Community policing - VU-DARE Home - Vrije Universiteit Amsterdam

Buurtregie met mate
stijgend criminaliteitsniveau, opkomst van problemen met overlast en toenemende
onveiligheidsgevoelens bij de bevolking wijzigden bestaande inzichten over de juiste
aanpak. Mede onder druk van dit almaar toenemende werkaanbod verliet men de
gedachte dat politie en justitie als enige verantwoordelijk zijn voor het garanderen van
veiligheid en ging voortaan op lokaal niveau samen met allerlei partners de problemen
aanpakken. Daarnaast werd, vanuit een situatie waarin het de burger min of meer
verboden was om zelf enige actie te ondernemen tegen onveiligheid, de burger opeens
aangesproken op zijn eigen verantwoordelijkheid en rol daarin, die hij in het kader van
zelfredzaamheid diende op te pakken (Terpstra & Kouwenhoven, 2004: 25).
Door deze verschuivingen veranderde ook de aanpak van onveiligheid zelf van repressie
naar meer op preventie gericht optreden. Tegelijkertijd zorgden deze veranderingen
ervoor dat men voortaan een andere rol zag weggelegd voor de overheid. In het
kader van het integrale veiligheidsbeleid werd aan de gemeente de formele regiefunctie
toebedeeld over de samenwerking tussen alle andere partijen aan veiligheid. Voor de
overheid in het algemeen werd vooral gedacht aan een meer terughoudende rol, zoals
het scheppen van ruime beleidskaders terwijl andere partijen verantwoordelijk gesteld
werden voor de uitvoering (Terpstra & Kouwenhoven, 2004: 26-27).
De achtergronden van de opkomst van zogenaamde veiligheidsnetwerken heeft te
maken met een complex geheel van onderling vaak tegenstrijdige ontwikkelingen.
Zo is in veel Westerse landen enerzijds sprake van een meer punitieve opstelling met
nadruk op een sterke overheid met strikter en harder optreden, terwijl anderzijds juist
sprake is van decriminalisering. De reactie op onveiligheid bestaat dan uit het invoeren
van vormen van herstelrecht en alternatieve straffen en het delen van verantwoordelijkheden
met uiteenlopende maatschappelijke partners (Terpstra & Kouwenhoven,
2004: 28-29; Garland, 2000: 348-349).
De oorzaak van het ontstaan van veiligheidsnetwerken wordt soms gezocht in politiekideologische
ontwikkelingen; zo zou het neoliberalisme en marktdenken de grond zijn
voor de responsibiliseringsstrategie (Garland, 1996). Daartegenover staat de gedachte
dat het vermeende overheidsfalen in de onveiligheidsbestrijding geleid heeft tot een
verlies aan legitimiteit en toenemende fragmentatie in de veiligheidszorg en dat overheden
juist in antwoord daarop hebben aangestuurd op buurtcoalities tussen lokale
overheid, politie, professionele partners, buurtbewoners en bedrijven. Volgens Terpstra
en Kouwenhoven zijn twee andere brede ontwikkelingen echter belangrijker geweest.
Ten eerste de verandering in de rol van de overheid ten opzichte van andere partijen
en ten tweede veranderingen in de wijze waarop samenleving en overheid reageren op
problemen van onveiligheid (Terpstra & Kouwenhoven, 2004: 29-31).
De verschuiving van de positie van de overheid ten opzichte van andere partijen, de
vorming van hybride netwerken met zowel publieke als private partijen en de veranderde
rol van de overheid, waarin zij optreedt als regiehouder op afstand worden aangeduid
als governance. Net als community policing gaat het hier overigens om een enigszins
vaag en ruim begrip, waaraan verschillende soms onderling strijdige definities
102