01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9 (2), April 2012<br />

diagonaal tipe 4 2 het. Uit <strong>die</strong> SOLV L4 kan daar vyf unipo<strong>te</strong>n<strong>te</strong> SOLVSOMs gegenereer word,<br />

asook dertien SOLVSOMs waarvan <strong>die</strong> simmetriese maat diagonaal tipe 4 2 het. Hier<strong>die</strong> SOL-<br />

VSOMs word <strong>in</strong> <strong>die</strong> aanhangsel aan <strong>die</strong> e<strong>in</strong>de van <strong>die</strong> artikel gelys.<br />

Ons het <strong>die</strong> niebestaan van SOLVSOMs van orde 10 on<strong>af</strong>hanklik geverifieer deur gebruik <strong>te</strong><br />

maak van <strong>die</strong> bekende feit [10, Opmerk<strong>in</strong>g 1.35] dat ’n Latynse vierkant van orde n ’n ortogonale<br />

maat toelaat as en slegs as <strong>die</strong> vierkant n disjunk<strong>te</strong> transversale bevat. Om ’n ortogonale<br />

maat met sy transponent <strong>te</strong> deel, moet ’n Latynse vierkant verder n disjunk<strong>te</strong> transversale<br />

bevat wat ook transversale <strong>in</strong> <strong>die</strong> transponent is. Ons het elkeen van <strong>die</strong> 121642 (ry, kol<strong>om</strong>)paratoopklasver<strong>te</strong>enwoordigers<br />

van SOLVe van orde 10 wat <strong>in</strong> [7] ge-enumereer is, ondersoek<br />

en gev<strong>in</strong>d dat 119288 van <strong>hier</strong><strong>die</strong> SOLVe m<strong>in</strong>der as 10 transversale al<strong>te</strong>saam met hul transponen<strong>te</strong><br />

deel. In <strong>die</strong> oorblywende gevalle (waar <strong>die</strong> SOLVe en hul transponen<strong>te</strong> 10 of meer<br />

transversale deel) het ons <strong>in</strong> 2350 gevalle gev<strong>in</strong>d dat daar s<strong>om</strong>mige <strong>in</strong>skryw<strong>in</strong>gs <strong>in</strong> <strong>die</strong> SOLV<br />

is wat <strong>in</strong> geen van <strong>die</strong> transversale voork<strong>om</strong> nie. Deur middel van <strong>hier</strong><strong>die</strong> elim<strong>in</strong>asie-proses het<br />

ons dus gev<strong>in</strong>d dat, behalwe moontlik vir <strong>die</strong> vier SOLVe<br />

⎡<br />

⎤ ⎡<br />

⎤ ⎡<br />

⎤ ⎡<br />

⎤<br />

⎢<br />

⎣<br />

0 5 8 1 9 4 3 6 7 2<br />

9 1 6 0 8 2 5 4 3 7<br />

1 0 2 7 5 3 8 9 6 4<br />

4 9 0 3 7 6 1 8 2 5<br />

7 3 1 6 4 8 2 5 9 0<br />

3 8 7 9 0 5 4 2 1 6<br />

5 7 9 2 3 0 6 1 4 8<br />

8 2 3 4 6 9 0 7 5 1<br />

2 6 4 5 1 7 9 0 8 3<br />

6 4 5 8 2 1 7 3 0 9<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥,<br />

⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎦ ⎣<br />

0 8 6 5 7 9 2 1 4 3<br />

7 1 9 8 0 3 5 4 6 2<br />

1 0 2 7 9 4 3 6 5 8<br />

4 5 0 3 8 6 1 9 2 7<br />

2 6 3 0 4 7 8 5 9 1<br />

8 7 1 9 6 5 4 2 3 0<br />

5 9 8 2 1 0 6 3 7 4<br />

9 2 5 4 3 8 0 7 1 6<br />

3 4 7 6 2 1 9 0 8 5<br />

6 3 4 1 5 2 7 8 0 9<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥,<br />

⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎦ ⎣<br />

0 5 6 9 3 2 8 4 1 7<br />

9 1 7 4 0 8 2 3 5 6<br />

8 0 2 5 9 7 1 6 3 4<br />

1 7 0 3 8 4 9 2 6 5<br />

6 9 8 0 4 1 7 5 2 3<br />

4 2 1 8 6 5 3 9 7 0<br />

7 3 4 2 5 0 6 1 9 8<br />

5 8 9 6 2 3 0 7 4 1<br />

3 6 5 7 1 9 4 0 8 2<br />

2 4 3 1 7 6 5 8 0 9<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ en ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎥ ⎢<br />

⎦ ⎣<br />

0 9 6 1 8 4 2 3 5 7<br />

3 1 8 9 5 7 4 6 2 0<br />

1 0 2 7 6 8 9 5 3 4<br />

4 7 0 3 2 9 1 8 6 5<br />

7 6 3 0 4 1 5 2 9 8<br />

8 2 9 6 0 5 3 4 7 1<br />

5 3 4 8 7 0 6 9 1 2<br />

2 8 1 5 9 6 0 7 4 3<br />

9 4 5 2 1 3 7 0 8 6<br />

6 5 7 4 3 2 8 1 0 9<br />

geen van <strong>die</strong> 121642 (ry, kol<strong>om</strong>)-paratoopklasver<strong>te</strong>enwoordigers van SOLVe van orde 10 <strong>in</strong><br />

SOLVSOMs kan voork<strong>om</strong> nie. Die eers<strong>te</strong> van <strong>die</strong> bostaande SOLVe van orde 10 deel byvoorbeeld<br />

19 transversale met sy transponent en alhoewel elkeen van <strong>die</strong> <strong>in</strong>skryw<strong>in</strong>gs van <strong>die</strong><br />

SOLV <strong>in</strong> m<strong>in</strong>s<strong>te</strong>ns een van <strong>hier</strong><strong>die</strong> transversale voork<strong>om</strong>, k<strong>om</strong> <strong>die</strong> <strong>in</strong>skryw<strong>in</strong>g (0,1) is slegs<br />

een transversaal voor, naamlik<br />

{(0,1),(1,0),(2,2),(3,4),(4,3),(5,6),(6,5),(7,9),(8,8),(9,7)}.<br />

Die <strong>in</strong>skryw<strong>in</strong>g (1,2) k<strong>om</strong> ook net <strong>in</strong> een transversaal voor, naamlik<br />

{(0,3),(1,2),(2,1),(3,0),(4,6),(5,5),(6,4),(7,7),(8,8),(9,9)}.<br />

Beide van <strong>hier</strong><strong>die</strong> transversale bevat eg<strong>te</strong>r <strong>die</strong> <strong>in</strong>skryw<strong>in</strong>g (3,8), en daar<strong>om</strong> kan hulle nie saam<br />

gebruik word <strong>om</strong> ’n Latynse vierkant op <strong>te</strong> bou nie. Daar kan op ’n soortgelyke wyse aangetoon<br />

word dat <strong>die</strong> ander drie bostaande SOLVe van orde 10 ook nie gemeenskaplike ortogonale<br />

maats met hulle transponen<strong>te</strong> deel nie.<br />

3. Ander klasse SOLVSOMs<br />

Ons het <strong>in</strong> [8] <strong>die</strong> getal transponent-is<strong>om</strong>orfismeklasse b<strong>in</strong>ne ’n enkele (ry, kol<strong>om</strong>)-paratoopklas<br />

van SOLVe deur middel van ’n effens aangepas<strong>te</strong> weergawe van ’n s<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>g van McKay<br />

et al. [15] bepaal. Ons moes <strong>die</strong> oorspronklike s<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>g aanpas, <strong>om</strong>dat dit oorspronklik <strong>in</strong> [15]<br />

vir Latynse vierkan<strong>te</strong> <strong>in</strong> <strong>die</strong> algemeen geformuleer is, en nie net vir SOLVe nie. Ons gebruik<br />

<strong>hier</strong> <strong>die</strong>selfde s<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>g, maar ons pas slegs <strong>die</strong> formuler<strong>in</strong>g daarvan aan - nie ook <strong>die</strong> bewys<br />

⎥<br />

⎥,<br />

⎥<br />

⎦<br />

16

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!