Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

liggaam be-leef, oor my
liggaam so voor alles tot niet gaan (93)
LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
In haar woede oor die ouer mens se veronderstelde gelate aanvaarding van die naderende
dood, sluit sy intertekstueel aan by Dylan Thomas se “Do not go gentle into that good night”
(1996:1465–6):
Do not go gentle into that good night,
Old age should burn and rave at close of day;
Rage, rage against the dying of the light.
Indien Krog opsetlik die gedig “Vier seisoenale waarnemings van Tafelberg” (71–97) wou
aanpas om te sorg dat dit wydverspreide aanklank vind by lesers, sou sy beter gevaar het deur
nié afvallige uitsprake te maak nie: “fokkol. ek voel fokkol/ vir die hiernamaals” (80).
Inteendeel, met ’n grotendeels Christelike Afrikaanse bevolking ontstig dié lewensbeskouing
waarskynlik meer lesers as wat dit bekoor. Uit hierdie voorbeeld kan dus afgelei word dat
Krog in haar digkuns op religieuse vlak ook taboes deurbreek en terselfdertyd ’n
outobiografiese dimensie vertoon. Dit handel nie hier slegs oor die biologiese lyn van die
digter se lewe wat weerspieël word in die gegewens nie, maar oor die oorweging om ’n
uitdagende stelling te maak, in weerwil van die gevolge vir die breër leserspubliek. Krog se
taboe-deurbreking op godsdienstige vlak sluit aan by die Kristeviaanse teorie van abjeksie.
Godsdienstige strukture, soos Kristeva merk, gaan altyd gepaard met abjeksie (2002:242). Sy
noem dat abjeksie in hierdie geval voortduur as uitsluiting of taboe:
Abjection persists as exclusion or taboo (dietary or other) in monotheistic religions
[…], but drifts over to more “secondary” forms such as transgression (of the Law)
within the same monotheistic economy. It finally encounters, with Christian sin, a
dialectic elaboration, as it becomes integrated in the Christian Word as a threatening
otherness – but always namable, always totalizable. (Kristeva 2002:243)
Krog se antigelowige uitspraak dat sy “fokkol” vir die “hiernamaals” voel, kan gelees word
as aansluitend by Kristeva se idees oor die oortreding van die Wet – “transgression (of the
Law)” – asook beskou word as ’n Christelike sonde. Dit maak nie saak of Krog werklik glo in
’n hemel of hel nie, maar dat daar waarskynlik lesers was wat dié uitspraak as abjek sou
ervaar.
Die gebruik van die persoonlike “ek” blyk in dié geval ook niks te make te hê met
universaliteit nie. Dit word ook nie ingespan as een van die “middele”, sodat die leser “saam
met die skrywer kwesbaar” voel, nie (Krog in Nieuwoudt 2003:9). Die persoonlike
voornaamwoord “ek” word gebruik omdat dit regstreeks skakel met die digter se mening en
ervaring van die situasie waarin sy haar bevind. Dit skakel ook met die funksie van die
outobiografie, in hierdie geval die dagboek, om ’n uitlaatklep vir sterk emosies te wees om
sodoende deur ’n mens se probleme te werk – dit bied perspektief en is terapeuties.
Al word hierdie vers outobiografies gelees, is dit geensins ’n uitgemaakte saak dat die digter
enigsins ongelowig is nie. ’n Dagboekinskrywing of ’n gedig is ’n momentopname van ’n
ervaring, gebeurtenis of emosie.
380