Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

Buurtregie met mate
overheid en een preventieve werking hebben op de objectieve veiligheid. Bovendien
zou het duurzamer zijn, omdat zelfgekozen actie nou eenmaal meer draagvlak heeft
dan opgelegde maatregelen (Gunther Moor & Peeters, 1996: 7).
Gunther Moor en Peeters deden onderzoek naar de relatie tussen zelfredzaamheid en
politiewerk. Het onderzoek concentreerde zich rondom de vraag of zelfredzaamheid
nu juist gebaat was met minder politie of dat aanwezigheid van de politie juist voorwaarde
was voor zelfredzaamheid. In dat kader vergeleken zij twee buurten, namelijk
Udenhout, waar het lokale politiebureau net gesloten was en ’t Haagje in Helmond,
waar zojuist een nieuw lokaal politiebureau geopend was (Gunther Moor & Peeters,
1996: 5).
De onderzoekers concludeerden dat fysieke nabijheid van de politie alleen niet voldoende
is om onveiligheidsgevoelens van burgers te beïnvloeden, maar dat daarnaast
kleinschalig optreden dicht bij burgers nodig was. Dit bleek uit het feit dat het nieuwe
politiebureau in de buurt ’t Haagje, het gemis van de wijkagent bij bewoners niet kon
verhelpen. Deze wijkagent was een spin in het web geweest in de buurt. Hij reageerde
namelijk altijd direct op door bewoners gesignaleerde problemen, was aanspreekbaar
en sprak zelf bewoners aan op hun gedrag en was een loyale bondgenoot voor externe
partners, maatschappelijke instellingen en buurtverenigingen. In eigen woorden van
een bewoner: ‘Nu worden de agenten weer “Wouten” voor de kinderen, dat wil zeggen
ze zijn alleen negatief aanwezig’ (Gunther Moor & Peeters, 1996: 53, 94).
Opmerkelijk is verder dat op basis van het onderzochte wordt vastgesteld dat het ingezette
veiligheidsbeleid in beide buurten overwegend instrumenteel-rationeel van aard
was en dat overschrijding van een bepaald niveau van dergelijke ingrepen contraproductief
is. Een instrumenteel-rationele benadering gaat ervan uit dat de overheid door
ingrepen van buitenaf problemen kan oplossen. Dit gebeurt dan door negatieve prikkels
zoals het verhogen van pakkans en sancties en door het beperken van de gelegenheid
tot het plegen van criminaliteit en overlast door toename van toezicht en controle
en het aanbrengen van fysieke belemmeringen (Gunther Moor & Peeters, 1996: 95).
Een dergelijke aanpak, die wederom afstand tussen politie en bevolking bevordert,
vergt een aanvullende strategie die de balans in die relatie weer herstelt. Dat is volgens
onderzoekers het bevorderen van zelfredzaamheid. In het licht van de onderzoeksresultaten
zal de politie daarin slagen als zij enerzijds als achterwacht optreedt
voor het geval een burgerinitiatief hapert. Het gaat dan om de factoren nabijheid,
beschikbaarheid, aanwezigheid, bereikbaarheid, bekendheid en persoonlijke gekendheid.
Anderzijds moet de politie optreden als katalysator, daar waar burgerinitiatieven
tot stand gekomen zijn. Uiteindelijk zal sociale zelfredzaamheid van burgers zowel de
subjectieve als de objectieve veiligheid ten goede komen (Gunther Moor & Peeters,
1996: 7, 96).
In 1995 deed Raspe (1996) onderzoek naar een ander project in het kader van het
bevorderen van zelfredzaamheid. In dat kader werden in zeven buurten koppels van
wijkagenten nieuwe stijl en opbouwwerkers ingezet. Hun taak was het stimuleren
60