br />

Recidivecijfers<br />

Wanneer we cijfers van het Min<strong>is</strong>terie<br />

van Justitie2 bekijken, lijkt het erop <strong>dat</strong><br />

de huidige nadruk gericht op het<br />

voorkomen <strong>dat</strong> veroordeelden opnieuw<br />

in de fout gaan, weinig vruchten<br />

afwerpt. Bijna de helft van de gedetineer<br />

den wordt binnen één jaar na<br />

onts<strong>la</strong>g uit een penitentiaire inrichting<br />

opnieuw veroordeeld en een kwart van<br />

die groep recidiv<strong>is</strong>ten<br />

moet zelfs terug naar de<br />

gevangen<strong>is</strong> (zie figuur 1).<br />

Na een periode van zeven<br />

jaar heeft bijna driekwart<br />

van de ex-gedetineerden<br />

weer een veroordeling<br />

gekregen. Bij meer dan de<br />

helft van de personen gaat<br />

het om een vrijheids straf.<br />

Theorievorming omtrent<br />

gevangen<strong>is</strong>straf<br />

In de loop van de vorige eeuw zijn<br />

va<strong>nu</strong>it sociaalwetenschappelijke<br />

d<strong>is</strong>ciplines zoals sociologie, economie,<br />

criminologie en psychologie veel<br />

“Na een periode van zeven<br />

jaar heeft bijna driekwart van<br />

de ex-gedetineerden weer een<br />

veroordeling gekregen”<br />

theorieën ontwikkeld over de effecten<br />

van detentie. In de kern kan<br />

geconcludeerd worden <strong>dat</strong> de volgende<br />

factoren van invloed zijn op de vraag<br />

hoe de effecten van gevangen<strong>is</strong>straf op<br />

crimineel gedrag te verk<strong>la</strong>ren zijn:

– De informatie die (ex-)gedetineerden<br />

voorhanden hebben over bijvoorbeeld<br />

de ernst van detentie en de kans<br />

om gepakt te worden<br />

– De kenn<strong>is</strong> en vaardigheden van<br />

(ex-)gedetineerden<br />

– Het sociale netwerk van<br />

(ex-)gedetineerden<br />

– Waarden en normen van<br />

(ex-)gedetineerden ten aanzien van<br />

criminaliteit<br />

– De gelegenheid en mogelijkheden om<br />

criminaliteit te plegen<br />

– De reactie van de maatschappij (met<br />

name hun omgeving) op hun detentie<br />

Op bas<strong>is</strong> van boven<strong>staan</strong>de factoren<br />

valt echter weinig te zeggen over de<br />

vraag of strafoplegging zin heeft. Deze<br />

onwetend heid wordt in stand gehouden<br />

door het feit <strong>dat</strong> <strong>tot</strong> op heden<br />

nauwkeurige theorievorming op het<br />

gebied van onderzoek naar crimineel<br />

gedrag nog weinig systemat<strong>is</strong>ch <strong>is</strong><br />

ontwikkeld. Met name de paradox, <strong>dat</strong><br />

afhankelijk van de veronderstellingen<br />

die gemaakt worden en op bas<strong>is</strong> van de<br />

veronder stelde factoren, tegengestelde<br />

hypothesen kunnen worden geformuleerd,<br />

draagt hier in hoge mate aan bij.<br />

Ter illustratie: op grond van social<strong>is</strong>atie<br />

theorieën kan de veronder stelling<br />

worden aangenomen <strong>dat</strong> detentie de<br />

normen en waarden van de gedetineerden<br />

verandert. Maar op welke manier?<br />

Twee tegenstrijdige voorspellingen zijn<br />

mogelijk:<br />

1. Tijdens hun gevangen<strong>is</strong>straf nemen<br />

gedetineerden de conventionele<br />

normen en waarden van inrichtingswerkers<br />

over. De kans op recidive<br />

wordt kleiner.<br />

2. Tijdens hun gevangen<strong>is</strong>straf komen<br />

gedetineerden in contact met<br />

mede gedetineerden en nemen hun<br />

afwijkende normen en waarden over.<br />

De kans op recidive wordt groter.<br />

In de huidige criminolog<strong>is</strong>che theorievorming<br />

vallen dus weinig antwoorden<br />

te <strong>vind</strong>en op de vraag of strafoplegging<br />

de gewenste effecten bereikt. Mogelijk<br />

kunnen de resultaten van empir<strong>is</strong>ch<br />

onderzoek wel valide argumenten<br />

opleveren.<br />

Figuur 1<br />

Empir<strong>is</strong>ch onderzoek<br />

De hoge recidivecijfers die hierboven<br />

zijn genoemd, zeggen nog maar weinig<br />

over de effecten van detentie. Om daar<br />

meer over te kunnen zeggen moeten<br />

we weten hoeveel er gerecidiveerd zou<br />

zijn zónder die straf. Om de daadwerkelijke<br />

effecten te meten, moet de<br />

recidive van ex-gedetineerden<br />

vergeleken worden met die van andere<br />

personen. Hierbij valt te denken aan<br />

een groep gedetineerden, die een<br />

andere straf dan detentie kregen. Uit<br />

onderzoek met een dergelijke opzet<br />

van Wartna (2009) blijkt <strong>dat</strong> bij<br />

personen die <strong>tot</strong> een geldstraf<br />

veroordeeld zijn de kans op recidive<br />

binnen twee jaar op 23 % ligt, voor<br />

personen die een taakstraf kregen <strong>is</strong> dit<br />

26 % en van personen die <strong>tot</strong> een<br />

gevangen<strong>is</strong>straf zijn veroordeeld,<br />

wordt ongeveer 50 % binnen twee jaar<br />

opnieuw veroordeeld.<br />

Hieruit zou gemakkelijk de conclusie<br />

kunnen worden getrokken <strong>dat</strong> personen<br />

die een vrijheidsstraf opgelegd hebben<br />

gekregen, een grotere kans op recidive<br />

hebben. Maar dit <strong>is</strong> een onju<strong>is</strong>te<br />

aanname. Immers, een rechter <strong>la</strong>at zich<br />

bij zijn besl<strong>is</strong>sing leiden door de aard<br />

van het gepleegde delict, de aard van de<br />

verdachte en de inschatting of hij of zij<br />

opnieuw de fout in zal gaan. In een<br />

veelvoud van de gevallen wordt een<br />

vrijheidsstraf dus ju<strong>is</strong>t opgelegd aan<br />

verdachten met een verhoogde kans op<br />

recidive. Bij empir<strong>is</strong>ch onderzoek<br />

moeten dus ook de verschillen tussen<br />

de twee te onderzoeken groepen die al<br />

vóór de gevangen<strong>is</strong>straf be<strong>staan</strong>, een rol<br />

spelen.<br />

Onderzoeksstrategieën<br />

De meest vergaande strategie om<br />

rekening te houden met reeds be<strong>staan</strong>de<br />

verschillen tussen de te onderzoeken<br />

groepen <strong>is</strong> een gerandom<strong>is</strong>eerd<br />

experiment. Hierbij wordt gewerkt met<br />

de behandelgroep, die bestaat uit een<br />

willekeurige groep te veroordelen<br />

personen aan wie een gevangen<strong>is</strong>straf<br />

wordt opgelegd, en de controlegroep, die<br />

bestaat uit een andere wille keurige<br />

groep te veroordelen personen aan wie<br />

deze straf wordt onthouden. De vooraf<br />

be<strong>staan</strong>de verschillen kunnen<br />

zodoende gemiddeld genomen teniet<br />

worden gedaan, waardoor een<br />

passende indruk van de daadwerkelijke<br />

causale effecten van detentie kan<br />

worden verkregen. Dit brengt echter<br />

zowel eth<strong>is</strong>che als prakt<strong>is</strong>che bezwaren<br />

met zich mee. Het onthouden of zelfs<br />

verlichten van (gevangen<strong>is</strong>)straffen<br />

omwille van het experiment wordt door<br />

de rechterlijk macht vee<strong>la</strong>l als zeer<br />

onwenselijk ervaren. Het <strong>toe</strong>passen van<br />

dergelijke experimenten gebeurt in ons<br />

<strong>la</strong>nd dan ook vrijwel niet.<br />

Een minder vergaande – en dus meer<br />

haalbare – onderzoeksopzet om de<br />

effecten van detentie te onderzoeken <strong>is</strong><br />

die van het quasi-experimenteel design.<br />

Hierbij wordt pas achteraf zo goed<br />

mogelijk de be<strong>staan</strong>de verschillen<br />

tussen de groepen personen in<br />

ogenschouw genomen. Daarbij <strong>vind</strong>t<br />

minimaal een zogeheten voor- en<br />

Fiat Justitia juli 2009 19

ArTiKEL<br />

nameting p<strong>la</strong>ats. Dat wil in het geval<br />

van onderzoek naar recidive bijvoorbeeld<br />

zeggen <strong>dat</strong> het crimineel gedrag<br />

zowel voor als na detentie wordt<br />

gemeten.<br />

De effecten van incapacitatie<br />

Het <strong>is</strong> al <strong>la</strong>nge tijd bekend <strong>dat</strong> een<br />

re<strong>la</strong>tief groot deel van de criminaliteit<br />

veroorzaakt wordt door een re<strong>la</strong>tief<br />

klein deel van de daders. Dat zou<br />

kunnen betekenen <strong>dat</strong> het opsluiten<br />

van deze groep de criminaliteit<br />

terugdringt. Internationaal <strong>is</strong> er in de<br />

jaren tachtig en negentig van de vorige<br />

eeuw al veel onderzoek gedaan naar de<br />

incapacitatie-effecten van detentie.<br />

Recentelijk <strong>is</strong> er ook va<strong>nu</strong>it Neder<strong>la</strong>nd<br />

meer aandacht gekomen voor dit soort<br />

onderzoek. Daarbij <strong>is</strong> ruwweg gezegd<br />

gebruik gemaakt van drie soorten<br />

methoden: macrostudies, microstudies<br />

en simu<strong>la</strong>tiestudies.<br />

Macrostudies<br />

Bij onderzoek op macroniveau naar het<br />

incapacitatie-effect bekijkt men het<br />

verband tussen aantallen gedetineerden<br />

en criminaliteitscijfers in een<br />

bepaald gebied, bijvoorbeeld een <strong>la</strong>nd.<br />

Uit een recent overzicht van dergelijke<br />

incapacitatiestudies uit met name de<br />

Verenigde Staten blijkt <strong>dat</strong> een<br />

<strong>toe</strong>name van 1 % van de gevangen<strong>is</strong>popu<strong>la</strong>tie<br />

samenhangt met een daling<br />

van naar schatting 0 <strong>tot</strong> 2,2 % van het<br />

criminaliteitsniveau (Stemen, 2007).<br />

20 Fiat Justitia juli 2009<br />

Microstudies<br />

Om inzicht te krijgen in het effect van<br />

incapacitatie kan men ook onderzoek<br />

doen op microniveau. Hierbij staat het<br />

individu centraal: hoe vaak zou een<br />

bepaalde groep gedetineerden<br />

gerecidiveerd hebben als zij niet in de<br />

gevangen<strong>is</strong> zouden zitten? Dit <strong>is</strong> echter<br />

verre van eenvoudig en er zitten enkele<br />

haken en ogen aan deze vorm van<br />

onderzoek. Wanneer men bijvoorbeeld<br />

uitgaat van de denkbeeldige situatie <strong>dat</strong><br />

de gedetineerden op dezelfde voet<br />

verder zouden gaan met het plegen van<br />

criminaliteit als wanneer zij op vrije<br />

voeten zouden zijn, leidt dit <strong>tot</strong><br />

over schatting. Onderzoek wijst<br />

namelijk uit <strong>dat</strong> gedetineerden<br />

vooraf gaand aan hun veroordeling die<br />

uiteindelijk <strong>tot</strong> detentie leidt vaker in<br />

contact komen met justitie.<br />

Een andere opzet van onderzoek <strong>is</strong> die<br />

van Sweeten en Apel (2007) in de<br />

Verenigde Staten. Zij hanteerden de<br />

delictsfrequentie van een vergelijkbare<br />

groep veroordeelden om te schatten<br />

hoeveel criminaliteit de groep onderzochte<br />

gedetineerden zouden hebben<br />

gepleegd als zij niet achter de tralies<br />

hadden gezeten. De uitkomsten waren<br />

<strong>dat</strong> door incapacitatie jaarlijks tussen<br />

de 6,2 en 14,1 delicten voorkomen<br />

worden bij veroordeelden van 16 en<br />

17 jaar oud en 4,9 <strong>tot</strong> 8,4 delicten bij<br />

veroordeelden van 18 en 19 jaar oud.<br />

Simu<strong>la</strong>tiestudies<br />

Het doen van zogeheten simu<strong>la</strong>ties <strong>is</strong><br />

de <strong>la</strong>atste methode om het<br />

incapacitatie-effect van detentie te<br />

meten. Er wordt uitgegaan van een<br />

be<strong>staan</strong>de situatie. Door het variëren<br />

van bepaalde factoren probeert men de<br />

invloed op de uitgangssituatie te<br />

berekenen. In Neder<strong>la</strong>nd <strong>is</strong> dergelijk<br />

onderzoek gedaan door Blok<strong>la</strong>nd en<br />

Nieuwbeerta (2007). Als uitgangssituatie<br />

namen zij de gevangen<strong>is</strong>popu<strong>la</strong>tie<br />

in 1977. De veronderstelling<br />

was <strong>dat</strong> minstens 50 jaar na 1977 elk<br />

opeenvolgend jaar er een gelijke groep<br />

daders – qua aantal en type begaan<br />

delict – zou bijkomen. Alle overige<br />

omstandigheden bleven gelijk, behalve<br />

het te hanteren beleid waarmee de<br />

delinquenten werden aangepakt.<br />

Vervolgens voerden zij vier scenario’s<br />

uit waarbij standaard bij elke derde<br />

veroordeling een gevangen<strong>is</strong>straf van<br />

respectievelijk 2, 5, 10 of 20 jaar werd<br />

opgelegd. Deze hypothet<strong>is</strong>che situatie<br />

had als uitkomst <strong>dat</strong> naarmate de<br />

gefixeerde straffen oplopen van 2 jaar<br />

<strong>tot</strong> 20 jaar de criminaliteit uiteindelijk<br />

daalt <strong>tot</strong> 25 %. Dit blijkt echter<br />

uiter aard wel een enorme groei van de<br />

gevangen<strong>is</strong>popu<strong>la</strong>tie met zich mee te<br />

brengen: de popu<strong>la</strong>tie van gedetineerden<br />

<strong>is</strong> 45 keer zo groot bij het strengst<br />

te hanteren detentiebeleid. Er dient<br />

opgemerkt te worden <strong>dat</strong> uit aan-<br />

“Het effect van korte<br />

vrijheidsstraffen bleek<br />

eerder negatief te<br />

zijn dan <strong>dat</strong> er een<br />

preventieve werking<br />

va<strong>nu</strong>it ging”<br />

vullende analyse van het onder zoeksduo<br />

<strong>is</strong> gebleken <strong>dat</strong> een grote groep<br />

personen bij dergelijk selectief<br />

gevangen<strong>is</strong>beleid geruime tijd achter<br />

de tralies zouden zitten, terwijl zij<br />

feitelijk toch geen criminaliteit meer<br />

zouden plegen. Dit zijn de zogeheten<br />

‘vals positieven’.<br />

De preventieve effecten van<br />

detentie<br />

Eerder zagen we al <strong>dat</strong> rechters hun<br />

vonn<strong>is</strong>sen regelmatig motiveren met<br />

het argument <strong>dat</strong> recidive dient te<br />

worden teruggedrongen. Maar wordt<br />

<strong>dat</strong> gewenste effect ook daadwerkelijk<br />

bereikt? Worden veroordeelden na hun<br />

vrij<strong>la</strong>ting geremd in hun criminele<br />

activiteiten of wakkert een gevangen<strong>is</strong>straf<br />

ju<strong>is</strong>t hun criminele carrière aan?<br />

Tot op heden zijn er wereldwijd slechts<br />

zes voorbeelden bekend van<br />

gerandomi seerde experimenten,<br />

waarbij detentie aan een bepaalde

groep veroordeelden willekeurig werd<br />

opgelegd (de behandelgroep) en geen<br />

of een andere straf aan een andere<br />

groep veroordeelden (de controlegroep)<br />

3 . De uitkomsten van deze<br />

studies zijn vrij uiteenlopend. In drie<br />

studies ondervond men geen verschil<br />

in recidive tussen beide groepen<br />

delinquenten. Bij de overige<br />

drie studies concludeerde men een<br />

negatief effect van detentie op recidive:<br />

personen die <strong>tot</strong> een gevangen<strong>is</strong>straf<br />

waren veroordeeld gingen vaker<br />

opnieuw in de fout dan personen die<br />

<strong>tot</strong> een taakstraf of voorwaardelijke<br />

gevangen<strong>is</strong>straf waren veroordeeld.<br />

Een experimentele studie die specifiek<br />

het vermelden waard <strong>is</strong>, <strong>is</strong> die van de<br />

Neder<strong>la</strong>ndse Van der Werff (1979). Zij<br />

maakte gebruik van de ideale onderzoeks<br />

situatie waarbij naar aanleiding<br />

van het huwelijk van de <strong>toe</strong>nmalige<br />

prinses Beatrix aan veroordeelden die<br />

berecht waren in de periode van<br />

28 februari <strong>tot</strong> en met 10 maart 1966<br />

geheel of gedeeltelijk gratie werd<br />

verleend. Van der Werf vergeleek een<br />

groep personen van wie hun<br />

gevangen<strong>is</strong>straf van maximaal veertien<br />

dagen volledig was kwijtgescholden<br />

met een vergelijkbare groep die in 1965<br />

en 1966 <strong>tot</strong> een zelfde straf waren<br />

veroordeeld en deze straf wèl hadden<br />

ondergaan. Het effect van dergelijke<br />

korte vrijheidsstraffen bleek eerder<br />

negatief te zijn dan <strong>dat</strong> er een preventieve<br />

werking va<strong>nu</strong>it ging. Zo<br />

recidiveerden veroordeelde geweldsdelinquenten<br />

zelfs vaker dan personen<br />

van wie hun straf gegratieerd was.<br />

Van quasi-experimentele studies zijn<br />

slechts twee voorbeelden van<br />

Neder<strong>la</strong>nds onderzoek te noemen.<br />

Allereerst <strong>is</strong> er de studie van<br />

Nieuwbeerta, Nagin en Blok<strong>la</strong>nd<br />

(2007). Zij maakten gebruik van de<br />

<strong>dat</strong>aset van de Criminele Carrière en<br />

Levensloop Studie waarin gegevens<br />

<strong>staan</strong> over officieel gereg<strong>is</strong>treerde<br />

criminaliteit van personen die in 1977<br />

met justitie in aanraking zijn geweest.<br />

Uit het onderzoek kwam naar voren <strong>dat</strong><br />

de eerste keer detentie een significant<br />

criminogeen effect heeft: personen die<br />

<strong>tot</strong> gevangen<strong>is</strong>straf werden veroordeeld<br />

hebben tweemaal zo veel nieuwe<br />

veroordelingen achter hun naam <strong>staan</strong><br />

dan personen die een andere straf<br />

opgelegd kregen.<br />

De tweede studie <strong>is</strong> van Wermink en<br />

haar collega’s (2007), die concludeerden<br />

<strong>dat</strong> personen die in 1997 een<br />

gevangen<strong>is</strong>straf opgelegd kregen vaker<br />

recidiveerden dan personen die <strong>tot</strong> een<br />

werkstraf veroordeeld werden. Een<br />

eerste keer achter de tralies vergroot de<br />

kans op recidive in de vijf jaren na<br />

detentie met maar liefst 50 %.<br />

Naar aanleiding van het be<strong>staan</strong>de<br />

onderzoek zou voorzichtig<br />

geconcludeerd kunnen worden <strong>dat</strong><br />

detentie een criminogeen effect heeft<br />

op nieuw crimineel gedrag.<br />

Andere beoogde effecten van<br />

detentie: resocial<strong>is</strong>atie<br />

Naast het terugdringen van criminaliteit<br />

en het voorkomen van recidive<br />

vormt resocial<strong>is</strong>atie ook één van de<br />

doeleinden van detentie. Tot op heden<br />

<strong>is</strong> het echter moeilijk om steekhoudende<br />

uitspraken te doen over de mate<br />

waarin gevangen<strong>is</strong>straf gevolgen heeft<br />

voor bijvoorbeeld de psych<strong>is</strong>che en<br />

lichamelijk gezondheid of de sociaaleconom<strong>is</strong>che<br />

situatie van (ex-)<br />

gedetineerden. De reden hiervoor ligt<br />

in het feit <strong>dat</strong> de veertien bekende<br />

Neder<strong>la</strong>ndse studies op dit gebied<br />

vrijwel alle een gebrekkige methodolog<strong>is</strong>che<br />

opzet hadden. Uiteraard valt<br />

er wel <strong>nu</strong>ttige informatie uit te halen,<br />

zoals bijvoorbeeld de conclusie van het<br />

onderzoek <strong>dat</strong> Janssen in 1999 deed:<br />

“Het uitzitten van een korte vrijheidsstraf<br />

heeft het merendeel van de<br />

respondenten geen goed gedaan.<br />

Hoewel er bij enkelen na de vrij<strong>la</strong>ting<br />

sprake was van enige verbetering in<br />

hun levensomstandig heden, zijn de<br />

meesten er op achteruit gegaan en<br />

verder afgegleden naar de rand van de<br />

maatschappij.” Op grond hiervan zijn<br />

er dus aanwijzingen te <strong>vind</strong>en die er op<br />

wijzen <strong>dat</strong> detentie persoonlijke schade<br />

aanricht.<br />

Conclusie<br />

Over de preventieve gevolgen van<br />

detentie be<strong>staan</strong> uiteenlopende en<br />

tegenstrijdige conclusies. Waar het<br />

gaat om de gevolgen van gevangen<strong>is</strong>straf<br />

voor (ex-)gedetineerden en hun<br />

sociale omgeving zijn simpelweg te<br />

weinig criminolog<strong>is</strong>che studies met<br />

een adequate onderzoeksopzet verricht<br />

om daarover een goed oordeel te<br />

kunnen vellen. Wel zijn er aanwijzingen<br />

waaruit eerder de negatieve<br />

gevolgen van detentie naar voren<br />

komen dan de beoogde positieve<br />

effecten. Daarmee <strong>is</strong> niet gezegd <strong>dat</strong><br />

rechters terug houdender moeten zijn<br />

met het opleggen van vrijheidsstraffen.<br />

Zoals eerder al <strong>is</strong> aangegeven behelst<br />

het strafrecht meer doeleinden dan<br />

louter het voorkomen van recidive.<br />

Desalniettemin <strong>is</strong> het zorgelijk te<br />

noemen <strong>dat</strong> er binnen de huidige<br />

strafrechtcultuur te weinig bekend <strong>is</strong><br />

over de gevolgen van gevangen<strong>is</strong>straf.<br />

Log<strong>is</strong>ch gevolg zou moeten zijn <strong>dat</strong><br />

sociale wetenschappers dit onderwerp<br />

oppakken en aan de hand van meer en<br />

beter onderzoek gaan bekijken wat de<br />

bedoelde en onbedoelde effecten van de<br />

huidige vormen van gevangen<strong>is</strong>straf<br />

zijn. Hierbij zal gezocht moeten worden<br />

naar mogelijkheden om binnen het<br />

strafrechtelijk kader experimenten uit te<br />

voeren. De kenn<strong>is</strong> die daaruit voort kan<br />

vloeien <strong>is</strong> immers voor zowel de<br />

wetenschap als de rechtspraktijk van<br />

zeer groot be<strong>la</strong>ng.<br />

Dit artikel <strong>is</strong> mede gebaseerd op Rechtstreeks,<br />

2009, <strong>nu</strong>mmer 1, Na detentie: de gevolgen<br />

van rechtspraak<br />

1 Zie bijvoorbeeld het lopende veiligheids program ma<br />

‘Naar een veiliger samen leving’ (Min<strong>is</strong>terie van<br />

Justitie en Min<strong>is</strong>terie van Binnen<strong>la</strong>ndse Zaken en<br />

Koninkrijksre<strong>la</strong>ties, oktober 2002)<br />

2 DJI, 2006, p. 53 en Wartna & Tollenaar, 2006,<br />

p. 5<br />

3 Zie voor overzichten van deze studies: Villettaz e.a.<br />

2006 en Nagin e.a. 2008<br />

Fiat Justitia juli 2009 21

VRAAGT ZICH AF<br />

Simmons & Simmons<br />

t.a.v. mevrouw mr. F. de Jong<br />

Recruiter Legal Talent<br />

Postbus 190<br />

3000 AD Rotterdam<br />

Betreft: vacature advocaat-stagiair (m/v)<br />

Geachte mevrouw De Jong,<br />

Ik ben een afgestudeerde rechtenstudent met een uitgesproken ambitie om bij een<br />

gerenommeerd advocatenkantoor aan de s<strong>la</strong>g te gaan.<br />

Bij mijn oriëntatie op de markt viel mij op <strong>dat</strong> Simmons & Simmons een kantoor <strong>is</strong> met een<br />

rijke Neder<strong>la</strong>ndse traditie. Tegelijkertijd <strong>is</strong> het als onderdeel van een wereldwijd netwerk<br />

zeer internationaal georiënteerd. Deze combinatie spreekt mij bijzonder aan.<br />

Ook het feit <strong>dat</strong> Simmons & Simmons advocaat-stagiairs uitgebreide begeleiding biedt en<br />

opleidt <strong>tot</strong> zelfstandige, ondernemende advocaten die voor hun eigen business kunnen<br />

zorgen, maakt het voor mij extra aantrekkelijk om mijn kansen bij uw kantoor te beproeven.<br />

In de hoop <strong>dat</strong> bijgesloten cijferlijst en cv aanleiding geven <strong>tot</strong> een gesprek waarin ik mijn<br />

motivatie verder kan <strong>toe</strong>lichten, verblijf ik, onderteken ik, en knip ik uit...<br />

