Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

8
Zij hebben wel uiteenlopende loopbanen gehad en bij verschillendsoortige instellingen
gewerkt. Hun ervaringen hebben zij bovendien opgedaan op verschillende
tijden en plaatsen. Te verwachten was daarom dat de bijdragen aan de
bundel gevarieerd zouden zijn naar invalshoek (verschillende werksituaties), naar
tijdsverloop (verschillende tijdstippen in de periode 1940-2000), en naar schaalniveau
(Europa-rijk-provincie/regio-lokaal-individueel). De lezer van de navolgende
teksten zal merken dat deze verwachting is uitgekomen. De verschillen
tussen de bijdragen zijn - en waren dat in nog sterkere mate voordat de hand van
de eindredacteur er overheen was gegaan - zelfs groter dan voorzien. Dit maakt
ze des te interessanter.
Het betekent echter dat het voor de leesbaarheid gewenst is ze te laten voorafgaan
door een kaderstellende inleiding. In deze inleiding worden twee dingen
gedaan. In paragraaf 2 wordt het speelveld beschreven waarop de ervaringen zijn
opgedaan; dat is te zeggen, er wordt een summiere schets gegeven van die aspecten
van de ruimtelijke ordening in de genoemde periode die voor goed begrip
van de bijdragen relevant zijn. Vervolgens wordt in paragraaf 3 de bovengenoemde
afspraak uitgewerkt tot een korte probleemverkenning, op grond waarvan
kan worden bezien in hoeverre uit de bijdragen lering kan worden getrokken
voor heden en toekomst.
2. HET SPEELVELD
Verschillen tussen schaalniveaus
Het speelveld is steeds in hoge mate afgeperkt geweest door de in wetten en
besluiten neergelegde regelgeving, die aan de overheid op alle bestuursniveaus
specifi eke ruimtelijke ordeningstaken toedeelt. Op het centrale niveau was aanvankelijk
de gedachte, dat één nationaal plan mogelijk zou zijn; maar toen daarmee
in de jaren vijftig ervaring werd opgedaan bleek dat beter van een nationaal
ruimtelijk beleid kon worden gesproken. Voor het middenniveau worden regionale
plannen of streekplannen gemaakt, voor het subregionale of intergemeentelijke
niveau structuurplannen. Op gemeentelijk niveau geldt het enige plan
dat de burger rechtstreeks bindt: het uitbreidingsplan, later bestemmingsplan
c.q. uitwerkingsplan genoemd. Behalve deze integrale plannen vormen functionele
beleids- en facetplannen een speelveld voor ontwerpers en onderzoekers,
bestuurders en bevolking. En dan is er nog de vrije speelruimte van het ongebonden
initiatief in wetenschap en samenleving.
Doordat, dus, elk van de bestuursniveaus in ons land eigen bevoegdheden heeft met
betrekking tot de ruimtelijke ordening speelt deze zich op verschillende schaalniveaus
af. Daarbij valt niet alleen te denken aan de schaal in geografi sche zin, vertegenwoordigd
in het bestuurlijke territoir, maar ook aan de schaal in meer abstracte zin, de