lesmap brief voor de koning - Lessen in het donker

FILM EN EDUCATIE
BRIEF VOOR
DE KONING
jekino
EDUCATIE

Film en
Educatie
... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival
Open Doek, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino
of van een film in de klas...
Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen,
daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische
omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal
films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen
en zorgen voor kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking
in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.
In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering
van de film en focussen we op één filmterm.
jekino
EDUCATIE
!!!"*%(+&#")%
!"#$%&"#'()&*#+(,""&(!#(-".*.%/((
##&01#(%&22!(0#34.!2*&(".!#&5*60
+##!)23-7
!!!"#$%&'#%(")%
!!!",%--%&+&.%/'#&(%0")%
We horen graag je reactie op de film, de bespreking en lesmap. Surf naar
www.lesseninhetdonker.be om een evaluatiefiche in te vullen. Ook de leerlingen
kunnen hun reactie kwijt op de pagina van de film die ze zagen.
Inhoudstafel
Filmfiche ........................................................................4
Technische kaart
Synopsis
Uit de pers geplukt!
Interessante links
Vóór je naar de film vertrekt…
Regie en productie ........................................................6
Director’s statement
Allerlei weetjes over de film
De personages ..............................................................10
Verwerkingstips ............................................................16
Eerste reacties na de film: de babbelbox
Het bordplan
Verken de website van de film
Word zelf ridder
Wie speelde zoal mee in de film?
Decor en tijdsgeest: het land van Unauwen
Ontwerp een eigen filmaffiche
Schrijf een filmrecensie
Focus: Productie design van de film ...........................22
De locaties, de setdressing, de rekwisieten
Interview met productie designer Gert Brinkers
Kijktip: ‘The making of’ op de dvd
Extra ...............................................................................30
Vergelijking met The Lord of the Rings
Wat is beter: het boek of de film?
Bibliografie ....................................................................34
Fiche voor de leerlingen ...............................................36
In bijlage ........................................................................38
Het bordplan
Memory
2 3

Filmche
1#38.*038#(*.+"
De brief voor de koning
Naar het boek van Tonke Dragt (1962)
2008, Nederlands gesproken, 107 minuten
Regie: Pieter Verhoeff
Scenario: Maarten Lebens, Pieter Verhoeff
Producent: Eyeworks Egmond, Armada Productions
Camera: Jules van den Steenhoven
Montage: Bart van den Broek
Muziek: Paul M. van Brugge
Production designer: Gert Brinkers
Cast: Yannick van de Velde (Tiuri), Quinten Schramm (Piak),
Victor Reinier (Grijze ridder ‘Ristridin’), Daan Schuurmans
(Grijze ridder ‘Bendoe’), Ronald Top (Grijze ridder ‘Ewijn’),
Victor Bergen Henegouwen (Grijze ridder ‘Arwaut’),
Uwe Ochsenknecht (Rafox), Hanna Schwamborn (Lavinia),
Rüdiger Vogler (Koning Unauwen/ Menaures), …
Distributeur België: Benelux Film Distributors
09."'0*0
Dit is een verhaal uit de middeleeuwen, toen er nog ridders
waren. Een film over de ware betekenis van liefde, vriendschap,
trouw en moed. De 16-jarige schildknaap Tiuri zet
zijn toekomst als ridder op het spel: hij moet een uiterst
geheime brief aan de koning van Unauwen bezorgen. Zijn
avontuurlijke tocht leidt hem door bergen, bossen en dalen,
waar hij struikrovers, een kluizenaar, een wijze koning
en zijn onbetrouwbare rivaal ontmoet. Het gevaar ligt altijd
op de loer. Tijdens deze tocht wordt Tiuri’s moed, trouw en
verantwoordelijkheidsgevoel voortdurend op de proef gesteld,
en zonder het te beseffen, groeit Tiuri op van jongen
tot man, van schildknaap tot ridder.
4*1(!#('#&0(%#'$4-1
“Regisseur Pieter Verhoeff is er nu in geslaagd om het
jeugdsentiment en de jongensdromen van generaties lezertjes
in beeld te vangen.” Het Parool
“Een aanwinst voor de Nederlandse film… Avontuurlijk
en spannend, Nederlands en toch heel internationaal.”
