Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

Buurtregie met mate
12.1 Het streven naar nabijheid
Westerse politieorganisaties hebben in de afgelopen veertig jaar een aanzienlijke transformatie
ondergaan. Een relatief eenvoudige uitvoerende organisatie op afstand van
de maatschappij is veranderd in een complex professioneel apparaat dat tracht in verbinding
met diezelfde maatschappij een positieve draai te geven aan een eveneens
volstrekt veranderde maatschappelijke context. Onveranderd blijft echter dat de aard
van politiewerk een inherente spanning herbergt. Enerzijds vergt goed politiewerk
nabijheid tot burgers en anderzijds distantie van burgers. Nabijheid is noodzakelijk
om te weten wat er leeft en speelt in de samenleving en daarop in te spelen, distantie
is nodig om te kunnen waken over het algemeen belang en op te kunnen treden waar
nodig (Cachet & Versteegh, 2007).
Steeds opnieuw wordt de politie geconfronteerd met ontevredenheid over haar functioneren
en een daaruit voortkomende noodzaak dit te verbeteren. Die kritiek bestaat
in Nederland uit twee belangrijke aspecten. Zij richt zich ten eerste op de telkens
terugkerende discrepantie tussen wat de politie doet en hetgeen de samenleving wil en
ten tweede keert zij zich tegen het gebrek aan effectiviteit van de politie in de zin van
voldoende successen in criminaliteits- en overlastbestrijding. Dan weer was sprake van
vermeend te hard optreden en dan weer van vermeend te zacht optreden en toen de
criminaliteits- en overlastcijfers eindelijk stabiliseerden en begonnen te dalen, voelde
de bevolking zich toch steeds onveiliger (Bastiaenen & Vriesema, 1981; Van der Vijver
& Zoomer, 2004; Terpstra & Kouwenhoven, 2004; Punch et al., 2007; Cachet &
Versteegh, 2007; Fijnaut, 2007b; Terpstra, 2008).
In reactie op deze kritiek hebben Westerse landen door invoering en doorontwikkelen
van community policing een adequater invulling van politiewerk getracht te realiseren.
Het moest de kloof tussen politie en maatschappij overbruggen en zorgen voor
effectiever functioneren in de zin van het verbeteren van de veiligheidssituatie (Hartnett
& Skogan, 1999; Skogan, 2006; Fung, 2004). Community policing was het van
oorsprong Amerikaanse antwoord op drie centrale onderzoeksbevindingen over de
oorzaken van de moeilijkheden met de politie in de vroege tweede helft van de vorige
eeuw. Ten eerste erkende men dat sprake was van grote afstand tot de bevolking en
dat goed politiewerk meer nabijheid vereiste. Ten tweede constateerden onderzoekers
dat politiewerk hoofdzakelijk bestaat uit orde handhaven in de zin van vrede bewaren
en slechts in zeer geringe mate draait om succesvol ‘boeven vangen’. Bovendien bleek
dat als sprake was van aanhoudingen het merendeel daarvan te danken was aan burgers
en niet aan politieagenten. Ten derde werd erkend dat discretionaire bevoegdheid
een noodza kelijk bestanddeel vormt van goed politiewerk (Rumbaut & Bittner, 1979;
Bayley, 1994).
De essentiële ingrediënten van het ideaal van community policing waren dan ook gericht
op een betere maatschappelijke integratie van de politie. Dit wilde men bereiken
door middel van betrokkenheid van burgers, probleemgerichtheid en decentralisatie.
296