Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
verdeling van mag tussen verskillende organe van die regering in die praktyk sistematies
afgetakel en is mag toenemend in die uitvoerende gesag gesentreer.
Volgens Schraeder (2004:177) kan die oorsprong van hierdie negering van fundamentele
demokratiese doktrines in Afrika gedurende die postkoloniale tydperk teruggevoer word na
die politieke leierskap se hantering van die uitdaging wat die “paradoks van hoë verwagtinge
en minimale vermoëns” daargestel het. In navolging van regeerpraktyke soos toegepas
gedurende die prekoloniale en koloniale tydperke het die politieke elite besluit om hierdie
uitdaging die hoof te bied deur magskonsentrasie. Van die belangrikste maatreëls wat deur
die leiers in hierdie verband getref is, is volgens Schraeder (2004:178–85): (i) die
Afrikanisering van die staatsinstellings; (ii) die drastiese vergroting van die sentrale
burokrasieë; (iii) die aftakeling van institusionele wigte en teenwigte; (iv) die koöptering,
onderdrukking of eliminering van instellings in die burgerlike samelewing; (v) die
grootskaalse uitbreiding van die gewapende magte; en (vi) die skepping van persoonlike
heersersnetwerke.
Bogemelde maatreëls, tesame met die wydverspreide voorkoms van korrupsie, wanbestuur,
hoë internasionale oliepryse, nasionalisering van belangrike sektore van die ekonomie,
enorme buitelandse skuld, en lae vlakke van buitelandse investering, het uiteindelik daartoe
gelei dat groeikoerse in die meeste state dramaties gedaal het. Teen die laat tagtigerjare van
die vorige eeu was haas elke nuwe staat in Afrika vasgevang in ’n ekonomiese krisis en nie in
staat om in die noodsaaklike maatskaplike behoeftes van die samelewing te voorsien nie
(Schraeder 2004:188–9).
Dit is teen hierdie agtergrond dat, na die verval van Marxisties-Leninistiese totalitarisme, die
derde demokratiese golfbeweging in die internasionale stelsel ontstaan het. As gevolg van
Afrika se postkoloniale geskiedenis van outoritarisme en vergrype teen menseregte sou geen
staat hierdie epogmakende verwikkeling vryspring nie. Aangespoor deur hulp, steun en
politieke druk uit die Westerse demokrasieë het talle state met ’n demokratiseringsproses
begin. Die omvang van die proses blyk duidelik as in gedagte gehou word dat tussen 1990 en
1994 nie minder nie as 38 veelpartyverkiesings, waarvan 29 as stigtingsverkiesings beskou
word, regoor die vasteland plaasgevind het (Schraeder 2004:228–9). Bratton en Van de Walle
(1997:3) beskou die demokratiseringsproses wat tussen 1990 en 1994 plaasgevind het, as die
mees ingrypende en omvangryke regimeveranderingsproses sedert die toekenning van
politieke onafhanklikheid gedurende die sestigerjare.
Die talle veelpartyverkiesings het egter nie beteken dat state in Afrika al die fases van die
demokratiseringsproses voltooi het nie. Volgens Barkan (2009:3) is Afrika na meer as twee
dekades sedert daar met die proses begin is, met die uitsondering van die Midde-Ooste, steeds
die mees ondemokratiese streek in die wêreld. Alhoewel geen staat in Afrika onaangeraak
gelaat is deur die demokratiese opswaai gedurende die negentigerjare van die vorige eeu nie,
kon weinig state daarin slaag om tot gekonsolideerde demokrasieë te ontwikkel.
Op soortgelyke trant beweer Diamond (2007:1) dat Afrika hom meer as 60 jaar na die begin
van die dekolonisasieproses steeds in die “woestyn” bevind betreffende demokratisering en
553