Movie2Movie
“Een even spannende als onderhoudende avonturenfilm,
die recht doet aan het boek van Tonke Dracht.” De Volkskrant
*.1#&#002.1#($*.-0
De Filmsite
De Filmtrailer
,::&(6#(.22&(!#((
+*$;(,#&1&#-1<
Wie het boek heeft gelezen
zal benieuwd zijn naar de verfilming
ervan. Maar ook wie
het niet heeft gelezen, zal van
de film genieten. Dit is een
avontuurlijk verhaal met een
stevige portie spanning dat je
als kijker zal meeslepen doorheen
bergen en dalen op weg
naar de koning van Unauwen.
Het is een film uit buurland
Nederland met een duidelijke
knipoog naar films als The
Lord of the Rings.
A BENELUX FILM DISTRIB UTORS RELEA SE E YEWORKS E GMOND A ND ARMADA PROD UCTIONS PRESENT A M ENA URES A ND HEIMA T F ILM CO- PRODUCTION DE BRIEF VOOR D E K ONING A PIETER V ERH OEFF FILM
yannick van de velde
quinten Schram
V ICTOR R EINIER D AAN S C H UURMA NS A ND R ONA L D T O P V ICTOR BERGEN HENEGOUWEN U WE O C H SENKNECH T H A NNA S C H W A M B ORN R Ü D IGER V OGLER K EES BOOT
RAYMOND THIRY H A NS DA GELET LARS R U D OLPH M ONIC HEND RICKX DEREK D E L INT JEROEN W ILLEMS M ICH IEL R OMEYN T ON KAS G I J S S C H OLTEN VA N ASCHAT
I N CO- PRODUCTION WITH KRO T ELEVISION S TUD IO.TV.FILM A ND ZDF T HIS FILM IS SUPPORTED BY H ET N E D ERLA N D S FOND S VOOR D E FILM DUTCH MATCH ING FUND C OBO FUND NATIONA LE POSTCOD E L OTERIJ
I NSP IRE PICTURES E YEWORKS HOLD ING FILMSTIF TUNG N ORD R H EIN- W ESTFALEN A ND DEUTSCH E FILMF ÖRD ERF OND S BASED ON THE BOOK DE BRIEF VOOR D E K ONING BY T ONKE DRA GT PUBLISHED BY L EOP OLD
W RITTEN BY MAARTEN L E B ENS PIETER V ERH OEFF CASTING KEMNA CA STING MAKE- UP L EEND ERT VA N N IMWEGEN C OSTUME D ESIGN PERI D E BRA G A NÇA S OUND D ESIGN HUGO DIJ KSTA L MARCO V ERMAAS
COMPOSER PAUL M. VAN BRUGGE DIRECTOR OF PHOTOGRAPHY JULES VAN DEN STEENHOVEN NSC EDITOR BART VAN DEN BROEK PRODUCTION DESIGN GERT BRINKERS EXECUTIVE PRODUCERS BERT NIJDAM CLEA DE KONING LINE PRODUCER ERWIN GODSCHALK
C O -PRODUCERS BETTINA BROKEMP ER ALB ERT S C H Ä F ER H EIKE LAGÉ MIGNON HUISMA N P RODUCED BY H A NS D E W EERS HUB ERT N IEUWEND I J K PIETER K L APWIJ K R EINOUT O ERLEMA NS D IRECTED BY PIETER V ERH OEFF
vanaf 16 juli in de bioscoop
4 5
www.debriefvoordekoningdefilm.nl
PHOTOGRAPHY VICTOR ARNOLDS DESIGN & ARTWORK JAN VORK

Regie en
productie
Gebaseerd op het populaire jeugdboek van Tonke Dragt uit
1962 pakt regisseur Pieter Verhoeff (Van geluk gesproken
[1987], Nynke [2001]) uit met een visueel krachtig avonturenverhaal.
Als je weet dat Verhoeff het moest doen met
‘slechts’ zeven miljoen euro is duidelijk dat hij bijzonder
creatief te werk is gegaan en daarbij handig gebruik maakt
van de imposante locaties.
