Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

gemeenten (Amsterdam en ‘s-Gravenhage) enkele embryonale aanzetten tot wat
wij nu distributieplanologie noemen, maar die mondden slechts uit in losse simpele
beleidsaanbevelingen in de geest van ‘Winkels samenballen tot concentraties,
en wel bij voorkeur langs (hoofd)verkeerswegen en -straten in verband met
bereikbaarheid’. Een bredere, op fundamenteel onderzoek gebaseerde inkadering
van de winkelproblematiek in een totaal-conceptie ontbrak ten enenmale.
Dat veranderde vrij spoedig na de Tweede Wereldoorlog toen de Christallografi e
in het vizier van de onderzoekswereld en daarmede later ook van de ontwerperswereld
en nog later ook van de projectontwikkelingswereld kwam. De Christallografi
e werd ten onzent toenmaals enthousiast ingehaald 9 .
Op basis daarvan 10 werd een ruimtelijk-economisch overallvisie op winkelplanning
opgebouwd in de vorm van de theorie van de functionele hiërarchie van winkelcentra:
gebiedsgewijze boven-, onder- en nevenschikking van winkelcentra al
naar gelang van de functie, die zij voor hun verzorgingsbereik uitoefenen. Daarmede
wed in een wetenschappelijk verantwoorde samenhang spatiëring, kwantifi
cering en zelfs samenstelling (naar hoofdbranches) van winkelcentra in normatieve
planningtermen bepaald.
Resultaat: een ideaaltypische bewinkelingsstructuur met buurt-, wijk-, (eventueel)
stadsdeel- en city-centra (drieslag- of vierslagstelsel). Volgens deze blauwdruk
van de gewenste winkelcentrageografi e is het leeuwendeel van de uitbreiding
van de naoorlogse woningvoorraad - rond vier miljoen woningen - qua
bewinkeling gerealiseerd onder vigeur van de theorie der functionele hiërarchie
van centra.
Niets zo praktisch als een goede theorie. Wetenschappelijke nieuwsgierigheid is de vitaliteit
zelf; zij integreert losse scherven kennis tot een zinvol samenhangend geheel. Kennis
is macht 11
DYNAMIEK EN CONTINUÏTEIT (1960-1975)
Dynamiek is kenmerkend voor de detailhandel.
De geijkte metafoor daarvoor is geworden het beeld van ‘the wheel of retailing’:
het voortdurend voortwentelend rad van distributieve veranderingen, voortgedreven
door dynamische wisselwerkingen tussen vraag en aanbod Daarmee is
overigens sinds het psalmwoord ‘Alles woelt hier om verandering’ en Heraclitus’
‘Panta rhei’, niets nieuws onder de zon.
Een van onze nationale 19 e - eeuwse dichters (H.C. Tollens Cz 1780-1856) bezong
reeds dynamiek in het algemeen en aldus, avant la lettre, ook ‘the wheel of retailing’:
57