Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

56
CHRISTALLOGRAFIE (1945-1960)
De Duitse geograaf Walter Christaller ontwikkelde op basis van wetenschappelijk
ruimtelijk-analytisch onderzoek zijn zogeheten ‘centrale plaatsentheorie’
(1933): een - later door hem en anderen nog uitgebouwde - theorie die het ruimtelijk
spreidingspatroon en de grootte van centrale plaatsen (bijvoorbeeld steden)
verklaarde; een theorie, die bijvoorbeeld ook de stedenbouwkundige Le Corbusier
bij zijn ‘Ville Radieuse’ - ontwerpen inspireerde.
Pas na de Tweede Wereldoorlog, rond het jaar 1950, drong de betekenis van
Christaller’s theorie ten volle door tot de vakwereld van ruimtelijke planning en
beleid. Zijn centrale plaatsen-theorie - in het vakintroverte koeterwaals aangeduid
als ‘Christallografi e’ - leidde in beschrijving, verklaring en evaluatie tot
toenmaals overtuigende en empirisch getoetste resultaten. Daarmede verwierf de
theorie door zijn bewezen geachte juistheid de status van normatief leerstuk.
De door Christaller met zijn centrale plaatsen-theorie beoogde en bereikte
wetenschappelijke ‘Ist’-verklaring van bestaande situaties werd zo tot ‘Soll’-richtlijn
voor toekomstige (planning)situaties verheven. Alles ademt plan, orde,
systeem. Zie de bijgevoegde fi guur ‘Christallografi e’.
Bijvoorbeeld voor de dorpenspreidingsplannen in de IJsselmeerpolders, voor
nodale regioplanning van voorzieningenstructuren, en vooral ook voor de distributieplanologie
met betrekking tot steden en stadsgewesten. ‘Distributieplanologie’
dient daarbij opgevat te worden als empirische en toegepaste wetenschap in
de geest van de bijgevoegde “Kringloop-cascade-metafoor der wetenschappen”.
Distributieplanologie in die zin was non-existent vóór de Tweede Wereldoorlog.
Wel waren er uit gericht stedebouwkundig onderzoek medio jaren dertig in twee
Ruimtelijk-functioneel hiërarchisch spreidingsmodel van centra volgens Christaller