!*&#31"&=0(0121#;#.1
“Ik heb het boek voorgelezen aan m’n zoon toen die 10 jaar
oud was. Toen bedacht ik dat, als ik ooit een jeugdboek zou
verfilmen, het dit zou zijn. Ik schatte natuurlijk niet in dat
het zo’n complexe verfilming zou zijn. Het leuke aan het
verhaal is dat ’t meer dan enkel een avontuur is. Het gaat
ook over de manier waarop Tiuri kijkt naar de wereld, mensen
leert inschatten, ontdekken wie je kunt vertrouwen en
wie niet… dat zijn mooie en belangrijke aspecten die sterk
verbonden zijn aan het opgroeien van mensen.
Ik wou bij de verfilming niet te ver af dwalen van de geest
van het boek zodat de mensen die het boek lazen toch een
zekere sfeer terug vinden. Anderzijds moet een film toch op
zich staan, zodat men het boek even aan de kant zet en niet
de hele tijd vergelijkingen maakt.
Het was geen makkelijke klus om een boek van 450 blz. –
met tal van uitwijdingen, omschrijvingen, achtergronden –
in een film van 100 minuten samen te brengen én daarbij
de juiste sfeer te bereiken.”
Uit een online interview met Pieter Verhoeff
Eigenlijk is de basis van een film niet mijn grootste zorg
(een boek, een waar gebeurd verhaal, een script…), als de
film maar goed is. Je moet het naar je hand zetten en er een
eigen filmische wereld van maken.
2$$#&$#*(5##16#0(
",#&(!#(+*$;
De brief voor de koning was een erg dure film om te
maken. Bovenaan deze pagina staat hoe de regisseur
het moest doen met een budget van ‘slechts’ € 7 miljoen.
Toch was dit de grootste en duurste productie in
Nederland tot dan toe. Als je die naast de grote studiofilms
plaatst, dan is dit bedrag natuurlijk niet meer
dan een peulschil. Probeer te raden hoeveel de laatste
Harry Potterfilm kostte!
Die kostte € 150 miljoen.
Het lied bij de aftiteling heet “Stilte in de storm”. Kan
je raden wie het zong? Vind je dat dit past bij het eind
van de film?
Het werd gebracht door Jan Smit, een bekende
en jonge zanger in Nederland. Je kan het
liedje hier beluisteren.
6 7

De brief voor de koning won de “Gouden film” omdat
zoveel mensen de film gingen bekijken in de bioscoop.
Probeer te gokken hoeveel mensen deze film in
de bioscoop hebben gezien in België, Nederland en
Luxemburg samen!
In de Benelux waren dat er 315 000.
Het boek De brief voor de koning werd verkozen tot
beste jeugdboek van de afgelopen 50 jaar. Wie heeft
het boek gelezen? Vind je dat terecht?
Vroeger moest een brief aan de koning van het land
helemaal handgeschreven zijn. Nu mag je die gerust
typen, alleen moet de aanspreking nog met de hand
geschreven worden. Schrijf jij soms nog een brief met
de hand?
Op deze link zie je korte gesprekjes met Pieter Verhoeff
(de regisseur), Yannick (Tiuri in de film) en Tonke Dragt
(schrijfster van het boek)
Wie heeft de vertolkers van hoofdrolspelers Tiuri en
Piak al eens eerder gezien in een film?
Yannick (Tiuri) was enkele jaren geleden te
zien in de film In Oranje, een film waarin hij
een jonge voetballer speelde. En Quinten
(Piak), de bondgenoot van Tiuri was vroeger
de ondeugende hoofdrolspeler in Pietje Bell!
Een pagina in een filmscript staat ongeveer gelijk met
1 minuut film! Hoeveel pagina’s telde het script van de
film?
Zo’n 110 pagina’s.
Jan Smit met de hoofdacteurs
8 9

De personages
In dit avonturenverhaal spelen tal van personages mee. Het
is niet altijd even makkelijk om ze uit elkaar te houden, te
weten of het ‘goede’ of ‘slechte’ karakters zijn, laat staan
om alle moeilijke namen te onthouden!
We sommen zoveel mogelijk personages op en geven een
korte persoonsbeschrijving. Deze info kan handig zijn bij
het reconstrueren van het filmverhaal met je klassengroep.
Gebruik daarvoor het bordplan dat in bijlage is toegevoegd!
1*4&*
Hij is een schildknaap van 16
jaar, ‘in opleiding’ voor ridder,
maar er nog lang niet aan toe.
