01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ops<strong>om</strong>m<strong>in</strong>g<br />

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012<br />

T<strong>af</strong>erele, tableaux vivants, tablo’s en <strong>die</strong> vroeë<br />

Afrikaanse drama (1850–1950)<br />

Marisa Keuris<br />

Marisa Keuris: Depar<strong>te</strong>ment Afrikaans en Algemene Li<strong>te</strong>ratuurwe<strong>te</strong>nskap, Unisa<br />

In <strong>hier</strong><strong>die</strong> artikel word aan <strong>die</strong> hand van verskeie <strong>te</strong>a<strong>te</strong>rhistoriese bronne nagegaan <strong>in</strong> wat<strong>te</strong>r<br />

ma<strong>te</strong> <strong>die</strong> t<strong>af</strong>ereel, tableau vivant en ander vorme van <strong>die</strong> tablo neerslag gev<strong>in</strong>d het <strong>in</strong> <strong>die</strong><br />

vroeë Afrikaanse drama (1850–1950). Aangesien <strong>die</strong> ontstaansgeskiedenis van <strong>die</strong> vroeë<br />

Afrikaanse drama en <strong>te</strong>a<strong>te</strong>r <strong>te</strong>n nous<strong>te</strong> gebonde is aan <strong>die</strong> vestig<strong>in</strong>g daarvan deur<br />

rederykerskamers (veral Aurora) aan <strong>die</strong> Kaap, is <strong>hier</strong><strong>die</strong> konvensie ook nagevolg b<strong>in</strong>ne<br />

<strong>hier</strong><strong>die</strong> kon<strong>te</strong>ks. Aangesien <strong>die</strong> t<strong>af</strong>ereel so ’n lang geskiedenis het en reeds voork<strong>om</strong> <strong>in</strong> <strong>die</strong><br />

heel vroegs<strong>te</strong> vorme van drama en <strong>te</strong>a<strong>te</strong>r (veral <strong>in</strong> <strong>die</strong> sogenaamde prosessie<strong>te</strong>a<strong>te</strong>r) moes daar<br />

ook met ’n wyer historiese blik na <strong>hier</strong><strong>die</strong> konvensie gekyk word. Die t<strong>af</strong>ereel se verb<strong>in</strong><strong>te</strong>nis<br />

met <strong>die</strong> tableau vivant, asook met andere vorme van <strong>die</strong> tablo is nagevolg. Alhoewel daar <strong>in</strong><br />

<strong>die</strong> Suid-Afrikaanse <strong>te</strong>a<strong>te</strong>rhistoriese bronne m<strong>in</strong> direk<strong>te</strong> verwys<strong>in</strong>gs na <strong>hier</strong><strong>die</strong> konvensie is,<br />

sou mens wel kon <strong>af</strong>lei dat <strong>die</strong> algemene voork<strong>om</strong>s en gewildheid van <strong>hier</strong><strong>die</strong> konvensie<br />

(veral <strong>in</strong> <strong>die</strong> vorm van <strong>die</strong> tableau vivant)<strong>in</strong> 19de-eeuse Wes<strong>te</strong>rse drama en <strong>te</strong>a<strong>te</strong>r <strong>die</strong> Suid-<br />

Afrikaanse toneel moes beïnvloed het. So ’n sien<strong>in</strong>g word onders<strong>te</strong>un deur <strong>die</strong> feit dat<br />

verskeie <strong>te</strong>a<strong>te</strong>rgeselskappe via <strong>die</strong> Kaap na <strong>die</strong> Oos<strong>te</strong> (onder ander Indonesië) en Australië<br />

gereis het waar <strong>hier</strong><strong>die</strong> konvensie ook gedurende <strong>hier</strong><strong>die</strong> tydperk algemeen gev<strong>in</strong>d word.<br />

B<strong>in</strong>ne <strong>die</strong> Suid-Afrikaanse kon<strong>te</strong>ks verwys ek kortliks na twee voorbeelde, naamlik <strong>die</strong><br />

gebruik van <strong>die</strong> t<strong>af</strong>ereel <strong>in</strong> S.J. du Toit se Magrita Pr<strong>in</strong>slo (1896) en <strong>die</strong> voorbeeld van ’n<br />

tableau vivant <strong>in</strong> Jan F. Celliers se Held<strong>in</strong>ne van <strong>die</strong> oorlog (1913). Die onderskeid wat<br />

Meisel (1983) maak tussen tableau vivant, dramatiese tablo’s (veral algemeen gebruik <strong>in</strong> <strong>die</strong><br />

melodrama) en ander tablo’s (veral historiese tablo’s soos <strong>te</strong> v<strong>in</strong>de <strong>in</strong> kultuurfees<strong>te</strong> soos <strong>die</strong><br />

“Pageant of the Union of South Africa” <strong>in</strong> 1910, asook <strong>die</strong> Groot Trek se herdenk<strong>in</strong>g en<br />

<strong>in</strong>wyd<strong>in</strong>g van <strong>die</strong> Voortrekkermonument <strong>in</strong> 1949), word ook <strong>in</strong> <strong>hier</strong><strong>die</strong> artikel nagevolg.<br />

Trefwoorde: t<strong>af</strong>ereel; tableau vivant; tablo; <strong>te</strong>a<strong>te</strong>rgeskiedenis<br />

Abstract<br />

T<strong>af</strong>erele, tableaux vivants, tableau and the early Afrikaans drama (1850–1950)<br />

The focus of this article is to try and de<strong>te</strong>rm<strong>in</strong>e how the t<strong>af</strong>ereel, tableau vivant and other<br />

forms of the tableau can be traced <strong>in</strong> early Afrikaans drama (1850–1950). The ma<strong>in</strong><br />

theoretical framework of this study is, therefore, a theatre historical approach. S<strong>in</strong>ce the<br />

history of the early Afrikaans drama and theatre is closely bound up with the establishment of<br />

theatre <strong>in</strong> the Cape through the endeavours of the rhetoricians’ chambers (especially Aurora),<br />

744

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!