Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

drie- en vierslagstelsels van winkelcentra.
Grondgedachte: er zijn in allerlei ruimtelijke schaalverhoudingen slechts twee
ideaaltypische basisvormen van ‘centrale plaatsen’: centra gericht op functionele
verzorging (boodschappen doen, winkelen) en recreatieve ontspanning, de
‘uit’-stad, de ‘evenementen’-stad: synergetische, op bepaalde plekken ruimtelijk
samengebalde en vervlochten combinaties van een breed scala vrijetijdsbestedings-
en amusementsvoorzieningen, wonen, werken, horeca, winkelen. Op die
centrale (nieuwbouw)plaatsen, die mikken op hoge attractie- en transactiewaarden
14 , speelt detailhandel wel een belangrijke, maar geen overheersende rol. Die
rol gaat, gegeven de maatschappelijke ontwikkeling, meer en meer toevallen aan
de ‘leisure’-elementen.
En daarmede zou dan de klassieke Christaller-distributieplanologie ingebed
kunnen worden in veel bredere recentelijk ontwikkelde ‘leisure’-theorieën 15 .
Maar een overkoepelende theorie, die ook de ruimtelijke aspecten van geschetste
ontwikkelingen integreert, zal nog veel en diepgaand onderzoek- en denkwerk
vergen 16 .
Continuïteit en dynamiek vertonen blijkens ervaringspraktijk een opvallende
parallelliteit met de noties gevestigde belangen respectievelijk te vestigen
belangen. Voorbeeld: voorgenomen grootschalige perifere detailhandelsvestiging
in een (grote) stadsgemeente. Strijdpunt: concentratie of deconcentratie?
Te vestigen belangen pleiten met klem voor de realisatie van zo’n PDV/GDV:
‘’Niemand steke een spaak in ‘t wiel!”. PDV/GDV ontlast het door de verstikking
van het ‘armageddon’ bedreigde kernwinkelapparaat van de stad en doet
recht aan de onmisbare en onontkoombare detailhandelsdynamiek.
Gevestigde belangen, met continuïteit als devies, verzetten zich heftig tegen dit
‘morsen met winkelcentra’ Zij vrezen voor kapitaalsvernietiging van hun investeringen,
gedaan in de bestaande winkelstructuren, vooral in binnensteden. De
periferie wordt centraal, zeggen zij: de stad keert zich binnenste buiten. “Dies
irae, dies illa, urbs explodet in favilla”! Voorbeelden: cityfuncties van Amsterdam
naar de Zuidoost-as, in Rotterdam naar Alexandrium.
Die continuïteit-dynamiek-controverse zijn wij beleidsmatig te lijf gegaan -
typisch Nederlands! - met ons zelfs internationaal geprezen polderwondermodel.
Schep win-win-situaties, hanteer en - en- doelstellingen à la Schiphol-problematiek:
en meer vliegbewegingen en minder milieuhinder. Een en ander gepaard
met veel - soms heethoofdig - overleg tussen betrokkenen. Bij distributieplanologisch
onderzoek kwam de O van DPO behalve voor ‘Onderzoek’ ook te staan
voor ‘Overleg’. Bovendien vochten de kernwinkelapparaten op eigen kracht
terug tegen de deconcentratiebewegingen door ‘nieuwe harten-implantaties’ -
vaak omvangrijke herstructureringen in binnensteden - zoals de ‘Koopgoot’/
Rotterdam, ‘Heuvelgalerie’/Eindhoven, ‘Oranjerie’/Apeldoorn. Het resultaat is
in ieder geval geweest dat de ruimtelijk-economische bewinkelingsprocessen ten
onzent veel meer beheerst verlopen dan in vele buitenlanden.
59