Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

Deze fi losofi e is bepalend geweest bij het opstellen van het streekplan Noord-
Kennemerland en is bij mijn weten daarin uniek gebleven. Zonder twijfel zijn
latere plannen, zoals het eerste streekplan Twente, erdoor beïnvloed. Het is echter
ook waar, dat latere ontwikkelingen de in Noord-Kennemerland beproefde werkwijze
hebben uitgehold en de positie van de sociaal wetenschappelijke onderzoeker
in de ruimtelijke ordening hebben verzwakt.
De moderne onderzoeker is immers (mede) beleidsvormer geworden, zonder dat zijn
of haar inzichten noodzakelijkerwijs zijn gegrondvest op de inhoudelijke kwaliteiten
van (toegepast) wetenschappelijk onderzoek.
BRANDKAST
Kon het onderzoek ten behoeve van het onderhavige streekplan de toets van
‘onderzoek als inspraak’ wel doorstaan?
Het antwoord daarop is zonder twijfel bevestigend. Immers het onderzoek ging
duidelijk vooraf aan de ontwerpfase en verwierf zich een eigen onafhankelijke
plaats in de planvoorbereiding. Hoe dat ook kan, verhaalt het volgende voorbeeld.
Het speelt in Zweden bij de gemeentelijke herindeling. De (sociaal)-geografi sche
afdeling van de Universiteit van Lund onder leiding van professor Hägerstrand
onderzocht de lokale en regionale samenhangen in het land en vertaalde de
uitkomsten in een programma van eisen waaraan een toekomstige indeling in
gemeenten zou moeten voldoen. De onderzoekers vertaalden dit programma in
een kaart met nieuwe gemeentegrenzen, die echter in de brandkast werd opgeborgen.
Vervolgens is over dit programma van eisen eerst parlementaire goedkeuring
gevraagd en verkregen. “Toen aldus de volksvertegenwoordiging had gesproken,
werd de bijbehorende kaart te voorschijn gehaald en kon in de kortste keren aan
de opdracht worden voldaan,” zo vertelde Hägerstrand bij mijn bezoek aan zijn
instituut.
De strekking van dit voorbeeld is niet, dat onderzoek zou moeten leiden tot
geheime uitkomsten, maar wel dat onderzoek aan het ontwerpen van een nieuwe
situatie vooraf dient te gaan en zou moeten resulteren in een programma van
eisen, dat eerst aan de betreffende organen van parlementaire democratie wordt
voorgelegd, alvorens er een beleidsontwerp wordt gemaakt.
Er doet zich dan niet de misstand voor, dat binnenskamers de nieuwe planologische
situatie tot en met het publiceren van het in kaart gebrachte ontwerpbeleid
geheel en al is voorbereid, zodanig dat de gekozen vertegenwoordigers wel
van heel goeden huize moeten komen om nog iets aan het plan gewijzigd te
krijgen. Immers alle betrokkenen, van onderzoekers en ontwerpers tot en met
verantwoordelijke politici, hebben zich dan al in vaak moeizame, tijdrovende en
39