Hij bezit wel de belangrijkste
deugden hiervoor (eerlijkheid,
trouw en hulpvaardigheid) behalve
één; dapperheid - en dat
is lastig als je vader Tiuri de Dappere heet. Als het er echt
op aankomt durft Tiuri niet door te bijten. Hij is in de ogen
van zijn vader nog te speels voor het ridderschap. Maar op
zijn tocht raakt hij zijn onbesuisdheid kwijt en wint hij aan
moed. Met het vervullen van de gevaarlijke opdracht verdient
hij niet alleen het respect en trots van zijn koning,
maar - nog belangrijker- ook van zijn vader.
De rol van Tiuri wordt gespeeld door Yannick van de Velde,
die ook de hoofdrol speelde in de film ‘In Oranje’. Yannick is in
elke scène van de film te zien. ‘Deze film valt of staat met de
hoofdrolspeler’, zegt regisseur Pieter Verhoeff. ‘Daarom ben
ik zo blij met Yannick. Hij is de enige Nederlandse acteur die
ooit een jeugd-Oscar, de Young Artist Award, heeft gewonnen.
Toen ik wist dat hij deze rol zou gaan spelen, heb ik hem
direct lessen paardrijden en zwaardvechten laten volgen.’
Daarmee heeft Pieter Verhoeff niets te veel gezegd, want
Yannick van de Velde draagt deze film. Soms is hij een dappere
ridder, even later is hij weer de kwetsbare jongen die
hoopt op de goedkeuring van zijn vader. Dat is een knappe
prestatie.
'*2-
Hij is de 15-jarige helper van
Menaures, en later vriend en
schildknaap van Tiuri. Piak
is wees en opgevoed door
Menaures die hem min of
meer als zijn zoon beschouwt.
Hij doet op zijn beurt allerlei
klusjes voor Menaures zoals houthakken en koken. Hij kent
de bergstreek als zijn broekzak en heeft nog nooit een stad
gezien. Hij wil Tiuri maar al te graag helpen de bergen over
te geraken.
Piak is door zijn eenvoudige praktische kijk op het leven
vaak onbedoeld grappig. Hij kijkt op naar Tiuri, die ridder
wordt en dus vele malen dapperder zal zijn dan hij zelf.
Maar naast Tiuri voelt hij zich ook sterk. Hij zal ontdekken
dat Tiuri hem echter net zo hard nodig heeft, als hij hem.
De rol van Piak wordt vertolkt door Quinten Schramm die
de jonge kijkers misschien herkennen als Pietje Bell uit de
gelijknamige film(s). Hij is de speelse, maar toch ook waakzame
en belangrijke gids en bondgenoot van het hoofdpersonage.
Samen vormen ze een leuk acteursduo.
$2,*.*2
Deze 16-jarige jonkvrouw is de
dochter van burchtheer Rafox
van de burcht Mistrinaut. Een
stoer meisje, onafhankelijk
en avontuurlijk ingesteld. Ze
heeft last van het voor meisjes
gebruikelijke strenge gareel
en vindt haar leven aan het hof saai en voorspelbaar. Vanaf
het moment dat zij Tiuri, verkleed als broeder Martijn, in
de eetzaal ziet, slaat er een vonk over. Zij gelooft dan ook
helemaal niet in de aantijgingen van de Grijze Ridders en
helpt Tiuri ontsnappen.
10 11

Het was wel passend dit personage aan de film toe te voegen
en op het eind van de film aan de zij van de held te
laten paraderen (vooral leuk voor de aanwezige meisjes!).
De actrice voor deze film is een -voor ons onbekende – Duitse
actrice. Haar stem werd gedubd bij de nasynchronisatie.
0$4'"&
Samen met de Rode ruiters
werkt hij in opdracht van de
Vorst van Eviellan: hij is de
grote vijand van Tiuri
Gekleed in een zwarte mantel
en hoed, is hij nietsontziend
en sluw. Hij heeft één duidelijke,
in zijn ogen heilige missie: de brief onderscheppen
voordat die bij de Koning van Unauwen belandt. Hij laat
graag anderen de kastanjes uit het vuur halen om zelf buiten
schot te blijven en gebruikt daarbij vele listen en vermommingen.
Pas op het eind, als alle andere plannen mislukt
zijn, probeert hij Tiuri zelf te vermoorden. Dan blijkt hoe
Tiuri gegroeid is: hij is in staat Slupor eigenhandig uit te
schakelen.
