Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

3 Community policing in Nederland
antigezagdemonstraties uit op harde confrontaties met de politie, wat noopte tot hervormingen
van de politie. Die hervormingen bestonden voornamelijk uit centralisatie
en technologische vernieuwingen en leidden tot afname van het directe contact met de
bevolking, die de aanspreekbare en gekende politieagent, die te voet of per fiets door
de wijk surveilleerde, miste. In vele gemeentepolitiekorpsen werden daarom eind jaren
zestig, begin jaren zeventig wijkagenten geïntroduceerd. Zij legden zich voornamelijk
toe op het sociale deel van hun taken, waardoor ze niet serieus genomen werden door
hun collegae.
In 1977 werd in het baanbrekende rapport Politie in Verandering een verdergaande
integratie van de politie in de samenleving bepleit, door introductie van wijkteams.
Achterliggende ideologie was gestoeld op een politie die afgestemd was op maatschappelijke
veranderingen, interne democratie en de wensen van het publiek, terwijl de
operationele stijl in hoge mate was overgenomen vanuit Amerikaanse ideeën over community
policing. Vanaf de jaren tachtig werden de wijkteams successievelijk ingevoerd
en wijkagenten afgeschaft. Uit evaluaties bleek vervolgens dat onveiligheidsgevoelens
en criminaliteitsgerelateerde problemen in wijkteamwijken afnamen, dat de meldingsbereidheid
van het publiek toenam en het oordeel over de politie verbeterde, maar ook
dat burgers hun wijkagenten misten.
Al relatief snel werd duidelijk dat de introductie van wijkteams alleen niet voldoende
was voor het realiseren van maatschappelijke integratie van de politie. De wijkteammedewerkers
waren onvoldoende bekend bij het publiek en de ingrijpende reorganisatie
van de Nederlandse politie in 1994 zorgde voor nog meer afstand tot de bevolking.
De sterke toename van criminaliteit en overlast in de grote steden en het besef dat
politie en justitie de problemen niet langer alleen aankonden, leidde vervolgens halverwege
de jaren negentig tot introductie van de gebiedsgebonden politiefunctionaris.
Deze wijkagent nieuwe stijl diende veiligheid en leefbaarheid in zijn wijk te realiseren
in samenwerking met lokale externe partners, leden van het wijkteam en door het
consulteren, motiveren en mobiliseren van burgers rondom veiligheid en leefbaarheid.
Tegelijkertijd ontwikkelde zich het integraal veiligheidsbeleid en de netwerkbenadering.
Het besef drong door dat politie en justitie de aanpak van criminaliteit en overlast
niet meer alleen aankonden en dat samenwerking met andere partijen, waaronder
burgers, noodzakelijk was. Volgens Nederlands onderzoek naar het functioneren van
veiligheidsnetwerken is duidelijke aanwezigheid en betrokkenheid van politie en lokale
overheid in veiligheidsnetwerken noodzakelijk. Streven naar sociale zelfredzaamheid
van burgers vereist dat zij ervaren dat zij kunnen rekenen op steun van de politie.
Een aspect dat het veiligheidsveld nog complexer maakt is de veranderde bevolkingssamenstelling
van West-Europa. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw is een relatief
homogene samenleving door immigratie vanuit andere landen veranderd in een multietnische
samenleving, die zich vooral concentreert in de grotere steden. Met ingang
van de nieuwe eeuw zijn angst en onvrede onder de bevolking over islam, immigratie
en integratie politieke kwesties geworden en voert een harde aanpak en het beperken
77