Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

More documents

Recommendations

Info

58 “Alleen op de struikelbaan wagen lust en rust er aan om een eindweegs voort te rollen; wien het plettend rad verniel’, wie er steeg of nederviel allen grijpen ‘t aan en hollen … Niemand steekt een spaak in t wiel” Die dynamiek bracht tijdens de ‘roaring sixties’ beroering in het vredige functioneel-hiërarchische winkellandschap. Spectaculaire welvaartsstijging, gepaard gaande met structurele toeneming van detailhandelsomzetten, deden nieuwe, onverwachte winkelformules ontstaan. Schaalvergroting en effi ciencyverbetering, gecombineerd met goede bereikbaarheid en toegankelijkheid van winkelcentra werden economische imperatieven voor detailhandelsondernemers. Dit leidde tot voor de Christaller-modellen ontwrichtende ‘winkels in de weide’: PDV (Perifere Detailhandels Vestiging), GDV (Geconcentreerde Grootschalige Detailhandels Vestiging) en nu - anno 2000 - weer een distributieplanologisch novum: FWC + FabrieksWinkelConcentraties: perifeer grootschalige ‘factory outlets’; winkelconcentraties niet - zoals gebruikelijk - door detailhandelsondernemers, maar door fabrikanten van sterk afgeprijsde merkartikelen te realiseren en te exploiteren. Tegen zoveel dynamica bleek de statica van de Christallografi e niet bestand. Ook gedragswetenschappelijk onderzoek had al in die richting gewezen. Zo bleek bijvoorbeeld een belangrijk fundament van de Christaller-theorie, de afstandsminimalisatie door consumenten en van winkeliers zich bij toenemende dynamiek weinig of niets meer te laten gezeggen door de ‘wetten’ van de functionele hiërarchie van winkelcentra. Zo werd door gedragswetenschappelijk onderzoek inzake winkelomgevingsbeleid de Christallografi e geleidelijk vergruisd en dus verguisd. Hiërarchieën blijven - op allerlei materiële en immateriële terreinen, ook op distributieplanologisch gebied - wel bestaan, maar zij vervagen; zij gaan (om met Hya Prigogine te spreken 12 ) ‘dissiperen’. Uit hiërarchieën ontstaan aldus heterarchieën: wisselende mengvormen van bottom-up- en top-downontwikkelingen, waarbij het accent veel meer op complementariteit dan op concurrentie tussen (winkel)centra komt te liggen 13 . CONTOUREN VAN EEN NIEUWE CHRISTALLOGRAFIE Intussen zijn de bressen, in de Christallografi e geslagen door onderzoek en praktijk, wetenschappelijk nog niet overtuigend opgevuld. Het functioneel-hiërarchische beeld is versplinterd, maar wij blijven met de scherven jongleren. Uit thans gangbare theoriefl arden lijken zich enkele contouren van een nieuwe, veel bredere ‘Christallografi e’ af te tekenen door af te rekenen met de traditionele
drie- en vierslagstelsels van winkelcentra. Grondgedachte: er zijn in allerlei ruimtelijke schaalverhoudingen slechts twee ideaaltypische basisvormen van ‘centrale plaatsen’: centra gericht op functionele verzorging (boodschappen doen, winkelen) en recreatieve ontspanning, de ‘uit’-stad, de ‘evenementen’-stad: synergetische, op bepaalde plekken ruimtelijk samengebalde en vervlochten combinaties van een breed scala vrijetijdsbestedings- en amusementsvoorzieningen, wonen, werken, horeca, winkelen. Op