Klik hier om die volledige joernaal in PDF-formaat af te laai - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 9(2), Augustus 2012
ontlok? Wys die reaksie op die skildery dat die oorgrote meerderheid Suid-Afrikaners preuts,
woedend en dweepsiek is, en selfs rassistiese, seksistiese en antidemokratiese uitgangspunte
huldig? Word die skildery gebruik om die idee af te dwing dat dit ongeoorloof is om die
ANC en sy leiers as die enigste geldige verteenwoordigers van die onderdruktes te kritiseer?
Kan of behoort die vernedering van een persoon ooit beskou te word as van toepassing op
alle persone van die betrokke ras, en indien laasgenoemde die geval is, volg sodanige
beskouing nie die logika van apartheid wat alle swart mense gestraf het vir die "sonde" van
een swart persoon nie?
Verder, wat is die status van die kunswerk in ’n demokrasie? Watter soort artistieke
uitdrukking/kommentaar is onvanpas in die postkoloniale konteks? Met ander woorde, in
watter mate verdien die kunswerk as die draer van ’n sekere politiek sensuur? In welke mate
aanvaar die meerderheid Suid-Afrikaners en die meeste van ons leiers die grondwetlike
aanvaarding van die reg van ander om hulself uit te druk? En wat is die perke van die reg op
vryheid van uitdrukking?
In hierdie artikel beoog ons nie om enige van bogenoemde vrae onweerlegbaar te beantwoord
nie. Ons beskou dit eerder as ’n geleentheid om ruimte te skep vir verantwoordelike en
ingeligte gesprek, maar ook om ’n tentatiewe posisie aangaande hierdie onderwerp in te neem
– ’n posisie wat hoofsaaklik deur die vereistes van die Grondwet en ’n postliberale begrip
daarvan beïnvloed word.
Die artikel begin met ’n filosofiese beskouing van die postkoloniale kritiek, aangesien die
diskoers oor The Spear plaasvind in die temporale (en ten minste ten dele in die
epistemologiese) konteks van hierdie kritiek. Voorts beskou ons die regsposisie en spesifiek
die aard van menswaardigheid soos dit in die Grondwet beskerm word teenoor die reg op
vryheid van uitdrukking.
Die artikel eindig met ’n filosofiese beskouing van die verhouding tussen geweld en
beeld/uitbeelding of beeltenis soos dit bedink word in die werk van onder andere Jean-Luc
Nancy en, in die postkoloniale konteks, Achille Mbembe. Spesifieke aandag word gegee aan
die vraag aangaande die politiek van die estetiese in die postkoloniale konteks. Die spanning
tussen etiese en regsverpligtinge in hierdie konteks word ook verwoord. In hierdie verband
verwys die artikel ten slotte na kompleksiteit soos dit bespreek word in die werk van die
ontslape filosoof Paul Cilliers.
2. Die postkoloniale konteks
2.1 Die postkoloniale soeke na erkenning van die Ander
Temporaal en histories-kontekstueel gesproke verwys die term postkoloniaal primêr na die
tyd wat aanbreek na kolonisasie of dan by die formele onafhanklikheidswording van ’n
kolonie wat gepaardgaan met ’n verdere formele beëindiging van Westerse koloniale
179