Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

4. Kunsteoretiese bewussyn
LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
Die openingsgedig, “huwelikslied 1” (9), skakel indirek, soos die ander huweliksliedere, met
die Krog-egpaar. In hierdie geval is die liefde tussen die minnaars reeds van geboorte af
bestem: “sedert/ geboorte is hulle gesigte al na mekaar toe gedraai”, wat skakel met die
jeugliefde tussen die digter en John Samuel. 11
Die poëtiese bewussyn van klanke, herhaling en alliterasie, skakel op ’n direkter wyse met
die digter. Haar verkenning van die “woord” sluit aan by grammaties-ondersoekende verse
soos “liefdeswoord” (2000a:63): “liefde is so ’n dun woord”. Die stamverwante woorde
“liefde” en “lieflik” word op sintaktiese vlak met mekaar verbind:
lieflik is die woord wat waterwit wakker word
lieflik is die woord wat tersluiks aan die slaap val
lieflik is die geluid waarin hulle saam is as “ek” en “jy”
loflik is die woord “ons” (9)
Opvallend is die herhaling van “lieflik” met die verrassende gebruik van “loflik” aan die slot.
Nie slegs roep Krog die orale tradisie op in parallelismes, soos in Kleur kom nooit alleen nie,
maar die alliterasie van die l-klank dra by tot die musikaliteit van die strofe. Benewens
alliterasie en herhaling getuig die sintaktiese patroonvorming van Krog se poëtiese bewussyn.
Die eerste reël waarin die “woord […] waterwit wakker word” eggo die onvergeetlike
openingsreël van “digter wordende” (2000a:65): “om op ’n oggend wakker te word binne-in
klank”. Die “ek” en “jy”-konstruksie is ’n vooruitwysing na Waar ik jou word (2009) se
liefdesverse rondom dié intiem geskakelde voornaamwoordpaar.
In “sedert” (10–1) word die digterlike bewussyn geaktiveer deur die verwysing na “tong”,
asook die woordspeling op taal/vertaal: “sedert/ ons die pad begin loop/ het word ons saans
donker/ van tong en vertaal ons ontbinding” (11). Die verwysing na ontbinding skakel met
die bundelmetafoor van verwering van onder meer die liggaam. Die suggestie dat die
geliefdes die ouderdom aan eie lyf begin ervaar, skakel met die digter se eie
liefdesverhouding. Die prominente tydsbesef by die spreker wat beklemtoon word deur die
refrein “sedert ons die pad begin loop het”, is ook sigbaar in die verbinding tussen blomme en
die liggaam: “die jasmyne diep uit/ hul slagare begin/ geur” (10). Buiten die fisieke voorkoms
van die jasmyn, dui “slagare” implisiet op die naderende dood, asook paradoksaal op lewe: ’n
beskadigde slagaar kan noodlottig wees. Dit is ook gepas dat die jasmynbeeld in hierdie vers
betrekking het op die tydsverloop van ’n liefdesverhouding, want 37 jaar voor dié publikasie
het ’n 17-jarige Krog gedig oor die versoenende aard van die jasmyn in “ek bou vir ons ’n
land”: “Waar ons snags met kitare sing/ en vir mekaar wit jasmyne bring.”
Twee van die “agt menopousale sonnette” wat ’n kunsteoretiese bewussyn illustreer, is
“vertrekkende” (15) en “God, Die Dood” (20). In “vertrekkende” word die ongemaklike
afskeid tussen moeder en kind beskryf waarin die ouer haar gevoelens probeer uitdruk, maar
telkens faal: “na elke vertrek beraam ek taal./ om te verduidelik. hoe om volgende keer.” Dit
381