01.05.2013 Views

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2.2 (Ry, kol<strong>om</strong>)-paratoopklasse van ewe orde<br />

<strong>LitNet</strong> Akademies Jaargang 9 (2), April 2012<br />

Beskou vervolgens <strong>die</strong> probleem <strong>om</strong> <strong>te</strong> toets of twee SOLVSOMs S = (L,S) en S ′ = (L ′ ,S ′ )<br />

van ewe orde <strong>in</strong> standaardvorm (ry, kol<strong>om</strong>)-paratope is, m.a.w. <strong>om</strong> <strong>te</strong> bepaal of daar ’n<br />

(ry, kol<strong>om</strong>)-paratopisme α = (p,ℓ,s,t) is waarvoor S ′ = S α . Aangesien L en L ′ idempo<strong>te</strong>nt<br />

is, volg dit uit S<strong>te</strong>ll<strong>in</strong>g 1 dat p = ℓ, en daar<strong>om</strong> moet daar bepaal word of ’n permutasie s gev<strong>in</strong>d<br />

kan word sodat, wanneer p op <strong>die</strong> rye en kol<strong>om</strong>me en s op <strong>die</strong> simboolversamel<strong>in</strong>g van S<br />

toegepas word, <strong>die</strong> vierkant S ′ verkry word. Laat S ′′ <strong>die</strong> simmetriese Latynse vierkant wees<br />

wat verkry word deur <strong>die</strong> permutasie p op <strong>die</strong> rye en kol<strong>om</strong>me van S toe <strong>te</strong> pas. As r ′′ en r ′<br />

<strong>die</strong> permutasies is wat <strong>die</strong> identi<strong>te</strong>itspermutasie op <strong>die</strong> eers<strong>te</strong> rye van S ′′ en S ′ onderskeidelik<br />

<strong>af</strong>beeld, dan geld duidelik dat sr ′′ = r ′ . As s dus vir S ′′ op S ′ <strong>af</strong>beeld, dan is S en S ′<br />

(ry, kol<strong>om</strong>)-paratope; anders is hulle nie (ry, kol<strong>om</strong>)-paratope nie.<br />

In <strong>die</strong> enumerasiebenader<strong>in</strong>g waar simmetriese ortogonale maats vir ’n enkele SOLV gegenereer<br />

word (m.a.w. waar L = L ′ <strong>in</strong> <strong>die</strong> bogenoemde besprek<strong>in</strong>g), kan <strong>die</strong> bostaande <strong>te</strong>gniek<br />

gebruik word <strong>om</strong> <strong>die</strong> transponent-out<strong>om</strong>orfismegroep van L <strong>te</strong> bereken. In <strong>die</strong> benader<strong>in</strong>g waar<br />

ortogonale SOLV-maats vir ’n enkele simmetriese Latynse vierkant gegenereer word, kan <strong>die</strong><br />

ry-kol<strong>om</strong> permutasies <strong>in</strong> <strong>die</strong> (ry, kol<strong>om</strong>)-outoparatopismegroep van S gebruik word <strong>om</strong> <strong>te</strong> toets<br />

of the SOLV-maats transponent-is<strong>om</strong>orf is (aangesien hulle idempo<strong>te</strong>nt is).<br />

’n Een-faktor van ’n <strong>volledige</strong>, gen<strong>om</strong>merde gr<strong>af</strong>iek K2n is ’n versamel<strong>in</strong>g van n punt-disjunk<strong>te</strong><br />

deelgr<strong>af</strong>ieke van K2n, elk is<strong>om</strong>orf aan K2. ’n Een-faktorisasie van K2n is ’n versamel<strong>in</strong>g van<br />

2n−1 lyn-disjunk<strong>te</strong> een-faktore van K2n. Ges<strong>te</strong>l F = {F1,...,F2n−1} is ’n een-faktorisasie van<br />

’n gen<strong>om</strong>merde, <strong>volledige</strong> gr<strong>af</strong>iek K2n, waar Fk = {( fkℓ1, fkℓ2) | fkℓ1, fkℓ2 ∈ V (K2n), 1 ℓ n}<br />

’n een-faktor van K2n is, vir alle k = 1,...,2n − 1. Dan is F ekwivalent aan ’n unipo<strong>te</strong>n<strong>te</strong>,<br />

simmetriese Latynse vierkant L van orde 2n <strong>in</strong> gereduseerde vorm, gedef<strong>in</strong>ieer deur<br />

<br />

0 as i = j,<br />

L(i, j) =<br />

k as en slegs as (i, j) ∈ Fk.<br />

Trouens, <strong>die</strong> simbole wat <strong>in</strong> <strong>die</strong> een-faktore voork<strong>om</strong> <strong>te</strong>same met <strong>die</strong> simbool wat op <strong>die</strong> hoofdiagonaal<br />

van L gebruik word, kan op (2n)! verskillende maniere gekies word. Hier<strong>die</strong> keuses lei<br />

na (2n)! verskillende unipo<strong>te</strong>n<strong>te</strong>, Latynse vierkan<strong>te</strong>, waarvan slegs een <strong>in</strong> gereduseerde vorm<br />

is. As ’n simmetriese Latynse vierkant L ′ uit L verkry kan word deur <strong>die</strong> rolle van <strong>die</strong> simbole<br />

<strong>in</strong> L <strong>te</strong> permu<strong>te</strong>er, volg dit dus dat L en L ′ <strong>die</strong>selfde een-faktorisasie ver<strong>te</strong>enwoordig. Dit is verder<br />

maklik <strong>om</strong> <strong>te</strong> sien dat ’n een-faktorisasie is<strong>om</strong>orf aan F verkry word deur ’n permutasie<br />

gelyktydig op <strong>die</strong> rye en kol<strong>om</strong>me van L toe <strong>te</strong> pas. As twee unipo<strong>te</strong>n<strong>te</strong>, simmetriese Latynse<br />

vierkan<strong>te</strong> van orde 2n (ry, kol<strong>om</strong>)-paratope is, volg dit dus dat <strong>die</strong> twee ooreens<strong>te</strong>mmende eenfaktorisasies<br />

van K2n is<strong>om</strong>orf is.<br />

Let op dat ’n een-faktorisasie van K2n ook ooreens<strong>te</strong>m met ’n simmetriese Latynse vierkant<br />

van (onewe) orde 2n − 1 (sien, byvoorbeeld, Wallis [17, bl. 211]). Hier<strong>die</strong> ooreens<strong>te</strong>mm<strong>in</strong>g<br />

kan eg<strong>te</strong>r nie <strong>in</strong> <strong>die</strong> huidige kon<strong>te</strong>ks uitgebuit word nie, aangesien dit maklik aangetoon kan<br />

word dat ’n is<strong>om</strong>orfisme van ’n een-faktorisasie van K2n nie noodwendig ooreens<strong>te</strong>m met ’n<br />

(ry, kol<strong>om</strong>)-paratopisme van <strong>die</strong> gepaardgaande simmetriese Latynse vierkant van orde 2n − 1<br />

nie. Met ander woorde, as twee simmetriese Latynse vierkan<strong>te</strong> van orde 2n − 1 (ry, kol<strong>om</strong>)paratope<br />

is, volg dit nie noodwendig dat <strong>die</strong> twee ooreens<strong>te</strong>mmende een-faktorisasies van K2n<br />

is<strong>om</strong>orf is nie, en <strong>om</strong>gekeerd.<br />

14

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!