Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

86
Vanaf 2001 wordt een nieuwe kennisstrategie toegepast, waarin de jaarplannen
ingebed zijn in programma’s voor vier jaar. Maar een grotere verandering ligt in
het verschiet: de oprichting van een afzonderlijk ruimtelijk planbureau.
Een moeilijk te beantwoorden vraag is overigens in hoeverre, in verleden en
heden, de kennisvoorraden die met behulp van de onderzoekprogrammering
werden opgebouwd daadwerkelijk in ontwerp en beleid werden en worden
gebruikt.
DE TOEPASSING VAN KENNIS
Toepassing van kennis in de beleidsvoorbereiding geschiedt over het algemeen
impliciet. Zelfs als ontwerpers en beleidsmensen zich ervan bewust zijn dat zij
gebruikmaken van bepaalde onderzoekresultaten, dan zullen zij dat lang niet
altijd expliciteren. In beleidsstukken wordt kennis “ondergeploegd”, zoals Theo
Quené dat placht te noemen. Tijdens onderhandelingen wordt kennis soms,
althans tijdelijk, ‘onder de pet gehouden’. De gebruikte kennis zelf is trouwens
een ratatouille van gegevens uit verschillende bronnen, omdat de vragen vanuit
het beleid niet netjes passen op de disciplinaire indelingen in de wetenschap, en
omdat ook niet-wetenschappelijke kennis wordt benut.
Met betrekking tot de Vierde nota heb ik geprobeerd een beeld te krijgen van
de mate waarin de inmiddels opgebouwde kennisvoorraden bruikbaar waren
geweest (Ter Heide 1988; Ter Heide 1992). Ik concludeerde onder meer dat we
een gelukkige hand hadden gehad bij het doen van onderzoek op gebieden als
de kwaliteit van stedelijke woongebieden, landschapsbeleving, en sociale veiligheid.
Het ruimtelijk-economische onderzoek echter was door de conjuncturele
ontwikkelingen min of meer achterhaald.
Dat juist sociologisch en sociaal-psychologisch onderzoek - waardering van stedelijke
woonmilieus, beleving van het Groene Hart - succesvol waren geweest
viel overigens hard mee. Over dit soort onderzoek hadden we vele malen pittige
discussies moeten voeren met ontwerpers en, in mindere mate, beleidsmensen. Zij
vonden regelmatig de uitkomsten van enquêtes ongeloofwaardig en onbetrouwbaar.
Die uitkomsten waren voor hen contra-intuïtief, weken af van hun privéopvattingen,
bijvoorbeeld wat betreft woonwensen. Dat was niet zo’n wonder:
academisch gevormde ontwerpers en planologen vormen uiteraard geen doorsnee
van de bevolking. Niettemin waren er onderzoeken waardoor de ontwerpers en
beleidsmensen overtuigd werden. Dat waren dan ook projecten van hoge kwaliteit,
waarin fundamenteel-theoretische analyses waren gebruikt ter onderbouwing van
de beantwoording van beleidsvragen. Het beste voorbeeld was het onderzoek naar
de kwaliteit van het stedelijk leefmilieu dat door Utrechtse sociologen werd uitgevoerd,
deels in opdracht van de RPD, deels ingepast in het eigen universitaire (eerste
geldstroom) onderzoekprogramma (Driessen & Beereboom 1983, Tazelaar 1985).