01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012<br />

Figuur 13. Die klankgolfvorm van <strong>die</strong> eers<strong>te</strong> gedeel<strong>te</strong> van <strong>die</strong> woord mees. Sien<br />

verder <strong>die</strong> <strong>te</strong>ks vir besonderhede. Die oranjekleurige vertikale lyn dui <strong>die</strong> grens<br />

tussen /m/ en /e/ aan. /m/ is liggroen <strong>in</strong>gekleur.<br />

7. Vokaalareas waar akoestiese <strong>in</strong>ligt<strong>in</strong>g gev<strong>in</strong>d word<br />

Aanvanklik is <strong>die</strong> middelpunt van ’n vokaal <strong>hier</strong>voor gebruik, <strong>om</strong>dat <strong>die</strong> ver<strong>te</strong>enwoordigende<br />

eienskappe van ’n klank by uits<strong>te</strong>k daar <strong>te</strong> v<strong>in</strong>de is (Rietveld en Van Heuven 2009:130). Dit<br />

geld veral stabiele vokale. Die voordeel <strong>hier</strong>van is dat dit wisselende koartikulatoriese<br />

<strong>in</strong>vloede van naasliggende konsonan<strong>te</strong> vermy. Pols e.a. (1973), Labov (1994:164), Adank e.a.<br />

(2004), Boberg (2005), Langstrof (2006) en Bekker (2009) is enkele skrywers wat <strong>die</strong>selfde<br />

metode volg. Pols e.a. (1973) en Adank e.a. (2004) wysig dié metode effens. Hulle bepaal<br />

nege pun<strong>te</strong>, ewe ver uit mekaar, <strong>in</strong> Nederlandse vokale, en gebruik dan <strong>die</strong> middels<strong>te</strong> een as<br />

ver<strong>te</strong>enwoordigend van <strong>die</strong> vokaal. Hier<strong>die</strong> metode is problematies <strong>in</strong> <strong>die</strong> geval van lang<br />

vokale wat gediftongeerd uitgespreek word, en natuurlik ook vir <strong>die</strong> diftonge self. Dit is<br />

waar<strong>om</strong> Adank e.a. (2004) ’n ander benader<strong>in</strong>g met betrekk<strong>in</strong>g tot dié foneme volg. Hulle<br />

gebruik <strong>die</strong> absolu<strong>te</strong> verskille van formantfrekwensies (F1, F2, F3) tussen <strong>die</strong> 25 persentmerk<br />

en <strong>die</strong> 75 persent-merk (soos vasges<strong>te</strong>l op <strong>die</strong> absolu<strong>te</strong> duur van <strong>die</strong> klanke). So word<br />

byvoorbeeld <strong>die</strong> F1-waarde soos verkry op <strong>die</strong> 75 persent-merk <strong>af</strong>getrek van dié op <strong>die</strong> 25<br />

persent-merk, wat dan ’n waarde gee wat nie noodwendig ooreenk<strong>om</strong> met blo<strong>te</strong> gemiddeldes<br />

nie. In <strong>die</strong> volgende <strong>af</strong>del<strong>in</strong>g verduidelik ek <strong>die</strong> Vowelyse-metode wat ek gebruik vir <strong>die</strong><br />

vass<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>g en onttrekk<strong>in</strong>g van ’n verskeidenheid vokaal<strong>in</strong>ligt<strong>in</strong>g. Ook <strong>hier</strong> konsentreer ek op<br />

<strong>die</strong> vokaalforman<strong>te</strong>.<br />

8. Vowelyse<br />

Vowelyse (Van der Walt en Wiss<strong>in</strong>g 2003) is ’n <strong>om</strong>vat<strong>te</strong>nde rekenaarpakket wat veral<br />

gebruik word vir <strong>die</strong> onttrekk<strong>in</strong>g van ’n verskeidenheid akoestiese vokaal<strong>in</strong>ligt<strong>in</strong>g. Dié<br />

program maak onder meer van funksies en fasili<strong>te</strong>i<strong>te</strong> van Praat (Boersma en Ween<strong>in</strong>k 2011),<br />

en Akustyk (Akustyk 1.9.3 for W<strong>in</strong>dows; http://bartus.org.akustyk) gebruik. Die metode<br />

722

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!