Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

tieve deliberatie! Niet ruggelings de toekomst in, maar vooruit het verleden uit.
Liever de toekomst vorm geven dan het verleden verlengen.
Tegenover dit jeugdig elan bevinden senioren zich, in hun gelijktijdige distantie
en betrokkenheid tot het vakgebied, in een spanningsveld: enerzijds het op
grond van ervaring willen tegenhouden van heilloze initiatieven; anderzijds het
niet remmend willen werken telkens wanneer nieuwe initiatieven worden ontplooid.
Toch klinken er, juist nu, op ons vakgebied ook uit jongere generaties soms aansporingen
op tot expliciete inbreng van ‘sadder but wiser men’: “Een vrije houding
vind je ook vaak bij gepensioneerden. Zij zijn niet meer gebonden aan één
of andere mening en hebben toch veel praktijkervaring. Organiseer uitwisseling
van de jonge generatie en de ‘retired generation’!” 4
PERIODES VAN VIJFTIEN JAAR
In die gedachtengang is de distributieplanologische ontwikkeling hierna longitudinaal
5 op een aantal punten vanuit mijn ervaringen becommentarieerd in
het perspectief van de probleemstelling. Mijn commentaar mondt uit in korte,
puntsgewijze “Wat leert ons de geschiedenis?”-aanbevelingen als mijns inziens te
behartigen grondslagen van ruimtelijke planning. Ordening van zo’n longitudinale
geschiedvorsing vergt periodisering, indeling van de beschouwde periode in
min of meer duidelijk en gemotiveerd onderscheiden tijdvakken.
Ex post gebeurt dat op allerlei (wetenschaps)gebieden dan ook altijd uitbundig,
niet zelden met verschillende uitkomsten al naar gelang de gekozen invalshoek.
Veelal worden economische periodiseringcriteria gekozen, omdat het economisch
getij een doorslaggevende factor voor de maatschappelijke ontwikkeling
is. Dat geldt ook voor de ruimtelijke inrichting van ons land, zonder daarbij
echter (zoals wel gebeurt) ruimtelijke ordening als bijwagen van de economie te
bestempelen. Bij ruimtelijke planning en ordening is namelijk meer aan de hand.
De planoloog Zonneveld 6 heeft in zijn proefschrift rond 350 gedurende de 20 e
eeuw voor het bovenlokale niveau ontwikkelde ruimtelijke concepten geïnventariseerd,
beschreven en geanalyseerd. Daaruit bleek onder meer dat de gemiddelde
looptijd van een ruimtelijke visie ongeveer anderhalf decennium omvat.
Gemiddeld wisselt dus een generatie ruimtelijke planners tijdens zijn actieve
vakleven tenminste één maal van visie 7 . Bovendien spoort die tijdsspanne ongeveer
met de ‘Wet van het uitdovend verleden’ 8 .
Deze gegevens en vooral de economische criteria geven mij aanleiding de Nederlandse
(distributie)planologische ontwikkeling van de 20 e eeuw in te delen in
achtereenvolgende periodes van ongeveer vijftien jaar elk met eigen karakteristieken:
1945-1960; 1960-1975; 1975-1990; 1990 en later. De exacte data doen
er niet zoveel toe. Er kunnen overlappingen optreden.
55