Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
strukturele beginsels. Veral die klem wat hy laat val op beleidsooreenstemming wat betref
ampstaalgebruik, is insiggewend.
Christo van der Rheede, in daardie stadium uitvoerende hoof van die Stigting vir
Bemagtiging in Afrikaans, voeg by ’n Kaapse taalberaad (die XhosAfrika Network
Conference) van 26–27 Augustus 2011 sy stem by die kritiek oor die 2011-taalwetsontwerp.
In sy voordrag, wat op LitNet se Taaldebat / Language Debate-ruimte verskyn, verwys hy na
“die staat se patetiese herverpakking van die wetsontwerp” wat veel te wense oorlaat. Hy
baseer hierdie uitspraak op sy vergelyking tussen die twee dokumente.
Die eerste weergawe beklemtoon volgens hom die rol van taal as ’n instaatstellende
instrument wat die bevordering van wedersydse respek, sosiale geregtigheid, gelyke toegang
tot openbare dienste en programme en erkenning van diversiteit vooropstel. Daarteenoor is
die 2011-weergawe wat mettertyd deur die parlement goedgekeur moet word, afgewater tot
’n regulatoriese instrument wat slegs monitering ten doel het (Van der Rheede 2011),
Hy bevind dus dat SALB II as taalwetsontwerp faal omdat “’n goue geleentheid om
wetgewing daar te stel wat die staat kan help om effektief uitvoering te gee aan al die
taalklousules soos vervat in die nasionale Grondwet” gemis gaan word (Van der Rheede
2011). Van der Rheede maak dus ’n baie direkte koppeling tussen “weldeurdagte wetgewing
wat die waardes en ideale soos vervat in ons Nasionale Grondwet vooropstel” en die
realisering van sosiale geregtigheid (Van der Rheede 2011). Sy kritiek gaan hoofsaaklik uit
van die belang van konsensus oor die grondliggende beginsels van die 2011-wetsontwerp, ’n
leemte wat ook in die ontleding hier bo uitgelig word.
So aktueel word die debat dat LitNet op 1 September 2011 ’n nuwe miniseminaar daaroor
loods onder die titel “Die nuwe Wetsontwerp op SA Tale” (LitNet 2011). Heelwat van die
bydraes tot hiertoe vermeld, is in hierdie seminaar opgeneem.
Die kritiek hier bo op die 2011-taalwetsontwerp kan in terme van die tipologie van
taalwetgewing aan die hand van beide strukturele en kontekstuele beginsels opgesom word.
Ontleders vind by implikasie dat SALB II struktureel tekort skiet wat betref grondliggende
beginsels. Dit is veral die bindingstaalvraagstuk en aard van amptelikheid wat kwel.
Ontleders soek ’n breër opvatting oor die eintlike onderwerp van die beoogde taalwet, een
wat die staat se verantwoordelikheid oor die ampstale minder eng vertolk (Herman 2011; Du
Preez 2011; Van der Elst 2011; Van der Rheede 2011). Ook soek hulle groter konsensus oor
wat die taalideale van Suid-Afrikaanse burgers is en hoe dit in die oogmerke van die
taalwetsontwerp neerslag moet vind, wat onder meer ’n verbintenis tot amptelike
meertaligheid insluit (Lloyd 2011a; Webb 2011; Van der Rheede 2011).
Wat betref domeinbepalende beginsels skiet die 2011-wetsontwerp wat hulle betref ook
tekort, omdat dit nie net onvoldoende beleidsooreenstemming bewerkstellig nie, maar ook
onder meer wat betref taalbepalings in geproklameerde taalwette, asook taalgebruik in ander
amptelike domeine (Du Preez 2011; Steward 2011).
334