Hoogachtend,<br />

OF JIJ ‘M TERUG STUURT.<br />

<br />

ADVOCATEN NOTARISSEN FISCALISTEN

Ex-coffeeshophouder<br />

“don’t fuck with my shop!”<br />

Op een zonnige namiddag in mei <strong>is</strong> het wachten op een man die ooit een coffeeshop had. Inmiddels <strong>is</strong> hij<br />

uit die wereld gestapt en <strong>is</strong> hij bereid om zijn ervaringen te delen met Fiat Justitia, op voorwaarde <strong>dat</strong> hij<br />

anoniem blijft. Na een klein kwartiertje wachten, komt hij aanrijden op zijn fiets. Onder het genot van een<br />

paar flessen wijn en meerdere kaasp<strong>la</strong>teaus vertelt hij zijn verhaal, onder meer over een ‘knakker’ die twee<br />

p<strong>la</strong>kken spacecake had gegeten: “Wees gewaarschuwd, het gaat nog veel erger worden. Je gaat denken <strong>dat</strong><br />

je dood gaat. Maar geloof me: morgen kun je er om <strong>la</strong>chen. Houd <strong>dat</strong> in je hoofd!”<br />

Tekst: Suzanne van Kooij en Julia Leeman<br />

Wat <strong>is</strong> uw achtergrond?<br />

Ik heb eerst mijn mbo-opleiding<br />

afgemaakt. Daarna ben ik het horecaavontuur<br />

ingedoken, maar daar ben ik<br />

na een tijdje mee gestopt. Een paar jaar<br />

<strong>la</strong>ter kwam ik <strong>toe</strong>vallig in aanraking<br />

met deze handel.<br />

Hoe kwam het contact met ‘deze<br />

handel’ <strong>tot</strong> stand?<br />

Het begon allemaal met kweken. Op<br />

een gegeven moment was mijn geld op<br />

en moest ik iets bedenken om aan de<br />

kost te komen. Nou ja, je hoort wel<br />

eens wat op verjaardagen en feestjes.<br />

Vervolgens dacht ik: “Hé, m<strong>is</strong>schien<br />

kan ik <strong>dat</strong> ook wel!” Ik probeerde het<br />

een en ander uit en <strong>toe</strong>n bleek <strong>dat</strong> het<br />

allemaal niet zo moeilijk was. Ik ging<br />

er over lezen, volgde een opleiding aan<br />

de Land- en Tuinbouwschool en voor je<br />

het weet heb je de kneepjes van het vak<br />

onder de knie.<br />

Op een bepaald moment groeide<br />

u uit van wietkweker <strong>tot</strong> een echte<br />

ondernemer. Hoe <strong>is</strong> <strong>dat</strong> verlopen?<br />

“Alles moet er<br />

anders uitzien voor<br />

de buitenwacht:<br />

zeven dagen in de week,<br />

365 dagen per jaar”<br />

inTErviEW<br />

Ja, <strong>dat</strong> <strong>is</strong> wel een leuk verhaal! Het was<br />

1995 en ik gaf niets meer aan bij de<br />

Be<strong>la</strong>stingdienst. Na een tijdje stuurden<br />

zij mij een boze brief met de vraag waar<br />

mijn aangiftes bleven. Ik vertelde ze <strong>dat</strong><br />

ik niet precies w<strong>is</strong>t hoe ik <strong>dat</strong> moest<br />

doen, om<strong>dat</strong> ik tegenwoordig in een<br />

‘andere tak van sport’ zat. “Wat doet u<br />

dan meneer?”, vroeg de Be<strong>la</strong>stingdienst.<br />

“Tja, ik kweek wiet.”<br />

Dat heeft u gewoon zo aangegeven?<br />

Inderdaad, en <strong>dat</strong> bleken ze nog<br />

interessant te <strong>vind</strong>en ook. Ze vroegen<br />

aan mij of ze <strong>dat</strong><br />

mochten zien. Ik heb<br />

ze vervolgens<br />

uitgenodigd om te<br />

komen kijken bij mij<br />

thu<strong>is</strong>, waar ik niet al<br />

te grootschalig aan<br />

het kweken was.<br />

Vanaf <strong>dat</strong> moment<br />

heeft de Be<strong>la</strong>stingdienst<br />

me ongeveer<br />

tien weken gevolgd.<br />

Ze hebben alles<br />

gemeten en gewogen en uiteindelijk<br />

mijn aangiftes goedgekeurd.<br />

En <strong>toe</strong>n?<br />

Een aantal jaren <strong>la</strong>ter – <strong>dat</strong> was in 1999<br />

– deed iemand haar zaak weg. Dat was<br />

net in de periode <strong>dat</strong> de gemeente<br />

besloten had om een scheiding tussen<br />

alcohol en drugs te maken: horecaondernemers<br />

moesten óf drugs óf<br />

alcohol verkopen. In <strong>dat</strong> natte café (een<br />

Fiat Justitia juli 2009 23

inTErviEW<br />

horecabedrijf <strong>dat</strong> onder de Drank- en<br />

Horecawet valt, red.) van die <strong>toe</strong>nmalige<br />

eigenaresse kwamen veel<br />

mensen over de vloer om te blowen. En<br />

<strong>dat</strong> mocht niet. Daarom <strong>is</strong> <strong>dat</strong> café<br />

door de gemeente als gebruikerspunt<br />

aangemerkt. Die eigenaresse had geen<br />

zin om te kiezen en wilde eigenlijk<br />

helemaal niet meer werken. Ik heb<br />

<strong>toe</strong>n aangeboden om het voor haar te<br />

doen: “Dan word jij gewoon<br />

vergunning houdster en ga ik voor jou<br />

het beleid bepalen.” Nou, <strong>dat</strong> was<br />

goed. Maar <strong>dat</strong> betekende <strong>dat</strong> iedereen<br />

die daar al jaren biertjes kwam drinken<br />

ineens voor een zaak met een gesloten<br />

tap stond. De keuze om het op drugs te<br />

gooien werd me niet in dank<br />

afgenomen en ik ben in de jaren daarna<br />

echt met de nek aangekeken.<br />

Hoe verliepen de eerste maanden als<br />

coffeeshophouder?<br />

Heel erg moeizaam, om<strong>dat</strong> we<br />

helemaal geen k<strong>la</strong>nten hadden. Er<br />

werden wel drugs gebruikt, maar<br />

om<strong>dat</strong> de vorige eigenaar geen<br />

hu<strong>is</strong>dealer was, w<strong>is</strong>ten maar weinig<br />

mensen <strong>dat</strong> dit ook een plek was waar<br />

je drugs kon kopen. Aan het einde van<br />

de dag hadden we soms maar een<br />

tientje opgehaald: allemaal thee en<br />

koffie.<br />

De inkoop van softdrugs <strong>is</strong> illegaal,<br />

maar het mag wel worden verkocht.<br />

Dat <strong>is</strong> best krom eigenlijk…<br />

Nou, het <strong>is</strong> nog gekker: de inkoop <strong>is</strong><br />

hartstikke strafbaar, om<strong>dat</strong> het met<br />

meerdere mensen gebeurt. Je wordt<br />

dan gezien als een criminele<br />

organ<strong>is</strong>atie en daarmee kom je in de<br />

Wet BOB (Wet bijzondere opsporingsbevoegdheden,<br />

red.). Waarom ze <strong>dat</strong><br />

doen, weet ik niet, maar ik <strong>vind</strong> het zelf<br />

niet zo verstandig. Eigenlijk mag je in<br />

Neder<strong>la</strong>nd niets. Je mag softdrugs<br />

alleen gebruiken, maar niet in bezit<br />

hebben. Die vijf gram maximaal <strong>is</strong><br />

24 Fiat Justitia juli 2009<br />

gedoogd, maar volgens de wet mag <strong>dat</strong><br />

eigenlijk niet. Daar gaat het al een<br />

beetje m<strong>is</strong>. Daarbij <strong>is</strong> het ook nog eens<br />

zo <strong>dat</strong> gebruikers wel vijf gram in<br />

één zakje bij zich mogen hebben, maar<br />

personen met twee zakjes van samen<br />

vijf gram op straat al kunnen worden<br />

aangemerkt als dealer.<br />

Was u in het begin op de hoogte van al<br />

die regelgeving?<br />

Onder leiding van Dries van Agt en<br />

onze eigen Hirsch Ballin zijn de<br />

coffeeshops bedacht, om zo de<br />

scheiding tussen soft- en harddrugs te<br />

maken. Die regels zijn opgeschreven<br />

en <strong>dat</strong> boekje kreeg ik op een gegeven<br />

moment in handen: ‘Gedoogbeleid in<br />

Neder<strong>la</strong>nd’ heette het. Daarin stonden<br />

de richtlijnen omtrent coffeeshops. Ik<br />

“Aan het einde van de dag hadden we soms maar een<br />

tientje opgehaald: allemaal thee en koffie”<br />

heb <strong>dat</strong> boekje uit mijn hoofd geleerd<br />

en aan de hand daarvan heb ik mijn<br />

nieuw te openen zaak ingericht.<br />

Gelukkig zat ik uit de buurt van<br />

scholen, want daar heb je weinig<br />

invloed op. Maar verder heb ik zaken<br />

als beveiliging en gezichtsherkenning<br />

meteen ingevoerd. Als een van de<br />

eersten had mijn zaak ook een<br />

identificatieplicht voor k<strong>la</strong>nten.<br />

Hoe zorgde u voor voldoende voorraad?<br />

In de eerste maanden had ik nog<br />

genoeg aan mijn eigen wietkweek,<br />

maar de kwaliteit was dermate goed<br />

<strong>dat</strong> de zaak beter begon te lopen. Ik<br />

moest dus op zoek naar extra<br />

leveranciers. Ik vond wat betrouwbare<br />

mensen die niet rommelen met hun<br />

p<strong>la</strong>ntjes en echt eer hebben in hun<br />

werk. Niet van die mensen die zo snel<br />

mogelijk geld willen verdienen, stroom<br />

jatten en slechte instal<strong>la</strong>ties bouwen.<br />

Vaak <strong>la</strong>ten zulke figuren hun p<strong>la</strong>ntjes<br />

ook veel te kort drogen, wat ten koste<br />

gaat van de kwaliteit. Met die<br />

betrouwbare mensen bouw je een<br />

re<strong>la</strong>tie op en die <strong>blijven</strong> dan bij jou. Het<br />

<strong>is</strong> voor hen prettig om één shop te<br />

hebben, want aan hoe meer zaken ze<br />

leveren, hoe groter <strong>is</strong> de kans <strong>dat</strong> hun<br />

handel uitkomt. Dat <strong>is</strong> namelijk het<br />

grootste gevaar: pratende mensen.<br />

Coffeeshops mogen 500 gram soft drugs<br />

op voorraad hebben. Had u wat <strong>dat</strong><br />

betreft veel te maken met controles?<br />

Ja regelmatig, maar <strong>dat</strong> ging eigenlijk<br />

altijd goed. Althans, op het <strong>la</strong>atste<br />

moment <strong>is</strong> het wel een keer m<strong>is</strong>gegaan.<br />

Ik had <strong>toe</strong>n zoveel k<strong>la</strong>nten <strong>dat</strong> het<br />

onvermijdelijk was <strong>dat</strong> ik een keer te<br />

veel voorraad zou hebben. Het was<br />

gelukkig niet veel, maar voldoende om<br />

de zaak korte tijd te moeten sluiten.<br />

Dat kostte me k<strong>la</strong>uwen met geld,<br />

om<strong>dat</strong> het personeel gewoon doorbetaald<br />

moest worden.<br />

In de beeldvorming worden<br />

coffeeshops vaak in verband gebracht<br />

met het zwarte circuit.<br />

Alles <strong>is</strong> wit! Op het moment <strong>dat</strong> jij aan<br />

mij wiet geeft en ik in ruil daarvoor<br />

geld betaal, <strong>is</strong> het allemaal nog wit.<br />

Maar als jij vervolgens de deur uitloopt<br />

en tegen niemand iets zegt, ben jij<br />

zwart bezig. Ik niet, want ik zet alles<br />

netjes in mijn boeken: hoeveel ik heb<br />

gekocht en hoeveel ik daarvoor heb<br />

betaald. Ik zet je naam er niet bij, want<br />

die ken ik niet. Coffeeshops doen over<br />

het algemeen dus niets zwart, alleen de<br />

leveranciers gaan er met het zwarte<br />

geld vandoor.

Heeft u er goed mee verdiend?<br />

Moet je lu<strong>is</strong>teren, je gaat er de<br />

gevangen<strong>is</strong> voor in. En <strong>dat</strong> doe je niet<br />

voor een sa<strong>la</strong>r<strong>is</strong> van 2000 euro in de<br />

maand. Dus het verdient natuurlijk wel<br />

geld. Daar staat tegenover <strong>dat</strong> ik van<br />

’s ochtends vroeg <strong>tot</strong> ’s avonds <strong>la</strong>at<br />

bezig was om al mijn werk te<br />

verbloemen. Alles moet er anders<br />

uitzien voor de buitenwacht: zeven<br />

dagen in de week, 365 dagen per jaar.<br />

Een foutje en bromsnor staat op de<br />

s<strong>toe</strong>p en tikt je op de schouder…<br />

Heeft u veel met criminaliteit te<br />

maken gehad?<br />

Er kwamen weleens idioten die me<br />

wilden afpersen of die drugs wilden<br />

leveren. Joegos<strong>la</strong>ven waren <strong>dat</strong>. Met<br />

zulke mensen doe ik gewoon geen<br />

zaken. Dan zei ik: “Kom dinsdag maar<br />

terug, dan zijn mijn Turkse beschermers<br />

hier.” Nou, die gasten heb ik nooit<br />

meer gezien natuurlijk. Heftige<br />

criminaliteit ben ik niet tegengekomen.<br />

De echt zware jongens komen namelijk<br />

niet in zo’n shop. Een shop <strong>is</strong> voornamelijk<br />

bestemd voor het afhalen van<br />

drugs en er wordt nauwelijks gechilled.<br />

Die gasten komen dus niet even gezellig<br />

zitten. De identificatie plicht heeft daar<br />

ook aan meegewerkt.<br />

Wat voor soort publiek trok u dan zoal<br />

aan?<br />

Ik heb van alles binnen gehad: van<br />

dominees <strong>tot</strong> dokters en van advocaten<br />

<strong>tot</strong> studenten. Dat <strong>is</strong> wel een leuk<br />

verhaal trouwens. Op een gegeven<br />

moment kreeg ik een brief van een<br />

boze moeder die schreef <strong>dat</strong> haar<br />

minderjarige zoon bij mij spullen<br />

kocht. Ik antwoordde <strong>dat</strong> dit<br />

onmogelijk was, om<strong>dat</strong> hij nog geen<br />

achttien jaar was. Ze stuurde een foto<br />

op en die heb ik <strong>toe</strong>n overal in de shop<br />

opgehangen, zo<strong>dat</strong> het personeel hem<br />

zou herkennen. De eerstvolgende keer<br />

<strong>dat</strong> hij binnenliep, greep ik hem<br />

meteen bij zijn k<strong>la</strong>dden en heb zijn<br />

valse ID afgepakt. Ik heb hem bij de<br />

politie aangegeven. De shop was mijn<br />

eten, dus daar wilde ik geen r<strong>is</strong>ico mee<br />

lopen. Toen <strong>is</strong> die jongen op school<br />

gearresteerd, in de k<strong>la</strong>s. Tja, don’t fuck<br />

with my shop! Ik was meteen af van al<br />

die kids die van school naar mijn shop<br />

kwamen.<br />

Wat <strong>vind</strong>t u van de regelgeving met<br />

betrekking <strong>tot</strong> coffeeshops in de buurt<br />

van scholen?<br />

Als je coffeeshops voor de opgroeiende<br />

jeugd verstopt, krijgt het iets myth<strong>is</strong>ch.<br />

Het wordt iets wat ze graag willen<br />

ontdekken. Als je coffeeshops in een<br />

winkelstraat zet, dan groeien ze er mee<br />

op en zijn ze wellicht minder<br />

geïnteresseerd. Het hangt natuurlijk<br />

ook van de ouders af, of zij het<br />

spannend maken of ju<strong>is</strong>t ‘normaal’<br />

<strong>vind</strong>en. Zo werkt het natuurlijk met<br />

alles bij kinderen. Wat ik persoonlijk<br />

heel raar <strong>vind</strong>, <strong>is</strong> <strong>dat</strong> de overheid heeft<br />

gezegd <strong>dat</strong> coffeeshops bij<br />

bas<strong>is</strong>scholen wel mogen, maar in de<br />

buurt van middel bare scholen niet. Ik<br />

denk <strong>dat</strong> het te maken heeft met de<br />

Europese norm; er moesten gewoon<br />

een aantal shops weg. Maar goed,<br />

iedereen heeft een fiets en die kinderen<br />

komen er toch wel. En als je er een<br />

kilometer voor moet fietsen, dan<br />

smaakt die joint alleen maar beter!<br />

Krijgt het personeel <strong>dat</strong> in een<br />

coffeeshop werkt een opleiding?<br />

Zowel de regering als de coffeeshophouders<br />

<strong>vind</strong>en <strong>dat</strong> daar een aparte<br />

opleiding voor nodig <strong>is</strong>. Dat geldt<br />

tenslotte ook voor mensen die<br />

werkzaam zijn in een nat café. Het<br />

Trimbos Instituut geeft bijvoorbeeld<br />

zulke opleidingen. Echt hi<strong>la</strong>r<strong>is</strong>ch, want<br />

zo’n opleider komt vertellen hoe het<br />

moet, terwijl die man zelf nog nooit in<br />

een coffeeshop <strong>is</strong> geweest. Bovendien<br />

gaat de helft van de les over harddrugs,<br />

dus <strong>dat</strong> schiet niet op. Toen hebben we<br />

in samenwerking met Bouman<br />

(GGZ-instelling, die zorg verleent aan<br />

mensen die lijden aan vers<strong>la</strong>vingsziekten<br />

of andere psych<strong>is</strong>che aandoeningen,<br />

red.) en de Gemeente<br />

<strong>“Ik</strong> heb van alles<br />

binnen gehad: van<br />

dominees <strong>tot</strong> dokters<br />

en van advocaten <strong>tot</strong><br />

studenten”<br />

Rotterdam besloten om zelf een cursus<br />

in elkaar te zetten. De cursus <strong>is</strong><br />

verplicht voor alle mede werkers.<br />

Zonder het diploma mocht men niet in<br />

een coffeeshop werken. Het doel <strong>is</strong> <strong>dat</strong><br />

alle coffeeshops een goed imago<br />

krijgen, vooral met betrekking <strong>tot</strong> de<br />

mogelijke over<strong>la</strong>st. Als een sollicitant<br />

kwam aanrijden op een knallend<br />

brommertje nam ik hem niet aan, want<br />

<strong>dat</strong> zorgt voor over<strong>la</strong>st. Zulke dingen<br />

komen tijdens de training allemaal<br />

Fiat Justitia juli 2009 25

inTErviEW<br />

voorbij. Men leerde tijdens de cursus<br />

ook wiet herkennen en te<br />

onderscheiden van hasj. Ook werd<br />

geleerd hoe je spacecake maakt en hoe<br />

je om moet gaan met mensen die<br />

<strong>la</strong>ngskomen voor zieke familieleden en<br />

vrienden die wat wiet willen om te<br />

verdoven. Dan <strong>is</strong> het handig om te<br />

weten <strong>dat</strong> je wiet in melk moet <strong>la</strong>ten<br />

trekken, om<strong>dat</strong> <strong>dat</strong> beter opneemt dan<br />

thee.<br />

Heeft u wel eens onenigheid met<br />

mensen gehad over de kwaliteit van uw<br />

wiet?<br />

Niet echt: <strong>dat</strong> zijn dan ook gewoon<br />

domme mensen. Ik heb wel eens<br />

meegemaakt <strong>dat</strong> er een knakker naar<br />

mij <strong>toe</strong> kwam met de vraag hoeveel<br />

wiet er in die cakejes zat. Ik<br />

antwoordde: “Een halve gram.<br />

Hoezo?” Hij zei: <strong>“Ik</strong> heb er twee op.”<br />

“Je gaat er dus eerst twee eten en pas<br />

daarna vragen hoeveel wiet er in zit?”,<br />

vroeg ik verbaasd aan hem. Waarop hij<br />

antwoordde: “Ja, ik had honger”. Die<br />

jongen kwam uit Haarlem en hij was<br />

met de auto hierheen gekomen. Ik heb<br />

26 Fiat Justitia juli 2009<br />

hem afgeraden om terug te rijden,<br />

maar hij vond <strong>dat</strong> dit wel kon. En ja<br />

hoor, na een kwartier ging de telefoon:<br />

<strong>“Ik</strong> durf niet meer verder.” Hij stond<br />

<strong>toe</strong>n in Delft-Noord. Ik vertelde hem<br />

<strong>dat</strong> hij naar de dichtstbijzijnde<br />

“Coffeeshops zijn niet<br />

meer de rotte appels<br />

in de buurt. Ze doen en<br />

stimuleren ju<strong>is</strong>t vaker<br />

sociale activiteiten”<br />

McDonald’s moest rijden en daar water<br />

moest drinken en fruit moest eten. Dan<br />

zou ik ondertussen een taxi voor hem<br />

bellen en zijn vrouw inlichten <strong>dat</strong> haar<br />

man van het station opgehaald moest<br />

worden. “Wees gewaarschuwd, het<br />

gaat nog veel erger worden. Je gaat<br />

denken <strong>dat</strong> je dood gaat. Maar geloof<br />

me: morgen kun je er om <strong>la</strong>chen. Houd<br />

<strong>dat</strong> in je hoofd!” Dat was het <strong>la</strong>atste <strong>dat</strong><br />

ik hem meegaf.<br />

Maar softdrugs horen toch ju<strong>is</strong>t een<br />

leuke ervaring te zijn?<br />

Ja, in principe wel, maar als je het nog<br />

nooit hebt gedaan en je eet op een lege<br />

maag twee cakejes, dan ga ja eraan!<br />

Dan volgen er echt halluci naties. Via de<br />

maag <strong>is</strong> het namelijk veel heftiger dan<br />

via de longen. Mocht je er zelf <strong>la</strong>st van<br />

krijgen, moet je altijd onthouden:<br />

“Morgen kan ik er weer om <strong>la</strong>chen.”<br />

Ik heb die k<strong>nu</strong>l de volgende dag nog<br />

gesproken en hij moest er inderdaad<br />

om <strong>la</strong>chen. Zijn vrouw gelukkig ook,<br />

om<strong>dat</strong> ik haar ’s nachts al had<br />

voorbereid. Maar goed, het <strong>is</strong> gewoon<br />

dom. Als je de gevolgen niet kent,<br />

informeer dan even. Of doe het<br />

gewoon niet.<br />

Coffeeshops hebben vaak een slechte<br />

naam, maar toch lijkt in straten<br />

waar shops zitten een grote sociale<br />

controle te zijn. Coffeeshophouders<br />

zijn bang <strong>dat</strong> alle over<strong>la</strong>st op hen wordt<br />

afgeschoven. Hoe heeft u <strong>dat</strong> ervaren?<br />

Er <strong>is</strong> inderdaad veel sociale controle.<br />

Dat komt ook aan de orde in de cursus:<br />

ga als ondernemer in een buurtvergadering<br />

zitten, zeg wie je bent en<br />

<strong>la</strong>at mensen naar je <strong>toe</strong>komen als er<br />

problemen zijn. Coffeeshops zijn niet<br />

meer de rotte appels in de buurt. Ze<br />

doen en stimuleren ju<strong>is</strong>t vaker sociale<br />

activiteiten. Als je als coffee shopexploitant<br />

zorgt <strong>dat</strong> de straat voor de<br />

deur schoon <strong>is</strong>, dan zal de overheid er<br />

minder snel aandacht aan besteden. Ik<br />

had dan ook een eigen veegploegje en<br />

een ventje <strong>dat</strong> voor de deur mensen<br />

wegstuurde die dubbel geparkeerd<br />

stonden. Als je er een zooitje van<br />

maakt, dan ben je eerder aan de beurt<br />

met controles. Geloof me, er zijn<br />

tegenwoordig geen slechte coffeeshophouders<br />

meer.<br />

Hoe staat het met harddrugs in<br />

Neder<strong>la</strong>nd?<br />

Dat <strong>is</strong> niet zo’n groot <strong>is</strong>sue meer in<br />

Neder<strong>la</strong>nd: pillen m<strong>is</strong>schien nog wel.<br />

Ik weet bijvoorbeeld <strong>dat</strong> er veel<br />

<strong>la</strong>boratoria in Brabant zitten. Daar

hebben ze grote varkensstallen die een<br />

enorme stank veroorzaken. Het<br />

brouwen van die pillen brengt ook een<br />

enorme lucht met zich mee, dus <strong>dat</strong><br />

wordt dan lekker gecamoufleerd.<br />

Boerenslimheid noemen ze <strong>dat</strong>, haha!<br />

In mijn eigen zaak heb ik wel eens<br />

meegemaakt <strong>dat</strong> er twee vaste k<strong>la</strong>nten<br />

van zo’n groot dancefeest terugkwamen.<br />

Ik keek in hun ogen en zag<br />

meteen hoe <strong>la</strong>at het was. Ze hadden<br />

hun mobieltje op de bar gelegd en<br />

daaronder zag ik een zakje pillen<br />

liggen. Dat heb ik gepakt en meteen<br />

door de gootsteen gespoeld.<br />

Vervolgens heb ik ze vermanend<br />

<strong>toe</strong>gesproken en mijn zaak uitgegooid.<br />

Tja, als die gasten in mijn shop zitten<br />

en de politie komt binnen, dan kan ik<br />

sluiten.<br />

Zou het legal<strong>is</strong>eren van zowel soft- als<br />

harddrugs een oplossing zijn?<br />

Ik <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> alle drugs gelegal<strong>is</strong>eerd<br />

moeten worden. Als iemand wil<br />

gebruiken moet hij <strong>dat</strong> zelf weten, net<br />

zoals iemand zelf moet kunnen kiezen<br />

voor euthanasie of abortus. Drugs<br />

moeten gewoon bij de apotheek<br />

kunnen worden gehaald, op recept van<br />

de dokter, prima! Ik <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> een<br />

