01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012<br />

Figuur 2. Grondfrekwensie- en totale-<strong>in</strong><strong>te</strong>nsi<strong>te</strong>itsvoors<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>gs van <strong>die</strong> woord<br />

<strong>af</strong>gemat. Sien <strong>te</strong>ks vir verdere ui<strong>te</strong>ensett<strong>in</strong>g.<br />

In Figuur 2 word <strong>die</strong> wyse gedemonstreer waarop <strong>die</strong> akoestiese eienskappe van <strong>die</strong><br />

parame<strong>te</strong>rs grondfrekwensie en <strong>in</strong><strong>te</strong>nsi<strong>te</strong>it <strong>in</strong> ’n golfvorm (<strong>in</strong> Vens<strong>te</strong>r A) en <strong>die</strong> daarmee<br />

gepaardgaande spektrogram (<strong>in</strong> Vens<strong>te</strong>r B) neerslag v<strong>in</strong>d. Die blou horisontale lyne s<strong>te</strong>l<br />

grondfrekwensie (F0, <strong>in</strong> <strong>te</strong>rme van Hz) voor, en <strong>die</strong> geel strepe <strong>in</strong><strong>te</strong>nsi<strong>te</strong>it (<strong>in</strong> <strong>te</strong>rme van dB).<br />

Die met<strong>in</strong>gswaardes (<strong>in</strong> Hz, resp. dB) daarvan is <strong>in</strong> <strong>die</strong> onders<strong>te</strong> vens<strong>te</strong>r <strong>in</strong> rooi aangebr<strong>in</strong>g 8 .<br />

Die feit dat <strong>die</strong> eers<strong>te</strong> sillabe van <strong>die</strong> woord <strong>af</strong>gemat beklemtoon is, kan gesien word aan <strong>die</strong><br />

akoestiese gegewens: <strong>die</strong> amplitude van <strong>af</strong>- <strong>in</strong> <strong>die</strong> boons<strong>te</strong> vens<strong>te</strong>r is duidelik hoër as dié van<br />

-mat (en van -ge-, maar ek konsentreer verder net op <strong>die</strong> eers<strong>te</strong> en laas<strong>te</strong> sillabes). -mat se<br />

vokaal kl<strong>in</strong>k gevolglik ook harder. Die perskleurige vertikale, dubbelkoppige pyl <strong>in</strong> Vens<strong>te</strong>r<br />

A by <strong>af</strong>- is baie langer as dié van -mat. Let op dat <strong>af</strong>- se 79 dB korreleer met <strong>die</strong> langer<br />

amplitude-pyl, en 66 dB met <strong>die</strong> kor<strong>te</strong> by -mat. Rietveld en Van Heuven (2009:302) meld<br />

eg<strong>te</strong>r dat selfs ’n verskil van 20 dB nouliks genoeg is <strong>om</strong> een vokaal (soos -<strong>af</strong> <strong>hier</strong>) as<br />

beklemtoond <strong>te</strong> ervaar (vergeleke by -mat <strong>in</strong> dié geval). Dit sal, <strong>in</strong> persepsie<strong>te</strong>rme, dus nie so<br />

maklik wees <strong>om</strong> <strong>te</strong> hoor dat <strong>af</strong>- s<strong>te</strong>rker as -mat beklemtoon is nie; daarvoor moet ander<br />

parame<strong>te</strong>rverskille ook aanwesig wees: dit kan <strong>die</strong> vokaal se kwali<strong>te</strong>it wees (beklemtoonde<br />

vokale word voller (<strong>volledige</strong>r) uitgespreek as onbeklemtoondes (wat dikwels na sjwa toe<br />

neig); dit kan ook gro<strong>te</strong>r duur (kl<strong>in</strong>k langer) en/of hoër grondfrekwensie (kl<strong>in</strong>k hoër) wees.<br />

Rietveld en Van Heuven (2009:302) meld juis dat F0 ’n belangrike aanduider is van<br />

klemtoon (toonhoog<strong>te</strong> <strong>in</strong> <strong>die</strong> geval van <strong>die</strong> hoorder) is. <strong>af</strong>- se 253 Hz is <strong>hier</strong> duidelik hoër <strong>in</strong><br />

grondfrekwensie as <strong>die</strong> 156 Hz van -mat. Die s<strong>te</strong>mbandvibrasie word <strong>in</strong> <strong>te</strong>rme van<br />

s<strong>te</strong>mbandpulse deur middel van dun, vertikale blou strepe (pulse), Vens<strong>te</strong>r A van Figuur 2,<br />

aangedui.<br />

708

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!