01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ops<strong>om</strong>m<strong>in</strong>g<br />

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012<br />

Riglyne <strong>om</strong> <strong>die</strong> reg op gelykheid toe <strong>te</strong> pas<br />

I.M. Rau<strong>te</strong>nbach<br />

I.M. Rau<strong>te</strong>nbach: Fakul<strong>te</strong>it Regsgeleerdheid, Universi<strong>te</strong>it van Johannesburg<br />

In 1997 het <strong>die</strong> konstitusionele hof <strong>in</strong> Harksen v Lane riglyne geformuleer vir <strong>die</strong> toepass<strong>in</strong>g<br />

van <strong>die</strong> reg op gelykheid <strong>in</strong> <strong>die</strong> Grondwet. Die doel met <strong>hier</strong><strong>die</strong> artikel is <strong>om</strong> na 15 jaar weer<br />

<strong>hier</strong><strong>die</strong> riglyne <strong>te</strong> bekyk en <strong>om</strong> aanpass<strong>in</strong>gs voor <strong>te</strong> s<strong>te</strong>l. Riglyne moet sover moontlik deur<br />

almal verstaan word en moet deeglik <strong>in</strong>skakel met al <strong>die</strong> ander bepal<strong>in</strong>gs van <strong>die</strong> handves van<br />

reg<strong>te</strong>, <strong>in</strong>slui<strong>te</strong>nd <strong>die</strong> algemene bepal<strong>in</strong>gs wat reël wie deur <strong>die</strong> reg<strong>te</strong> beskerm word, wie<br />

daardeur geb<strong>in</strong>d word en wat hulle plig<strong>te</strong> is, en hoe nienak<strong>om</strong><strong>in</strong>g van <strong>die</strong> plig<strong>te</strong> regverdig kan<br />

word aan <strong>die</strong> hand van <strong>die</strong> beperk<strong>in</strong>gsbepal<strong>in</strong>gs. Gemeet <strong>hier</strong>aan het <strong>die</strong> Harksen-riglyne<br />

sekere gebreke. Dit is ui<strong>te</strong>rs moeilik <strong>om</strong> <strong>die</strong> Harksen-riglyne <strong>te</strong> verstaan en toe <strong>te</strong> pas. Verder<br />

is dit nie goed met <strong>die</strong> algemene bepal<strong>in</strong>gs van <strong>die</strong> handves geïn<strong>te</strong>greer nie. Daar word<br />

voorges<strong>te</strong>l dat <strong>die</strong> reg op gelykheid aan <strong>die</strong> hand van <strong>die</strong> volgende vrae toegepas word:<br />

1. Word <strong>die</strong> klaer regstreeks of onregstreeks anders as ander mense behandel deur <strong>die</strong><br />

reël of optrede wat ondersoek word?<br />

2. In<strong>die</strong>n dit wel <strong>die</strong> geval is, waarop k<strong>om</strong> <strong>die</strong> differensiasie neer? Is dit:<br />

• onbillike diskrim<strong>in</strong>asie (dit is differensiasie wat <strong>die</strong> klaer se menswaardigheid<br />

aantas of ’n soortgelyke ernstige gevolg het); of<br />

• gewone differensiasie wat alle differensiasie is wat nie neerk<strong>om</strong> op onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie nie; of<br />

• differensiasie wat <strong>in</strong> verband staan met regs<strong>te</strong>llende optrede (dit is stappe <strong>om</strong><br />

mense <strong>te</strong> beskerm en <strong>te</strong> ontwikkel wat benadeel is deur onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie)?<br />

3. Kan <strong>die</strong> differensiasie geregverdig word aan <strong>die</strong> hand van <strong>die</strong> algemene<br />

beperk<strong>in</strong>gsbepal<strong>in</strong>g, of waar van toepass<strong>in</strong>g, aan <strong>die</strong> hand van <strong>die</strong> bepal<strong>in</strong>gs oor<br />

regs<strong>te</strong>llende aksie <strong>in</strong> artikel 9(2)? Die maatstawwe vir <strong>die</strong> regverdig<strong>in</strong>g van onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie is baie streng; vir ander differensiasies <strong>in</strong> beg<strong>in</strong>sel baie lig<strong>te</strong>r; en <strong>in</strong> <strong>die</strong><br />

geval van regs<strong>te</strong>llende optrede word <strong>die</strong> standaard <strong>in</strong> artikel 9(2) beskryf.<br />

Trefwoorde: algemene beperk<strong>in</strong>gsbepal<strong>in</strong>g; beskermde gedrag en belange; besondere<br />

beperk<strong>in</strong>gsbepal<strong>in</strong>gs; bewyslas; billike diskrim<strong>in</strong>asie; differensiasie; diskrim<strong>in</strong>asie; gelyke<br />

waarde van mense; gelykheid; Grondwet artikel 36; Grondwet artikel 9; Grondwet; handves<br />

van reg<strong>te</strong>; klassifikasie; konstitusionele hof; kontrolevlakke; menswaardigheid; onbillike<br />

diskrim<strong>in</strong>asie; ongelykheid; onregstreekse differensiasie; plig<strong>te</strong>; rasionele verband; reg op<br />

229

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!