beperking van iemands vrijheid in geen<br />

enkel opzicht goed <strong>is</strong>.<br />

Maar in Neder<strong>la</strong>nd kennen we de<br />

uitdrukkelijke scheiding van soft- en<br />

harddrugs. Die bestaat niet voor niets,<br />

toch?<br />

De scheiding zoals we die <strong>nu</strong> kennen,<br />

moet ook gewoon <strong>blijven</strong>. Neder<strong>la</strong>nd<br />

behoort binnen Europa <strong>tot</strong> de <strong>la</strong>nden<br />

met het minste aantal junks. Er zijn<br />

veel partygebruikers en veel minder<br />

veelgebruikers. Vroeger was <strong>dat</strong> wel<br />

anders. Bij de Kru<strong>is</strong>kade in Rotterdam<br />

wemelde het echt van de junks. Op een<br />

gegeven moment kwamen Perron Nul<br />

(het terrein naast het Centraal Station<br />

waar in de jaren tussen 1987 en 1994<br />

heroïnevers<strong>la</strong>afden hun methadon<br />

kregen en vrijelijk konden gebruiken,<br />

red.) en de Pauluskerk (het gebouw van<br />

de Neder<strong>la</strong>nds Hervormde Kerk waar<br />

drugsvers<strong>la</strong>afden werden opgevangen,<br />

red.). Uiteindelijk zijn die verdwenen<br />

en <strong>nu</strong> zijn er enkele grote opvang-<br />

centra. Daarmee <strong>is</strong> het probleem<br />

eigenlijk grotendeels opgelost: je ziet<br />

ze niet meer op straat.<br />

U heeft de zaak verkocht. Waarom<br />

heeft u besloten om er mee te stoppen?<br />

Zoals ik in het begin vertelde, kwam ik<br />

bij die voormalig eigenaresse met haar<br />

coffeeshopvergunning in dienst. Ik ben<br />

vanaf <strong>dat</strong> moment het beleid gaan<br />

“Drugs moeten gewoon bij de apotheek kunnen<br />

worden gehaald, op recept van de dokter, prima!”<br />

voeren en stuurde haar elke week de<br />

admin<strong>is</strong>tratie. Mijn aandeel in de shop<br />

werd nergens gereg<strong>is</strong>treerd. Mijn naam<br />

stond op geen enkel papiertje. En <strong>toe</strong>n<br />

er een nieuwe burgemeester kwam,<br />

heeft deze toch eens gevraagd hoe <strong>dat</strong><br />

zat. Alles klopte dus, ook met de<br />

Be<strong>la</strong>stingdienst, maar feitelijk gezien<br />

was het documentje niet helemaal in<br />

orde. Daarbij was ik twee keer in <strong>dat</strong><br />

jaar op mijn vingers getikt. Dat heeft<br />

me twee jaar omzet gekost en vanaf <strong>dat</strong><br />

moment w<strong>is</strong>t ik <strong>dat</strong> ze een extra oogje<br />

in het zeil gingen houden. En <strong>toe</strong>n de<br />

gelegenheid zich voor deed om de zaak<br />

te verkopen, heb ik <strong>dat</strong> gedaan. Tien<br />

jaar heb ik die shop in handen gehad<br />

en ik was er eigenlijk wel k<strong>la</strong>ar mee.<br />

Zou u ooit in die wereld willen<br />

terugkeren?<br />

Nee! Been there, done that. Alhoewel,<br />

m<strong>is</strong>schien zou ik het doen als de<br />

regering het aan mij vraagt. Als ze<br />

zeggen: “Joh, knakker, jij had het<br />

<strong>toe</strong>ntertijd daar en daar heel netjes voor<br />

elkaar. Zou je <strong>dat</strong> wellicht weer kunnen<br />

doen?” Maar nee, <strong>nu</strong> echt niet meer. Ik<br />

doe <strong>nu</strong> iets heel anders en daar heb ik<br />

ook heel veel plezier in!<br />

Fiat Justitia juli 2009 27

Become complete.<br />

Become one of the<br />

best legal minds.<br />

By adv<strong>is</strong>ing the world’s most important<br />

clients on their most complex and<br />

high-profile deals, we are becoming<br />

the leading premium global <strong>la</strong>w firm.<br />

In Amsterdam, we are thriving in a<br />

dynamic office with the backing of<br />

impressive global resources.<br />

You will work closely with some of the<br />

most outstanding legal minds in the<br />

Nether<strong>la</strong>nds on deals for a variety of<br />

prominent Dutch and global clients.<br />

We will give you real responsibility early<br />

in your career as you work on innovative,<br />

cross-jur<strong>is</strong>dictional transactions. Alongside<br />

a commitment to world-c<strong>la</strong>ss training that<br />

supports and develops you throughout<br />

your career, we can provide you with the<br />

global experience that will help fulfil your<br />

ambitions to become a complete <strong>la</strong>wyer.<br />

To find out more about designing your<br />

own internship or working as an<br />

advocaat – stagiair, v<strong>is</strong>it our website.<br />

www.link<strong>la</strong>ters.com/nlgraduates

Become complete.<br />

Our business<br />

We are a truly global <strong>la</strong>w firm, focused on<br />

meeting the complex needs of the world’s<br />

leading corporations and financial<br />

institutions. Our global capabilities give us<br />

access to the most interesting markets,<br />

the most exciting deals and the most<br />

prominent clients. Every Link<strong>la</strong>ters office<br />

and every one of our <strong>la</strong>wyers <strong>is</strong> committed<br />

to making Link<strong>la</strong>ters the leading premium<br />

global <strong>la</strong>w firm.<br />

Our office in the Nether<strong>la</strong>nds has a vital<br />

role to p<strong>la</strong>y as we conti<strong>nu</strong>e to develop our<br />

capabilities to meet the needs of our<br />

clients. We started in Amsterdam in 1999<br />

with two partners and four associates.<br />

Today we have more than 60 <strong>la</strong>wyers and<br />

notaries, and every one of them has the<br />

chance to shape an impressive firm.<br />

Our work<br />

We provide our clients with legal advice<br />

across a broad range of capital markets,<br />

corporate, private equity, banking, notarial,<br />

employment and tax d<strong>is</strong>ciplines. Through<br />

changes in global markets and leg<strong>is</strong><strong>la</strong>tive<br />

practice, the Dutch legal market <strong>is</strong> more<br />

important than ever. We offer expert<strong>is</strong>e<br />

and insight that <strong>is</strong> critical to the success<br />

of domestic deals and we work on the<br />

most important deals globally too.<br />

We are also winning acc<strong>la</strong>im in the press.<br />

In 2008, we won Cross-border Deal of the<br />

Year at the Acqu<strong>is</strong>itions Monthly Awards,<br />

M&A Deal of the Year at the Legal<br />

Business Awards and Chambers awarded<br />

us European Law Firm of the Year. With<br />

our global client l<strong>is</strong>t and involvement in<br />

major transactions, you will be assigned to<br />

clients that are every bit as important as<br />

they are global.<br />

Graduate opportunities<br />

Join us as a graduate on a three-year<br />

traineeship and we will focus on giving you<br />

the tools to develop the expert<strong>is</strong>e, skills and<br />

insight to take on complex work. We offer<br />

two 18-month p<strong>la</strong>cements (or ‘seats’) in<br />

capital markets, corporate or banking, and<br />

there are also possibilities to work within our<br />

employment, notarial and tax departments.<br />

You may be part of a team working on a<br />

deal being led from Amsterdam, or you<br />

may be co-ordinating with colleagues in<br />

other offices. In either case, you will be<br />

developing your legal technical skills and<br />

your commercial awareness to become a<br />

trusted business adv<strong>is</strong>or. You will work<br />

closely with some of the most outstanding<br />

legal minds on complex, challenging and<br />

often innovative deals for important Dutch<br />

and global clients. Th<strong>is</strong> combination will<br />

help us to achieve our global strategy and<br />

help you to become the <strong>la</strong>wyer you’ve<br />

always wanted to be.<br />

Internships<br />

We believe internships provide the perfect<br />

opportunity to find out if we’re really<br />

right for each other. So, rather than a<br />

structured programme, we give you the<br />

chance to design your own internship.<br />

You will be able to tell us which legal<br />

experience <strong>is</strong> most relevant to you.<br />

Most importantly, you will have real<br />

involvement in challenging, complex and<br />

prominent deals – and you will be treated<br />

as a colleague from the outset.<br />

D<strong>is</strong>cover more about our business,<br />

graduate opportunities and how to design<br />

your own internship on our website.<br />

www.link<strong>la</strong>ters.com/nlgraduates<br />

We are a truly global <strong>la</strong>w firm, focused on meeting the complex<br />

needs of the world’s leading corporations and financial institutions.

inTErviEW<br />

Gerard van Schaik<br />

oud-sectiecommandant van arrestatieteam oost<br />

‘Piep, piep!’ ‘Piep, piep!’ Hij had nog niet eens zijn voorgerecht op, of Gerard van Schaik moest er alweer<br />

vandoor. Zijn pieper riep en het was tijd voor een klus: een rondschietende psychopaat moest worden<br />

ingerekend of een groep criminelen stond op het punt om <strong>toe</strong> te s<strong>la</strong>an. Het <strong>is</strong> hem vaak overkomen: “Dat<br />

was voor mijn gezin niet altijd even leuk. Voor mijzelf was het niet zo erg, want op het moment <strong>dat</strong> ik in de<br />

auto zat, vond ik het weer geweldig!” Van 1980 <strong>tot</strong> 1994 was Gerard lid van het arrestatieteam Oost, waarvan<br />

zes jaar als sectiecommandant. Zijn beroep was niet zonder gevaar: “Tijdens een achtervolging ging opeens<br />

de achterklep open en kregen wij de volle <strong>la</strong>ag automat<strong>is</strong>ch vuur.” Inmiddels be<strong>vind</strong>t Gerard zich alweer<br />

negen jaar in het burgerleven en zijn de soms spannende avonturen niets meer dan een mooie herinnering.<br />

Ondanks <strong>dat</strong> gegeven ging Fiat Justitia bij hem op bezoek en sprak met Gerard over wat hijzelf de moo<strong>is</strong>te<br />

veertien jaar uit zijn werkzame leven noemt.<br />

Tekst: Patrick Slob en Lennart van der Ziel<br />

Wat <strong>is</strong> de geschieden<strong>is</strong> van het<br />

Neder<strong>la</strong>ndse arrestatieteam (AT)?<br />

Voor de beweegredenen van de<br />

oprichting moeten we terug naar de<br />

jaren zeventig. Er vonden <strong>toe</strong>n in<br />

Neder<strong>la</strong>nd een aantal heftige gebeurten<strong>is</strong>sen<br />

p<strong>la</strong>ats. Voornamelijk de Rote<br />

Armee Fraktion zorgde voor veel<br />

problemen. Het waren linksextrem<strong>is</strong>ten<br />

die zich verzetten tegen<br />

‘het systeem’ en het kapital<strong>is</strong>me. In<br />

30 Fiat Justitia juli 2009<br />

Utrecht <strong>is</strong> op een gegeven moment bij<br />

een vuurgevecht een brigadier<br />

omgekomen, in Kerkrade gebeurde<br />

iets gelijkwaardigs en in Breukelen<br />

vond ook een heftige schotenw<strong>is</strong>seling<br />

p<strong>la</strong>ats. De criminaliteit verhardde zich<br />

en er kwamen steeds meer vuurwapens<br />

aan te pas. Va<strong>nu</strong>it de politiek rees de<br />

vraag of de gewone straatdiender nog<br />

wel tegen al <strong>dat</strong> geweld was opgewassen.<br />

Men vond uiteindelijk van niet en<br />

besloot <strong>tot</strong> het oprichten van<br />

special<strong>is</strong>t<strong>is</strong>che eenheden. Er kwamen<br />

vier arrestatieteams: West 1, West 2,<br />

Zuid en Oost, die respectievelijk waren<br />

ondergebracht in de d<strong>is</strong>tricten Den<br />

Haag, Amsterdam, Den Bosch en<br />

Apeldoorn. Deze teams werden<br />

gecoör di neerd door de rijkspolitie (van<br />

1945 <strong>tot</strong> 1993 bestond de Neder<strong>la</strong>ndse<br />

politie uit de gemeentepolitie en de<br />

rijkspolitie, red.). Met de invoering van<br />

25 regiokorpsen en een Korps<br />

Landelijke Politie Diensten in 1993 zijn<br />

er vier interregionale en twee regionale<br />

arrestatieteams gekomen. Daarnaast<br />

kennen de meeste grote gemeenten<br />

hun eigen AT.<br />

“Aan individual<strong>is</strong>ten heb je bij een<br />

AT niets, evenals aan bodybuilders,<br />

grote spierballen en macho’s”<br />

Hoe kwam u uiteindelijk bij het AT<br />

terecht?<br />

Ik werkte op het moment <strong>dat</strong> de<br />

arrestatieteams werden opgericht bij<br />

de politie. Toen ik ervan hoorde dacht<br />

ik: “Hé, <strong>dat</strong> <strong>is</strong> leuk!” Ik houd van fysiek<br />

bezig zijn, het <strong>is</strong> operationeel, veel<br />

r<strong>is</strong>ico’s nemen, vuurwapengevaarlijke

mensen en zware criminelen oppakken,<br />

en <strong>dat</strong> allemaal in een sterk team:<br />

“Daar wil ik bij!” Uiteindelijk kwam ik<br />

terecht bij arrestatieteam Oost.<br />

Welke criteria werden in uw tijd gesteld<br />

aan een lid van een AT?<br />

Vóór de opleiding vond een heel zware<br />

selectie p<strong>la</strong>ats. Daarbij kreeg je aller -<br />

eerst een gesprek met een dienst hoofd,<br />

waarin het met name ging om de<br />

motivatie. Vervolgens moest je <strong>la</strong>ngs<br />

een psychiater en kreeg je alle bekende<br />

tests voorgeschoteld. Als je daar<br />

door heen kwam, onderging je een<br />

zware med<strong>is</strong>che keuring om ten slotte<br />

fysiek enorm afgebeuld te worden. Die<br />

fysieke test ging echt heel ver: iemand<br />

zo hard afmatten <strong>dat</strong> hij over zijn<br />

mentale grens heenging. Ze konden<br />

dan goed zien hoe iemand onder stress<br />

en onzekerheid op een eventuele<br />

praktijksituatie reageerde. Slechts één<br />

op de vijftig mensen kwam door de<br />

selectie en mocht beginnen aan de<br />

opleiding.<br />

Hoe zwaar was de opleiding zelf?<br />

Voor een deel liepen we mee met de<br />

commando’s in Roosendaal. Die<br />

commando’s vonden het natuurlijk<br />

heerlijk om een stel van die politieagenten<br />

volledig af te knijpen. We<br />

moesten dus idiote dingen doen. Zo<br />

moesten we altijd in looppas over het<br />

terrein, sliepen we buiten in tenten –<br />

ook in februari – en werden we<br />

’s nachts regelmatig gewekt. Iedereen<br />

moest dan aantreden om over de<br />

storm baan te gaan. Maar naast de<br />

fysieke training kregen we ook<br />

proceduretrainingen, bijvoorbeeld voor<br />

aanhoudingen. En natuurlijk veel<br />

schietles. De opleiding was heel zwaar<br />

en gelukkig zat ik fysiek goed in elkaar.<br />

Natuurlijk zat ik er wel eens flink<br />

doorheen, maar dan zat je er met z’n<br />

allen doorheen. Ik heb het ervaren als<br />

een erg mooie tijd.<br />

Was er binnen uw AT een bepaalde<br />

hiërarchie?<br />

Nee, maar voor<strong>dat</strong> er een inval<br />

p<strong>la</strong>ats<strong>vind</strong>t <strong>is</strong> er natuurlijk een goed<br />

p<strong>la</strong>n gemaakt. Daarbij <strong>is</strong> de sectie-<br />

commandant de baas tijdens de actie:<br />

er moet iemand de baas zijn, <strong>dat</strong> <strong>is</strong><br />

makkelijk zat. Als we een woning<br />

binnengingen, w<strong>is</strong>t iedereen exact<br />

waar hij heen moest. We w<strong>is</strong>ten van<br />

tevoren al in welk gedeelte van het<br />

pand de crimineel zich bevond. En<br />

meestal als we zo’n vent aan moesten<br />

houden, deden we <strong>dat</strong> in de vroege<br />

ochtend. Dat gebeurt tegenwoordig<br />

nog steeds. Maar het be<strong>la</strong>ngrijkste <strong>is</strong><br />

<strong>dat</strong> we nooit in the blind ergens binnenvielen.<br />

Het was bijna een militaire<br />

operatie.<br />

En hoe was de sfeer?<br />

Die was geweldig! Kijk, die jongens<br />

zijn geen Rambo’s. Het zijn allemaal<br />

gezonde kerels met goed verstand.<br />

Stevige bazen die niet te gek doen en<br />

volledig op elkaar kunnen vertrouwen.<br />

Dat teamgevoel <strong>is</strong> fantast<strong>is</strong>ch! Ik heb er<br />

veertien jaar bij gezeten en ik heb<br />

veertien grandioze jaren gehad. Het <strong>is</strong><br />

gewoon één grote kameradengroep.<br />

Als AT-er maakte u vaak <strong>la</strong>nge dagen.<br />

Hoe zag een gemiddelde dag eruit?<br />

Als we geen actieaanvraag hadden,<br />

bevonden we ons gewoonlijk op een<br />

andere locatie dan een politiebureau.<br />

Het kon bijvoorbeeld zijn <strong>dat</strong> we<br />

’s ochtends naar een sportlocatie<br />

gingen om te trainen. Als AT-er moet je<br />

natuurlijk in goede conditie <strong>blijven</strong>.<br />

Maar het kwam ook voor <strong>dat</strong> we naar<br />

de militaire bas<strong>is</strong> Harskamp op de<br />

Veluwe reden, om daar gebruik te<br />

maken van de schietfaciliteiten. Het<br />

“Die fysieke test ging<br />

echt heel ver: iemand<br />

zo hard afmatten <strong>dat</strong><br />

hij over zijn mentale<br />

grens heenging”<br />

voordeel was <strong>dat</strong> daar voor publiek<br />

niet-<strong>toe</strong>gankelijke wegen <strong>la</strong>gen, zo<strong>dat</strong><br />

we ook procedures met auto’s konden<br />

oefenen. Het was heel goed mogelijk<br />

<strong>dat</strong> tijdens een training de semafoon<br />

afging. Dan werd er door ons opgebeld<br />

en kregen we bijvoorbeeld te horen:<br />

“Jongens, er <strong>is</strong> een klus in Enschede!<br />

Daar moet een kerel worden aangehouden.”<br />

We bepaalden vervolgens<br />

met hoeveel mensen we eropaf gingen,<br />

sprongen in drie of vier auto’s en reden<br />

er – afhankelijk van de urgentie van de<br />

klus – met hoge snelheid naar<strong>toe</strong>.<br />

In wat voor auto’s reden jullie?<br />

Dat waren luxewagens, vaak van<br />

Mercedes, BMW of Ford. De meesten<br />

waren voorzien van een goede injectiemotor<br />

en werden onopvallend<br />

volgestouwd met een telefoon, een<br />

mobilofoon met versluieringapparatuur<br />

om aflu<strong>is</strong>teren te voorkomen,<br />

een zwaailicht, een sirene en<br />

op de hoedenp<strong>la</strong>nk een stopbord.<br />

Achterin <strong>la</strong>gen meestal de kogelvrije<br />

vesten.<br />

Fiat Justitia juli 2009 31

inTErviEW<br />

Wat gebeurde er als jullie op de<br />

bestemming aankwamen?<br />

Voor<strong>dat</strong> we <strong>tot</strong> actie overgingen,<br />

verzamelden we bij een politiebureau<br />

in de buurt. Daar werden we ingelicht<br />

door de recherche en door onze<br />

sectiecommandant. Er werd verteld<br />

waar die kerel van verdacht werd, waar<br />

hij zat en op welke manier we hem<br />

zouden inrekenen. Na de briefing<br />

gingen twee personen op voor verkenning.<br />

In de tussentijd bereidden de<br />

overige jongens zich voor op de inval.<br />

Hoe was de sfeer zo v<strong>la</strong>k voor een actie?<br />

Er heerste natuurlijk een zekere<br />

spanning, maar wel een gezonde<br />

spanning. Iedereen was gefocust en<br />

hield elkaar scherp: “Kom op jongens,<br />

er moet weer een wedstrijd gespeeld<br />

worden. We gaan er tegenaan!” Alle<br />

spullen werden gecheckt en gedubbelcheckt:<br />

de kleding, de kogelwerende<br />

vesten, de wapens en de auto’s<br />

moesten honderd procent in orde zijn.<br />

Die voorbereiding was uitermate<br />

be<strong>la</strong>ngrijk. We mochten niets aan het<br />

32 Fiat Justitia juli 2009<br />

<strong>toe</strong>val over<strong>la</strong>ten en moesten blind op<br />

onze spullen kunnen vertrouwen. Net<br />

als op elkaar trouwens. Als iemand<br />

zich niet aan de procedures hield,<br />

kreeg hij onvoorstel baar op zijn<br />

sodemieter. Je spreekt van tevoren met<br />

elkaar een p<strong>la</strong>n af: één man blijft<br />

“Het be<strong>la</strong>ngrijkste <strong>is</strong> <strong>dat</strong> we nooit in the blind ergens<br />