;#.24&40
Hij is de oude wijze Kluizenaar.
Hij woont in de bergen en
blijkt de tweelingbroer van de
Koning van Unauwen te zijn.
Hij trok zich terug in de bergen,
om zijn broer niet voor
de voeten te lopen. Hij is het
geweten van het land en heeft sterke uitstraling.
1*4&*(!#(
!2''#&#
Dit is de vader van Tiuri. Als
held bekend tot over de grenzen
van zijn land Dagonaut.
Hij is tevens een nobele klassieke
ridder, die de juiste balans
heeft gevonden tussen strijd en zorg. Een icoon voor
de jonge Tiuri die zijn heldendom op het slagveld vereert.
Het is voor Tiuri de dappere heel belangrijk dat zijn enige
zoon ridder wordt, hij mag hem niet teleurstellen.
-".*.%(
!2%".241
De wijze eerbiedwaardige
vorst. Hij heeft zijn land altijd
met liefde en rechtvaardigheid
geregeerd en geniet bij
jong en oud veel aanzien. Hij is uiteindelijk degene die beslist
wie er tot ridder wordt geslagen. Ook hem wil Tiuri niet
teleurstellen.
!#(,"&01(,2.(#,*#$$2.(
Hij is de zoon van Koning Unauwen. Als vorst is hij een
wraakzuchtig heerser. Hij was de tweede in lijn voor de opvolging
in Unauwen. Dat accepteerde hij niet en veroverde
Eviellan om alsnog vorst te kunnen zijn.
Hij is van plan zijn oudere broer, de kroonprins van
Unauwen, te vermoorden om zo over Eviellan én Unauwen
te heersen, dit alles onder het mom Vrede te brengen.
12 13

-".*.%(
4.245#.
Hij is de vader van de vorst
van Eviellan en de tweelingbroer
van Menaures. Door
zijn nobelheid doorziet hij het
gemene plan van zijn jongste
zoon niet. Gelukkig is Tiuri net op tijd bij hem met de brief.
&2+">
Hij is de burchtheer van
Mistrinaut en de vader van
Lavinia. Deze rossige man uit
het noorden is streng, maar
gastvrij: hij verschaft veel
mensen onderdak en eten
voordat ze de bergen moeten
overtrekken. Op verzoek van de Grijze ridders laat hij Tiuri
gevangen zetten, hoewel hij niet zeker weet of Tuiri echt
wel schuldig is aan de moord op Ridder Edwinem. Hij biedt
Tiuri dan ook zijn verontschuldigingen aan als blijkt dat hij
onschuldig is.
&*01&*!*.(?(
!#(%&*6@#(
&*!!#&0(
Ristridin (2 e rechts op foto) is
de dappere aanvoeder van de
Grijze ridders. Hij heeft een
goede intuïtie en een groot gevoel voor rechtvaardigheid.
De Grijze ridders komen uit alle windstreken en hebben
maar één doel: de moord op Ridder Edwinem, ook wel de
Zwarte ridder met het Witte Schild genoemd, te wreken.
Wanneer ze zien dat Tiuri de ring en het paard van Edwinem
in zijn bezit heeft zijn ze er eerst van overtuigd dat ze de
moordenaar te pakken hebben, maar uiteindelijk geloven
ze hem op zijn woord en begeleiden hem een eind op zijn
reis.
#!5*.#;(
De Zwarte ridder met het Witte Schild is de meest geliefde
en bewonderde ridder van de hele streek. Zijn dood wordt
door velen betreurd. Als Tiuri de blauwe ring toont, die hij
bij zijn dood van Edwinem gekregen heeft, wordt hij door
de vele vrienden van Edwinem verder geholpen op zijn reis.
0$"1&#!#(,2.(!#(+*$;/
“Tiuri bracht de volgende nacht alleen door in de kapel
om de laatste ridderproef alsnog te doorstaan. Nu
leek alles wat hij had meegemaakt wel een droom. Hij
dacht aan de mensen die hij had ontmoet, aan z’n toekomst
als ridder en bovenal aan Lavinea. Maar dat ook
nog Piak had besloten om Menaurus te verlaten om
zijn schildknaap te worden, daarvan had ie niet durven
dromen.”
