Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

3 Community policing in Nederland
Diverse academici hebben er al eerder op gewezen dat in het Nederland van de 21 ste
eeuw sprake is van een verhard veiligheidsbeleid en een beweging naar meer punitiviteit
en centralisatie (Das et al., 2007; Punch et al., 2002; Punch et al., 2008; Van Stokkom
& Van den Brink, 2009). Punch et al. wijzen erop dat de invulling van community
policing in de 21 ste eeuw feitelijk terug bij af is. Vanuit de politie als ‘je beste vriend’
naar de politie als instrument van formele sociale controle en wetshandhaving. De
vriendelijke wijkagent met een luisterend oor voor ieders problemen, wordt geïnstrueerd
om actief informatie te verzamelen en te leveren ten behoeve van de aanpak van
criminele activiteiten en terrorisme. Bovendien vereist het implementeren van politieinnovaties
zoals sterke varianten van community policing grote inspanning en zodra die
inzet iets verflauwt, hebben politieorganisaties de neiging om in een rap tempo terug
te glijden naar de traditionele politieorganisatie (Punch et al., 2008: 74-75).
De implementatie van community policing daarentegen vereist een veel radicaler verandering
van politieorganisaties, waartegen de politie in Amerika zich doorgaans verzet
heeft. Mastrofski (2006) wijst op de tekortkomingen in de praktijk met betrekking
tot de drie kernelementen van community policing. Ten eerste worden burgers meer als
informant dan als partner benaderd. Ten tweede prefereren politieagenten de inzet
van strafrechtelijke middelen boven het toepassen van alternatieve probleemoplossende
reacties. Ten derde zijn de meeste politiekorpsen er niet echt in geslaagd beslissingsbevoegdheid
naar buurtniveau te mandateren en beantwoordt de wijze waarop
probleemoplossend gewerkt wordt slechts in zeer beperkte mate aan het door Goldstein
(1997) ontwikkelde problem oriented policing. 11
Braga en Weisburd (2008:1-11) komen tot een eensluidende conclusie. Zij hebben acht
verschillende politie-innovaties in Amerika van de laatste twintig jaar geanalyseerd en
concluderen dat er geen bewijs is dat community policing enig positief effect heeft op
criminaliteit, maar dat het wel een positief effect heeft op onveiligheidsgevoelens en de
relatie met burgers. Zij merken echter op dat de politie-innovaties die dichter aansluiten
bij het traditionele politiemodel zoals een hotspot en doelgroepenaanpak, de politie
meer aanspreken. De reden is dat deze innovaties het mogelijk maken de vertrouwde
traditionele tactieken op een nieuwe manier toe te passen die aanzienlijk betere resultaten
beloofd. ‘Law enforcement likes enforcing the law’ (Braga & Weisburd, 2008: 10).
Toch heeft de Nederlandse politie expliciet gekozen voor continuering van de gebiedsgebonden
politiezorg, wat blijkt uit de in 2005 uitgebrachte Visie op de Politiefunctie en
het in 2006 uitgekomen Referentiekader Gebiedsgebonden Politiezorg. Straver, Ulrich
en Van Duijneveldt (2008: 9) beschrijven dat de korpsen na de beheerscrisis van 1993
(de reorganisatie) en de gezagscrisis van 1995 (Van Traa) dreigden vast te lopen door
11 Goldstein verzette zich tegen de traditionele werkwijze van de politie, waarin vrij doelloos en zonder vooropgezet
plan van incident naar incident gereden werd. Hij pleitte al in 1979 voor het in kaart brengen van
reeksen van incidenten en het zoeken naar achterliggende oorzaken en de aanpak te richten op die oorzaken
(Goldstein, 1979).
71