binnenvielen. Het was bijna een militaire operatie”<br />

De gijzelnemer <strong>is</strong> onder controle<br />

gebracht en ligt op de grond. Rechts op<br />

de foto Gerard van Schaik. Schaik.<br />

achter, één persoon ramt de deur in,<br />

twee personen rennen naar boven,<br />

twee mannen gaan de kamer in en twee<br />

gaan richting de achterkant. Als<br />

iemand zich daar niet aan houdt, loopt<br />

de machine gewoon niet en kan het<br />

volledig verkeerd gaan.<br />

Wat voor kleding droegen jullie?<br />

We hadden twee soorten uitrustingen.<br />

De eerste uitrusting was een soort<br />

donkerb<strong>la</strong>uwe vechtoverall met een<br />

b<strong>la</strong>uwe baret, waardoor we duidelijk<br />

herkenbaar als politieagenten op pad<br />

gingen. Er zou namelijk een jurid<strong>is</strong>ch<br />

steekspel kunnen ont<strong>staan</strong> als wij<br />

zonder uitrusting in een vuurgevecht<br />

be<strong>la</strong>ndden. De ‘tegenpartij’ zou<br />

immers kunnen zeggen <strong>dat</strong> hij ons<br />

niet herkende als politie. Dat <strong>is</strong> ook de<br />

reden <strong>dat</strong> er tijdens een inval altijd<br />

“politie, politie!” wordt geroepen:<br />

niets wordt aan het <strong>toe</strong>val over ge<strong>la</strong>ten.<br />

Maar het kwam ook wel eens voor <strong>dat</strong><br />

we in allerijl bij een actie moesten<br />

aanhaken en zodoende nog in<br />

onze burger kleding<br />

rondliepen. Zo<br />

gingen we een keer als een gek naar de<br />

Belg<strong>is</strong>che grens, om<strong>dat</strong> er een<br />

drugstransport kwam aanrijden die<br />

onmiddellijk van de weg af moest. We<br />

hadden geen tijd om ons om te kleden<br />

en we moesten dus in onze<br />

spijkerbroek en T-shirt – uiteraard met<br />

kogelvrij vest – de klus k<strong>la</strong>ren.<br />

Klopt het beeld <strong>dat</strong> er alleen macho’s in<br />

een AT zitten?<br />

Het zijn jongens die fysiek goed in<br />

elkaar zitten en in staat zijn om een<br />

vent op de grond te werken. Maar<br />

bovenal zijn het allemaal teamp<strong>la</strong>yers!<br />

Aan individual<strong>is</strong>ten heb je bij een AT<br />

niets, evenals aan bodybuilders, grote<br />

spierballen en macho’s. We reden<br />

natuurlijk in snelle auto’s en het<br />

merendeel waren jonge gasten. Dan <strong>is</strong><br />

de wil groot om te zeggen: “Jongens,<br />

raampje open en armpjes eruit.” Maar<br />

niets van <strong>dat</strong> alles! We waren erg op<br />

onze taak gefocust en scheuren met die<br />

auto’s gebeurde alleen als het nodig<br />

was.<br />

De onzekerheid <strong>dat</strong> u op elk moment<br />

kon worden weggeroepen, moet niet<br />

altijd even gemakkelijk zijn geweest?<br />

Het <strong>is</strong> regelmatig voorgekomen <strong>dat</strong> ik<br />

met mijn vrouw en kinderen uit eten

was en net na het voorgerecht werd<br />

opgepiept. Dat zijn met name voor het<br />

gezin vervelende momenten!<br />

Uiteindelijk wennen ze daar wel aan,<br />

maar <strong>dat</strong> onzekere blijft een bepalende<br />

factor. Voor mijzelf was het niet zo erg,<br />

want op het moment <strong>dat</strong> ik in de auto<br />

zat, vond ik het weer geweldig. Als<br />

leidinggevende werd ik als eerste<br />

gebeld en kreeg ik van de meldkamer<br />

van de politie te horen <strong>dat</strong> er weer een<br />

klus was. Vervolgens belde ik mijn<br />

mannen bij elkaar. Binnen zes mi<strong>nu</strong>ten<br />

zat ik in de auto. Daar hoefde ik verder<br />

niet <strong>la</strong>ng over na te denken of moeilijk<br />

over te doen.<br />

Waren er speciale reglementen voor<br />

het gebruik van vuurwapens?<br />

De reglementen vloeiden voort uit onze<br />

ambtsinstructie, die gelijk was aan die<br />

van de politie op straat. Een voorbeeld<br />

hiervan <strong>is</strong> wanneer je een persoon uit<br />

een auto wilde halen. Je mocht het<br />

wapen pas trekken als je het portier van<br />

de auto had geopend. Het kon namelijk<br />

gebeuren <strong>dat</strong> door een onverwachte<br />

spiercontractie in je vinger de trekker<br />

Krantenknipsels uit 1989: Gerard van Schaik<br />

opent het portier en ziet <strong>dat</strong> kolonel Van der<br />

Kieft <strong>is</strong> overleden.<br />

zou worden overgehaald. In vergelijking<br />

met de politie hadden wij ook nog<br />

automat<strong>is</strong>che wapens van het merk<br />

Heckler & Koch. De inzet daarvan was<br />

eveneens gereglementeerd. Ten slotte<br />

kon het weleens voorkomen <strong>dat</strong> we een<br />

speciaal wapen moesten gebruiken,<br />

om<strong>dat</strong> een gewoon wapen onze<br />

veiligheid niet kon waarborgen. Dan<br />

moet je bijvoorbeeld denken aan een<br />

agressieve pitbullterriër die simpelweg<br />

niet te stoppen <strong>is</strong> met een politiekogel:<br />

daarmee schiet je dwars door zo’n hond<br />

heen, maar die loopt gewoon door.<br />

Voor dergelijke situaties moest je een<br />

soort hage<strong>la</strong>chtig geweer gebruiken,<br />

wat natuurlijk wel voor een bende<br />

zorgt. Het gebruik van zulke speciale<br />

wapens <strong>is</strong> apart gereglemen teerd.<br />

Daarvoor moesten we <strong>toe</strong>stem ming van<br />

de hoofdofficier van justitie krijgen.<br />

Zijn er ook situaties geweest waar u<br />

meerdere wapens op zak had?<br />

Ja, het kwam wel eens voor <strong>dat</strong> je met<br />

meerdere wapens op zak liep. Dit was<br />

bijvoorbeeld het geval bij de gijzeling<br />

van de Apeldoornse kolonel Van der<br />

Kieft in 1989. Van der Kieft was door<br />

een Duitse crimineel uit zijn hu<strong>is</strong><br />

gehaald en moest onder bedreiging van<br />

een wapen in zijn eigen auto naar een<br />

tankstation bij Arnhem rijden. Bij dit<br />

benzinestation had de Duitser de<br />

politie gebeld en e<strong>is</strong>te een miljoen<br />

gulden losgeld en drugs. We hadden<br />

<strong>toe</strong>stemming de gijzelnemer uit te<br />

schakelen, om<strong>dat</strong> hij constant met zijn<br />

revolver op het hoofd van de kolonel<br />

richtte. Maar tijdens de bevrijdingsactie<br />

<strong>is</strong> niet die Duitser neergeschoten, maar<br />

<strong>is</strong> Van der Kieft jammerlijk overleden<br />

door een politiekogel: de scherpschutter<br />

richtte op de gijzelnemer,<br />

maar door een samenloop van<br />

omstandigheden trof de kogel de<br />

verkeerde persoon.<br />

Heeft u nog meer situaties meegemaakt<br />

waarbij het volledig m<strong>is</strong>ging?<br />

Nee, gelukkig <strong>is</strong> <strong>dat</strong> de enige situatie<br />

geweest waarbij de verkeerde persoon<br />

<strong>is</strong> omgekomen. Ik was als eerste bij de<br />

auto en was in de veronderstelling <strong>dat</strong><br />

ik de gegijzelde veilig kon stellen. Maar<br />

in tegenstelling <strong>tot</strong> wat ik verwachtte,<br />

bleek opeens <strong>dat</strong> de gegijzelde was<br />

omgekomen en <strong>dat</strong> de dader nog in de<br />

auto zat, met zijn wapen in de hand!<br />

Dan moet je razendsnel reageren. We<br />

hebben hem met een paar mensen uit<br />

de auto getrokken en onder controle<br />

gebracht. Dat vond ik heel heftig.<br />

Op 10 november 2004 was er een<br />

grootschalige inval in een woning<br />

in het Laakkwartier in Den Haag.<br />

Politie-eenheden kregen daarbij een<br />

handgranaat <strong>toe</strong>geworpen. Bent u zelf<br />

ook wel eens geconfronteerd met een<br />

wapen <strong>dat</strong> u absoluut niet verwachtte?<br />

In principe werden we in de meeste<br />

gevallen met vu<strong>is</strong>twapens geconfronteerd.<br />

Situaties zoals bij het Laakkwartier<br />

probeerden wij te voorkomen<br />

door bij een aanhouding het<br />

verrassings element te behouden door<br />

bijvoorbeeld in de vroege ochtend in te<br />

vallen. Als we de achtervolging<br />

moesten inzetten, was er van een<br />

verrassing geen sprake meer. Dan<br />

waren we eigenlijk al verloren: er<br />

ont<strong>staan</strong> op <strong>dat</strong> moment gigant<strong>is</strong>che<br />

r<strong>is</strong>ico’s. Daarom reden we in<br />

onopvallende auto’s en waren we<br />

getraind om zo snel mogelijk een auto<br />

<strong>tot</strong> stilstand te brengen en over te gaan<br />

<strong>tot</strong> aanhouding.<br />

“Voor dergelijke<br />

situaties moest je een<br />

soort hage<strong>la</strong>chtig<br />

geweer gebruiken, wat<br />

natuurlijk wel voor<br />

een bende zorgt”<br />

Valt er een algemeen profiel te<br />

schetsen van de personen die jullie<br />

moesten aanhouden?<br />

Er waren twee soorten acties. Bij de<br />

eerste ging het in principe om<br />

personen binnen de georgan<strong>is</strong>eerde<br />

m<strong>is</strong>daad. Er waren aanwijzingen <strong>dat</strong> er<br />

sprake was van een groep mensen die<br />

zich bezighield met criminele<br />

praktijken. Soms liep er al een<br />

gerechtelijk vooronderzoek naar zo’n<br />

groep. Dan werd er bijvoorbeeld een<br />

observatieteam opgezet. Het <strong>is</strong> immers<br />

Fiat Justitia juli 2009 33

inTErviEW<br />

be<strong>la</strong>ngrijk <strong>dat</strong> je erachter komt wie aan<br />

het hoofd van de criminele groepering<br />

staat. Daarvoor heb je informatie<br />

nodig. Op het moment <strong>dat</strong> er<br />

voldoende informatie was om over te<br />

gaan <strong>tot</strong> aanhouding, kregen wij een<br />

seintje. Maar het kwam ook voor <strong>dat</strong> er<br />

door een noodsituatie al tijdens de<br />

observaties moest worden ingegrepen,<br />

ook al zou het onderzoek schade<br />

oplopen. Maar meestal waren het<br />

vooraf gereg<strong>is</strong>seerde acties. Dan<br />

gingen we bijvoorbeeld ’s nachts<br />

vier woningen tegelijk binnen.<br />

Daarnaast – en <strong>dat</strong> <strong>is</strong> de tweede actie –<br />

zijn er ook situaties die uit de lucht<br />

komen vallen: er was iemand die in een<br />

woonwijk in het rond had geschoten<br />

en bleef dreigen <strong>dat</strong> hij mensen zou<br />

vermoorden. Ook dan grepen wij in.<br />

Is er een actie die u <strong>tot</strong> de dag van<br />

vandaag <strong>is</strong> bijgebleven?<br />

Eén van de meeste indrukwekkende<br />

acties vond p<strong>la</strong>ats in Enschede. Een<br />

tweetal Duitse criminelen waren de<br />

grens overgekomen en hadden een bus<br />

gekaapt. Daar werd ons team op<br />

afgestuurd. We stonden oog in oog<br />

met die gasten, maar door gevaar-<br />

“We hadden<br />

<strong>toe</strong>stemming om de<br />

gijzelnemer uit te<br />

schakelen, om<strong>dat</strong><br />

hij constant met zijn<br />

revolver op het hoofd<br />

van de kolonel richtte”<br />

zetting voor onschuldige burgers,<br />

moesten we ons terugtrekken en<br />

konden we niets doen. Uiteindelijk zijn<br />

ze met twee gegijzelden in een vluchtauto<br />

naar Duits<strong>la</strong>nd vertrokken. Daar<br />

zijn de gijzelnemers tenslotte na een<br />

vuurgevecht met de politie<br />

aangehouden.<br />

34 Fiat Justitia juli 2009<br />

Welk aspect van het leven als AT-er <strong>is</strong><br />

voor u het moo<strong>is</strong>te geweest?<br />

Wat mij in het algemeen heel erg <strong>is</strong><br />

bijgebleven, <strong>is</strong> de kameraadschap. Er<br />

waren heel heftige momenten van<br />

inspanning, maar toch waren het de<br />

meest ontspannen jaren die ik bij de<br />

politie heb doorgebracht. Wij vormden<br />

een compleet eigen eenheid, we<br />

sportten samen en we oefenden op de<br />

schietbaan. Soms waren we aan het<br />

wielrennen en ging de ‘pieper’ weer.<br />

Dan was het snel de fietsen aan de kant<br />

gooien en de auto’s in. Met een aantal<br />

oud-collega’s heb ik nog buitengewoon<br />

goed contact. Heel veel van<br />

hen zitten tegenwoordig in het<br />

bedrijfs leven. Ze doen heel speciale<br />

dingen en <strong>dat</strong> zegt genoeg over hun<br />

mentaliteit. Het zijn kerels die meer<br />

willen dan alleen de p<strong>la</strong>tte pet dragen.<br />

Wat bent u na uw periode als AT-lid<br />

gaan doen?<br />

Op een gegeven moment ging ik fysiek<br />

wat achteruit, de nachten gingen tellen<br />

en ik vroeg me af hoe<strong>la</strong>ng ik dit werk<br />

nog wilde <strong>blijven</strong> doen. Ik heb <strong>toe</strong>n, na<br />

een periode van dertien jaar en tien<br />

maanden werkzaam te zijn geweest bij<br />

AT Oost, gesolliciteerd voor hoofd<br />

criminele inlichtingen dienst van een<br />

Interregionaal Rechercheteam (IRT).<br />

Ik had geen daadwerkelijke ervaring op<br />

het gebied van inlichtingendiensten,<br />

maar als je goed in elkaar zit en je<br />

gebruikt je boerenverstand dan kun je<br />

heel veel. Daarbij had ik natuurlijk wel<br />

ervaring als leidinggevende van een AT.<br />

Uiteindelijk werd ik aangenomen en<br />

stond mij een grote uitdaging te<br />

wachten: de IRT’s waren in Neder<strong>la</strong>nd<br />

net opgericht. Ik ging mij met mijn<br />

groep richten op criminaliteit uit<br />

Oost-Europa, wat <strong>toe</strong>n nog vrij nieuw<br />

was. Ik heb daar vijf leuke jaren gehad<br />

en ik ben daarna het bedrijfsleven<br />

ingegaan. Op een gegeven moment<br />

werd er gebeld of ik manager op het<br />

gebied van beveiliging van vermogende<br />

particulieren wilde worden. Dat heb ik<br />

gedaan.<br />

Hoe bevalt het ‘normale’ burgerleven?<br />

Financieel moet je dit niet vergelijken<br />

met mijn tijd bij de politie. In het<br />

burgerleven liggen de sa<strong>la</strong>r<strong>is</strong>sen op een<br />

ander niveau. Maar de vraag <strong>is</strong> of je het<br />

daarom zou moeten doen. Wat ik nog<br />

weleens m<strong>is</strong> <strong>is</strong> de kameraadschap en<br />

het teamwork, zoals we <strong>dat</strong> bij het<br />

arrestatieteam hadden. Ik heb in die<br />

veertien jaar ontzettend veel lol gehad!<br />

Dat dollen met elkaar was ook echt<br />

nodig om ontspanning te krijgen na<br />

keiharde acties op het scherp van de<br />

snede. Die jaren bij het arrestatieteam<br />

<strong>is</strong> absoluut een van de moo<strong>is</strong>te<br />

periodes uit mijn werkzame leven<br />

geweest. Het past bij een bepaalde fase<br />

en ik besef terdege <strong>dat</strong> dit nooit meer<br />

terugkomt.

STBB2MBA<br />

Om een goed advocaat of notar<strong>is</strong> te worden<br />

heb je meer nodig dan kenn<strong>is</strong> van het recht<br />

alleen. Daarom volgen onze advocaten en<br />

notar<strong>is</strong>sen, naast een uitgebreid jurid<strong>is</strong>ch<br />

opleidingsprogramma, sinds twee jaar ook<br />

een mini-MBA bij onze Franse partner:<br />

INSEAD in Fontainebleau nabij Parijs.<br />

INSEAD behoort <strong>tot</strong> de beste businessschools<br />

ter wereld. Ben je een ambitieuze<br />

rechtenstudent in het derde of vierde jaar<br />

van je studie? En wil je kenn<strong>is</strong>maken met<br />

Stibbe en ons opleidingsprogramma? Ga<br />

dan van 11 <strong>tot</strong> en met 15 november 2009<br />

met ons mee naar Fontainebleau.<br />

Schrijf je vóór 12 oktober in via onze website<br />

www.werkenbijstibbe.nl

ArTiKEL<br />

de tusschendeur van de coffeeshop<br />

Een verbetering van het coffeeshopbeleid<br />

De coffeeshopbranche heeft zich ontwikkeld <strong>tot</strong> een volwaardige bedrijfstak en vervult hierbij een sociale-,<br />

econom<strong>is</strong>che- en maatschappelijke rol. Coffeeshops bieden werkgelegenheid en leveren be<strong>la</strong>stinggelden<br />

en premies op. Bij debatten over coffeeshopbeleid worden deze aspecten niet of nauwelijks belicht. Zo <strong>is</strong><br />

de be<strong>la</strong>stingdienst bijvoorbeeld niet betrokken bij het ontwikkelen van coffeeshopbeleid, terwijl deze<br />

dienst <strong>la</strong>ndelijk projectmatig aandacht aan coffeeshops besteed en daarbij admin<strong>is</strong>tratieve e<strong>is</strong>en stelt.<br />

De be<strong>la</strong>stingdienst werkt nauw samen met politie en justitie en vervult hierbij een meldfunctie.<br />

Auteur: Een anoniem lid van de Vereniging van Rotterdamse Coffeeshophouders<br />

De Vereniging van Rotterdamse<br />

Coffeeshophouders streeft<br />

naar een verbetering van het<br />

geldende coffeeshopbeleid. Een<br />

verbetering van het coffeeshopbeleid<br />

kan naar haar mening worden bereikt<br />

door be<strong>staan</strong>de beleidsinzichten beter<br />

op elkaar af te stemmen. Door de<br />

econom<strong>is</strong>che realiteit bij de beleidsmatige<br />

benadering meer centraal te<br />

stellen, kan een uitbreiding van het<br />

geldende gedoogbeleid worden bereikt<br />

zonder daarbij in strijd te handelen met<br />

geldende internationale gedragsverplichtingen.<br />

Het coffeeshopbeleid<br />

Artikel 3 van de Opiumwet verbiedt de<br />

handel in cannab<strong>is</strong>. De Opiumwet<br />

wordt echter onder verwijzing naar van<br />

overheidswege in de Staatscourant<br />

gepubliceerd beleid 1 niet in alle<br />

gevallen strafrechtelijk gehandhaafd.<br />

Er <strong>is</strong> sprake van coffeeshopbeleid <strong>dat</strong><br />

voor ziet in een gedeeltelijke regulering<br />

van de handel in cannab<strong>is</strong>. Onder<br />

36 Fiat Justitia juli 2009<br />

strikte voorwaarden wordt de verkoop<br />

van cannab<strong>is</strong> in coffeeshops aan<br />

consumenten gedoogd. De achtergrond<br />

van dit beleid <strong>is</strong> <strong>dat</strong> de overheid<br />

wil voorkomen <strong>dat</strong> consumenten bij de<br />

aanschaf van cannab<strong>is</strong> in aanraking<br />

komen met een criminele omgeving.<br />

Met dit beleid wordt ook een openbare<br />

orde be<strong>la</strong>ng gediend, door<strong>dat</strong> de<br />

coffeeshops in alle openheid functioneren<br />

en dus ook kunnen worden<br />

gecontroleerd. Bij de beoordeling van<br />

de vraag of tegen een coffeeshop<br />

strafrechtelijk opgetreden dient te<br />

worden, gelden de navolgende<br />

gedoog criteria:<br />

• A Geen affichering: dit betekent<br />

geen rec<strong>la</strong>me anders dan een summiere<br />

aanduiding op de betreffende<br />

coffeeshop.<br />

• H Geen harddrugs: dit betekent <strong>dat</strong><br />

geen harddrugs in de coffeeshop<br />

voor handen mogen zijn en/of verkocht<br />

mogen worden.<br />

• O Geen over<strong>la</strong>st: onder over<strong>la</strong>st kan<br />

worden ver<strong>staan</strong> parkeerover<strong>la</strong>st rond<br />

de coffeeshops, geluidshinder,<br />

vervuiling en/of voor of nabij de<br />

coffeeshop rondhangende k<strong>la</strong>nten.<br />

• J Geen verkoop en geen <strong>toe</strong>gang<br />

aan personen jonger dan 18 jaar.<br />

• G Geen verkoop van hoeveelheden<br />

van meer dan 5 gram per transactie,<br />

per dag en per persoon. Geen handelsvoorraad<br />

van meer dan 500 gram.<br />

“Er <strong>is</strong> sprake van coffeeshopbeleid <strong>dat</strong> voorziet in een<br />

gedeeltelijke regulering van de handel in cannab<strong>is</strong>”<br />

Duidelijk <strong>is</strong> <strong>dat</strong> het coffeeshopbeleid<br />

zich uitdrukkelijk beperkt <strong>tot</strong> die<br />

activiteiten die zich binnen de coffeeshop<br />

afspelen. Het beleid regelt in het<br />

geheel niets ten aanzien van ondersteunende<br />

handelingen. Hierbij valt<br />

onder andere te denken aan het<br />

inkopen of produceren van cannab<strong>is</strong>,<br />

het in voorraad houden van cannab<strong>is</strong>,<br />

het verpakken en versnijden van<br />

cannab<strong>is</strong> of het vervoeren van de<br />

cannab<strong>is</strong> naar de coffeeshop.<br />

De achterdeurproblematiek<br />

Aangezien de overheid niet gedoogt<br />

<strong>dat</strong> coffeeshophouders cannab<strong>is</strong><br />

produceren en/of inkopen ten behoeve<br />

van de bevoorrading van hun coffeeshop<br />

betekent dit <strong>dat</strong> bij ontdekking<br />

van deze handelingen de officier van<br />

justitie in de praktijk strafvervolging<br />

instelt. Als de strafrechter vervolgens<br />

vaststelt <strong>dat</strong> de Opiumwet <strong>is</strong> overtreden,<br />

legt hij aan de dader (de<br />

coffeeshophouder en/of zijn personeels<br />

lid) een straf op. Het gaat dan<br />

immers om een niet gedoogde overtreding<br />

van de Opiumwet. Dit levert

een paradoxale situatie op die wringt.<br />

Aan de ene kant wordt de verkoop van<br />

cannab<strong>is</strong> gedoogd, maar aan de andere<br />

kant wordt de productie van cannab<strong>is</strong><br />

en de bevoorrading van de coffeeshop<br />

niet mogelijk gemaakt. Deze problematiek,<br />

die in de loop der jaren al veel<br />

d<strong>is</strong>cussiestof heeft doen op<strong>la</strong>aien,<br />

wordt gewoonlijk aangeduid als de<br />

achterdeurproblematiek.<br />

Achterdeurd<strong>is</strong>cussies<br />

In de beginjaren negentig leek aanvankelijk<br />

serieus te worden nagedacht<br />

over het legal<strong>is</strong>eren van cannab<strong>is</strong>. Toen<br />

in 1995 de Paarse Drugnota 2 verscheen,<br />

woedde er een drugsruzie tussen<br />

Neder<strong>la</strong>nd en Frankrijk. President<br />

Chirac had de aanval op het in zijn<br />

ogen veel te liberale Neder<strong>la</strong>ndse<br />

drugsbeleid hard ingezet. Dat had<br />

effect. P<strong>la</strong>nnen voor verdergaande<br />

regulering van de coffee shops<br />

verdwenen in de kast. Neder<strong>la</strong>nd<br />

maakte een pas op de p<strong>la</strong>ats.<br />

Ten aanzien van de achterdeur leek<br />

aanvankelijk ruimte te worden geboden<br />

voor lokale experimenten. De beleidsmakers<br />

onderkenden echter <strong>dat</strong><br />

drugs beleid permanent aan verandering<br />

onderhevig <strong>is</strong> en eindigden de Paarse<br />

drugnota met de trieste vaststelling <strong>dat</strong><br />

drugsbeleid <strong>nu</strong> eenmaal geen oefening<br />

in de logica <strong>is</strong>!<br />

Op 20 juni 1998 werd op een door de<br />

Vereniging Neder<strong>la</strong>ndse Gemeenten<br />

georgan<strong>is</strong>eerd symposium door de<br />

Stichting Drugsbeleid een p<strong>la</strong>n ter<br />

regulering van de hennepteelt<br />

gepresen teerd. Het p<strong>la</strong>n <strong>is</strong> als brochure<br />

uitgegeven onder de titel: Coffeeshop uit<br />

de schaduw 3 . Hiermee werd een politieke<br />

d<strong>is</strong>cussie over de zogenoemde achterdeur<br />

van de coffeeshop in gang gezet.<br />

Tijdens het mondelinge vrage<strong>nu</strong>ur op<br />

8 juni 1999 beloofde de Min<strong>is</strong>ter van<br />

Justitie de Tweede Kamer een notitie<br />

aan te bieden waarin zou worden<br />

ingegaan op de (on)mogelijkheid <strong>tot</strong><br />

het houden van lokale experimenten<br />

met de zogenoemde achterdeur van<br />

coffeeshops. Bij brief van 7 april 2000<br />

bood de Min<strong>is</strong>ter van Justitie de notitie<br />

Het pad naar de achterdeur aan de Tweede<br />

Kamer aan. Samenvattend luidt de<br />

conclusie van deze notitie, <strong>dat</strong> de<br />

regering niet voornemens was het<br />

geldende gedoogbeleid voor softdrugs<br />

te verruimen, door een opening te<br />

maken voor de legale teelt van<br />

nederwiet.<br />

Op 27 juni 2000 werd met een meerder<br />

heid van één stem in de Tweede<br />

Kamer de motie-Apostolou cs aangenomen.<br />

In deze motie werd de<br />

regering opgedragen om te bevorderen<br />

<strong>dat</strong> – in het kader van de strafrechtelijke<br />

handhaving van de opiumwet –<br />

richtlijnen zouden worden ontwikkeld<br />

op bas<strong>is</strong> waarvan de productie van<br />

nederwiet en de <strong>toe</strong>levering daarvan<br />

aan coffeeshops zou worden geregeld.<br />

De regering heeft geweigerd deze<br />

motie uit te voeren. Daarmee was de<br />

politieke d<strong>is</strong>cussie rondom dit onderwerp<br />

nog niet ten einde.<br />

Op 11 februari 2005 verscheen een<br />

artikel in het Neder<strong>la</strong>nds Jur<strong>is</strong>tenb<strong>la</strong>d<br />

van Mark Teurlings en <strong>Peter</strong> Cohen<br />

onder de titel Het regelen van de “achterdeur”<br />

van coffeeshops 6 . Hierin werd<br />

betoogd <strong>dat</strong> het jurid<strong>is</strong>ch mogelijk <strong>is</strong><br />

om de productie- en aanvoer van<br />

cannab<strong>is</strong> naar coffeeshops op legale<br />

wijze te regelen. De schrijvers<br />

erkenden <strong>dat</strong> een dergelijke regeling<br />

niet eenvoudig <strong>is</strong>, maar geruststellend<br />

merkten zij op <strong>dat</strong> daar waar een wil <strong>is</strong><br />

<strong>la</strong>ngs internationaal en nationaal spoor<br />

een weg <strong>is</strong> te <strong>vind</strong>en.<br />

Op 18 maart 2005 publiceerde het<br />

Dagb<strong>la</strong>d De Limburger een bijdrage<br />

van de Maastrichtse burgemeester<br />

Gerd Leers waarin deze pleit voor<br />

regulering van teelt en handel van<br />

cannab<strong>is</strong> ten behoeve van coffeeshops.<br />

Leers kwam met dit onderwerp diverse<br />

malen in de publiciteit. Hij zocht<br />

contact met burgemeesters van<br />

grens gemeenten in België en Duits<strong>la</strong>nd<br />

en hield zelfs een lezing over dit<br />

onderwerp in Brussel. De achterdeur<br />

van de coffeeshop kwam hierdoor<br />

opnieuw op de politieke agenda te<br />

<strong>staan</strong>.<br />

Op 28 april 2005 heeft de Tweede<br />

Kamer twee moties aanvaard, van de<br />

leden Albayrak (PvdA) en Van der Ham<br />

(D66). In deze motie werd de regering<br />

onder andere verzocht nieuwe scenario’s<br />

te onderzoeken voor het oplossen<br />

van de achterdeur problematiek.<br />

De regering zou daarin de mogelijkheid<br />

dienen te betrekken om<br />

zogenoemde BIGH LB-criteria voor<br />

deugdelijke cannab<strong>is</strong>telers te ontwikke<br />

len (Boekhouding, Infor ma tieverstrekking,<br />

Geen bestrijdingsmiddelen,<br />

alleen Hennepp<strong>la</strong>nten<br />

verbouwen, alleen Leveren aan<br />

coffee shophouders en deugdelijke<br />

Bedrijfsvoering). Ook zou de regering<br />

de mogelijkheid van klein schalige<br />

experimenten met regulering van de<br />

achterdeur van coffeeshops <strong>toe</strong> dienen<br />

te <strong>staan</strong>, zo<strong>dat</strong> de voor- en nadelen<br />

hiervan in de praktijk zouden kunnen<br />

worden onderzocht. Opnieuw maakte<br />

de regering duidelijk niet mee te willen<br />

werken aan het reguleren van de<br />

hennepteelt ten behoeve van het<br />

coffeeshopbeleid. Wel zegde de<br />

regering <strong>toe</strong> <strong>dat</strong> er een studie zou<br />

p<strong>la</strong>ats <strong>vind</strong>en naar de jurid<strong>is</strong>che<br />

