Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
Alhoewel die konstitusionele hof in F 86 erken dat “the distinction between a policeman who
is on duty and one who is off duty is a relevant factor in determining the closeness of the
connection between the wrongful act and the perpetrator’s employment”, word beklemtoon
dat dit nie bepalend is vir die staat se aanspreeklikheid nie, aangesien ander faktore wel
voldoende op sodanige aanspreeklikheid kan dui. Gevolglik kan die staat ook aanspreeklik
wees vir die verkragting deur ’n polisielid op bystanddiens. Daarom verskil die hof van die
benadering van die hoogste hof van appèl in F 87 met betrekking tot die belangrikheid wat
laasgenoemde hof geheg het aan die feit of ’n polisielid van diens af is. 88
5.3. Vertroue in polisiediens
Die vertroue wat die publiek in die polisie as beskermer van hulle regte stel, is sterk
aanduidend van ’n genoegsaam noue verband tussen die verkragting en die polisie se werk.
Hierdie faktor word soos volg deur die konstitusionele hof in K 89 verwoord:
Our Constitution mandates members of the police to protect members of the
community and to prevent crime. It is an important mandate which should quite
legitimately and reasonably result in the trust of the police by members of the
community. Where such trust is established, the achievement of the tasks of the police
will be facilitated. In determining whether the Minister is liable in these
circumstances, courts must take account of the importance of the constitutional role
entrusted to the police and the importance of nurturing the confidence and trust of the
community in the police in order to ensure that their role is successfully performed.
Hierdie faktor funksioneer uiteraard normatief in die abstrakte en daarom moet ten aansien
van ’n spesifieke geval, ten einde die noue verwantskap tussen verkragting en polisiewerk te
vestig, konkreet bepaal word of daar in die betrokke omstandighede werklik vertroue in die
polisie gestel is, soos wat inderdaad in sowel K as F die geval was. 90 In hierdie verband kom
dit voor of sodanige vertroue gevestig kan word net indien die slagoffer geweet het dat die
verkragter ’n polisielid is of hom as sodanig geïdentifiseer het. Sonder sodanige wete of
identifikasie kan daar tog nie sprake van vertroue in ’n polisielid wees nie. Identifikasie kan
blyk uit die feit dat die polisielid ’n polisie-uniform dra of in ’n gemerkte polisiemotor ry
(soos in K), of ook uit ander feite, soos polisielêers of ’n polisieradio in ’n ongemerkte
polisiemotor wat daarop dui dat die verkragter ’n polisieman is (soos in F). 91 Hoe meer ’n
polisielid gebruik maak van die ooglopend beroepsverwante gebruiksvoorwerpe (of
“trappings”) van sy werk, hoe geredeliker sal hy deur ’n potensiële slagoffer van verkragting
as ’n polisiebeampte geïdentifiseer en daarom vertrou word. 92
5.4. Bemagtiging deur polisietoerusting
Die bemagtiging of instaatstelling deur die gebruik van polisietoerusting deur die verkragter
kan aanduidend wees van ’n genoegsaam noue verband tussen die verkragting en
polisiewerk. Trouens, die verhoorhof in F het die gebruik van ’n polisievoertuig as die “most
important connection” 93 tussen die verkragter en sy polisiewerk beskou. Hierdie faktor is ook
deur die konstitusionele hof onderstreep. 94 Die motor is aan hom uitgereik omdat hy op
bystanddiens was. Hy het nie ’n privaatvoertuig besit nie en “it can hardly be overemphasised
86