Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

2 Community policing
In dit hoofdstuk probeer ik zicht te krijgen op enkele relevante veranderingen binnen
het denken over de relatie tussen politie en burgers en de noodzaak tot hervormingen
binnen de politie. Ik ga vooral in op Amerikaans sociaalwetenschappelijk onderzoek
uit de tweede helft van de vorige eeuw en de baanbrekende inzichten die dit opleverde,
namelijk het bestaan en belang van discretionaire ruimte, de mythe van het ‘ boeven
vangen’ en de noodzaak van meer maatschappelijke integratie. Deze onderzoeken
toonden aan, dat traditioneel georganiseerde politieorganisaties ineffectief waren en
dat sprake was van een kloof tussen politie en bevolking. Het vestigde daardoor de
aandacht op de noodzaak tot verandering.
Vervolgens contrasteer ik het nieuwe community policing model met het oudere lawful
policing model. Daarna besteed ik aandacht aan de ervaringen met het feitelijk functioneren
van het community policing model, dat de effectiviteit van de politie moest verbeteren
en verandering moest brengen in de afstandelijke relatie van politie tot burgers.
Ik beschrijf daartoe de drie voornaamste elementen van community policing, namelijk
betrokkenheid van burgers, probleemgerichtheid en decentralisatie en de ervaringen
met implementatie daarvan. Ik sluit af door uit te leggen dat deze Amerikaanse concepten
en praktijken grote invloed hadden op Nederland en daar de kiem vormden
voor de introductie van een Nederlandse versie van community policing.
2.1 Tijd voor verandering
Zoals Waddington (1999: 20-21) beschrijft, is de totstandkoming van professionele
Westerse politieorganisaties in de achttiende en negentiende eeuw onlosmakelijk verbonden
met de totstandkoming van de soevereine staat en ging dit gelijk op met de
opkomst van burgerschap en bijbehorende rechten. In zijn analyse van wat politiewerk
inhoudt, stelt hij vast dat de kern daarvan is dat de politie gezagsvol kan optreden.
De politie is immers de beheerder van het geweldsmonopolie van de staat en deze
bevoegdheid is aan de politie verleend door de staat. In andere woorden, in welke situatie
de politie ook optreedt, door de wettelijke bevoegdheid om indien nodig dwang uit
te oefenen of daarmee te dreigen, kan zij te allen tijde de knoop doorhakken en een
gewenste handelswijze afdwingen.
Daarnaast hebben burgers in een democratische samenleving de beschikking over
burgerrechten. Deze burgerrechten verkregen burgers in de Westerse wereld in achtereenvolgens
de achttiende, negentiende en twintigste eeuw. Eerst verkregen burgers
in de achttiende eeuw burgerrechten in de vorm van vrijheidsrechten zoals de
19