14 15

Verwerkingstips
##&01#(&#231*#(.2(!#(
+*$;/(!#()2))#$)">
Je kan ervoor zorgen dat er na de filmvoorstelling een camera
klaar staat aan de deur. Op deze manier kunnen de
leerlingen een eerste, ontladende reactie kwijt. Het is niet
de bedoeling dat ze een lange redevoering houden maar
snel even reflecteren over wat zich in de film afspeelde.
Bedoeling is om de video met reacties mee te nemen naar
de klas om er daar verder mee aan de slag te gaan. De nadruk
ligt op de spontane reactie van de leerlingen. Het is
niet de bedoeling dat ze deze video-opname voorbereiden.
8#1()"&!'$2.((
Deel het bordplan in bijlage uit in de klas of hang het uitvergroot
aan het bord. Gebruik het om het verhaal te reconstrueren!
Je kan de leerlingen zelf zaken laten toevoegen
die ze belangrijk vonden: personages, gebeurtenissen,
plaatsen…
,#&-#.(!#(5#)0*1#(
,2.(!#(+*$;
Laat de leerlingen de filmsite verkennen voor je naar de
film gaat of als voorbereiding op de bespreking in de klas
na de filmvisie.
Voor de promotie van de film werd een ‘3D effect flash’
website gelanceerd. Bezoekers leggen, net als de hoofdpersoon
in de film, een avontuurlijke tocht af in het decor
van de film. Op de site kan je als bezoeker door vijf verschillende
scènes heen navigeren.
Daarop vind je heel wat info over de film, de personages,
wallpapers, downloads, muziek…
Verken ook de interactieve onderdelen: brief in geheimtaal
schrijven en versturen naar vrienden (die vervolgens
slechts ontcijferd kan worden via een bezoek aan de website).
Spannend en net echt (zie onderstaande opdrachten)!
5"&!(@#$+(&*!!#&
%#$"+1#( ,2.( 1&"45( ,2.( 1*4&*( 2$0(
-#&0,#&0#(&*!!#&()*6(!#(-".*.%/
“Ik beloof u als ridder trouw te dienen, evenzo al uw onderdanen
en ieder die mijn hulp inroept. Ik beloof mijn
zwaard alleen te gebruiken voor het goede en tegen het
kwade en met mijn schild diegenen te beschermen die
zwakker zijn dan ik.”
Reactie van de toehoorders in de zaal: “Leve Ridder
Tiuri met het witte schild”.
(Hij krijgt het bijzondere witte schild en is daarbij ook
dienaar van de Koning van Unauwen omdat hij beide
landen voor rampspoed heeft behoed).
16 17

!"#$%$#&$#'()$**&)+",$-*
De leerlingen maken hun eigen ridderschild. Ze versieren
het naargelang hun persoonlijke smaak, interesses, persoonlijkheid…
Weten ze nog welke schilden ze zoal zagen
in de film?
%&))$**&)(.&(/!!0(
Laat de leerlingen hun voornaam verridderen. Dat kan je
doen op de website van de film. Daarna krijgen ze ook een
bijnaam; deze bijnaam vinden ze via een test.
+",)$.1(&&/(2)$&1($/(3&,&$0#!!-
De leerlingen schrijven een brief naar de koning van
Unauwen of naar één van hun vrienden! Deze brief staat
in de geheimtaal. De leerlingen kunnen dit via de website
doen, maar kunnen ook zelf een taaltje uitvinden. (goed om
creativiteit van leerlingen op proef te stellen). Op de achterkant
schrijven ze de vertaling in het Nederlands. Als iedereen
klaar is, kunnen ze de brief in de geheimtaal aan elkaar
voorlezen. De andere leerlingen raden wat hij/zij probeert
te zeggen.
4$&(+5&&-*&(67!-(
0&&($/(*&(1$-08
+5&-'(4$&($+(,&#8(
De leerlingen kiezen elk hun lievelingspersonage uit de
film. Deze keuze houden ze voor zichzelf. Daarna komt één
leerling naar voren en de andere leerlingen moeten raden
wie zijn lievelingspersonage is. De leerling mag enkel met
ja of nee antwoorden. De leerling die het correcte antwoord
raadt, mag op zijn beurt naar voren komen.
+5&-'(37&*(71(+-&",#8(
Gebruik de pagina in bijlage met foto’s van de personages.
De leerlingen voeren de opdracht uit waarbij ze de foto’s
van de personages benoemen: ken je hun naam nog? Wie
zijn ze? Horen zij bij de goeden of de slechten?
