Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

62
regels functioneren slechts bij de gratie van hun overtreding!
De wetgevingskwaliteit op nationaal niveau is niet minder een bron van zorg,
ook voor de distributieplanologie. Het eerst opnemen - jaren zeventig - en
daarna weer verwijderen - jaren tachtig - uit de wetgeving van de DPO-verplichting
bij ruimtelijke plannen is een voorbeeld van reparatiewetgeving wegens
zwalkend beleid.
Maar er is meer.
De ‘vader’ van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO), Van Wijnbergen,
waarschuwde reeds geruime tijd geleden met tal van voorbeelden tegen het
gevaar van averechts recht: wet- en regelgeving leidend tot neveneffecten, die het
tegendeel zijn van de door de beleidsmakers op politieke gronden beoogde resultaten
18 . Onbedoelde effecten leiden tot nieuwe maatregelen, die ook weer onbedoelde
effecten veroorzaken: haasje-overwetgeving van bedenkelijk gehalte. Ook
de rechterlijke macht, die vaak te hulp geroepen wordt als bestuurlijk arbiter
wegens tekort schietende wetgevingskwaliteit, klaagt daarover.
Sinds Van Wijnbergen de noodklok luidde is de situatie er, eufemistisch gezegd, niet
beter op geworden blijkens vele voorbeelden vanaf de WAO-uitvoerings-wetten tot
en met de reparatie Wet Voorkeursrecht Gemeenten en de ‘Varkenswet’ 1997.
De voorzitter van de Eerste Kamer stelde zelfs op 19 januari 2000 dat er veel
meer wetsvoorstellen dan nu zouden sneuvelen, indien de Eerste Kamer uitsluitend
zou letten op wetgevingskwaliteit. Maar de Eerste Kamerleden laten veel
passeren omdat zij politieke problemen willen vermijden.
Dit is een stellingname, die bijzondere aandacht verdient, zeker bij de thans in
voorbereiding zijnde fundamentele herziening van de WRO.
CONSUMINDER
Met een kwaliteitsaspect van geheel andere orde - namelijk de kwaliteit van ons
bestaan - werd de distributieplanologie geconfronteerd bij het veld winnen van
mentaal verzet tegen hedonistisch consumentisme 19 . De klacht klonk dat winkelcentra
slechts één uitstraling hebben: de boodschap dat de mens op aarde is
om zijn plicht als consument te vervullen (zie ook voetnoot 2). Daartegenover
werd gesteld een moreel appel tot soberheid, een pleidooi voor de ‘economie van
het genoeg’, voor een radicale mentaliteitsomslag in een volvette samenleving:
Consuminder in plaats van consumeer! 20
Daarnaar ingesteld gedragswetenschappelijk onderzoek bracht de dubbelproblematiek
aan het licht van de bepleite consumptieve terughoudendheid. Enerzijds
is die te gemakkelijk (iedereen kan het, zeker met lippentaal), anderzijds te moeilijk
(je geeft er iets voor op: statusverlies). ‘Conspicuous consumption’ wordt algemeen;
de één sleept de ander er in mee. Individualisering is vrijwillig aanvaarde
collectivisering. Men kan kritiek op die (te) uitbundige consumptie hebben,
maar dat heeft even veel effect als kritiek op de regen.