01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012<br />

van <strong>die</strong> differensiasie. Wat<strong>te</strong>r uitwerk<strong>in</strong>g? Weer eens speel <strong>die</strong> uitwerk<strong>in</strong>g op<br />

menswaardigheid of ander soortgelyke gevolge <strong>die</strong> deurslaggewende rol.<br />

In haar ontled<strong>in</strong>g van <strong>die</strong> Harksen-riglyne verklaar Krüger dat <strong>die</strong> verwarr<strong>in</strong>g wat <strong>hier</strong><strong>die</strong><br />

twee ka<strong>te</strong>gorieë veroorsaak, daaraan toegeskryf kan word dat artikel 9(3) nie slegs ’n lys van<br />

gronde vir onbillike diskrim<strong>in</strong>asie bevat nie, maar s<strong>te</strong>eds nog <strong>die</strong> algemene begrip “onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie” behou. 57 Dit lyk of sy van men<strong>in</strong>g is dat daar geen verwarr<strong>in</strong>g sou wees <strong>in</strong><strong>die</strong>n<br />

artikel 9(3) slegs ’n lys van gronde, of slegs ’n algemene verwys<strong>in</strong>g na onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie, sou bevat nie. Dit is eg<strong>te</strong>r <strong>te</strong> betwyfel of <strong>die</strong> lys gronde <strong>in</strong> artikel 9(2) <strong>die</strong> bron<br />

van <strong>die</strong> verwarr<strong>in</strong>g kan wees. Die lys gronde wat <strong>in</strong> artikel 9(3) beskryf word, is nie ’n<br />

geslo<strong>te</strong> lys, dit wil sê ’n lys wat <strong>die</strong> enigs<strong>te</strong> gronde vir onbillike diskrim<strong>in</strong>asie uitmaak, nie.<br />

Artikel 9(3) verbied onbillike diskrim<strong>in</strong>asie op enige grond, “met <strong>in</strong>begrip van” <strong>die</strong> 16 gronde<br />

wat genoem word, en <strong>die</strong> artikel bepaal dat of <strong>die</strong> differensiasie nou op ’n grond is wat<br />

uitdruklik genoem word en of dit nou op ’n ander grond is, <strong>die</strong> differensiasie onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie moet wees en dus moet voldoen aan <strong>die</strong> vereis<strong>te</strong>s wat <strong>die</strong> hof vir onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie s<strong>te</strong>l (soos <strong>hier</strong> onder <strong>in</strong> paragra<strong>af</strong> 4.3 bespreek). Gelees saam met artikel 9(5) is<br />

<strong>die</strong> enigs<strong>te</strong> praktiese doel van <strong>die</strong> lys van gronde <strong>om</strong> ’n spesiale bewyslasreël<strong>in</strong>g <strong>te</strong> tref: <strong>die</strong><br />

las <strong>om</strong> <strong>te</strong> bewys dat differensiasie op daar<strong>die</strong> gronde nie onbillike diskrim<strong>in</strong>asie is nie, berus<br />

by <strong>die</strong> verweerder, <strong>te</strong>rwyl <strong>die</strong> las <strong>om</strong> <strong>te</strong> bewys dat differensiasie op enige ander grond<br />

“onbillike diskrim<strong>in</strong>asie” is, berus by <strong>die</strong> klaer. Selfs differensiasie op <strong>die</strong> gronde <strong>in</strong> artikel<br />

9(3) genoem is dus nie sonder meer onbillike diskrim<strong>in</strong>asie nie – differensiasie op daar<strong>die</strong><br />

gronde moet ook voldoen aan <strong>die</strong> vereis<strong>te</strong>s vir onbillike diskrim<strong>in</strong>asie en daar<strong>die</strong> vereis<strong>te</strong>s is<br />

dat <strong>die</strong> differensiasie menswaardigheid moet aantas of soortgelyke ernstige gevolg moet hê. 58<br />

Die lys faktore <strong>in</strong> artikel 9(3) is dus nie ’n lys van gevalle wat “<strong>af</strong>wyk” van <strong>die</strong> “normale”<br />

nie. In<strong>te</strong>endeel, dit beskryf hoedanighede en kenmerke waaraan geen regsgevolge geknoop<br />

behoort <strong>te</strong> word nie, <strong>te</strong>nsy <strong>die</strong> differensiasie geregverdig kan word. 59 Terselfdertyd be<strong>te</strong>ken<br />

<strong>die</strong> begrip onbillike diskrim<strong>in</strong>asie as ’n oop substantiewe begrip dat daarmee gereken word<br />

dat nuwe gronde vir onaanvaarbare differensiasie moontlik reeds bestaan of la<strong>te</strong>r kan<br />

ontwikkel. Hier<strong>die</strong> benader<strong>in</strong>g k<strong>om</strong> neer op wat deesdae <strong>in</strong> Wes<strong>te</strong>rse regsfilosofiese kr<strong>in</strong>ge<br />

postka<strong>te</strong>goriale “Gleichheit und Differenz” genoem word. 60<br />

Alhoewel <strong>die</strong> hof nog s<strong>te</strong>eds <strong>in</strong> sy jongs<strong>te</strong> besliss<strong>in</strong>gs oor onbillike diskrim<strong>in</strong>asie <strong>die</strong><br />

Harksen-riglyne volledig aanhaal, speel <strong>die</strong> verwarrende onderskeid tussen “diskrim<strong>in</strong>asie”<br />

en “onbillike diskrim<strong>in</strong>asie” vir alle praktiese doele<strong>in</strong>des gelukkig nie meer ’n rol nie. 61 Soos<br />

<strong>hier</strong> bo aangetoon, kan differensiasie wat nie onbillike diskrim<strong>in</strong>asie is nie, beskou word as<br />

differensiasie wat beoordeel moet word volgens artikel 9(1) of artikel 9(2). Dit is nie sonder<br />

meer grondwetlik nie, want dit moet voldoen aan <strong>die</strong> rasionele-verband-toets. Dit skep<br />

one<strong>in</strong>dige verwarr<strong>in</strong>g <strong>om</strong> dit <strong>te</strong> beskou as “billike diskrim<strong>in</strong>asie” wat kwansuis iets anders is<br />

as differensiasie wat deur artikel 9(1) gedek word.<br />

4.3 Die toets vir onbillike diskrim<strong>in</strong>asie <strong>in</strong> stap (b) en <strong>die</strong> aanvullende ui<strong>te</strong>ensett<strong>in</strong>g<br />

247

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!