Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

Buurtregie met mate
normen en waarden van de bevolking. Bovendien werd het gezag van de overheid en
in haar kielzog het gezag van de politie als vanzelfsprekend aanvaard. Ten slotte was de
omvang van de criminaliteit gering en had de politie alleen te maken met een beperkt
aantal misdadigers van eigen bodem, veelal bekend en goed beheersbaar (Cachet &
Versteegh, 2007: 1049-1050).
3.2 Confrontaties in de jaren zestig
Deze betrekkelijke rust veranderde drastisch in de tweede helft van de jaren zestig. De
welvaart nam toe, de algemene levensstandaard van de bevolking verbeterde, televisie
deed zijn intrede en een proces van snelle maatschappelijke verandering kwam op
gang. Gevolg was toename van maatschappelijke en politiek-bestuurlijke differentiatie
en derhalve ontzuiling; van een gezamenlijk beeld over wat maatschappelijke orde
behelst was al gauw geen sprake meer (Cachet & Versteegh, 2007: 1050/51).
Door de maatschappelijke onrust was de politiefunctie niet langer politiek neutraal en
werd deze controversieel (Cachet & Versteegh, 2007: 1050/51). Dit leidde tot meerdere
harde confrontaties met het publiek. Net als voor de oorlog, tijdens de Jordaanrellen
in 1933, reageerde de politie met veel geweld. Daardoor werd duidelijk dat de politie
niet goed voorbereid of toegerust was om adequaat te reageren op de overwegend
vreedzame en creatieve antigezag-demonstraties van onder andere de provobeweging
(Rood, 2008: 107). Door de wanverhouding tussen de meestal ludieke acties van provo
en de gewelddadige politiereacties daarop, werd de kloof tussen het reactieve en rigide
politieoptreden en de snelle veranderingen in waarden en gedrag van de samenleving
zichtbaar. Er was sprake van een legitimiteitskloof (Punch et al., 2007: 62).
Vooral na de uit de hand gelopen gewelddadige confrontaties van de politie met het
publiek in Amsterdam, naar aanleiding van protesten tegen het huwelijk van kroonprinses
Beatrix met de Duitse prins Claus in maart 1966 en de Telegraafrellen van
juni 1966, richtte de kritiek van het publiek en de aandacht van de regering zich op de
politie (Fijnaut, 2007b: 150-152; Van Riessen, 2007: 130). Voor de politie was afstand
houden van de samenleving niet langer een optie, maar het zou nog enige tijd duren
alvorens structurele veranderingen gericht op een beter contact met de samenleving
zouden plaatsvinden.
De regering installeerde in juli 1966 de commissie-Enschede om de oorzaken van de
uit de hand gelopen confrontatie tussen politie en publiek bij de Telegraafrellen te
onderzoeken (Fijnaut, 2007a: 789). De commissie concludeerde dat de Amsterdamse
politie weinig bekwaam gehandeld had in de handhaving van de openbare orde. De
mobiele eenheid stond onder leiding van onervaren commandanten, wat zorgde voor
steeds wijzigende tactieken, grote verschillen in de kwaliteit van optreden en gedemotiveerd
personeel. De mobiele eenheid zelf was slecht uitgerust en niet adequaat
opgeleid en getraind. Bovendien was de coördinatie tussen de leden van de driehoek,
verantwoordelijk voor het handhaven van de openbare orde, abominabel geweest. Wat
50