Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

101
* Tussen de Scylla van het onderwijs en de Charybdis van het onderzoek was de
vaart moeilijk en vielen niet weinigen buiten boord. Vaak in eerste instantie nog
gefaciliteerd door SISWO gingen de geografi sche en planologische instituten zelf
onderzoek werven. Daarbij werd de concurrentie van disciplines, instituten en
vakgroepen sterker. Ook werd het moeilijker om de eigen theoretische belangstelling,
bijvoorbeeld door toetsend onderzoek, vast te houden, al was theorie
vaak de basis van de onderzoeksprogramma’s.
* De externe fi nanciers zaten niet op theorie maar op beleidsevaluatie, -aanbevelingen
dan wel op een beleidslegitimerend verhaal te wachten.
Tot op de dag van vandaag zit het universitaire onderzoek dan ook in de engte
tussen een tweede Scylla en Charybdis: een wetenschappelijk-theoretische Scylla
en een maatschappelijk relevante Charybdis.
Nu men wordt afgerekend op onderzoeksresultaten, is tegelijkertijd de vrijheid
om risicodragend onderzoek te doen vrijwel verdwenen.
Wie durft afstudeerscripties van studenten af te keuren en bijgevolg hun toegangskansen
tot de arbeidsmarkt te riskeren? Wie durft de carrièremogelijkheden
van de stafl eden te riskeren? Wie durft aan NWO te rapporteren dat het
dure onderzoek mislukt is?
NIET DE HOOGLERAAR MAAR DE AMBTENAAR
De invloed van de onderzoekscholen waarin verschillende instituten vaak interdisciplinair
samenwerken is sterk toegenomen. Dat geldt ook voor de invloed van de vijfjaarlijkse externe
visitaties van onderwijs en onderzoek, en voor die van NWO.
Niet langer is het oordeel van hoogleraren een sturende kracht bij belangrijk universitair onderzoek.
Alles draait om de rapporten van genoemde instanties alsmede om de mening van
de pagina’s van publicaties en derde- geldstroom-inkomens tellende, prestige van tijdschriften,
bestuurlijke adviserende functies en media-optredens metende, maar vakinhoudelijk niets
wetende universitaire en departementale ambtenaren.
Het is duidelijk dat de kunst van “windowdressing” thans nog nimmer bereikte hoogten heeft
bereikt. Tegelijkertijd lijkt de belangstelling voor publicaties, gericht op de geïnteresseerde, ontwikkelde
leek die tijdens de periode van theoretische en methodisch-technische inhaalslagen in
de jaren zeventig en tachtig gering was, bij de universitaire onderzoekers weer toe te nemen.
Is dat misschien een positief effect van de ambtelijke paginatellingen? Bij sommige tijdschriftredacties
is wellicht ook in verband hiermee het gebruik van vaktermen tot verboden “jargon”
uitgeroepen. Versimpeling ten behoeve van al die externe vakanalfabetische beoordelaars ligt
op de loer. Weliswaar zijn vele advies- en beoordelingsorganen bezet door hoogleraren die de
wetenschappelijke kwaliteit moeten bewaken, maar die kunnen de fi nanciële en bureaucratische
randvoorwaarden waaronder de competitie om de geldposten plaatsvindt - en waarin ze
zelf soms ook nog mededinger moeten zijn - niet veranderen.