mogelijkheden voor het <strong>toe</strong><strong>staan</strong> van<br />

een experiment zoals in de motie<br />

voorgesteld 7 .<br />

In december 2005 heeft het T.M.C.<br />

Asser Instituut geconcludeerd <strong>dat</strong> de<br />

Fiat Justitia juli 2009 37

ArTiKEL<br />

twee onderzochte relevante<br />

VN-verdragen en het <strong>toe</strong>passelijke<br />

recht van de Europese Unie geen<br />

ruimte bieden voor het <strong>toe</strong><strong>staan</strong> van de<br />

teelt van cannab<strong>is</strong> ten behoeve van de<br />

bevoorrading van coffeeshops. De<br />

<strong>toe</strong>gestane teelt van cannab<strong>is</strong> <strong>is</strong><br />

beperkt <strong>tot</strong> geneeskundige en wetenschappelijke<br />

doeleinden 8 .<br />

Het meest opvallende aan de achterdeurd<strong>is</strong>cussie<br />

<strong>is</strong> het streven naar het<br />

reguleren van de teelt van hennep. De<br />

voorstanders van verdere liberal<strong>is</strong>ering<br />

van het coffeeshopbeleid willen de<br />

productie van cannab<strong>is</strong> ten behoeve<br />

van de verkoop daarvan in coffeeshops<br />

gedogen, terwijl de tegenstanders van<br />

het coffeeshopbeleid zich op het<br />

standpunt stellen <strong>dat</strong> de internationale<br />

verdragen die Neder<strong>la</strong>nd als verdragspartij<br />

<strong>is</strong> aangegaan dit eenvoudigweg<br />

niet <strong>toe</strong><strong>staan</strong>. Keer op keer wordt<br />

dezelfde d<strong>is</strong>cussie gevoerd en worden<br />

dezelfde argumenten naar voren<br />

gebracht. Er wordt op deze wijze geen<br />

enkele stap voorwaarts geboekt. Deze<br />

impasse moet en kan worden doorbroken.<br />

Hierbij moet als eerste onder ogen<br />

worden gezien <strong>dat</strong> coffeeshophouders<br />

in verreweg de meeste gevallen niet zelf<br />

cannab<strong>is</strong> produceren. Gewoonlijk<br />

kopen zij hun cannab<strong>is</strong> in bij derden.<br />

Door direct de productie van cannab<strong>is</strong><br />

te willen reguleren wordt een eerste<br />

log<strong>is</strong>che tussenstap over het hoofd<br />

gezien.<br />

De tusschendeur<br />

We stelden vast <strong>dat</strong> de achterdeurd<strong>is</strong>cussie<br />

zich de afgelopen jaren heeft<br />

<strong>toe</strong>gespitst op de productie van<br />

cannab<strong>is</strong>. Ook zonder de productie te<br />

reguleren kan het coffeeshopbeleid<br />

worden verbeterd. De beleidsmatige<br />

tussenstap wordt in deze notitie<br />

aangeduid als de tusschendeur. Het<br />

accent ligt hierbij op alle niet gedoogde<br />

handelingen met betrekking <strong>tot</strong><br />

cannab<strong>is</strong>, die nodig zijn om een<br />

coffee shop te kunnen exploiteren met<br />

uitzondering van de productie van<br />

cannab<strong>is</strong>.<br />

38 Fiat Justitia juli 2009<br />

Voor het reguleren van de tusschendeur<br />

kunnen valide jurid<strong>is</strong>che argumenten<br />

worden aangedragen.<br />

De sociale en f<strong>is</strong>cale realiteit<br />

De coffeeshopbranche schept werkgelegenheid.<br />

In een coffeeshop werken<br />

in de regel meerdere personeels leden.<br />

Werkgevers zijn over hun personeelsleden<br />

loonheffing en sociale premies<br />

verschuldigd. Coffeeshophouders en<br />

hun personeelsleden handelen formeel<br />

gezien in strijd met de Opiumwet. Zo<br />

<strong>la</strong>ng zij de vastgestelde gedoogcriteria<br />

naleven worden zij gedoogd, maar <strong>is</strong><br />

<strong>dat</strong> voldoende om te kunnen spreken<br />

van rechtmatige rechtshandelingen?<br />

Met andere woorden: <strong>is</strong> een arbeidsovereenkomst<br />

waarin de coffeeshophouder<br />

zijn personeelslid opdraagt<br />

cannab<strong>is</strong> te verkopen wel rechtsgeldig?<br />

Deze vraag <strong>is</strong> centraal gesteld in<br />

procedures waarbij de plicht <strong>tot</strong> het<br />

afdragen van premies en loonheffing<br />

namens de coffeeshophouder werd<br />

betw<strong>is</strong>t. Zowel de be<strong>la</strong>stingkamer van<br />

de Hoge Raad als de Centrale Raad van<br />

Beroep liet zich bij beantwoording van<br />

deze vraag leiden door de econom<strong>is</strong>che<br />

en maatschappelijke realiteit 9 . Het<br />

jaren<strong>la</strong>ng geldende gedoogbeleid heeft<br />

er kennelijk <strong>toe</strong> geleid <strong>dat</strong> aan de<br />

formele inbreuk op de Opiumwet<br />

minder beteken<strong>is</strong> moet worden<br />

gehecht. De arbeidsovereenkomst<br />

tussen een coffeeshophouder en zijn<br />

verkoper van cannab<strong>is</strong> <strong>is</strong> rechtsgeldig<br />

en leidt <strong>tot</strong> be<strong>la</strong>sting- en premieafdracht.<br />

Maar hoe <strong>is</strong> dit bij situaties waarin het<br />

personeelslid uitsluitend handelingen<br />

verricht, die bij wet zijn verboden en<br />

die niet worden gedoogd? Personeelsleden<br />

van een illegale hennepteler<br />

beschikten volgens de Centrale Raad<br />

van Beroep niet over een rechtsgeldige<br />

arbeidsoverkomst 10 . In <strong>dat</strong> geval kon<br />

geen premieplicht worden aangenomen.<br />

Een personeelslid van een coffeeshop<br />

<strong>dat</strong> cannab<strong>is</strong> vervoert naar de coffeeshop<br />

of deze cannab<strong>is</strong> buiten de<br />

coffeeshop verkoopk<strong>la</strong>ar maakt door<br />

deze te versnijden en te verpakken<br />

handelt in strijd met de Opiumwet en<br />

kan geen beroep doen op enig<br />

gedoogbeleid. Kan met deze wetenschap<br />

dan nog wel sprake zijn van een<br />

rechtsgeldige arbeidsovereen komst?<br />

Ja, oordeelde de Centrale Raad van<br />

Beroep op 5 augustus 2004 . Hierbij<br />

overwoog de hoogste bestuursrechter:<br />

1. <strong>dat</strong> de beschreven handelingen<br />

onlosmakelijk zijn verbonden aan<br />

de gedoogde verkoop van cannab<strong>is</strong><br />

in coffeeshops en<br />

2. <strong>dat</strong> deze handelingen onm<strong>is</strong>kenbaar<br />

worden verricht ten behoeve van die<br />

gedoogde verkoop.<br />

Dit <strong>is</strong> een uiterst log<strong>is</strong>che en jurid<strong>is</strong>ch<br />

verantwoorde redenering, waarvoor<br />

veel valt te zeggen. De coffeeshophouder<br />

en zijn personeel worden<br />

immers dagelijks in een onmogelijke<br />

spagaat gedwongen. Om de gedoogde<br />

handelingen in de coffeeshop te<br />

kunnen verrichten, moeten zij buiten<br />

de coffeeshop een inbreuk maken op<br />

de Opiumwet. Het beleid schiet in dit<br />

opzicht duidelijk tekort. De Centrale<br />

Raad van Beroep loste dit hiaat<br />

eenvoudig op.<br />

De strafrechtelijke behandeling<br />

van achterdeuractiviteiten<br />

Hanteert de strafrechter dezelfde logica

als de Centrale Raad van Beroep?<br />

Geregeld wordt gesteld <strong>dat</strong> aan de<br />

achterdeur van de coffeeshop door<br />

politie en justitie geen prioriteit wordt<br />

<strong>toe</strong>gekend. Hierdoor ontstaat bij velen<br />

de indruk <strong>dat</strong> de coffeeshophouder en<br />

zijn personeel (nagenoeg) geen r<strong>is</strong>ico<br />

lopen als zij niet gedoogde handelingen<br />

verrichten, die onlosmakelijk<br />

zijn verbonden aan de gedoogde<br />

exploitatie van een coffeeshop en die<br />

uitsluitend met het oog op gedoogde<br />

verkoop van cannab<strong>is</strong> worden verricht.<br />

Schijn bedriegt echter.<br />

In de dagelijkse praktijk lopen coffeeshophouders<br />

en hun personeelsleden<br />

geregeld tegen de <strong>la</strong>mp bij het<br />

uitvoeren van werkzaamheden aan de<br />

tusschendeur van de coffeeshop. Als de<br />

strafrechter aan de hand van wettig en<br />

overtuigend bewijs vaststelt <strong>dat</strong> de<br />

Opiumwet <strong>is</strong> overtreden en de<br />

verdachte daarvoor strafbaar <strong>is</strong>, volgt<br />

een veroordeling.<br />

Het Gerechtshof te Amsterdam<br />

behan delde op 9 maart 1999<br />

(23-003330-97) het door een medewerker<br />

van een coffeeshop ingesteld<br />

hoger beroep. De man was door de<br />

politie betrapt <strong>toe</strong>n hij met zijn scooter<br />

de dagvoorraad van minder dan 500<br />

gram van een coffeeshop vervoerde. De<br />

Politierechter die in eerste aanleg<br />

vonn<strong>is</strong>te oordeelde <strong>dat</strong> de cannab<strong>is</strong> aan<br />

het verkeer moest worden onttrokken.<br />

Het personeelslid van de coffeeshop<br />

werd door hem wel<strong>is</strong>waar schuldig<br />

bevonden aan overtreding van de<br />

Opiumwet, maar hem werd geen straf<br />

opgelegd. Het Gerechtshof nam dit<br />

vonn<strong>is</strong> in hoger beroep niet over en<br />

veroordeelde het personeelslid <strong>tot</strong><br />

betaling van een geldboete van destijds<br />

fl. 500,–. Daar waar gedoogbeleid<br />

ontbreekt, maar door de strafrechter <strong>is</strong><br />

vastgesteld <strong>dat</strong> de wet <strong>is</strong> overtreden,<br />

volgt dus in beginsel een straf.<br />

Dat strafrechters soms worstelen met<br />

dit vraagstuk blijkt uit het vonn<strong>is</strong> van<br />

de politierechter van de Rechtbank te<br />

Almelo van 28 december 2000 12 . Deze<br />

politierechter overwoog:<br />

“Vooropgesteld moet <strong>blijven</strong> <strong>dat</strong> beleidslijnen<br />

niet gelden als algemeen verbindende<br />

voorschriften, om<strong>dat</strong> zij niet krachtens enige<br />

wetgevende bevoegdheid zijn gegeven. Zou in<br />

de wet bepaald zijn <strong>dat</strong> het aanwezig hebben<br />

van has<strong>is</strong>ch en/of marihuana <strong>tot</strong> 500 gram<br />

niet strafbaar <strong>is</strong>, dan zou verdachte met zijn<br />

handelsvoorraad groter dan 500 gram een<br />

strafbaar feit hebben gepleegd en ook zelf<br />

strafbaar zijn. Nu <strong>is</strong> de situatie evenwel zo<br />

<strong>dat</strong> verdachte en zijn mede-coffeeshophouders<br />

een voorraad mogen hebben <strong>tot</strong> 500 gram<br />

zonder <strong>dat</strong> justitie ingrijpt ofschoon zulks<br />

strijdig <strong>is</strong> met de wet. Het <strong>is</strong> dus ook niet zo<br />

als bijvoorbeeld in de fraudesfeer, waar <strong>tot</strong><br />

een bepaald fraudebedrag getransigeerd<br />

wordt, waarna strafvervolging volgt, hier <strong>is</strong><br />

de situatie zo <strong>dat</strong> van 0 <strong>tot</strong> 500 gram niets<br />

gebeurt en vervolgens justitieel wordt<br />

ingegrepen boven 500 gram alles gebaseerd<br />

op een beleidslijn. De grens van 500 gram <strong>is</strong><br />

volstrekt willekeurig en bijvoorbeeld niet<br />

ingegeven door veiligheids- of gezondheidsreden<br />

(de coffeeshophouder mag per transactie<br />

niet meer dan 5 gram verkopen). Door zoals<br />

in de onderhavige zaak toch te gaan<br />

vervolgen boven de willekeurige grens van<br />

500 gram handelt naar het oordeel van de<br />

politierechter het Openbaar Min<strong>is</strong>terie in<br />

strijd met de beginselen van een behoorlijk<br />

procesrecht en dient de verdachte te worden<br />

onts<strong>la</strong>gen van rechtsvervolging.”<br />

“Daar waar<br />

gedoogbeleid<br />

ontbreekt, maar door<br />

de strafrechter <strong>is</strong><br />

vastgesteld <strong>dat</strong> de wet<br />

<strong>is</strong> overtreden, volgt in<br />

beginsel een straf”<br />

Deze uitspraak heeft geen navolging<br />

gevonden. Wel zien we in de praktijk<br />

<strong>dat</strong> door de gesignaleerde paradox de<br />

mag<strong>is</strong>tratuur bij de strafoplegging<br />

vaker begrip toont voor de coffeeshophouder<br />

en zijn personeelsleden. Met<br />

regelmaat wordt strafrechtelijk<br />

opgetreden tegen werkzaamheden, die<br />

uitsluitend betrekking hebben op de<br />

tusschendeur en waarvan vaststaat <strong>dat</strong><br />

deze onlosmakelijk zijn verbonden met<br />

de gedoogde voordeur. De veronderstelling<br />

<strong>dat</strong> de tusschendeur niet om<br />

regulering vraagt, om<strong>dat</strong> dit in de<br />

praktijk niet <strong>tot</strong> problemen leidt, <strong>is</strong><br />

aantoonbaar onju<strong>is</strong>t. De strafrechtpraktijk<br />

geeft wel degelijk aanleiding<br />

<strong>tot</strong> een verdere regulering van het<br />

coffeeshopbeleid. Zeker als we de<br />

mogelijke gevolgen van strafrechtelijk<br />

optreden onder ogen zien.<br />

De gevolgen van strafrechtelijke<br />

vervolging<br />

Een onherroepelijke strafrechtelijke<br />

veroordeling wegens het aanwezig<br />

hebben of vervoeren van een hoeveelheid<br />

cannab<strong>is</strong> geeft aanleiding <strong>tot</strong> een<br />

f<strong>is</strong>cale correctie. Op grond van het<br />

bepaalde in art. 3.14 Wet IB 2001 zal de<br />

be<strong>la</strong>stingdienst na een strafrechtelijke<br />

veroordeling de inkoopkosten van de<br />

in bes<strong>la</strong>g genomen cannab<strong>is</strong> niet als<br />

aftrekbare kosten aanmerken. Dat<br />

komt feitelijk neer op een dubbele<br />

bestraffing.<br />

Een coffeeshophouder moet op grond<br />

van de in Rotterdam geldende<br />

gemeentelijke verordening voldoen aan<br />

gedragse<strong>is</strong>en. Hij mag niet in enig<br />

opzicht van slecht levensgedrag zijn.<br />

Op bas<strong>is</strong> van onherroepelijke veroordelingen<br />

wegens overtreding van de<br />

Opiumwet kunnen vergunningen van<br />

coffeeshophouders worden geweigerd.<br />

Veroordeelde personeelsleden kunnen<br />

als beheerder worden geweigerd. Deze<br />

situatie <strong>is</strong> onwenselijk, om<strong>dat</strong> deze<br />

geen recht doet aan de onmogelijke<br />

positie waarin de coffeeshophouder<br />

verkeert.<br />

We zagen <strong>dat</strong> de Centrale Raad van<br />

Beroep begrip toont voor de personeels -<br />

leden van gedoogde coffeeshops. Dit<br />

begrip leidt <strong>tot</strong> de afdracht van sociale<br />

premies over het sa<strong>la</strong>r<strong>is</strong> van werknemers.<br />

Ook als deze zich bezighouden<br />

met tusschendeur activiteiten! De<br />

strafrechter toont dit begrip in de<br />

Fiat Justitia juli 2009 39

ArTiKEL<br />

praktijk he<strong>la</strong>as niet. Dat <strong>is</strong> gelet op de<br />

werkwijze van de straf rechter begrijpelijk,<br />

om<strong>dat</strong> beleid op dit punt ontbreekt.<br />

Veroordelingen van coffeeshophouders<br />

kunnen vergaande gevolgen hebben<br />

waardoor zelfs het voortbe<strong>staan</strong> van<br />

hun coffeeshop op het spel kan <strong>staan</strong>.<br />

Hierdoor komen werknemers op straat<br />

te <strong>staan</strong>. Het gevolg van de marktwerking<br />

<strong>is</strong> <strong>dat</strong> voor ieder gedoogd<br />

verkooppunt meerdere illegale<br />

verkoop punten in de p<strong>la</strong>ats komen.<br />

Het vaststellen van tusschendeur beleid<br />

kan dit voorkomen.<br />

Tusschendeur beleid<br />

Tusschendeur beleid kan op lokaal<br />

niveau in de driehoek (politie, justitie<br />

en gemeente) worden vastgesteld.<br />

Afgesproken kan worden <strong>dat</strong> tusschendeur<br />

activiteiten geen aanleiding geven<br />

<strong>tot</strong> strafrechtelijk en bestuurlijk<br />

optreden. Het opportuniteitsbeginsel<br />

vormt voor de officier van justitie de<br />

wettelijke bas<strong>is</strong> voor het vaststellen van<br />

dergelijke beleidsafspraken. Het<br />

criterium voor het achterwege <strong>blijven</strong><br />

van optreden <strong>is</strong> door de Centrale Raad<br />

van Beroep al gegeven en kan<br />

eenvoudig worden overgenomen.<br />

40 Fiat Justitia juli 2009<br />

De politie kan een aanwijzing krijgen<br />

om ontdekte handelingen die onlosmakelijk<br />

zijn verbonden aan de<br />

gedoogde verkoop van cannab<strong>is</strong> in<br />

coffeeshops en die onm<strong>is</strong>kenbaar ook<br />

worden verricht ten behoeve van die<br />

gedoogde verkoop in samenspraak met<br />

de officier van justitie te seponeren.<br />

De burgemeester <strong>is</strong> op grond van<br />

artikel 13b van de Opiumwet bevoegd<br />

<strong>tot</strong> het <strong>toe</strong>passen van bestuursdwang<br />

bij bepaalde overtredingen van de<br />

Opiumwet. Deze bevoegdheid wordt<br />

binnenkort uitgebreid. De nieuwe<br />

bevoegdheid geeft aanleiding <strong>tot</strong> het<br />

vaststellen van aangepast handhavingsbeleid.<br />

Hierbij kan worden stilge<strong>staan</strong><br />

bij de situatie <strong>dat</strong> in een pand (niet<br />

zijnde een voor het publiek <strong>toe</strong>gankelijke<br />

lokaliteit) een handelsvoorraad<br />

cannab<strong>is</strong>, die bestemd <strong>is</strong> voor de<br />

bevoorrading van een coffeeshop,<br />

wordt aangetroffen. Artikel 13b van de<br />

Opiumwet vormt voor de burgemeester<br />

de wettelijke bas<strong>is</strong> voor het vaststellen<br />

van dergelijk handhavingsbeleid. Hij<br />

kan hierbij formuleren in welke<br />

gevallen en onder welke voorwaarden<br />

geen bestuursdwang wordt <strong>toe</strong>gepast.<br />

De jurid<strong>is</strong>che argumenten die bij<br />

herhaling zijn aangevoerd om<br />

experimenten aan de achterdeur te<br />

blokkeren gaan hier niet op. De<br />

regulering van de tusschendeur dient<br />

een openbare orde be<strong>la</strong>ng en vergroot<br />

de transparantie van de coffeeshopbranche.<br />

Het voorgestelde beleid heeft<br />

geen nadelige invloed op het buiten<strong>la</strong>nd,<br />

om<strong>dat</strong> er voor wat betreft de<br />

gedoogde verkoop van cannab<strong>is</strong> niets<br />

verandert aan het coffeeshopbeleid.<br />

Het voorgestelde beleid neemt slechts<br />

een storende incons<strong>is</strong>tentie weg.<br />

Bij de nadere invulling van dit beleid<br />

kunnen heldere voorwaarden worden<br />

gesteld.<br />

De beschreven handelingen moeten<br />

onlosmakelijk zijn verbonden aan de<br />

gedoogde verkoop van cannab<strong>is</strong> in de<br />

coffeeshops en deze handelingen<br />

moeten onm<strong>is</strong>kenbaar worden verricht<br />

ten behoeve van die gedoogde verkoop.<br />

De strafbare handelingen die aan de<br />

tusschendeur p<strong>la</strong>ats<strong>vind</strong>en en die<br />

onlosmakelijk zijn verbonden aan de<br />

gedoogde verkoop zijn:<br />

– het inkopen van cannab<strong>is</strong>;<br />

– het vervoeren van ingekochte<br />

cannab<strong>is</strong>;<br />

– het bewaren van cannab<strong>is</strong>;<br />

– het verkoopk<strong>la</strong>ar maken van<br />

cannab<strong>is</strong>;<br />

– het vervoeren van verkoopk<strong>la</strong>ar<br />

gemaakte cannab<strong>is</strong> naar de<br />

coffeeshop;<br />

– het na sluiting van de coffeeshop<br />

vervoeren van cannab<strong>is</strong> va<strong>nu</strong>it de<br />

coffeeshop;<br />

Het <strong>is</strong> voor de conti<strong>nu</strong>ïteit van de<br />

coffeeshopbranche van be<strong>la</strong>ng <strong>dat</strong> een<br />

coffeeshophouder in kwantitatief en<br />

kwalitatief opzicht telkens over<br />

voldoende cannab<strong>is</strong> beschikt. Bij het<br />

ontbreken van handelsvoorraad<br />

ontstaat stagnatie bij de verkoop van<br />

cannab<strong>is</strong>. Dat geeft aanleiding <strong>tot</strong><br />

zwerfgedrag van k<strong>la</strong>nten wat in het<br />

be<strong>la</strong>ng van de openbare orde en de<br />

volksgezondheid moet worden<br />

voorkomen. Met de beleidsafspraak<br />

wordt dus een gerechtvaardigd hoger<br />

doel gediend.<br />

Bronvermelding<br />

1 Zie Staatscourant 2000, 205.<br />

2 “Het Neder<strong>la</strong>ndse drugbeleid; conti<strong>nu</strong>ïteit en<br />

verandering”.<br />

3 Zie: http://www.drugsbeleid.nl/neder<strong>la</strong>nds/<br />

index.html.<br />

4 Tweede Kamer, vergaderjaar 1999-2000,<br />

24 077, nr. 75.<br />

5 Tweede Kamer, vergaderjaar 1999–2000,<br />

24 077, nr. 78<br />

6 NJB, afl. 6 blz. 298-302.<br />

7 Tweede Kamer, vergaderjaar 2005–2006,<br />

24 077, nr. 170<br />

8 De studie van het T.M.C. Asser Instituut <strong>is</strong><br />

getiteld: Experimenteren met het Gedogen van<br />

de Teelt van Cannab<strong>is</strong> ten Behoeve van de<br />

Bevoorrading van Coffeeshops – Internationaal<br />

rechtelijke en Europees rechtelijke aspecten.<br />

9 Zie de uitspraak van de CRvB van 21 februari<br />

2002, AB 2002/207 en het arrest van de Hoge<br />

Raad van 6 december 2002, LJN AE 4473.<br />

10 Zie de uitspraak van de CRvB van<br />

28 februari 2002, AB 2002/206.<br />

11 LJN: AQ6684.<br />

12 LJN: AA9645.

<strong>Peter</strong> P<strong>la</strong>sman<br />

“Advocaat van de duivel”<br />

<strong>“Ik</strong> ken u ergens van.” Een keurige dame met twee kleine hondjes aan haar zijde weet dan nog niet <strong>dat</strong> ze een<br />

van Neder<strong>la</strong>nds bekendste strafpleiters voor zich heeft. “Dat zou kunnen”, antwoordt <strong>Peter</strong> P<strong>la</strong>sman. “Ja, <strong>nu</strong><br />

weet ik het weer!”, zegt de dame, <strong>“Ik</strong> ken u van telev<strong>is</strong>ie. U bent advocaat. Advocaat van de duivel!” P<strong>la</strong>sman<br />

vertelt de anekdote met groot genoegen: “De mimiek van die vrouw was zo mooi, haha. Van mij mogen ze<br />

me zo noemen. Het wordt wel vaker gezegd.” Een van P<strong>la</strong>smans grote hobby’s <strong>is</strong> poker, vandaar <strong>dat</strong> hij ook<br />

wel ‘de advocaat met een pokerface’ wordt genoemd. <strong>“Ik</strong> heb ooit een keer in een interview gezegd <strong>dat</strong> ik<br />

poker speel. Vanaf <strong>dat</strong> moment doe ik weleens mee in pokerprogramma’s. Voor je het weet ben je dan de<br />

pokeradvocaat. Ik heb ook allerlei pokercliënten. Ik <strong>vind</strong> het allemaal prima. Ik <strong>la</strong>ch me dood!” Momenteel <strong>is</strong><br />

