Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

plichte inspraakprocedures en de integrale milieuplanning is het speelveld voor
alle betrokkenen gecompliceerder maar ook interessanter geworden.
Afgezien van die beide nieuwigheden, en de toevoeging van stads- en dorpsvernieuwing
aan de stads- en dorpsuitbreiding, is op lokaal niveau het ruimtelijk
beleid uiteraard wel geleidelijk van karakter veranderd. Maar in hoofdzaken is
de aanpak toch jarenlang dezelfde gebleven. Gedurende vier decennia vulden
de gemeentebesturen hun betrekkelijk beperkte en vooral negatieve ruimtelijke
beleidsbevoegdheden aan met een actief grondbeleid. Gemeenten kochten en
ontwikkelden de gronden voor nieuwe bebouwing. De situatie op de grondmarkt
en de woningmarkt maakte dit mogelijk. Pas na 1990, ten tijde van
de ontwikkeling van de Vinex-wijken, veranderde deze situatie, en kregen de
gemeenten tot hun schrik te maken met projectontwikkelaars die hen vóór
waren met grondaankopen (zie Needham 1997).
Op bovengemeentelijk schaalniveau kan men wat de ruimtelijke ordening betreft
spreken van golfbewegingen. De toenemende aantallen streekplannen die na de
oorlog tot stand werden gebracht hadden aanvankelijk slechts betrek-king op
kleine gebieden en hun specifi eke problemen. Het nationale ruimtelijke beleid
kreeg pas voor het eerst gestalte in het Rapport Westen des Lands van 1958 en
de (eerste) Nota inzake de ruimtelijke ordening van 1960.Voordien was slechts
sprake van informele planning via regionaal-economisch beleid en industrialisatiebeleid.
Een bloeiperiode voor de bovengemeentelijke ruimtelijke ordening
begon met de inwerkingtreding van de Wet op de Ruimtelijke Ordening in 1965
en de publicatie van de Tweede nota over de ruimtelijke ordening in 1966. Op
provinciaal niveau kwam de bloei tot uiting in omvangrijker en meeromvattende
streekplannen. Twee ontwikkelingen lagen ten grondslag aan de toenemende
aandacht voor ruimtelijke ordening: het duidelijk worden van de nadelige gevolgen
van groei (Club van Rome, congestie in de Randstad), en de toenemende
vraag naar publieke betrokkenheid en inspraak. In de jaren tachtig kwam de
bloei ten einde. De aandacht voor de toekomst verminderde, het begon meer
te gaan over economische overleving. Er heerste teleurstelling over het geringe
succes van de Derde nota, en de streekplannen werden selectiever, minder gedetailleerd
en minder dwingend. De aandacht verschoof naar beheer van economische
en residentiële ruimte, dus naar het lokale niveau.
In de loop van de jaren negentig is de belangstelling voor regionale en nationale
planning teruggekomen. De grote aandacht die in de media wordt besteed aan
de Vijfde nota over de ruimtelijke ordening contrasteert scherp met de geringe
belangstelling die zij in de jaren tachtig voor de laatste delen van de Derde nota
en de eerste delen van de Vierde nota aan de dag legden. Pas de Vierde nota Extra
trok weer meer aandacht, vooral toen de bouw van de naar deze nota genoemde
Vinex-wijken van start ging.
11