Onder ambtenaren - Jeronimus van Pelt

Heeft u zelf ervaren dat u te weinig ruimte had?
“Jawel, maar het is ook vaak een kwestie van je eigen taxatie. Je kunt vrijwel altijd een stapje verder zetten dan
op dat moment als gewenst wordt gezien. Maar als ik te grote stappen zet, plegen mensen verzet of vallen af.
Soms had ik denk ik ergens wel wat meer uit kunnen halen. Maar het hangt er ook vanaf of mensen bereid zijn
iets te riskeren.”
Wanneer gaat u grommen?
“Ik vind het geen goed idee als mensen te bang zijn voor openheid en dat mensen zeggen: laten we ze maar
niet betrekken, want dat levert problemen en vertraging op. Als je dat nalaat, dan heb je kans dat aan het einde
van het traject alsnog de hel losbarst.”
Van Melis zucht even als ze terugdenkt aan haar begintijd bij Justitie. Haar idee om wetsvoorstellen voor
consultatie openbaar te maken via internet stuitte in 2006 op verzet. “We zaten met kortingen op ambtenaren.
Mensen waren bang voor overbelasting omdat iedereen zou kunnen reageren. Mensen vroegen zich af hoe het
dan zou moeten met de ministeriële verantwoordelijkheid. En we consulteerden toch al? Ja, we consulteerden
de Raad van State en partijen als de Raad voor de Rechtspraak, maar burgers en bedrijven? Als dat al georganiseerd
was, gebeurde het in adviescommissies. Bij VROM en Verkeer en Waterstaat was het heel gebruikelijk om
stevig en breed te consulteren. Ik heb daar te maken gehad met een project waarbij we het halve land hebben
gehad: provincies, gemeenten, stadsgewesten, allemaal om de nota voor elkaar te krijgen. Het verbaasde me
ontzettend dat de collega’s intern en bij de wetgevingsdirecties van andere departementen daar bang voor
waren.”
“We hebben een interdepartementale commissie in het leven geroepen, zodat er een advies over zou komen.
De minister heeft dat advies naar de Tweede Kamer gestuurd met het bericht dat er een proefproject van twee
jaar zou komen, met een website waar concept-wetsvoorstellen ter consultatie zouden worden geplaatst. Het
deed niets in de Kamer. Pas toen we met de website zelf aan de slag gingen, ging het leven. Mensen moesten er
zelf vanachter het bureau mee kunnen werken. De lancering van de website kwam uitgebreid in het nieuws.
De NOS zag het als vernieuwend.”
Werd men daardoor positiever?
“Mensen vonden het wel heel leuk. We hadden nog moeite voorstellen te vinden die er meteen op konden.
Dat was hier nog even lastig, want men kwam met een concept-wetsvoorstel die het mogelijk moest maken
een prejudiciële vraag aan de Hoge Raad te stellen. Een belangrijk onderwerp, maar de gemiddelde burger
vraagt zich dan af: waar gáát dit over? Gelukkig kwamen er snel andere onderwerpen bij, en met wat duw- en
50 51
trekwerk via contactpersonen bij andere departementen hebben we ervoor gezorgd dat er steeds nieuwe
stukken op de site werden geplaatst.
Na afloop van het proefproject kwam de vraag: gaan we dit standaard doen? Het besluit was: met de website
gaan we door, in een aantal gevallen vinden we het nuttig om conceptwetsvoorstellen via internetconsultatie
voor reactie openbaar te maken, maar de afweging ligt bij de afzonderlijke departementen.”
Hoe resultaatgericht vond u dat?
“Ik vind dat het veel vaker moet gebeuren. We zien geen rampen gebeuren. Er worden jaarlijks zo’n 50-60
voorstellen geplaatst, een lichte stijging ten opzichte van de proefperiode. Soms komen er ook beleidsvoornemens
op. Het gebruik van dit instrument hangt ook af van het politieke getij.”
Maar toch. Best wel gelukt.