P<strong>la</strong>sman advocaat van Fred Ros in het grote liqui<strong>dat</strong>ieproces. Fiat Justitia spreekt met hem over zijn cliënt en<br />

de rol van de kroongetuige <strong>Peter</strong> La S. “Een verdachte <strong>is</strong> per definitie underdog in het strafproces. Het <strong>is</strong> een<br />

heel mooie positie om va<strong>nu</strong>it te vechten.”<br />

Tekst: Celeste Klomp en Patrick Slob<br />

U staat bekend als een advocaat die<br />

bij het aannemen van cliënten geen<br />

onderscheid maakt. Waar komt dit<br />

vandaan?<br />

Ik denk <strong>dat</strong> het omgekeerd benaderd<br />

moet worden. Het kán zo zijn <strong>dat</strong> een<br />

advocaat een reden heeft om bepaalde<br />

zaken niet te doen. Als ik een dochter<br />

zou hebben die in het verleden<br />

verkracht <strong>is</strong>, zou ik mij kunnen<br />

voorstellen <strong>dat</strong> ik moeite heb om<br />

verkrachtingszaken te doen. Maar<br />

mijns inziens behoort <strong>dat</strong> een<br />

<strong>“Ik</strong> heb het idee <strong>dat</strong><br />

<strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S. m<strong>is</strong>schien<br />

wel op zijn bek gaat”<br />

uitzondering op de regel te zijn. Door<br />

op grond van bijvoorbeeld de ernst van<br />

een specifieke zaak bepaalde cliënten<br />

te weigeren, gaat een advocaat al op de<br />

s<strong>toe</strong>l van de rechter zitten. We spreken<br />

in het voorstadium slechts over<br />

verdachten, over mensen die verdacht<br />

worden van een bepaald delict. Hier op<br />

kantoor komt het wel eens voor <strong>dat</strong> we<br />

zaken om prakt<strong>is</strong>che redenen niet<br />

aannemen. Dan zit het te dichtbij of<br />

dan <strong>vind</strong>en we <strong>dat</strong> iemand heel<br />

vervelend <strong>is</strong> of dingen van ons vraagt<br />

die we niet willen doen. Maar we<br />

weigeren cliënten nooit op grond van<br />

een bepaalde categorie zaken.<br />

Door die instelling komt het wel eens<br />

voor <strong>dat</strong> u zich moet verantwoorden<br />

voor het feit <strong>dat</strong> u een bepaalde<br />

verdachte bijstaat. Is <strong>dat</strong> vervelend?<br />

Nee, <strong>dat</strong> doe ik met groot plezier. Ik<br />

<strong>vind</strong> <strong>dat</strong> over het algemeen heel<br />

verkeerde beelden in de samenleving<br />

be<strong>staan</strong> over wat een advocaat doet en<br />

hoe be<strong>la</strong>ngrijk het <strong>is</strong> <strong>dat</strong> iedereen<br />

verdedigd wordt als het eropaan komt.<br />

Dat <strong>is</strong> tenslotte onderdeel van een<br />

eerlijk proces. Dus ik leg het graag uit<br />

als daar onwetendheid over bestaat.<br />

De reden <strong>dat</strong> u rechten bent gaan<br />

studeren schijnt te liggen in het feit<br />

<strong>dat</strong> u dertig jaar geleden een keer met<br />

politie en justitie in aanraking bent<br />

gekomen.<br />

Dat speelde eind jaren zeventig. Toen<br />

heb ik een vrijdag op het politiebureau<br />

gezeten en die maandag daarop ben ik<br />

met rechten begonnen. Dat ging <strong>toe</strong>n<br />

nog gemakkelijker dan <strong>nu</strong>. Het was een<br />

richtinggevende ervaring voor mij. Ik<br />

had het niet willen m<strong>is</strong>sen. Het <strong>is</strong><br />

natuurlijk moeilijk om te zeggen hoe<br />

het anders zou zijn gelopen, maar ik<br />

heb het idee <strong>dat</strong> die dag op het bureau<br />

voor mij het moment <strong>is</strong> geweest<br />

waar na ik heb gezegd: “En <strong>nu</strong> word ik<br />

ook écht de advocaat die ik altijd heb<br />

willen zijn!” Daarvoor speelde ik altijd<br />

al voor advocaat: brieven schrijven voor<br />

anderen bijvoorbeeld.<br />

En die ervaring heeft geen<br />

consequenties voor uw beëdiging als<br />

advocaat gehad?<br />

Nee, ik heb <strong>dat</strong> van tevoren doorgegeven<br />

aan de hoofdofficier van<br />

justitie. Ik heb schriftelijk aan hem<br />

uitgelegd <strong>dat</strong> ik in het verleden iets<br />

gehad heb en daarmee in de <strong>toe</strong>komst<br />

geen moeilijkheden wil krijgen.<br />

Vervolgens heeft de hoofdofficier mij<br />

een heel mooie brief teruggestuurd<br />

Fiat Justitia juli 2009 41

inTErviEW<br />

waarin stond <strong>dat</strong> het akkefietje geen<br />

enkel beletsel voor mijn beëdiging was.<br />

Overigens had justitie in mijn zaak ook<br />

vrijspraak gevorderd. Dus ik was niet<br />

de enige die het goed zag!<br />

U heeft in 2002 in samenwerking met<br />

een collega-advocaat en journal<strong>is</strong>t de<br />

Strafpleiterslijn opgericht, een telefoonlijn<br />

waar mensen straf recht special<strong>is</strong>ten<br />

kunnen raadplegen. Was <strong>dat</strong> om<strong>dat</strong><br />

jullie vonden <strong>dat</strong> een aantal advocaten<br />

het niet zo goed begrepen had?<br />

Ja, het idee was vrij simpel. We kennen<br />

in Neder<strong>la</strong>nd piketdiensten, waarbij<br />

een aantal advocaten op een bepaalde<br />

dag bereikbaar moet zijn. Op het<br />

moment <strong>dat</strong> een verdachte in<br />

verzekering wordt gesteld en geen<br />

advocaat kan noemen, krijgt hij<br />

iemand van de piketlijst <strong>toe</strong>gewezen.<br />

Daar gebeuren wel eens ongelukken<br />

mee, om<strong>dat</strong> er mensen op die lijst<br />

<strong>staan</strong> die daar niet thu<strong>is</strong>horen. Die<br />

mensen doen af en <strong>toe</strong> een strafzaakje<br />

en daar blijft het bij, terwijl het om<br />

grote be<strong>la</strong>ngen kan gaan. Als je een<br />

maagoperatie moet ondergaan, wil je<br />

Fred Ros<br />

42 Fiat Justitia juli 2009<br />

ook geen hersenchirurg aan je bed! Wij<br />

vonden daarom <strong>dat</strong> een verdachte de<br />

mogelijkheid geboden moest worden<br />

om zelf ook een soort kwaliteitse<strong>is</strong> te<br />

stellen. In het begin heeft de lijn wel<br />

wat publiciteit gehad, maar he<strong>la</strong>as <strong>is</strong><br />

hij een zachte dood gestorven.<br />

Een grote zaak die u heeft gedaan <strong>is</strong><br />

die van Mohammed B., de moordenaar<br />

van Theo van Gogh. Hoeveel weerstand<br />

heeft u hierbij ondervonden?<br />

Dat <strong>is</strong> eigenlijk heel erg meegevallen.<br />

Het bleef bij de gebruikelijke<br />

hatemails, dreigbrieven en<br />

dreigtelefoontjes. Wel had ik een<br />

onbenoemde bedreiging waardoor ik<br />

ineens in de beveiliging terechtkwam.<br />

De achtergrond daarvan <strong>is</strong> mij nog<br />

steeds onduidelijk. Ik voelde <strong>dat</strong> ik<br />

bedreigd werd, maar ik was er niet echt<br />

van onder de indruk. Ik ben op een<br />

gegeven moment nog met een<br />

vervelende brief naar het politiebureau<br />

gegaan. Daarin stonden allerlei<br />

privégegevens, onder andere waar mijn<br />

kinderen naar school gingen. Dat vond<br />

ik iets verder gaan dan de gebruikelijke<br />

rotzooi.<br />

Vond <strong>dat</strong> thu<strong>is</strong> zijn doorwerking?<br />

Als je dag en nacht beveiligd wordt en<br />

je moet in een speciale auto rijden, dan<br />

“Als je een maagoperatie moet ondergaan, wil je ook<br />

geen hersenchirurg aan je bed!”<br />

werkt <strong>dat</strong> wel door. Maar het heeft<br />

uiteindelijk maar twee weken geduurd,<br />

dus het was vrij snel weer afgelopen.<br />

En het was ook wel een ervaring, het <strong>is</strong><br />

niet-alledaags. Maar als het <strong>la</strong>nger had<br />

geduurd, zou het echt vervelend<br />

worden. Het lijkt mij echt heel erg voor<br />

mensen die dit jaren<strong>la</strong>ng moeten<br />

meemaken.<br />

U staat regelmatig cliënten bij in grote<br />

dossiers. Wat <strong>is</strong> <strong>tot</strong> <strong>nu</strong> <strong>toe</strong> uw moo<strong>is</strong>te<br />

zaak geweest?<br />

Ik denk niet zo in moo<strong>is</strong>te zaken. Ik<br />

spaar geen trofeeën, maar doe gewoon<br />

mijn werk. Je kunt heel mooie dingen<br />

meemaken in heel kleine zaken, maar<br />

ik kan niet zeggen: “Om<strong>dat</strong> het groot<br />

<strong>is</strong>, <strong>is</strong> het altijd mooier.” Een zaak waar<br />

ik heel intensief mee bezig ben<br />

geweest, <strong>is</strong> de vuurwerkramp in<br />

Enschedé. Die zaak heeft één à<br />

twee jaar van mijn leven beheerst. Daar<br />

zat zóveel achter: ontzettend veel<br />

mensen, veel verschillende emoties,<br />

het grote leed <strong>dat</strong> het had veroorzaakt,<br />

buitengewoon veel media-aandacht.<br />

Het <strong>is</strong> absoluut het dikste dossier <strong>dat</strong> ik<br />

ooit heb gezien! Dus die zaak zal ik<br />

nooit vergeten. Maar zo zijn er nog veel<br />

meer.<br />

Zoals de drugsmoord in Zeewolde<br />

waarin u Fred Ros bijstond, de man<br />

die door justitie momenteel als<br />

‘de moordmake<strong>la</strong>ar’ in het grote

liqui<strong>dat</strong>ieproces wordt gezien?<br />

Dat was een zaak waarbij ik het gevoel<br />

had <strong>dat</strong> ik kon <strong>la</strong>ten zien hoe be<strong>la</strong>ngrijk<br />

het <strong>is</strong> om een advocaat te hebben die in<br />

staat <strong>is</strong> dingen op zijn kop te zetten.<br />

Een goede advocaat kan een zaak heel<br />

anders <strong>la</strong>ten lopen door maar door te<br />

gaan en niet op te geven. Fred Ros ken<br />

ik al een tijdje: hij <strong>is</strong> destijds bij mij<br />

gekomen met kleine delicten. In de<br />

zaak-Zeewolde werd Ros verdacht van<br />

moord tijdens een ripdeal (een<br />

criminele transactie waarbij één van de<br />

partijen beroofd wordt door de andere,<br />

red.) van een partij hasj. Ik heb hem<br />

geadv<strong>is</strong>eerd absoluut zijn mond te<br />

houden. Formeel <strong>is</strong> het zo <strong>dat</strong> een<br />

advocaat zijn cliënt slechts adv<strong>is</strong>eert,<br />

maar de praktijk wijst anders uit.<br />

Er wordt door de cliënt veel waarde<br />

gehecht aan wat u als advocaat<br />

meegeeft?<br />

Ja, ik <strong>vind</strong> het dan ook s<strong>la</strong>p om te<br />

zeggen <strong>dat</strong> een advocaat slechts<br />

adv<strong>is</strong>eert en de cliënt het daarna zelf<br />

maar moet uitzoeken. De grootste fout<br />

die een cliënt immers kan maken, <strong>is</strong><br />

door middel van fouten, verg<strong>is</strong>singen<br />

of versprekingen zelf iets aan het<br />

dossier <strong>toe</strong> te voegen. Dit staat echter<br />

los van de schuldvraag, want ook<br />

onschuldige verdachten kunnen de<br />

grootste fouten maken, waaraan zij<br />

uiteindelijk worden opgehangen.<br />

Ondanks <strong>dat</strong> Fred Ros zijn mond heeft<br />

<strong>“Ik</strong> voelde <strong>dat</strong> ik<br />

bedreigd werd, maar<br />

ik was er niet echt van<br />

onder de indruk”<br />

gehouden, kreeg hij in eerste instantie<br />

zeventien jaar opgelegd: drie jaar meer<br />

dan de e<strong>is</strong>. Toch <strong>is</strong> hij bij mij gebleven.<br />

Hij wilde samen met mij in hoger<br />

beroep, want hij had er fiducie in. Dit <strong>is</strong><br />

een mooi aspect van het vak: ondanks<br />

<strong>dat</strong> het allemaal m<strong>is</strong>lukt, blijft de cliënt<br />

er vertrouwen in houden. Uiteindelijk<br />

<strong>is</strong> het in hoger beroep wél gelukt en<br />

kwam Ros op vrije voeten.<br />

Klopt het <strong>dat</strong> Fred Ros met zijn<br />

volledige naam in de media genoemd<br />

wordt, om<strong>dat</strong> hij niet als crimineel<br />

bestempeld wil worden?<br />

Ja, daar hebben wij het over gehad.<br />

Voor mij <strong>is</strong> <strong>dat</strong> begonnen met de<br />

vuurwerkramp. De directeur van S.E.<br />

Fireworks zat drie maanden vast en wij<br />

w<strong>is</strong>ten <strong>dat</strong> tijdens de rechtszaak de zaal<br />

vol met pers zou zitten. Ik had met<br />

hem besproken <strong>dat</strong> hij zijn recht op<br />

privacy kon eerbiedigen, waardoor met<br />

een initiaal gewerkt zou worden en hij<br />

met een balkje voor zijn ogen of achter<br />

een krant in de media zou verschijnen.<br />

Hij had daar absoluut geen zin in: <strong>“Ik</strong><br />

heb niets te verbergen en iedereen mag<br />

weten wie ik ben.” Dat had Fred Ros<br />

ook gezien en <strong>dat</strong> vond hij wel wat. Een<br />

prakt<strong>is</strong>che consequentie daarbij <strong>is</strong> <strong>dat</strong><br />

NOVA mij een keer opbelde met de<br />

vraag of hij echt niet met balkje wilde<br />

verschijnen. Toen ik hier negatief op<br />

antwoordde, was de reactie: “Jammer,<br />

het <strong>is</strong> zoveel werk om <strong>dat</strong> balkje er weer<br />

af te krijgen!”<br />

Zou het negatief kunnen uitwerken,<br />

aangezien zijn naam toch met zware<br />

delicten in verband wordt gebracht?<br />

Dat Neder<strong>la</strong>nd zijn naam kent, doet<br />

hem niets en de mensen die er zicht op<br />

hebben, kennen zijn naam toch al. Los<br />

van het feit of hij crimineel <strong>is</strong> of niet,<br />

met zo’n balkje ben je per definitie een<br />

crimineel. Het heeft alleen maar een<br />

voordeel als je écht niet herkend wilt<br />

worden, waarbij ik mij afvraag of zo’n<br />

balkje niet dusdanig smal <strong>is</strong> <strong>dat</strong><br />

iemand toch geïdentificeerd wordt.<br />

Fred Ros <strong>is</strong> vorig jaar door justitie<br />

‘losgekoppeld’ van de liqui<strong>dat</strong>iezaak<br />

van Thomas van der Bijl en <strong>toe</strong>gevoegd<br />

aan het grote liqui<strong>dat</strong>ieproces: een<br />

zaak waarbij momenteel elf verdachten<br />

terecht <strong>staan</strong> voor tien moorden of<br />

pogingen <strong>tot</strong> moord in de Amsterdamse<br />

onderwereld. Justitie ziet Ros als spil in<br />

dit web en wil met deze zet levens<strong>la</strong>ng<br />

tegen hem e<strong>is</strong>en. Een be<strong>la</strong>ngrijke rol<br />

in dit liqui<strong>dat</strong>ieproces <strong>is</strong> weggelegd<br />

Kroongetuige <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S.<br />

voor kroongetuige <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S., die<br />

bekend heeft meerdere van deze<br />

liqui<strong>dat</strong>ies gepleegd te hebben. Vindt<br />

u het vreemd <strong>dat</strong> tegen uw cliënt, van<br />

wie nog bewezen moet worden <strong>dat</strong> hij<br />

bij liqui<strong>dat</strong>ies betrokken <strong>is</strong> geweest,<br />

levens<strong>la</strong>ng geë<strong>is</strong>t zal worden, terwijl bij<br />

La S. deze strafe<strong>is</strong> aanzienlijk <strong>la</strong>ger ligt?<br />

Justitie heeft aanvankelijk begroot <strong>dat</strong><br />

de straf van <strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S. tussen de 14 en<br />

20 jaar ligt, maar om<strong>dat</strong> hij zelf naar<br />

hen <strong>is</strong> <strong>toe</strong>gestapt, zijn ze op 16 jaar<br />

gaan zitten. Daarbij komt nog <strong>dat</strong> La S.<br />

akkoord ging met een deal van justitie,<br />

waardoor zijn strafe<strong>is</strong> uiteindelijk <strong>tot</strong> 8<br />

jaar <strong>is</strong> teruggebracht. Ze hebben hem<br />

dus dubbel beloond: eerst om<strong>dat</strong> hij uit<br />

zichzelf naar justitie <strong>is</strong> gegaan en<br />

vervolgens om<strong>dat</strong> hij akkoord ging met<br />

de deal. Wat Fred Ros verweten wordt,<br />

staat gelijk aan de delicten die <strong>Peter</strong> <strong>la</strong><br />

S. <strong>toe</strong>gerekend worden. Door de<br />

huidige stand van zaken denk ik dan<br />

ook niet <strong>dat</strong> Ros levens<strong>la</strong>ng gaat<br />

krijgen, maar <strong>dat</strong> kan ik natuurlijk niet<br />

met zekerheid zeggen.<br />

John van den Heuvel meent <strong>dat</strong> <strong>Peter</strong><br />

<strong>la</strong> S. tijdens het proces <strong>kaarsrecht</strong><br />

<strong>overeind</strong> blijft <strong>staan</strong>. Spreekt u <strong>dat</strong><br />

tegen?<br />

Dat ligt eraan in welke context<br />

‘<strong>kaarsrecht</strong> <strong>overeind</strong> <strong>blijven</strong> <strong>staan</strong>’<br />

Fiat Justitia juli 2009 43

inTErviEW<br />

opgevat moet worden. Indien wordt<br />

bedoeld <strong>dat</strong> La S. als leugenaar het<br />

proces <strong>is</strong> ingestapt en in die<br />

hoedanigheid hetzelfde verhaal blijft<br />

vertellen, dan <strong>is</strong> hij inderdaad<br />

<strong>kaarsrecht</strong> <strong>overeind</strong> <strong>blijven</strong> <strong>staan</strong>. Maar<br />

als bedoeld wordt <strong>dat</strong> hij <strong>kaarsrecht</strong><br />

<strong>overeind</strong> blijft <strong>staan</strong> om<strong>dat</strong> zijn verhaal<br />

de waarheid raakt, valt dit nog maar te<br />

bezien. Zo<strong>la</strong>ng hij hetzelfde verhaal<br />

blijft vertellen, zegt dit nog niets over<br />

de waarheid en wat zijn motieven<br />

hierbij zijn. Het rammelt dus nog aan<br />

alle kanten. Er komt nog een zaak in<br />

oktober die speelt tussen La S. en Ros.<br />

Daarin heeft hij echt heel raar<br />

verk<strong>la</strong>ard. Ik heb het idee <strong>dat</strong> hij daarin<br />

onderuit zal gaan, om<strong>dat</strong> hij zijn<br />

verk<strong>la</strong>ringen simpelweg niet <strong>overeind</strong><br />

kan houden.<br />

Heeft <strong>dat</strong> ook te maken met een<br />

liqui<strong>dat</strong>ie?<br />

Het gaat om een vermeende liqui<strong>dat</strong>ie<br />

op George van Dijk, die uiteindelijk<br />

niet <strong>is</strong> doorgegaan. Meneer La S. wil<br />

doen geloven <strong>dat</strong> Fred Ros hem tijdens<br />

een gevangen<strong>is</strong>bezoek benaderd heeft<br />

om een huurmoordenaar voor die<br />

liqui<strong>dat</strong>ie te zoeken. En <strong>dat</strong> terwijl Ros<br />

en La S. elkaar niet eens kenden!<br />

Buiten de gevangen<strong>is</strong>muren zegt La S.<br />

besloten te hebben de liqui<strong>dat</strong>ie niet<br />

door te <strong>la</strong>ten gaan. Maar in zijn<br />

oorspronkelijke verhaal belt hij wel een<br />

huurmoordenaar met de vraag of hij<br />

iemand wil liquideren. Ook praat La S.<br />

44 Fiat Justitia juli 2009<br />

in die periode met de CIE en zegt tegen<br />

hen met Ros over wapenhandel te<br />

hebben gesproken. Hij heeft het nooit<br />

over een afgeb<strong>la</strong>zen liqui<strong>dat</strong>ie gehad.<br />

Uiteindelijk schijnt de liqui<strong>dat</strong>ie niet<br />

door te zijn gegaan, om<strong>dat</strong> de<br />

aangezochte “huurmoordenaar” zelf<br />

naar de politie <strong>is</strong> gelopen. Een aantal<br />

dagen <strong>la</strong>ter komt die “huurmoor denaar”<br />

zelfs op bezoek bij Fred Ros:<br />

<strong>dat</strong> deed hij wel vaker. De vraag <strong>is</strong> dan:<br />

waarom zou Ros die<br />

“huurmoordenaar” <strong>la</strong>ten benaderen<br />

door een onbekende, terwijl dezelfde<br />

man een aantal dagen <strong>la</strong>ter op bezoek<br />

komt? Dat verhaal zit zo raar in elkaar!<br />

Ik heb het idee <strong>dat</strong> hij daar m<strong>is</strong>schien<br />

wel op zijn bek gaat.<br />

Wat <strong>vind</strong>t u van het inzetten van<br />

kroongetuigen door justitie?<br />

Ik erken het grote be<strong>la</strong>ng van het<br />

gebruik van kroongetuigen voor de<br />

opsporing, maar ik heb er een dubbel<br />

gevoel bij. Het <strong>is</strong> een heel machtig<br />

wapen om door te dringen in goed<br />

afgedekte organ<strong>is</strong>aties. Echter, het kan<br />

levensgevaarlijk zijn. In Neder<strong>la</strong>nd<br />

staat het gebruik van kroongetuigen<br />

nog in de kinderschoenen; het komt<br />

vaak neer op het kopen van een<br />

verk<strong>la</strong>ring. En bij een verkoop probeert<br />

de verkoper zijn handelswaar zo mooi<br />

mogelijk te verpakken. Ik <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> deze<br />

zaak hier een goed voorbeeld van <strong>is</strong>.<br />

Ik heb zowaar het vermoeden <strong>dat</strong><br />

<strong>Peter</strong> <strong>la</strong> S. zijn verhaal heel goed aan<br />

het optuigen <strong>is</strong>. Hij heeft immers voor<br />

een verzorgde <strong>toe</strong>komst gekozen via<br />

justitie en niet via een grote criminele<br />

k<strong>la</strong>pper. Om de rest van zijn leven<br />

verzorgd te worden, moet hij voor hen<br />

dus wel interessant zijn. Mogelijk<br />

komen er dan dingen naar voren die<br />

niet gebeurd zijn, waardoor hij zichzelf<br />

voor justitie waardevol maakt.<br />

Tijdens het Passageproces, de<br />

overkoepelende naam voor de grote<br />

liqui<strong>dat</strong>iezaak, heeft u de rechtbank<br />

gewraakt. Wat was hier de reden voor?<br />

Ik heb de rechtbank gewraakt <strong>toe</strong>n de<br />

nieuwe voorzitter voor de eerste keer in<br />

de zaal zat. Hij was namelijk ook<br />

betrokken bij de zaak Thomas van der<br />

Bijl, waarvan mijn cliënt <strong>is</strong> los-<br />

“Een goede advocaat kan een zaak heel anders <strong>la</strong>ten<br />

lopen door maar door te gaan en niet op te geven”<br />

gekoppeld. Tijdens de <strong>la</strong>atste proformazitting<br />

in juli vorig jaar vertelde<br />

de officier <strong>dat</strong> Fred Ros in het<br />

Passageproces berecht zou worden.

