Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

119
OP WEG NAAR DE OPHEFFING VAN ONDERZOEKSINSTITUTEN
Om de laatste fase van de ontwikkeling te kunnen duiden, moet ik inhoude lijk
even een zijpad inslaan.
In 1989 was namelijk het rapport van een externe verkenningscommissie verschenen,
waarin zeer kritische noten werden gekraakt over onderwijs, onderzoek en
organisatie van de faculteit. Mede onder druk hiervan nam de belangstelling voor
onder zoek bij de facul teit toe, al was het wél zo dat lang niet iedereen het zelfde verstond
onder deze term en ook dat er in methodolo gisch opzicht verschillende eisen
werden gesteld. Daarom was het verheugend dat een breed samengestelde Methodo
logiecommis sie in 1990 een Discussienota het licht liet zien. Ik beperk mij tot
de aan duiding van enkele belangrijke gezichts punten met het oog op verschillende
typen onderzoek, waarmee de faculteit Bouwkunde van doen heeft.
De nota maakt onderscheid in doelgericht en middelengericht onderzoek. Bij de
eerste categorie kiest men maatschappelijke doelen als onafhankelijke variabele
om middelen te vinden, bij de tweede varieert men de middelen om te kijken,
wie daarbij gebaat is.
NIET SCHEIDEN WEL ONDERSCHEIDEN
Op de indeling in doel- en middelengericht onderzoek is ongetwijfeld kritiek mogelijk.
Zo wees Tacken er in een vakgroepgesprek op dat het onderscheid tussen doelen en middelen
niet op één punt kan worden vastge legd, maar dat het van persoon tot persoon en
van onderzoek tot onderzoek verschilt en verschuift (geciteerd door De Jong 1991).
Verder is meerrmalen kritiek geuit op de ook naar mijn opvatting ongelukkige en verwarrende
term ‘ontwerpend onderzoek’. Als adjectief past het woord ontwerpend hier niet
bij onderzoek, tenzij men er iets heel anders onder zou verstaan. Onder anderen Guyt
bestrijdt terecht de gewekte suggestie dat het ontwerpen zelf een onderzoeksactiviteit
zou zijn. Stedebouw is volgens hem zelf een ontwerpactiviteit, waarbij onderzoek een
kennistoeleverende activiteit is. Onderzoek en ontwerpen moet men niet scheiden, wél
onderscheiden. Het hanteren van het begrip ontwerpend onderzoek kan volgens Guyt
(ver)leiden tot het ontwijken van nuchter, ordelijk onderzoek, waarbij eisen zoals toetsbaarheid
en controleerbaarheid in acht worden genomen (Guyt 1991).
Tot het doelgerichte onderzoek behoren:
- verklarend, probleemsignalerend en voorspellend onderzoek;
- programmerend onderzoek;
- optimaliserend onderzoek;
- evaluerend onderzoek.
Zonder veel moeite is hierin het onderzoeksterrein te herken nen dat grotendeels
werd bestreken door het OSPA (en in vroe ger tijden door het ISO en het CA).