die centrale (nieuwbouw)plaatsen, die mikken op hoge attractie- en transactiewaarden 14 , speelt detailhandel wel een belangrijke, maar geen overheersende rol. Die rol gaat, gegeven de maatschappelijke ontwikkeling, meer en meer toevallen aan de ‘leisure’-elementen. En daarmede zou dan de klassieke Christaller-distributieplanologie ingebed kunnen worden in veel bredere recentelijk ontwikkelde ‘leisure’-theorieën 15 . Maar een overkoepelende theorie, die ook de ruimtelijke aspecten van geschetste ontwikkelingen integreert, zal nog veel en diepgaand onderzoek- en denkwerk vergen 16 . Continuïteit en dynamiek vertonen blijkens ervaringspraktijk een opvallende parallelliteit met de noties gevestigde belangen respectievelijk te vestigen belangen. Voorbeeld: voorgenomen grootschalige perifere detailhandelsvestiging in een (grote) stadsgemeente. Strijdpunt: concentratie of deconcentratie? Te vestigen belangen pleiten met klem voor de realisatie van zo’n PDV/GDV: ‘’Niemand steke een spaak in ‘t wiel!”. PDV/GDV ontlast het door de verstikking van het ‘armageddon’ bedreigde kernwinkelapparaat van de stad en doet recht aan de onmisbare en onontkoombare detailhandelsdynamiek. Gevestigde belangen, met continuïteit als devies, verzetten zich heftig tegen dit ‘morsen met winkelcentra’ Zij vrezen voor kapitaalsvernietiging van hun investeringen, gedaan in de bestaande winkelstructuren, vooral in binnensteden. De periferie wordt centraal, zeggen zij: de stad keert zich binnenste buiten. “Dies irae, dies illa, urbs explodet in favilla”! Voorbeelden: cityfuncties van Amsterdam naar de Zuidoost-as, in Rotterdam naar Alexandrium. Die continuïteit-dynamiek-controverse zijn wij beleidsmatig te lijf gegaan - typisch Nederlands! - met ons zelfs internationaal geprezen polderwondermodel. Schep win-win-situaties, hanteer en - en- doelstellingen à la Schiphol-problematiek: en meer vliegbewegingen en minder milieuhinder. Een en ander gepaard met veel - soms heethoofdig - overleg tussen betrokkenen. Bij distributieplanologisch onderzoek kwam de O van DPO behalve voor ‘Onderzoek’ ook te staan voor ‘Overleg’. Bovendien vochten de kernwinkelapparaten op eigen kracht terug tegen de deconcentratiebewegingen door ‘nieuwe harten-implantaties’ - vaak omvangrijke herstructureringen in binnensteden - zoals de ‘Koopgoot’/ Rotterdam, ‘Heuvelgalerie’/Eindhoven, ‘Oranjerie’/Apeldoorn. Het resultaat is in ieder geval geweest dat de ruimtelijk-economische bewinkelingsprocessen ten onzent veel meer beheerst verlopen dan in vele buitenlanden. 59
Page 1 and 2:
EEN HALVE EEUW ERVARINGEN MET ONDER
Page 3:
INHOUD Vooraf 5 Inleiding: Het erva
Page 6 and 7:
6 “Het toneel van de ruimtelijke
Page 8 and 9: 8 Zij hebben wel uiteenlopende loop
Page 10 and 11: 10 een regio of het land als geheel
Page 12 and 13: 12 23 september 1966: de Tweede not
Page 14 and 15: 14 de volgende aantallen instelling
Page 16 and 17: 16 SPELLING STEDEBOUW Bij wijze van
Page 18 and 19: 18 Schiedam-Delft 11-11-1971 werp k
Page 20 and 21: 20 Literatuur Arts, G.J.M. (1991),
Page 23 and 24: Van middeleeuwse nederzetting naar
Page 25 and 26: vankelijk grotendeels overgelaten a