Ik heb mij daartegen verzet, om<strong>dat</strong> de<br />

medeverdachten mogelijk zouden<br />

verk<strong>la</strong>ren over Ros. Aangezien hij<br />

daarbij niet aanwezig zou kunnen zijn,<br />

zou hij zich niet kunnen verweren. De<br />

officier reageerde met de mededeling<br />

<strong>dat</strong> de zaak Passage door andere<br />

rechters dan de zaak Van der Bijl<br />

behandeld zou worden en Ros dus niet<br />

bang hoefde te zijn voor vooringenomen<br />

heid. De rechtbank gaf mij<br />

mijn zin. Echter, <strong>toe</strong>n de zaak Van der<br />

Bijl ging draaien met Ros erbij,<br />

besloten die rechters <strong>dat</strong> de zaak Ros<br />

toch werd afgesplitst, zonder enig<br />

nieuw argument!<br />

Toen begon het liqui<strong>dat</strong>ieproces…<br />

Op het moment <strong>dat</strong> de zaak Passage<br />

van start ging, stapte de <strong>toe</strong>nmalige<br />

voorzitter van de zaak af en kwam de<br />

voorzitter van de liqui<strong>dat</strong>iezaak van<br />

Thomas van der Bijl daarvoor terug. Ik<br />

heb vervolgens in de vonn<strong>is</strong>sen van die<br />

zaak gelezen <strong>dat</strong> veel over de rol van<br />

Fred Ros <strong>is</strong> geschreven: “Ze hebben<br />

van Ros geld gehad”, “Ros heeft ze<br />

naar de p<strong>la</strong>atsdelict gereden”, “Ze<br />

hebben van Ros een wapen gekregen”,<br />

“Ros heeft het wapen weggelegd”. Als<br />

verdachte heb je dan niet bepaald het<br />

idee <strong>dat</strong> een rechter fr<strong>is</strong> aan jouw zaak<br />

begint. Daarbij had de rechtbank in de<br />

zaak Thomas van der Bijl bij de<br />

straf <strong>toe</strong>meting in gunstige zin<br />

rekening gehouden met het feit <strong>dat</strong> de<br />

verdachten zo open en eerlijk over hun<br />

opdrachtgever Fred Ros hadden<br />

verk<strong>la</strong>ard. Deze rechtbank moet dan<br />

toch een probleem hebben als ze mijn<br />

cliënt zou willen vrijspreken? Ze heeft<br />

immers in een andere zaak al een<br />

beloning gegeven om<strong>dat</strong> de verdachten<br />

zo eerlijk over hem zijn geweest!<br />

Beschouwt u het feit <strong>dat</strong> Fred Ros al<br />

meerdere malen van de ene gevangen<strong>is</strong><br />

naar de andere gevangen<strong>is</strong> <strong>is</strong><br />

overgep<strong>la</strong>atst als pesterij van justitie?<br />

Nee, want achteraf <strong>is</strong> gebleken <strong>dat</strong> het<br />

Openbaar Min<strong>is</strong>terie zélf achter de<br />

overp<strong>la</strong>atsing van Alphen aan den Rijn<br />

naar Zutphen zat. Op de zitting in juli<br />

werd <strong>dat</strong> nog keihard ontkend: “We<br />

hebben niets met die overp<strong>la</strong>atsing te<br />

maken. Dat gaat buiten ons om.” Maar<br />

er <strong>is</strong> een brief boven tafel gekomen<br />

waarin de officier aan de inrichting<br />

meedeelt <strong>dat</strong> Ros vanwege opsporingsoverwegingen<br />

naar Zutphen moet. Als<br />

naar de overp<strong>la</strong>atsing gevraagd zou<br />

worden, moest men zeggen <strong>dat</strong> het<br />

vanwege problemen in de inrichting<br />

was. Het doel van deze overp<strong>la</strong>atsing<br />

was gesprekken die Ros zou voeren<br />

tijdens bezoektijd op te nemen. En <strong>dat</strong><br />

kon in Zutphen blijkbaar makkelijker<br />

dan in Alphen aan den Rijn. Het was<br />

dus geen pesterij, maar het <strong>is</strong> puur<br />

va<strong>nu</strong>it opsporingstechn<strong>is</strong>ch oogpunt<br />

ondernomen.<br />

“Door de huidige<br />

stand van zaken denk<br />

ik dan ook niet <strong>dat</strong><br />

Fred Ros levens<strong>la</strong>ng<br />

gaat krijgen”<br />

Hoe strijdbaar <strong>is</strong> Fred Ros zelf nog?<br />

Hij heeft al enige ervaring en het <strong>is</strong><br />

geen zeurkous. Hij <strong>is</strong> op de hoogte van<br />

het feit <strong>dat</strong> hij er in één van de zaken<br />

niet zo goed voorstaat. Als hij daar<br />

onverhoopt wordt vrijgesproken <strong>is</strong> <strong>dat</strong><br />

prima, maar als <strong>dat</strong> niet het geval <strong>is</strong>,<br />

heeft hij al een be<strong>la</strong>ngrijk deel van zijn<br />

straf uitgezeten. In die zin <strong>is</strong> hij<br />

gewoon een pragmaticus.<br />

Tot slot: hoe kijkt u aan tegen de<br />

<strong>toe</strong>nemende bevoegdheden van<br />

justitie?<br />

Naar mijn mening zijn de <strong>toe</strong>nemende<br />

bevoegdheden niet nodig. Justitie kan<br />

uitstekend roeien met de riemen die zij<br />

heeft, zeker <strong>nu</strong> de bijzondere<br />

opsporings bevoegdheden be<strong>staan</strong>. De<br />

bevoegdheden die erbij komen,<br />

verschuiven het moment van ingrijpen<br />

steeds verder naar voren. Dit <strong>is</strong> niet<br />

nodig om criminelen aan te pakken.<br />

Wel kan het handig zijn om van allerlei<br />

zaken eerder op de hoogte te zijn. Maar<br />

hierdoor neemt de privacy van de<br />

burger af. Ik <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> zorgwekkend.<br />

Langzamerhand kom ik dan ook <strong>tot</strong> de<br />

conclusie <strong>dat</strong> privacy iets <strong>is</strong> wat<br />

m<strong>is</strong>schien aan het verdwijnen <strong>is</strong>. Dat <strong>is</strong><br />

ook te merken in gesprekken met de<br />

jeugd: het privacybegrip als zodanig <strong>is</strong><br />

minder aanwezig. Er wordt van alles op<br />

het internet gegooid; iets wat vroeger<br />

niet denkbaar was. Ik heb daar verder<br />

geen waardeoordeel over, maar als<br />

makkelijker met dit soort gegevens<br />

wordt omgegaan, heeft <strong>dat</strong> als<br />

consequentie <strong>dat</strong> de overheid bij het<br />

terugdringen van de privacy moeilijk<br />

kan worden gestopt.<br />

Dus wij werken daar als burgers aan<br />

mee?<br />

Dat het begrip privacy verdwijnt of een<br />

andere inhoud krijgt, <strong>is</strong> wel duidelijk.<br />

Voor de overheid zal het gemakkelijker<br />

worden om gegevens aan elkaar te<br />

koppelen en ons zodoende in de gaten<br />

te houden. Wat <strong>dat</strong> betreft ben ik<br />

m<strong>is</strong>schien van de oude stempel,<br />

hoewel ik nooit gedacht had <strong>dat</strong> deze<br />

gedachte van de oude stempel zou<br />

worden. Mijn privacybegrip gaat heel<br />

ver: de overheid moet van heel veel<br />

dingen af<strong>blijven</strong>. Maar het maakt<br />

natuurlijk veel verschil of de privacy<br />

vrijwillig wordt opgegeven of <strong>dat</strong><br />

mensen daar<strong>toe</strong> gedwongen worden.<br />

Door het vrijwillig op te geven, wordt<br />

het voor anderen gemakkelijk om<br />

ermee weg te lopen.<br />

Personalia<br />

<strong>Peter</strong> P<strong>la</strong>sman <strong>is</strong> op 13 maart 1952<br />

geboren in roermond. hij studeerde<br />

rechten aan de universiteit van<br />

Amsterdam en werd in 1987 als<br />

advocaat beëdigd. Sinds 1989 heeft hij<br />

met enkele collega’s zijn eigen<br />

advocatenkantoor in Amsterdam.<br />

P<strong>la</strong>sman <strong>is</strong> raadsman geweest van<br />

onder andere de directeur van<br />

S.E. Fireworks en de moordenaar van<br />

Theo van Gogh, Mohammed B. op dit<br />

moment staat hij Fred ros bij in het<br />

grote liqui<strong>dat</strong>ieproces.<br />

Fiat Justitia juli 2009 45

inTErviEW<br />

Carrie<br />

Beroepsbrutaaltje met een rotterdamse tongval<br />

Op een zonnige woensdagochtend spreekt Fiat Justitia op een terrasje van het Wester Paviljoen met Carrie,<br />

het in Utrecht geboren ‘mensenmens’ <strong>dat</strong> vanaf haar 22ste jaar in de Maasstad woont en zich een echte<br />

Rotterdamse voelt. Ze <strong>is</strong> niet alleen bekend vanwege haar wilde, rode haardos, maar met name door het<br />

ontbreken van een spreekwoordelijk b<strong>la</strong>d voor haar mond. Of ze politieke aspiraties heeft? <strong>“Ik</strong> denk niet <strong>dat</strong><br />

ik <strong>dat</strong> moet doen, ik denk niet <strong>dat</strong> het leuk <strong>is</strong> voor andere politici.” We spreken informeel (“Zeg alsjeblieft<br />

‘je’!”) over haar jaren<strong>la</strong>nge ervaring met probleemgroepen en mensen aan de onderzijde van de samenleving:<br />

“Zet me bij de Rotary en ik verveel me kapot, zet me bij een stel jonge, vervelende Marokkanen en ik <strong>la</strong>ch me<br />

dood!”<br />

Tekst: Lennart van der Ziel en Patrick Slob<br />

Binnenkort rond je de studie rechten af.<br />

Waarom ben je gaan studeren op <strong>la</strong>tere<br />

leeftijd?<br />

Ik wilde het vroeger al heel graag, maar<br />

mijn ouders hadden alleen de <strong>la</strong>gere<br />

school gedaan en ik kende eigenlijk<br />

helemaal niemand die ooit op de<br />

universiteit had gezeten. Ik ben<br />

daarom de sociale academie (hboopleiding<br />

voor maatschappelijk werk,<br />

red.) gaan doen. Dat was al een hele<br />

stap uit <strong>dat</strong> milieu. Het was vergelijkbaar<br />

met hoe Turkse en Marokkaanse<br />

kinderen het tegenwoordig hebben. Na<br />

de opleiding ontstond de cr<strong>is</strong><strong>is</strong> van de<br />

jaren tachtig en ben ik werkloos<br />

geworden. Dat was een vreemde<br />

gewaarwording: eerst<br />

waren er banen<br />

genoeg en opeens was<br />

iedereen werk loos. Ik<br />

ben <strong>toe</strong>n werkgelegenheids<br />

projecten op<br />

gaan zetten voor<br />

jongeren. Een van die<br />

projecten was een<br />

punkwinkel. Dat<br />

project heeft twee jaar<br />

gelopen en vervolgens<br />

heb ik er mijn eigen<br />

winkel van gemaakt:<br />

de B<strong>la</strong>ck Widow. Nico<br />

Haasbroek van Radio Rijnmond<br />

interviewde destijds jonge Rotterdamse<br />

ondernemers. Hij vroeg aan mij of ik<br />

column<strong>is</strong>te wilde worden in het<br />

46 Fiat Justitia juli 2009<br />

<strong>“Ik</strong> vond het te zot voor woorden<br />

<strong>dat</strong> de meiden van de Keileweg<br />

overdag met de nek werden<br />

aangekeken, maar er elke avond<br />

wél 3000 auto’s voor hen in de rij<br />

stonden”<br />

ochtendprogramma. Daar had ik geen<br />

trek in. Ik geloofde niet in vrijheid van<br />

meningsuiting bij de Rotterdamse<br />

pers. Uiteindelijk zijn we toch gaan<br />

praten en hebben we afgesproken <strong>dat</strong><br />

ik alles mocht zeggen en <strong>dat</strong> niets van<br />

tevoren zou worden opgenomen. Hij<br />

zei wel: “Bevalt het ons niet dan krijg je<br />

een standje, en bij het derde standje<br />

vlieg je eruit.” Na een half jaar zat ik op<br />

twee standjes.<br />

Dus <strong>dat</strong> liep uit op een kort avontuur?<br />

Niet helemaal. Ik heb zeven jaar op die<br />

twee standjes gezeten en uiteindelijk<br />

heeft Haasbroek ze kwijtgescholden.

Na mijn Rijnmondperiode ben ik<br />

opgepikt door Hanneke Groenteman<br />

van de VARA. Vanaf <strong>dat</strong> moment ging<br />

het lopen. Langzamerhand ging ik uit<br />

de winkel en kwam ik steeds meer in<br />

de media. In de krant werd ik ‘beroepsbrutaaltje’<br />

genoemd. Daar kon ik me<br />

wel in <strong>vind</strong>en. Maar een jaar of vijf<br />

geleden begon ik het allemaal heel leeg<br />

te <strong>vind</strong>en. Als mensen vroegen wat ik<br />

deed, zei ik: “Iets bij de radio.” Diep in<br />

mijn hart wilde ik gewoon heel graag<br />

met mensen werken, maar dan wel<br />

gediplomeerd. Tijdens een gesprekje<br />

met mevrouw Opstelten vertelde zij mij<br />

<strong>dat</strong> ze op <strong>la</strong>tere leeftijd rechten was<br />

gaan studeren: “Dat moet jij ook<br />

gewoon doen!” Toen ik kort daarna de<br />

advertentie van de Universiteit Leiden<br />

op de mat zag liggen, dacht ik:<br />

“M<strong>is</strong>schien moet het wel zo zijn.”<br />

Je bent in je leven veel in aanraking<br />

gekomen met vers<strong>la</strong>afden en<br />

prostituees. Waarom trek je je het lot<br />

van deze mensen zo aan?<br />

Ik snap niet <strong>dat</strong> andere mensen <strong>dat</strong> niet<br />

hebben! Voor mij <strong>is</strong> het de normaalste<br />

zaak van de wereld. Mijn moeder zegt<br />

ook <strong>dat</strong> het er al van jongs af aan in zit.<br />

M<strong>is</strong>schien heb ik daar een bepaalde<br />

antenne voor. En ik <strong>vind</strong> mensen van<br />

de straat vaak leuker, gekker en<br />

origineler dan mensen van de Rotary.<br />

Zet me bij de Rotary en ik verveel me<br />

kapot, zet me bij een stel jonge,<br />

vervelende Marokkanen en ik <strong>la</strong>ch me<br />

dood!<br />

Koninginnen van de Nacht <strong>is</strong> een van<br />

jouw bekendste projecten geweest.<br />

Hoe <strong>is</strong> <strong>dat</strong> project ont<strong>staan</strong>?<br />

Mijn leven wordt geleid door <strong>toe</strong>val. Ik<br />

moest een <strong>toe</strong>spraak houden bij een<br />

Boumanhu<strong>is</strong> (een vestiging van de<br />

GGZ-instelling Bouman, die zorg<br />

verleent aan mensen die lijden aan<br />

vers<strong>la</strong>vingsziekten of andere psych<strong>is</strong>che<br />

aandoeningen, red.). De directeur was<br />

te <strong>la</strong>at, dus we moesten wachten. Ik<br />

raakte aan de praat met een mevrouw<br />

die hulpverlening aan die meiden (van<br />

de Keileweg, red.) deed en verbaasde<br />

me over het feit <strong>dat</strong> er voor hen geen<br />

enkele zorg en opvang bestond. Alleen<br />

voor mannelijke vers<strong>la</strong>afden was van<br />

alles geregeld. Log<strong>is</strong>ch, want die<br />

gasten gaven over<strong>la</strong>st: die stalen en<br />

braken auto’s open. Die meiden<br />

werkten op de Keileweg, verdienden<br />

hun eigen geld en vervulden daarbij<br />

nog een soort maatschappelijke<br />

functie. Ik vond het te zot voor<br />

woorden <strong>dat</strong> ze overdag met de nek<br />

werden aangekeken, maar er elke<br />

avond wél 3000 auto’s voor hen in de<br />

rij stonden.<br />

Om hoeveel vrouwen ging het?<br />

Het waren 150 vrouwen, van wie<br />

125 vers<strong>la</strong>afden. De rest bestond uit<br />

‘broodhoeren’ en shemales, van die<br />

kerels uit Azië. Ik vond het absurd <strong>dat</strong><br />

wij in Rotterdam zo schijnheilig<br />

omgingen met prostitutie. Op de<br />

Wallen loop je er gewoon <strong>la</strong>ngs, maar<br />

hier <strong>is</strong> het weggedrukt op een<br />

bedrijven terrein. Toen werd ik door<br />

Paul de Leeuw gebeld, die optrad in het<br />

Oude Luxor. Hij vroeg zich af of ik een<br />

keer een column wilde doen. Maar ik<br />

was die columns een beetje zat en ik<br />

zei: <strong>“Ik</strong> maak ook kleren hoor!”<br />

Waar op Paul zei: “Dan doe je toch een<br />

mode show.” En op <strong>dat</strong> moment was er<br />

een soort klik in mijn hoofd: “Dan zijn<br />

de meiden van de Keileweg model!” Ik<br />

had Paul meteen mee. Vervolgens ben<br />

ik gaan bellen, want we hadden nog<br />

geen stuiver.<br />

Hoe was de reactie?<br />

Van alle kanten kregen we hulp! De een<br />

gaf ons ruimte om te oefenen en de<br />

ander kwam als dansleraar grat<strong>is</strong><br />

helpen oefenen. Het leek opeens of<br />

heel Rotterdam zich schaamde. Een<br />

van de leukste dingen vond ik <strong>dat</strong> we<br />

op een dag door mensen van een<br />

moskee gebeld werden, die zeiden:<br />

“We kunnen jullie niet openlijk helpen,<br />

maar we willen wel wat doen.” Ze<br />

hebben <strong>toe</strong>n voor een ga<strong>la</strong> alle broodjes<br />

gemaakt. Het was een collectief gevoel<br />

<strong>dat</strong> we dit anders moesten doen.<br />

“Het leek opeens of<br />

heel Rotterdam zich<br />

schaamde”<br />

Wat was het doel van het project?<br />

De kern van mijn verhaal was <strong>dat</strong> er<br />

huizen moesten komen waar die<br />

meiden in kunnen wonen. Anders kun<br />

je nooit je vers<strong>la</strong>ving op een aanvaardbaar<br />

niveau krijgen. Ik heb van tevoren<br />

duidelijk tegen die meiden gezegd <strong>dat</strong><br />

ik net zo <strong>la</strong>ng betrokken zou <strong>blijven</strong> <strong>tot</strong><br />

ze die huizen zouden hebben. “Daarna<br />

ben ik weg.” Ik was niet van p<strong>la</strong>n om<br />

de rest van mijn leven als een soort<br />

Jostiband of Moeder Theresa achter<br />

hen aan te <strong>blijven</strong> sjouwen. No way.<br />

Hoe <strong>is</strong> het afgelopen?<br />

Drie jaar <strong>la</strong>ter <strong>is</strong> er in samenwerking<br />

met Leefbaar Rotterdam een oplossing<br />

gekomen. Leefbaar had een heel grote<br />

mond, maar in de praktijk kon je<br />

eigenlijk prima met ze samenwerken.<br />

Op een gegeven moment hebben we<br />

tegen de wijk gezegd: “Je kunt het leuk<br />

<strong>vind</strong>en of niet, maar die huizen komen<br />

er.” Er zijn <strong>toe</strong>n tien huizen gekomen.<br />

Daarvan heb ik de eerste naast mijn<br />

eigen hu<strong>is</strong> gezet. Dan kon niemand<br />

zeggen: “Ja leuk die huizen, maar er<br />

staat er zeker niet één bij jou naast?”<br />

Hoe zijn die meiden terechtgekomen?<br />

W<strong>is</strong>selend. Ik heb met dertig meiden<br />

heel intensief gewerkt. De anderen ken<br />

ik alleen van ‘hallo’ en ‘dag’ zeggen.<br />

Een paar meiden zijn gaan koerieren<br />

en zitten <strong>nu</strong> in Enge<strong>la</strong>nd in de<br />

gevangen<strong>is</strong>. Maar gelukkig wonen de<br />

meesten in die huizen. Het voordeel <strong>is</strong><br />

<strong>dat</strong> daar gewoon drugs gebruikt mogen<br />

worden. Daar heb ik voor gevochten.<br />

Praten over afkicken heeft geen zin,<br />

want het zijn allemaal oudere vrouwen.<br />

Fiat Justitia juli 2009 47

inTErviEW<br />

De oudste <strong>is</strong> 44. Dan ga je niet meer<br />

zeggen: “Me<strong>is</strong>je, houd eens op.” Dat <strong>is</strong><br />

al duizend keer geprobeerd. Nu mogen<br />

die meiden kiezen tussen huizen die<br />

lopen van de <strong>nu</strong>loptie <strong>tot</strong> huizen waar<br />

gewoon gebruikt mag worden.<br />

De Keileweg in Rotterdam<br />

Het helpen van de zwakkeren in<br />

de samenleving zal niet alleen<br />

genoegdoening met zich meebrengen.<br />

Zijn er ook negatieve ervaringen?<br />

Er gaan heel veel mensen dood. Van de<br />

mensen met wie ik als maatschappelijk<br />

werker gewerkt heb, zijn er heel veel<br />

overleden of ze zijn zo gek als een deur,<br />

zo<strong>dat</strong> je er geen woord meer mee kunt<br />

uitw<strong>is</strong>selen. Dat <strong>vind</strong> ik heel erg. Het <strong>is</strong><br />

altijd zó gecompliceerd. Het <strong>is</strong> nooit<br />

alleen een vers<strong>la</strong>ving: m<strong>is</strong>bruikt <strong>toe</strong>n<br />

ze klein waren, van tehu<strong>is</strong> naar tehu<strong>is</strong>,<br />

nooit hun school afgemaakt, of<br />

zwakbegaafd. Als goedbedoelende<br />

amateur kun je daar weinig mee doen.<br />

Er waren p<strong>la</strong>nnen om een eroscentrum<br />

in Rotterdam te vestigen, een plek waar<br />

prostitutie legaal kan p<strong>la</strong>ats<strong>vind</strong>en.<br />

Wat <strong>is</strong> daar nog van over?<br />

Dat <strong>is</strong> helemaal van de baan. Op een<br />

gegeven moment vond ik <strong>dat</strong> er iets<br />

geregeld moest worden. Ik zou ook<br />

willen <strong>dat</strong> het nooit meer regent en <strong>dat</strong><br />

de zon altijd schijnt, maar prostitutie <strong>is</strong><br />

er <strong>nu</strong> eenmaal. Ik had daarom een<br />

prijsvraag voor architecten<br />

uitgeschreven, met in mijn achterhoofd<br />

<strong>dat</strong> het eigenlijk niets zou worden.<br />

Maar <strong>tot</strong> mijn verbazing werden er 101<br />

p<strong>la</strong>nnen met maquettes en tekeningen<br />

48 Fiat Justitia juli 2009<br />

ingediend. We hebben de p<strong>la</strong>nnen aan<br />

de gemeente gegeven, maar zij heeft ze<br />

in het diepste archief van het stadhu<strong>is</strong><br />

gegooid! Ze gingen voor de <strong>nu</strong>loptie:<br />

geen prostitutie in Rotterdam.<br />

<strong>“Ik</strong> was niet van<br />

p<strong>la</strong>n om de rest van<br />

mijn leven als een<br />

soort Jostiband of<br />

Moeder Theresa<br />

achter hen aan te<br />

<strong>blijven</strong> sjouwen”<br />

PVV-kamerlid Fleur Agema heeft een<br />

initiatiefwetsvoorstel gedaan om<br />

de wettelijke minimumleeftijd van<br />

prostituees te verhogen van 18 jaar<br />

naar 21 jaar. Hiermee wil zij voorkomen<br />

<strong>dat</strong> loverboys jonge me<strong>is</strong>jes ronselen<br />

en vanaf hun 18de onvrijwillig achter de<br />

ramen zetten. Wat <strong>vind</strong> je hiervan?<br />

Ik denk <strong>dat</strong> de huidige wetgeving goed<br />

genoeg <strong>is</strong>. Het probleem <strong>is</strong> <strong>dat</strong> het een<br />

heel ingewikkelde business <strong>is</strong>. Ik ken<br />

meerdere me<strong>is</strong>jes die s<strong>la</strong>chtoffer van<br />

een loverboy zijn geweest. Een van die<br />

me<strong>is</strong>jes <strong>is</strong> nog steeds bij haar loverboy<br />

en heeft <strong>nu</strong> zelfs kinderen. Ze hebben<br />

inderdaad die rare machtsre<strong>la</strong>tie en er<br />

klopt geen reet van, maar ze zijn wel<br />

tien jaar verder. Die meiden zijn<br />

kwetsbaar en ik <strong>vind</strong> <strong>dat</strong> je die pooiers,<br />

want <strong>dat</strong> zijn het gewoon, hard moet<br />

afstraffen. Aan de andere kant weten<br />

die meiden ook <strong>dat</strong> die gouden<br />

kettingen niet van een baantje bij de<br />

TNT komen, ze zijn niet achterlijk.<br />

Heb je ooit overwogen om de politiek in<br />

te gaan?<br />

Ja, maar <strong>dat</strong> zou niet zo goed zijn voor<br />

andere politici. Ik kan namelijk niet zo<br />

goed comprom<strong>is</strong>sen sluiten. Daarnaast<br />

heb ik geen geduld voor <strong>dat</strong> vergaderen<br />

om het vergaderen. Maar ik overweeg<br />

het wel hoor, om<strong>dat</strong> er <strong>nu</strong> geen goed<br />

antwoord <strong>is</strong> op de PVV.<br />

Wat <strong>is</strong> <strong>dat</strong> antwoord?<br />

Eerlijk, open en oprecht zijn!<br />

Maar wat Wilders zegt wordt door<br />

de media heel ruim uitgetekend,<br />

waardoor andere partijen meer naar de<br />

achtergrond worden gedrukt. Is het op<br />

dit moment dan niet vrijwel onmogelijk<br />

om iets tegen hem te doen?<br />

Wat de PvdA doet <strong>is</strong> in elk geval het<br />

stomste wat je kunt doen: draaien en<br />

van mening veranderen. Wat <strong>dat</strong> betreft<br />

jeuken mijn handen om naar voren te<br />

stappen en te zeggen: “Zo gaan we het<br />

doen!” We moeten doen wat Ome Pim<br />

altijd zei: ‘Je moet doen wat je zegt en<br />

zeggen wat je denkt.’ Ik denk <strong>dat</strong> het<br />

daar op dit moment aan schort.<br />

Waar sta je in het politieke spectrum?<br />

Ik hang tussen de SP en GroenLinks in.<br />

Ik voel me bij GroenLinks wat vrijer<br />

dan bij de SP. Aan de andere kant <strong>is</strong> de<br />

SP heel actiegericht en <strong>staan</strong> ze op het<br />

punt waar ik ook sta. Maar ik zou niet<br />

tegen die partijgehoorzaamheid<br />

kunnen. Dus ik pik heel vaak de<br />

stemkaart van mijn zusje, dan hoef ik<br />

niet te kiezen! Haha. Ik heb me nooit<br />

willen binden. Al ben ik in het verleden<br />

wel benaderd door de SP, GroenLinks,<br />

de PvdA en zelfs door de LPF.<br />

De opkomst van Pim Fortuyn heeft het<br />

Rotterdamse stadhu<strong>is</strong> goed wakker<br />

geschud. Hoe heb jij <strong>dat</strong> ervaren?<br />

Ik vond het afschuwelijk. Er was

meteen een sch<strong>is</strong>ma in de stad. Alsof<br />

we weer ‘wij’ en ‘zij’ hadden.<br />

Is<strong>la</strong>mit<strong>is</strong>che vrienden die veel bij mij<br />

over de vloer kwamen, vroegen zich af<br />

of ze nog wel <strong>la</strong>ngs mochten komen.<br />

Niets was meer vanzelfsprekend. Ik<br />

<strong>vind</strong> die rechtse politici over het<br />

algemeen ook afschuwelijke mensen:<br />

rücksichtsloze onbeschoften die met<br />

deuren smijten! Vooral die Ronald<br />

Sørensen, met zijn chagrijnige kop. Ik<br />

denk <strong>dat</strong> veel moslims het idee hebben<br />

gekregen <strong>dat</strong> zij niet meer bij de<br />

Neder<strong>la</strong>ndse samenleving horen. En<br />

<strong>dat</strong> <strong>is</strong> erg negatief.<br />

Hoe kijk je aan tegen het schoonvegen<br />

van Perron Nul, het terrein naast het<br />

Centraal Station in Rotterdam waar<br />

eind jaren tachtig en begin jaren<br />

negentig vers<strong>la</strong>afden vrijelijk konden<br />

gebruiken?<br />

Dat <strong>is</strong> heel smerig gegaan. Perron Nul<br />

had natuurlijk nooit zo mogen<br />

beginnen. Het was een reservaat voor<br />

vers<strong>la</strong>afde mensen met psych<strong>is</strong>che<br />

problemen. De politiek heeft het echt<br />

uit de hand <strong>la</strong>ten lopen! Mensen die het<br />

station uitliepen, waren al beroofd<br />

voor<strong>dat</strong> ze het einde van de straat<br />

hadden bereikt.<br />

En de sluiting van de Pauluskerk, waar<br />

drugsvers<strong>la</strong>afden werden opgevangen?<br />

Ik vond Hans V<strong>is</strong>ser (de dominee die<br />

verbonden <strong>is</strong> aan de Pauluskerk en het<br />

initiatief nam <strong>tot</strong> het opvangen van<br />

drugsvers<strong>la</strong>afden en daklozen, red.)<br />

erg naïef. De Pauluskerk als opvang-<br />

hu<strong>is</strong> was natuurlijk een geniaal p<strong>la</strong>n en<br />

het werkte geweldig. Maar Dominee<br />

V<strong>is</strong>ser had niet naar buiten moeten<br />

treden. M<strong>is</strong>schien was hij wel uit op<br />

persoonlijke roem. Na de sluiting <strong>is</strong> er<br />

veel goed gegaan. Het feit <strong>dat</strong> we <strong>nu</strong><br />

niet meer accepteren <strong>dat</strong> een hele<br />

groep verloedert en we hun persoonlijk<br />

helpen, <strong>vind</strong> ik geweldig. Zo heeft<br />

oud-burgemeester Ivo Opstelten<br />

bijvoorbeeld veel met illegalen gedaan:<br />

hij stelde drie mensen aan die de straat<br />

opgingen en contact moesten maken<br />

met illegalen om hun op vrijwillige<br />

bas<strong>is</strong> naar hu<strong>is</strong> te krijgen. “Hier kun je<br />

niet <strong>blijven</strong>, je moet hoe dan ook weg.<br />

Wat heb je nodig om terug te kunnen<br />

naar je thu<strong>is</strong><strong>la</strong>nd? Opleiding? Papieren?<br />

Zeg het en we gaan je helpen.” Heel<br />

veel mensen zijn <strong>toe</strong>n op een fatsoenlijke<br />

manier weggegaan. Opstelten<br />

heeft meer aanvragen bij staatssecretar<strong>is</strong><br />

Albayrak ingediend dan de<br />

andere burgemeesters van de vier grote<br />

steden bij elkaar.<br />

En hoe <strong>is</strong> <strong>dat</strong> <strong>nu</strong> met burgemeester<br />

