Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

Buurtregie met mate
3.6 De opkomst van zelfredzaamheid
De praktijk van de jaren negentig weerspiegelt ambivalentie. Zo leidde de grote
politie reorganisatie in veel regio’s op basis van schaalvergroting en efficiencywinst tot
opheffing van politiebureaus, werden politiebureaus in de nachtelijke uren gesloten
en surveillancegebieden vergroot. Die dominante verandering leek te wijzen op een
trendbreuk van het door Politie in Verandering in gang gezette streven naar meer nabijheid
tot de bevolking. Tegelijkertijd was echter sprake van een tegengestelde beweging.
Op sommige locaties werden juist nieuwe politiebureaus geopend en werd gezocht
naar manieren om een eigen bijdrage van burgers aan veiligheid te realiseren. Die
tegenbeweging kan gezien worden als voortzetting van het uit Politie in Verandering
voortkomende streven naar maatschappelijke integratie (Gunther Moor & Peeters,
1996: 9).
Bevorderen van zelfredzaamheid of actief burgerschap als politietaak is een breuk met
het verleden. In de tijd van wijkagenten oude stijl dacht men hier namelijk nog heel
anders over: ‘Vanuit hogerhand was men echter van mening dat de wijkagent zich
niet mocht aansluiten bij acties en protesten van de kant van de bevolking. Juist in
moeilijke wijken ontstonden echter vaak actiegroepen en buurtcomités, waarvan de
wijkagenten zich niet altijd afzijdig konden houden. Dit soort groepen deden juist een
beroep op de wijkagent en trachtten ieder voor zich de wijkagent voor hun karretje te
spannen’ (Bastiaenen & Vriesema, 1981:13-14).
‘In de Nota Veiligheidsbeleid 1995-1998 worden burgers voor het eerst aangesproken
op hun eigen bijdrage. In de analyse van de onveiligheid van de woon- en leefomgeving
wordt gewezen op de mindere vanzelfsprekendheid dat burgers zich conformeren
aan collectieve normen en de toenemende individualisering en mondigheid van
burgers. Vervolgens vermeldt de nota dat dezelfde factoren die onveiligheid bevorderen
ook positief zouden kunnen werken. Het gaat dan om het bevorderen van actief
burgerschap en sociale zelfredzaamheid; de maatschappij bekijken vanuit een andere
invalshoek die zo veel mogelijk uitgaat van wat mensen zelf kunnen. Bevordering
van dergelijke sociale zelfredzaamheid impliceert dan dat de rol van de overheid niet
langer die van alleskunnende probleemoplosser is, maar van ondersteuner’ (Gunther
Moor & Peeters, 1996: 8).
Mogelijk is bovenstaande geïnspireerd door de visie van de Amsterdamse politiepsycholoog
Frans Denkers, die al sinds de late jaren zeventig pleitte voor het terugdringen
van overheidsbemoeienis door reageren op normafwijkend gedrag vanuit
burgers te stimuleren (Boutellier, 2011: 1-2). In de vroege jaren negentig concentreerde
hij zich op de verhouding tussen de verborgen kracht van burgers en de rol van de
politie en publiceerde een boek met de passende titel ‘Op eigen kracht onveiligheid de
baas: de politie van pretentieuze probleemoplosser naar bescheiden ondersteuner’ (Boutellier,
2011: 3).
58