Page 27 and 28: Tijdens de Hongerwinter van 1944-19
Page 29 and 30: De gemeenten waren indertijd ingede
Page 31 and 32: ige discussies. Hoogtepunten daarbi
Page 33 and 34: der en dynamischer maatschappij te
Page 35 and 36: Onderzoek nu meer afgestemd op voor
Page 37 and 38: mijn eerste opdracht een onderzoek
Page 39 and 40: Deze fi losofi e is bepalend gewees
Page 41 and 42: onderzocht. Niet alleen verschenen
Page 43 and 44: streekplan als Uitdaging aan de Noo
Page 45 and 46: teiten werden ondergebracht in een
Page 47: Adriaan Bours werd geboren op 9 sep
Page 50 and 51: 50 ‘WIJ WILLEN HOREN WAT WIJ MOET
Page 52 and 53: 52 extra actueel: “Kan de ruimtel
Page 54 and 55: 54 gedurende de tweede helft van de
Page 56 and 57: 56 CHRISTALLOGRAFIE (1945-1960) De
Page 60 and 61: 60 Er is veel verandering nodig om
Page 62 and 63: 62 regels functioneren slechts bij
Page 64 and 65: 64 Risicodomein is - statistisch ge
Page 66 and 67: 66 grip, namelijk tussen ‘futur
Page 68 and 69: 68 jektontwikkeling Maatschappijen:
Page 70 and 71: 70 leefwereld met als criteria: - t
Page 72 and 73: 72 tot stand zijn te brengen. Dit h
Page 75 and 76: STUDIE OVER COVENTRY EEN OMMEKEER T
Page 77: Gerardus Antonius Wissink werd in 1
Page 80 and 81: 80 kamer van het plaatsvervangend a
Page 82 and 83: 82 grond gekomen. Terwijl bestuurde
Page 84 and 85: 84 Het ‘manjaar’ heeft in de ja
Page 86 and 87: 86 Vanaf 2001 wordt een nieuwe kenn
Page 88 and 89: 88 …..EN DE BURGERS? Hoewel het d
Page 90 and 91: 90 beide kampen met elkaar in dialo
Page 92 and 93: 92 en media dan vroeger. Daardoor h
Page 95 and 96: Terug naar de condities voor het on
Page 97 and 98: SISWO LAVEREND TUSSEN OPDRACHTGEVER
Page 99 and 100: ONDERWIJSGEÏNSPIREERD ONDERZOEK On
Page 101 and 102: 101 * Tussen de Scylla van het onde
Page 103 and 104: DE LIEFDE VOOR ‘DE WAARHEID’ 10
Page 105 and 106: 105 Bijlage: Enkele belangrijke mom
Page 107 and 108: 107 Meer samenwerking gewenst tusse
Page 109 and 110:
COR KRUIJT Prof.dr. C.S. Kruijt, wi
Page 111 and 112:
111 In deze doelstellingen herkent
Page 113 and 114:
VRIJHEID, GELIJKHEID EN BROEDERSCHA
Page 115 and 116:
115 Bij een aantal projecten lukte
Page 117 and 118:
117 een dergelijk initiatief “van
Page 119 and 120:
119 OP WEG NAAR DE OPHEFFING VAN ON
Page 121 and 122:
121 dit nauwelijks serieus is genom
Page 123 and 124:
Literatuur 123 Bergh, W. van den, e
Page 125 and 126:
Pleidooi voor onafhankelijke toekom
Page 127 and 128:
127 opdrachten en subsidies voor on
Page 129 and 130:
tie aan de universiteiten en de bur
Page 131 and 132:
131 telijk onderzoek zich wezenlijk
Page 133 and 134:
‘Binnen denktanks blijken discipl
Page 135 and 136:
135 geweest had kunnen zijn. Juist
Page 137 and 138:
137 * De uitkomsten illustreerden d
Page 139 and 140:
SLOTBESCHOUWING ‘Kennis is macht
Page 141 and 142:
DE WERKELIJKHEID NAAR EIGEN HAND ZE
Page 143 and 144:
PLANBUREAU NAAR VOORBEELD VAN HET S
Page 145 and 146:
145 Gepleit wordt voor denktanks wa
Page 147 and 148:
BELEIDSEVALUEREND ONDERZOEK 147 Wat
Page 149 and 150:
Hägerstrand, T., 39 Hazelhoff, D.,
Page 151 and 152:
AFKORTINGEN in de tekst 151 AMP Alg
Page 153:
153
show all

Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?