Aboutaleb?<br />

Dat moeten we allemaal nog maar zien.<br />

Tot <strong>nu</strong> <strong>toe</strong> <strong>vind</strong> ik het een beetje een<br />

s<strong>la</strong>ppe drol. Heel het college valt uit<br />

elkaar en Aboutaleb grijpt niet in. Dat<br />

was onder Opstelten niet gebeurd, dan<br />

had je de donder <strong>tot</strong> hier gehoord! Dus<br />

bestuurlijk moet hij sterker worden,<br />

want ik denk <strong>dat</strong> hij wel ergens binnen<br />

kan komen en mensen het gevoel kan<br />

geven <strong>dat</strong> hij met hen begaan <strong>is</strong>. Hoe hij<br />

zich <strong>nu</strong> bijvoorbeeld druk maakt over<br />

zwakbegaafde Antilliaanse jongeren<br />

zonder opleiding, <strong>is</strong> geweldig.<br />

Is er een bepaalde groep waar jij geen<br />

aansluiting mee kan <strong>vind</strong>en?<br />

Ik moet altijd even wennen aan<br />

Aziaten, want ik zie alleen die<br />

glim<strong>la</strong>ch. Dat <strong>vind</strong> ik moeilijker, want<br />

ik wil altijd zien wat er achter zit. Toen<br />

ik naar Rotterdam kwam, was <strong>dat</strong><br />

“We moeten doen wat Ome Pim altijd zei: ‘Je moet<br />

doen wat je zegt en zeggen wat je denkt.’”<br />

samen met Surinaamse jongens en<br />

me<strong>is</strong>jes. Dat was zo leuk! Rotterdam<br />

was b<strong>la</strong>nk en chagrijnig, mede door<br />

het verdriet van de oorlog, en <strong>toe</strong>n<br />

kwamen die Carib<strong>is</strong>che <strong>la</strong>chebekjes! Ik<br />

klik uitstekend met Surinaamse en<br />

Antilliaanse meiden. Die hebben een<br />

bepaalde power. Ik kan niet zo goed<br />

tegen sneu en zielig.<br />

Tot slot, wat zijn je ambities voor de<br />

komende jaren?<br />

Ik wil eerst mijn master afronden en<br />

dan de advocatuur in. Daarna zou ik<br />

graag ombudsman willen worden,<br />

eerst lokaal en dan <strong>la</strong>ndelijk. Dat lijkt<br />

me een real<strong>is</strong>t<strong>is</strong>ch streven. Daarna<br />

hoop ik min<strong>is</strong>ter van justitie te worden,<br />

maar <strong>dat</strong> zit er waarschijnlijk niet in.<br />

Hoewel, ik heb geen strafb<strong>la</strong>d!<br />

Personalia<br />

Carrie <strong>is</strong> op 11 augustus 1954 geboren<br />

in utrecht. op 22-jarige leeftijd vertrok<br />

ze naar rotterdam en vestigde zich in<br />

het oude Westen. Ze werkte als<br />

maatschappelijk werkster met junks en<br />

prostituees en richtte haar eigen<br />

punkwinkel op: de B<strong>la</strong>ck Widow. Carrie<br />

schrijft regelmatig columns voor het<br />

Ad en de Straatkrant en <strong>is</strong> elke week te<br />

horen bij het radio 2-programma<br />

Spijkers met Koppen. Momenteel <strong>is</strong> ze als<br />

stage-medewerker werkzaam bij het<br />

Advokatenkollektief rotterdam.<br />

Binnenkort rond ze haar master<br />

staats- en bestuursrecht af.<br />

Fiat Justitia juli 2009 49

BoEKEn En FiLMS<br />

Het lezen van een goed boek en het kijken naar een mooie film horen ontegenzeggelijk bij de geneugten<br />

des levens. Goede tips op dit gebied kunnen dan ook geen kwaad. In deze rubriek vraagt Fiat Justitia de<br />

geïnterviewden naar een boek of film die hen <strong>is</strong> bijgebleven. Lees- en kijkplezier verzekerd!<br />

<strong>Peter</strong> P<strong>la</strong>sman<br />

BOEK Een boek <strong>dat</strong> mij echt verrast heeft, <strong>is</strong> Bruidsvlucht van Marieke van der Pol. Mijn verwachting<br />

bij dit boek was volledig anders dan het eigenlijke verhaal. Als een boek emoties oproept <strong>vind</strong> ik <strong>dat</strong><br />

leuk, want <strong>dat</strong> gebeurt namelijk niet zo snel bij mij. Maar dit boek vond ik echt ontroerend. het gaat<br />

over drie jonge vrouwen die deelnemen aan een luchtrace van Londen naar Chr<strong>is</strong>tchurch. het zijn<br />

bruiden op weg naar een nieuwe <strong>toe</strong>komst met hun aan<strong>staan</strong>de echtgenoten in nieuw-Zee<strong>la</strong>nd.<br />

Tijdens deze vlucht ontmoeten ze Frank. deze ontmoeting heeft een dramat<strong>is</strong>che invloed op het leven<br />

van een ieder. de film die naar aanleiding van dit boek <strong>is</strong> gemaakt, <strong>vind</strong> ik trouwens echt een afrader:<br />

die <strong>is</strong> echt verschrikkelijk!<br />

FILM Eerlijk gezegd ben ik niet zo van de films, maar meer van de<br />

Tv-series. Laatst heb ik in twee nachten de serie Madmen<br />

doorgewerkt. deze serie <strong>is</strong> echt geweldig! de beeldkwaliteit <strong>is</strong> wel<br />

heel be<strong>la</strong>ngrijk, dus je moet de serie eigenlijk op Blu-ray kijken. het<br />

zijn namelijk allemaal ingekleurde foto’s uit de jaren ’50. het gaat<br />

over de rec<strong>la</strong>mewereld: seks, drugs en briljante ideetjes. het zijn<br />

cokes<strong>nu</strong>ivende creatieven die de hele dag tequi<strong>la</strong> drinken, zich<br />

vergrijpen aan lekkere secretaresses en af en <strong>toe</strong> in een helder moment een briljant idee<br />

voor 30 seconden film bedenken. Er <strong>is</strong> ontzettend veel werk en creativiteit in gaan<br />

zitten, maar met een fantast<strong>is</strong>ch resultaat.<br />

Carrie<br />

BOEK Een boek <strong>dat</strong> ik heel erg mooi <strong>vind</strong>, <strong>is</strong> De stem van mijn moeder van Abdelkader Benali. Een<br />

leuk feit hierbij <strong>is</strong> <strong>dat</strong> de schrijver uit de wijk het oude Westen komt, de wijk waar ik ook woon. Zijn<br />

vader heeft een s<strong>la</strong>gerij op de West-Kru<strong>is</strong>kade. Toen Benali lid wilde worden van de centrale<br />

bibliotheek moest hij een handtekening van zijn vader meebrengen. Zijn pa snapte er alleen niet veel<br />

van en had geen zin in die onzin. Benali heeft <strong>toe</strong>n maar zelf een krabbel met potlood gezet. Grappig<br />

<strong>dat</strong> dit <strong>la</strong>ter een van de beste schrijvers van neder<strong>la</strong>nd <strong>is</strong> geworden! in de stem van mijn moeder<br />

draait het om de vaderfiguur, ondanks <strong>dat</strong> de titel anders doet vermoeden. de hoofdpersoon noemt<br />

zijn vader de ‘schoonspringer’, om<strong>dat</strong> hij ooit in Marokko van een rots in het water <strong>is</strong> gedoken om<br />

zijn broer te redden. Jaren <strong>la</strong>ter springt de broer van de hoofdpersoon in<br />

navolging van zijn vader van dezelfde rots. Met fatale gevolgen. deze<br />

gebeurten<strong>is</strong> staat centraal in het verhaal.<br />

50 Fiat Justitia juli 2009<br />

FILM Wat ik aanraad <strong>is</strong> de documentaire Antony and the Johnsons.<br />

Antony Johnson was een zwerver die in new York <strong>is</strong> opgepikt.<br />

Tegenwoordig <strong>is</strong> hij popartiest en heeft hij wereldwijde roem. Antony<br />

and the Johnsons <strong>is</strong> een heel mooie reg<strong>is</strong>tratie van het concert in Carré<br />

met daarvoor een documentaire over zijn leven.

Gerard van Schaik<br />

BOEK Een boek <strong>dat</strong> ik aan zou raden <strong>is</strong> Winter in Madrid, geschreven door C.J. Sanson. het <strong>is</strong> het<br />

najaar van 1940, de Spaanse Burgeroorlog <strong>is</strong> voorbij en Madrid ligt in puin. Terwijl de nazi’s oprukken<br />

in Europa, lijdt de bevolking honger. Spanje heeft zich neutraal verk<strong>la</strong>ard, maar heimelijk koestert<br />

Franco de wens om zich bij hitler aan te sluiten. harry Brett wordt als oorlogsveteraan door de Britse<br />

geheime dienst gevraagd om het vertrouwen te winnen van zijn oude schoolvriend Sandy Forsyth, die<br />

ervan wordt verdacht louche contacten te onderhouden met de Spaanse fa<strong>la</strong>ng<strong>is</strong>ten. Met enige<br />

tegenzin begeeft harry zich naar het corrupte Madrid en ontmoet daar Sandy en zijn vriendin Barbara<br />

C<strong>la</strong>re. Barbara heeft haar eigen geheim. Zij <strong>is</strong> op zoek naar haar vroegere minnaar, de char<strong>is</strong>mat<strong>is</strong>che<br />

Bernie Piper, die met de internationale Brigades vocht tegen de fasc<strong>is</strong>ten. hij wordt verm<strong>is</strong>t en zou<br />

zijn omgekomen, maar Barbara weigert <strong>dat</strong> te geloven. Er ontvouwt zich een persoonlijk drama<br />

waarop lotgevallen uit een gezamenlijk verleden een o<strong>nu</strong>itw<strong>is</strong>baar stempel drukken. ik vond het een<br />

geweldig boek. het <strong>is</strong> een ontroerende h<strong>is</strong>tor<strong>is</strong>che roman, maar tegelijkertijd ook een spannende<br />

thriller. het boek heeft mij geboeid <strong>tot</strong> aan de <strong>la</strong>atste b<strong>la</strong>dzijde.<br />

FILM Body of lies: een film<br />

met prachtig acteerwerk en<br />

mooie filmbeelden. het <strong>is</strong><br />

dan ook zeker een<br />

aanrader! het verhaal gaat<br />

over roger Ferr<strong>is</strong> (Leonardo<br />

diCaprio), een journal<strong>is</strong>t<br />

die gewond <strong>is</strong> geraakt in de<br />

oorlog in irak. hij wordt<br />

door de CiA ingehuurd om<br />

op zoek te gaan naar informatie over een terror<strong>is</strong>tenleider in Jordanië. voor<strong>dat</strong> hij aan het infiltreren<br />

van het terreurnetwerk kan beginnen, moet hij de steun krijgen van zowel CiA-veteraan Ed hoffman<br />

(russel Crowe) als iemand van de Jordaanse<br />

inlichtingendienst. Centraal staat het vertrouwen <strong>dat</strong><br />

hij in deze mannen kan hebben of m<strong>is</strong>schien<br />

eigenlijk niet kan hebben. de film heeft mij zeker<br />

aangesproken; het had echt zo kunnen gaan. ik heb<br />

er met veel plezier naar gekeken.<br />

Fiat Justitia juli 2009 51

Jij maakt het nieuws<br />

van de dag.<br />

Kom 12 november naar de Studentendag.<br />

Het kan je niet ontgaan zijn: we zi en er<br />

middenin, de media <strong>staan</strong> er bol van en<br />

vrijwel iedereen hee er mee te maken.<br />

De kredietcr<strong>is</strong><strong>is</strong> hee onze economie in<br />

de houdgreep en <strong>dat</strong> moet veranderen.<br />

De min<strong>is</strong>ter hee advies nodig. En snel ook.<br />

Werken bij het Rijk. Als je verder denkt<br />

w w w.werkenbijhetrijk.nl<br />

Tijdens de Studentendag 2009 sta je oog in oog met de min<strong>is</strong>ter en de<br />

staatssecretar<strong>is</strong> van Financiën. Je werkt aan een echte case, met alle mediaaandacht<br />

van dien. En je maakt kenn<strong>is</strong> met een interessante werkgever.<br />

Een jonge organ<strong>is</strong>atie waarin nieuw talent direct wordt beloond met een<br />

inke dos<strong>is</strong> verantwoordelijkheid.<br />

Bij Financiën tel je meteen mee.<br />

Schrijf je in voor 2 november 2009<br />

Wat betre je pro el: je bent derde- of vierdejaars student algemene,<br />

bedrijfs- of scale economie. Ook met Neder<strong>la</strong>nds of scaal recht en met<br />

bestuurskunde ben je van harte welkom, net als met iedere andere<br />

studie waar het vak openbare nanciën in zit. Dus: heb je interesse in<br />

het nancieel nieuws? En wil je binnenkort zelf het nieuws maken? Schrijf<br />

je dan vóór 2 november 2009 in via www.studentendag.nl.<br />

Min<strong>is</strong>terie van Financiën

In duplo<br />

Geachte lezer,<br />

het collegejaar <strong>is</strong>, afgezien van de hertentamens, weer afgesloten. voor<br />

ons als in duplo betekent dit ook het einde van het bestuursjaar. Een jaar<br />

waarin veel georgan<strong>is</strong>eerd en neergezet <strong>is</strong> door in duplo.<br />

het afgelopen collegejaar heeft in duplo schitterende activiteiten<br />

neergezet, die goed zijn bezocht door onze mr. drs. studenten. Zo zijn er<br />

veel bedrijfsbezoeken, borrels, een Talent C<strong>la</strong>ss, een kenn<strong>is</strong>makingsre<strong>is</strong><br />

en een studiere<strong>is</strong> georgan<strong>is</strong>eerd. hiernaast zijn ook nog eens<br />

verschillende sportactiviteiten neergezet. Allerhande activiteiten die door<br />

veel van onze leden zijn gewaardeerd. Wij willen onze leden via deze weg<br />

dan ook bedanken voor hun inbreng bij al deze activiteiten.<br />

Maar inmiddels <strong>is</strong> het ook weer tijd om vooruit te kijken. Een nieuw<br />

bestuur <strong>is</strong> voorgedragen. Wij zijn trots u te kunnen melden <strong>dat</strong> de<br />

volgende personen als f.t. bestuur zijn gepresenteerd:<br />

f.t. voorzitter: hidde Jan Beukers<br />

f.t. Secretar<strong>is</strong>: Linda Kamperman<br />

f.t. Penningmeester: Suzanne van rooijen<br />

f.t. Comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> interne Zaken: Tapasha Thakoersingh<br />

f.t. Comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> Externe Zaken: ruben Weller<br />

f.t. hoofdredacteur: Miriam Buiten<br />

het nieuwe bestuur <strong>is</strong> intussen in volle gang bezig om volgend jaar, het<br />

lustrumjaar, wederom <strong>tot</strong> een groot succes te maken.<br />

Wij willen via deze weg ook de JFr bedanken voor de prettige<br />

samenwerking. Wij, als in duplo zien uit naar een conti<strong>nu</strong>ering hiervan.<br />

heb jij inmiddels ook zin om je verdienstelijk te maken voor de<br />

vereniging? of heb je gewoon zin om leuke dingen te organ<strong>is</strong>eren?<br />

Solliciteer dan voor een van de comm<strong>is</strong>sies die in duplo rijk <strong>is</strong>. Kijk voor<br />

meer informatie op www.induplo.nl.<br />

hartelijke groet,<br />

Florian V<strong>is</strong>ser,<br />

Voorzitter<br />

Probus<br />

Beste studenten,<br />

diSPuTEn<br />

<strong>nu</strong> het collegejaar ten einde <strong>is</strong>, kan Probus met trots terugkijken op het<br />

afgelopen jaar. Een jaar waarin de herleving van Probus voelbaar was.<br />

Wat <strong>is</strong> Probus?<br />

door middel van verschillende activiteiten zet Probus zich in voor<br />

studenten met bijzondere interesse voor het privaatrecht. Probus biedt je<br />

de mogelijkheid om je verder te oriënteren op dit rechtsgebied door deel<br />

te nemen aan onze activiteiten. Aangezien deze activiteiten verder reiken<br />

dan alleen bezoeken aan advocatenkantoren, zijn wij een d<strong>is</strong>puut <strong>dat</strong> ook<br />

wat kan bieden aan studenten geen carrière binnen de advocatuur<br />

ambiëren.<br />

Activiteiten 2008-2009<br />

de ges<strong>la</strong>agde borrel met het Wichmannd<strong>is</strong>puut gaf het startsignaal voor<br />

het collegejaar 2008-2009. in februari organ<strong>is</strong>eerden we het<br />

beroepenforum. Studenten kregen hierdoor de gelegenheid om, door<br />

middel van het stellen van vragen en het bespreken van stellingen, een<br />

beeld te vormen over hun carrièremogelijkheden na afronding van de<br />

privaatrechtelijke master. Als sprekers waren Chantal verwey (advocaatstagiair),<br />

Annika van oorschouw (teamleider van F<strong>la</strong>nderijn incasso<br />

Gerechtsdeurwaarders), Xandra Kramer (universitair hoofddocente en<br />

rechter-p<strong>la</strong>atsvervanger) en Laura van Bochove (promovenda aan de<br />

Eur) te gast. Begin april organ<strong>is</strong>eerden we een lezing met het actuele<br />

onderwerp: ‘onts<strong>la</strong>grecht in cr<strong>is</strong><strong>is</strong>tijd.’ Laura van Luipen van<br />

SØrensenWeijers&Ko Arbeidsrechtadvocaten gaf antwoord op vragen als:<br />

Welke rechten heeft de werknemer in de cr<strong>is</strong><strong>is</strong>tijd? Kan de werkgever met<br />

een beroep op de cr<strong>is</strong><strong>is</strong> sneller van de werknemer af? het was een<br />

leerzame lezing die door de aanwezige studenten zeer interessant werd<br />

gevonden. in april hebben we tevens een bezoek gebracht aan van<br />

harmelen Beijneveld van houten Advocaten in rotterdam. Tijdens dit<br />

bezoek hebben we een uitgebreide uitleg gekregen over het bes<strong>la</strong>grecht<br />

op zeeschepen.<br />

Collegejaar 2009-2010<br />

ook het aankomende collegejaar zal Probus zich bezighouden met het<br />

organ<strong>is</strong>eren van leerzame activiteiten die verband houden met het<br />

privaatrecht. Wij nodigen jullie van harte uit om hieraan deel te nemen.<br />

Maar <strong>nu</strong> eerst een welverdiende vakantie!<br />

voor meer informatie over Probus, vragen, opmerkingen of voor ons<br />

inschrijfformulier kun je terecht op onze website, www.d<strong>is</strong>puutprobus.nl.<br />

Bezoek ook eens onze hyves-pagina, www.d<strong>is</strong>puutprobus.hyves.nl.<br />

Met vriendelijke groet,<br />

Bestuur Probus 2008-2009<br />

Deborah van Zanten – Voorzitter<br />

Carolin Vethanayagam – Penningmeester/ vice-voorzitter<br />

Jocelynn Tetelepta – Secretar<strong>is</strong><br />

Fiat Justitia juli 2009 53

diSPuTEn<br />

D.J. Veegens<br />

Beste studenten,<br />

het collegejaar zit er op, wat betekent <strong>dat</strong> ons bestuursjaar bij dJ veegens<br />

er ook echt op zit. We kunnen met trots terugkijken op een mooi, gezellig<br />

en leerzaam veegens-jaar.<br />

het begon dit jaar met de pleitcursus, die p<strong>la</strong>atsvond van oktober <strong>tot</strong> en<br />

met december vorig jaar. We hebben met ongeveer twintig deelnemers<br />

zes vooraan<strong>staan</strong>de advocatenkantoren bezocht, die de deelnemers de<br />

beginselen van het pleiten hebben bijgebracht. de gastvrijheid van de<br />

kantoren, de gezellige groep en ‘het pleiten’ maakte de pleitcursus <strong>tot</strong><br />

een enorm succes.<br />

Tussen de borrels en diners door vond in april 2009 de eerste echte dJ<br />

veegens studiere<strong>is</strong> p<strong>la</strong>ats. van donderdag 9 <strong>tot</strong> en met zondag 12 april<br />

hebben we met twaalf van onze leden in London kenn<strong>is</strong> opgedaan van het<br />

common <strong>la</strong>w systeem. hierbij <strong>is</strong> in Enge<strong>la</strong>nd een speciale taak weggelegd<br />

voor een beroepsgroep. deze beroepsgroep, ook wel de barr<strong>is</strong>ters<br />

genoemd, heeft het alleenrecht op spreken in de rechtbanken en hoven<br />

van Enge<strong>la</strong>nd. uiteraard was er ook genoeg tijd om de<br />

bezienswaardigheden te bezichtigen en het uitgaansleven te ervaren.<br />

Zoals elk jaar was ook dit jaar weer de nationale Pleitmarathon, ditmaal<br />

georgan<strong>is</strong>eerd door het Maastrichtse pleitd<strong>is</strong>puut Gaius. ondanks <strong>dat</strong> we<br />

met een tweede plek genoegen moesten nemen, hebben we weer een<br />

leuke dag gehad. dank aan onze fantast<strong>is</strong>che pleiters- en rechtersteams!<br />

We hebben het jaar afgesloten met de masterc<strong>la</strong>ss. de verdiepende<br />

cursus heeft ons wederom <strong>la</strong>ten zien <strong>dat</strong> ons d<strong>is</strong>puut een aantal<br />

talentvolle pleiters in hu<strong>is</strong> heeft!<br />

donderdag 2 juli jongstleden hebben wij onze <strong>la</strong>atste borrel van dit<br />

collegejaar gehouden. de certificaten zijn uitgereikt door onze<br />

beschermheer, professor Lindenbergh. Wij zijn erg blij met hem als<br />

beschermheer en hopen <strong>dat</strong> hij dit nog <strong>la</strong>ng zal <strong>blijven</strong>!<br />

Tijdens de borrel <strong>is</strong> ook het 25e bestuur van dJ veegens bekendgemaakt.<br />

Wij hebben er vertrouwen in <strong>dat</strong> zij er een succesvol jaar van zullen<br />

maken en wensen hen veel succes!<br />

Fijne vakantie en <strong>tot</strong> het volgende collegejaar.<br />

het 24e dJ veegens bestuur<br />

Archana Mahabiersing – Voorzitter<br />

Lieneke Louman – Comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> intern<br />

Emel Cekic – Comm<strong>is</strong>sar<strong>is</strong> extern<br />

Joyce van der Kreeke – Penningmeester<br />

54 Fiat Justitia juli 2009<br />

[advertentie]

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!