Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
algemene tipes geïdentifiseer, naamlik ’n deelnemende politieke kultuur, ’n onderworpe
politieke kultuur en ’n parogiale politieke kultuur (parogialisme).
’n Deelnemende politieke kultuur word gekenmerk deur staatsburgers se belangstelling in
politieke prosesse en waar populêre deelname as sowel wenslik as effektief beskou word. Die
burgery is positief georiënteer teenoor die politieke stelsel as geheel, dit wil sê sowel die
politieke as die administratiewe strukture. ’n Deelnemende politieke kultuur word
normaalweg vereenselwig met ’n demokratiese politieke stelsel.
In ’n onderworpe politieke kultuur is die burgery bewus van die sentrale regering en die rol
wat belangrike akteurs en instellings daarin speel. Daar is egter weinig populêre deelname
aan die regeerproses, aangesien die politieke en administratiewe strukture nie die belange van
die burgery op die hart dra nie en die samelewing meestal swaar gebuk gaan onder hul
besluitneming. Die burgery voel onmagtig om op te tree, omdat hul nie oor die ruimte of
middele beskik om tot verset oor te gaan nie. ’n Onderworpe politieke kultuur word
geassosieer met die bestaan van ’n gesentraliseerde outoritêre politieke struktuur.
Die kenmerke van parogialisme, daarenteen, is die afwesigheid by die burgery van ’n
burgerskapsgevoel; ’n afsydigheid teenoor die nasionale politieke proses en ’n voorkeur om
eerder met plaaslike instellings te identifiseer. ’n Parogiale politieke kultuur val saam met die
bestaan van ’n tradisionele politieke stelsel.
Ofskoon Almond en Verba (1989:29-30) die feit aanvaar dat ’n deelnemende politieke
kultuur die enigste tipe kultuur is wat ware demokrasie moontlik maak, het hulle ook
vorendag gekom met die konsep van ’n burgerkultuur (civic culture). ’n Burgerkultuur is ’n
kombinasie van bogemelde drie politieke kulture. Die uitstaande kenmerk daarvan is die
rasionele deelname deur die burgery aan die politieke proses, maar dit word gekombineer met
onderworpe en parogiale oriëntasies. In ’n burgerkultuur bestaan die drie politieke kulture
dus in balans met mekaar. Almond en Verba (1989:30) benadruk die feit dat in ’n
burgerkultuur deelnemende politieke oriëntasies nie onderworpe en parogiale oriëntasies
vervang nie, maar slegs daarmee kombineer.
In die lig daarvan dat, soos hier onder aangedui sal word, (i) die gesentraliseerde unitêre staat
die dominante verskynsel in Afrika is, (ii) die politieke elite mag grootliks in hul hande
gesentreer het, en (iii) die burgery as gevolg daarvan swaar gebuk gaan onder
regeringsbesluite, kan, met enkele uitsonderings, die politieke kultuur in die meeste
samelewings regoor die vasteland as ’n onderworpe kultuur beskryf word. Na aanleiding van
die feit dat politieke oriëntasies wat met parogialisme in verband gebring kan word, onder
bepaalde segmente van samelewings steeds voorkom, kan verder verklaar word dat die
onderworpe politieke kultuur in talle gevalle in kombinasie met parogiale politieke
oriëntasies voorkom.
Waarskynlik is die beste illustrasie van, en verklaring vir, die voorkoms in Afrika van ’n
onderworpe politieke kultuur in kombinasie met parogiale politieke oriëntasies te bespeur in
die huidige klasseverdelings in die meeste samelewings. Schraeder (2004:112–6) wys daarop
548