01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012<br />

artikulasie van vokale; artikulasie en akoestiek gaan uit <strong>die</strong> aard van spraakk<strong>om</strong>munikasie<br />

hand aan hand.<br />

Die hoofsaak <strong>hier</strong> is <strong>die</strong> korrelasie tussen <strong>die</strong> stand van <strong>die</strong> artikulatore (lippe, tong en<br />

onderkaak). Nie net <strong>die</strong> stand van <strong>die</strong> artikulatore is van belang nie, maar ook <strong>die</strong> beweg<strong>in</strong>g<br />

daarvan <strong>in</strong> <strong>die</strong> vorm<strong>in</strong>gsproses van s<strong>om</strong>mige klanke, soos <strong>die</strong> lang vokale, <strong>in</strong><strong>die</strong>n dit<br />

gediftongeerd uitgespreek word (geskryf “ee”, “eu” en “oo” 11 ), asook <strong>die</strong> eg<strong>te</strong> 12 diftonge<br />

(geskryf “ei” of “y”, “ou” en “ui” 13 ). Dit is taamlik algemeen dat daar <strong>in</strong> <strong>die</strong> Engelse<br />

li<strong>te</strong>ratuur (eers<strong>te</strong> gedoen deur Wells 1982) deur middel van ’n vas<strong>te</strong> s<strong>te</strong>l enkelsillabige<br />

voorbeeldwoorde (<strong>in</strong> hooflet<strong>te</strong>rs geskryf) na vokale verwys word. As voorbeeld: Engels<br />

DRESS word gebruik <strong>om</strong> na <strong>die</strong> vokaal /E/; /ε/ <strong>te</strong> verwys. /E/ is <strong>die</strong> SAMPA-transkripsie<br />

daarvan, en /ε/ is <strong>die</strong> IPA-simbool 14 vir dié vokaal. In Tabel 1 s<strong>te</strong>l ek ’n soortgelyke sis<strong>te</strong>em<br />

voor vir Afrikaans. Ek gebruik dus byvoorbeeld bewoord<strong>in</strong>g soos “<strong>die</strong> /E/; /ε/-vokaal <strong>in</strong><br />

PET”, of slegs “<strong>die</strong> PET-vokaal” as ek na <strong>hier</strong><strong>die</strong> vokaal verwys. In gevalle waar dit <strong>in</strong> <strong>die</strong><br />

betrokke kon<strong>te</strong>ks reeds duidelik is wat<strong>te</strong>r vokaal bedoel word, gee ek slegs <strong>die</strong> simbole –<br />

altyd eers SAMPA, dan IPA. Uit <strong>die</strong> aard van <strong>die</strong> saak word slegs één simbool gegee as dié<br />

van SAMPA en IPA <strong>die</strong>selfde is.<br />

Voorbeeldwoord waarmee na<br />

Afrikaanse vokale verwys<br />

word<br />

SAMPA-simbool IPA-simbool<br />

BIER i i<br />

BUUR y y<br />

BEER e e<br />

BEUR 2 ø<br />

PET E ε<br />

VER { æ<br />

BAR A ɑ<br />

BAAR a a<br />

PIT @ ə<br />

PUT 9 œ<br />

POT O ɔ<br />

BOOR o o<br />

BOER u u<br />

Tabel 1. Die Afrikaanse vokale, met kernverwys<strong>in</strong>gswoorde, <strong>in</strong> kol<strong>om</strong> 1, SAMPAsimbole<br />

<strong>in</strong> Kol<strong>om</strong> 2, en IPA-simbole <strong>in</strong> Kol<strong>om</strong> 3.<br />

710

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!