01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012<br />

partys<strong>te</strong>lsels nie as eenpartys<strong>te</strong>lsels beskou word nie, is <strong>die</strong> nadelige uitwerk<strong>in</strong>g daarvan op ’n<br />

demokratiser<strong>in</strong>gsproses geens<strong>in</strong>s van ger<strong>in</strong>ge aard nie.<br />

In hul deurtas<strong>te</strong>nde navors<strong>in</strong>g oor politieke partye en partys<strong>te</strong>lsels <strong>in</strong> Afrika het Salih en<br />

Nordlund (2007:51) <strong>die</strong> nadele wat voortvloei uit <strong>die</strong> bestaan van d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong>-party-s<strong>te</strong>lsels vir<br />

’n demokratiese bes<strong>te</strong>l soos volg opges<strong>om</strong>: Eers<strong>te</strong>ns het d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong>-party-s<strong>te</strong>lsels ’n<br />

belemmerende uitwerk<strong>in</strong>g op politieke k<strong>om</strong>petisie deurdat dit apatie bewerks<strong>te</strong>llig en<br />

gevolglik lae s<strong>te</strong>mpersentasies tot gevolg het. Tweedens d<strong>om</strong><strong>in</strong>eer d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> partye <strong>die</strong><br />

wetgewende proses en monopoliseer wetmak<strong>in</strong>g tot hul eie voordeel. Derdens is reger<strong>in</strong>gs<br />

wat <strong>in</strong> d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong>-party-s<strong>te</strong>lsels gevorm word, geneig <strong>om</strong> m<strong>in</strong>der verantwoordbaar <strong>te</strong> wees<br />

aan <strong>die</strong> wetgewende gesag wat deur hulle ged<strong>om</strong><strong>in</strong>eer word. Vierdens is <strong>die</strong> opposisiepartye<br />

<strong>in</strong> d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong>-party-s<strong>te</strong>lsels <strong>te</strong> kle<strong>in</strong> <strong>om</strong> effektief <strong>te</strong> wees. Laas<strong>te</strong>ns moedig d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong>-partys<strong>te</strong>lsels<br />

reger<strong>in</strong>gslui en <strong>die</strong> amp<strong>te</strong>nary aan <strong>om</strong> <strong>die</strong> arrogansie van mag <strong>te</strong> ontwikkel en<br />

gevolglik onverskillig <strong>te</strong> staan <strong>te</strong>enoor <strong>die</strong> eise en behoef<strong>te</strong>s van <strong>die</strong> burgery.<br />

Brooks (2004) sluit <strong>hier</strong>by aan en wys daarop dat d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong>-party-s<strong>te</strong>lsels geneig is <strong>om</strong> <strong>die</strong><br />

openbare men<strong>in</strong>g <strong>te</strong> ignoreer, <strong>die</strong> beg<strong>in</strong>sel van verantwoordbaarheid oorboord <strong>te</strong> gooi,<br />

demokratiese beg<strong>in</strong>sels <strong>te</strong> versaak en <strong>in</strong> outoritarisme <strong>te</strong> verval.<br />

Die rede waar<strong>om</strong> d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> partye daartoe geneig is <strong>om</strong> <strong>die</strong> demokratiese beg<strong>in</strong>sel van<br />

skeid<strong>in</strong>g tussen staat en party <strong>af</strong> <strong>te</strong> takel en <strong>te</strong> verbreek, is volgens Heywood (2002:263) dat<br />

wanneer gereelde reger<strong>in</strong>gswissel<strong>in</strong>gs nie plaasv<strong>in</strong>d nie, daar ’n geleidelike maar skadelike<br />

proses van politiser<strong>in</strong>g <strong>in</strong>tree wat ui<strong>te</strong><strong>in</strong>delik daartoe lei dat staatsamp<strong>te</strong>nare en<br />

staats<strong>in</strong>s<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>gs beg<strong>in</strong> <strong>om</strong> aan <strong>te</strong> pas by <strong>die</strong> ideologie en politieke priori<strong>te</strong>i<strong>te</strong> van <strong>die</strong><br />

d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> party (’n proses wat vergemaklik word deur <strong>die</strong> feit dat <strong>die</strong> d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> party<br />

normaalweg onders<strong>te</strong>uners <strong>in</strong> <strong>die</strong> burokratiese strukture ontplooi). Die leiers van <strong>die</strong><br />

d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> party beg<strong>in</strong> op hul beurt weer <strong>om</strong> <strong>die</strong> party as deel van <strong>die</strong> staatsmasj<strong>in</strong>erie <strong>te</strong><br />

beskou. Bogaards (2004:192) s<strong>te</strong>m <strong>hier</strong>mee saam en wys daarop dat d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> partye<br />

normaalweg beg<strong>in</strong> <strong>om</strong> van b<strong>in</strong>ne <strong>te</strong> degenereer en d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> outoritêre partye of<br />

hegemoniese partye <strong>te</strong> word.<br />

Dieselfde prosesse wat <strong>hier</strong> bo deur Heywood en Bogaards beskryf is, asook <strong>die</strong> arrogansie<br />

van mag waarna Salih en Nordlund verwys, is <strong>in</strong> kon<strong>te</strong>mporêre Suid-Afrika waarneembaar<br />

waar <strong>die</strong> Drieparty-alliansie as d<strong>om</strong><strong>in</strong>an<strong>te</strong> party getipeer kan word. In ’n dokument geti<strong>te</strong>ld<br />

Implement<strong>in</strong>g the African Peer Review Mechanism (APRM) – Views fr<strong>om</strong> Civil Society is <strong>die</strong><br />

staat-party-verhoud<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Suid-Afrika <strong>die</strong> swaks<strong>te</strong> grader<strong>in</strong>g wat bestaan, naamlik rooi,<br />

toegeken. Die grader<strong>in</strong>g is gedurende Junie 2011 vryges<strong>te</strong>l deur <strong>die</strong> APRM Monitor<strong>in</strong>g<br />

Project (AMP) (2011:31–5) aan <strong>die</strong> Afrika Parlement. Die AMP is ’n projek wat gesamentlik<br />

bedryf word deur <strong>die</strong> Instituut vir In<strong>te</strong>rnasionale Aangeleenthede, <strong>die</strong> Sentrum vir<br />

Beleidstu<strong>die</strong>s en <strong>die</strong> Africa Governance, Monitor<strong>in</strong>g and Advocacy Project.<br />

Die AMP (2011:31-35) het rooi grader<strong>in</strong>gs <strong>in</strong> drie ka<strong>te</strong>gorieë aan Suid-Afrika toegeken,<br />

naamlik party-staat-skeid<strong>in</strong>g en -verhoud<strong>in</strong>gs; kaderontplooi<strong>in</strong>g en politiser<strong>in</strong>g van<br />

<strong>in</strong>s<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>gs; en reguler<strong>in</strong>g van priva<strong>te</strong> befonds<strong>in</strong>g vir politieke partye. ’n Rooi grader<strong>in</strong>g<br />

be<strong>te</strong>ken dat daar <strong>in</strong> Suid-Afrika geen of baie m<strong>in</strong> vorder<strong>in</strong>g gemaak is <strong>om</strong> <strong>die</strong> kwessies <strong>te</strong><br />

566

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!