Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

64
Risicodomein is - statistisch gesproken - het stochastisch gebied waarvoor kansverdelingen
van mogelijke toekomstige gebeurtenissen (‘mogelijke werelden’ 23 )
bekend zijn. Daar is dus, mede dank zij geavanceerde statistische technieken, een
zekere risicoreductie en daarmede een betere stuurbaarheid mogelijk.
Onzekerheidsdomein is - statistisch gesproken - het níet-stochastische gebied
waarvoor géén kansverdelingen van toekomstige gebeurtenissen bekend kunnen
zijn. Daar geldt principiële onvoorspelbaarheid, zoals de chaostheorie aantoont.
Daar geldt: niets is zeker, en zelfs dat niet. Het is het zelfordeningdomein bij
uitstek, waarop steeds nieuw evenwichten gezocht worden.
Is toekomst kenbaar en maakbaar? Chaostheoretisch antwoord: deels wel (risicodomein)
en grotendeels niet (onzekerheidsdomein). Stuurkundig betekent
dit onder meer het grotendeels loslaten van het traditionele cybernetisch paradigma,
de top down-overheidssturing, en het ruim baan geven aan zelfordenende
bottom-up-initiatieven. Dus niet meer de óverheid met ònderdanen, maar
staat èn burgers, want burgers zijn partners met pit.
‘TOERNOOIVELD-CONCEPTIE’
Veel planners en beleidsmakers hebben, vooral sinds het begin van de jaren
zeventig, moeite met het onzekerheidsdomein, met de onvoorspelbaarheid. Toekomst
is hun troetelkind: hoe minder toekomstonzekerheid des te beter. Toch
is die onzekerheid geen schrikbeeld, maar een zegen. Geen mens kan zonder
onzekerheid leven 24 . Immers, stel je eens indringend voor de verwerkelijking van
het plannerideaal ‘volledige toekomstvoorspelbaarheid’, dan zou alles ‘toekomst’
worden, zoals in de mythe van koning Midas alles goud werd wat hij aanraakte.
Gevolg zou zijn een ondraaglijke obsessie: een volslagen deterministische samenleving,
een gepredestineerde termietenstaat, waarbij vergeleken de gecumuleerde
horrorscenario’s van Aldous Huxley’s ‘Brave new world’ en van George Orwell’s
‘Nineteen eighty four’ slechts kinderspel zouden zijn.
Moraal: leer - uit wijsheid omtrent de ongewisheid - omgaan met onzekerheid.
Distributieplanologisch beleid vertaalt die aanbeveling in de vooral door het
ministerie van Economische Zaken gepousseerde) ‘toernooiveld-conceptie’: Laat
de overheid een globale contour, slechts enkele randvoorwaarden, vaststellen
en laat binnen die ‘toernooiveld’ -gebiedscontour duizend bloemen bloeien van
zelfordenende bottom-up-bewinkelingsinitiatieven. Wees gelukkig met de pluraliteit
van maatschappelijke condities en hun chaoplexiteit, een amalgaam van
chaos en toenemende complexiteit. Kóéster de daarbij onvermijdelijk optredende
paradoxen, zoals de huidige Dichter des Vaderlands, Gerrit Komrij, ons
voorhield in zijn essay ‘De gelukkige schizo’.
Distributieplanologische implicatie van deze beleidsbenadering is onder meer
dat het stadsgewest, het ‘stedelijk veld’, archipelstad wordt: eilandenrijk van