Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
Veral Afrikaanse organisasies het vanuit die staanspoor negatief op SALB II gereageer en
later besonder skerp op die eerste wysiging (SALB II.1) – te veel om hier te dokumenteer en
ook nie vir die onmiddellike tersaaklik nie. Die Afrikanerbond se strategiese gesprek oor
SALB II.1 wat op 22 Februarie 2012 plaasgevind het (Carstens 2012), gee ’n goeie
aanduiding van wat in die gemoedere van sommige Afrikaanssprekendes leef; deels ook
LitNet se webseminaar “’n Nasionale taalwet vir Suid-Afrika: Noodsaaklik vir die behoud
van inheemse tale of onrealisties?” wat op 23 Februarie 2012 afgeskop het (LitNet 2012).
SABC 3 het ook op 26 Februarie 2012 ’n debat op die program Interface uitgesaai (SATI
Office 2012). Al hierdie bydraes is belangrik indien die verdere verloop van die aanvanklike
2011-taalwetsontwerp gevolg wil word.
Die vraag wat veral na aanleiding van die aanvanklike reaksie ontstaan, en wat in hierdie
artikel relevant is, is hoe om nou SALB II te beoordeel. Dit wil voorkom asof die Afrikaanse
ontleders vergelykend te werk gaan deur SALB II aan sy 2003-voorganger (DAC 2003 –
voortaan SALB I) te meet. So ’n vergelyking kan sekerlik bepaalde insigte oplewer wat van
waarde mag wees. Terselfdertyd kan dit egter ook gebrekkig wees indien daar van die
veronderstelling uitgegaan word dat SALB I ’n “beter” taalwettipe en daarom normgewend
is. Dis ’n vergelyking wat van die veronderstelling uitgaan dat SALB I grootliks voldoen aan
wat van ’n nasionale taalwet verwag kan word, ’n siening wat weer op ’n baie spesifieke
vertolking van Artikel 6(4) van die Grondwet berus, naamlik dat die nasionale regering deur
wetgewende en ander maatreëls sy gebruik van amptelike tale moet reël en monitor (RSA
1996a). Ondertussen is die implikasie dat indien SALB II nie ook hieraan voldoen nie, dit
dan logieserwys ’n “swakker” taalwettipe in die vooruitsig stel. Die reaksies van
Afrikaanssprekendes neig juis in hierdie rigting.
Reaksies op die twee verdere weergawes van die taalwetsontwerp (SALB II.1 en SALB II.2)
gaan meer spesifiek in op die gewraakte taalbepaling van Artikel 4(2), eerder as op
strukturele aspekte, en verskil daarom wesenlik van die vergelykende benadering van
aanvanklike reaksies op SALB II. Omdat die soeklig in hierdie artikel juis val op die
geldigheid van ’n vergelyking tussen SALB I en SALB II en die verdere twee weergawes van
die wetsontwerp, buiten enkele wysigings, waaronder dié van Artikel 4(2), nie ingrypend van
laasgenoemde verskil nie, word die latere twee weergawes vir ons doeleindes buite rekening
gelaat. Die aard van die reaksies op hierdie wysiginge is sodanig dat ’n akademiese
behandeling daarvan ’n ander rigting inslaan – die taak van ’n verdere studie wat spesifiek
ingaan op die aard van die veronderstelde ampstaalbestel en op ’n vertolking van die
tersaaklike grondwetlike taalklousule.
Een van die vrae wat ons daarom behoort te stel is of ’n normatiewe vergelyking tussen die
eerste en tweede weergawes van die taalwetsontwerp wenslik, of selfs geldig, is. Ontledings
van SALB I het reeds bepaalde probleme blootgelê wat twyfel laat ontstaan oor die
normatiewe waarde van hierdie weergawe van die wetsontwerp binne ’n vergelykende
benadering (vgl. Du Plessis 2010).
’n Groter probleem met so ’n normatiewe benadering is dat ook van die veronderstelling
uitgegaan word dat die twee taalwetsontwerpe inhoudelik gelykwaardig is en derhalwe
316