+5&-'(0&07)9
Gebruik de pagina in bijlage met foto’s van de personages.
Kopieer de pagina zodat je van elk personage twee afbeeldingen
hebt. Kleef de bladen op een stevig papier alvorens
ze uit te knippen. Spreid ze uit over een tafel. Laat de leerlingen
één voor één 2 kaartjes omdraaien. Als hij 2 dezelfde
prenten omdraait, vraag je om het personage te benoemen.
Bij twee verschillende prenten draait hij ze terug en gaat de
beurt naar de volgende leerling. Ondertussen komen alle
gezichten regelmatig ‘in beeld’ en kunnen de leerlingen al
nadenken.
!!/%:--&/*&(%)!3&/-$.+#
Hoe heet het hoofdpersonage?
Hoe heet zijn vriend, die later zijn schildknaap wordt?
Hoe heet het meisje dat Tiuri onderweg ontmoet en
hoopt terug te zien?
Wie is de broer van de koning van Unauwen? Waar
woont hij?
Wie probeerde Tiuri te vermoorden voor de brief?
Hoe heet de ridder die werd vermoord?
Vul zelf aan…
18 19

!#3"&(#.(1*6!0%##01/(
8#1($2.!(,2.(4.245#.
;22-(##.(;2A4#11#
Deze opdracht kan opgenomen worden in de lessen plastische
opvoeding.
De leerlingen maken een maquette van het land van
Unauwen. (bijvoorbeeld met de verschillende landschappen,
weertoestanden…). Je kan als leerkracht zelf bepalen
welke materialen je gebruikt en op welke schaal de maquette
wordt gemaakt.
".15#&'(##.(#*%#.(+*$;2++*38#
Stel dat je promotie moet voeren voor deze film: hoe zou de
filmaffiche er dan uitzien? Zoek een aantal foto’s bij elkaar
via internet, en ontwerp je eigen filmaffiche!
038&*6+(##.(+*$;&#3#.0*#
Schrijf een filmrecensie over De brief voor de koning voor
de schoolkrant, de schoolwebsite of om in de klas op te
hangen.
Een recensie is een beknopt artikel waarin je de film voorstelt
aan het publiek. Je vertelt de lezers die de film nog
niet gezien hebben waarom ze zeker naar deze film moeten
gaan of waarom net niet. Je bespreekt het verhaal, het
filmgenre, de acteurs, de muziek en de manier waarop het
verhaal in beeld werd gebracht. Verwerk er ook je persoonlijke
mening in.
Je kan de film ook op een bepaalde manier voorstellen aan
de klas. Je mag je verkleden, attributen gebruiken of er zelfs
zang-, dans- of zwaardgevechtdemonstraties bij geven!
Speur op internet naar enkele filmrecensies om inspiratie
op te doen.
20 21

Focus op
Productie
design van
de lm
!#($"321*#0B(
!#(0#1!&#00*.%B(
!#(&#-5*0*#1#.<
Alles wat je in de film ‘ziet’ werd bewust uitgekozen. Niets
werd aan het toeval overgelaten! Het decor waarin het verhaal
zich afspeelt is bepalend voor de sfeer en de indruk die
het op de kijker nalaat. Daarom wordt een verantwoordelijke
aangesteld die zich bekommert om het volledige visuele
aspect van de film: de productie designer. Voor deze film
was dat Gert Brinkers. We stelden hem enkele vragen over
zijn werk voor deze film. Het werd een heel verhaal…
*.1#&,*#5(;#1(%#&1(
)&*.-#&0(C(!#('&"!431*#(
!#0*%.#&(,2.(!#(+*$;
521(*0(6"45(122-(2$0('&"!431*#!#0*%.#&D(
G.B.: In samenwerking met de regisseur en de producent
maak ik “het beeldconcept”. Dit geeft weer hoe de film er
visueel gaat uitzien. Er wordt daarbij heel wat afgepraat
en gediscussieerd. De regisseur doet tal van inhoudelijke
aanpassingen, de producent waakt over de beschikbare
budgetten. Vervolgens ga ik aan de slag met mijn ploeg
van mensen (the art department) om alle voorbereidingen
te treffen vóór de opnamen kunnen starten. Er werken
een hoop mensen mee aan het visuele aspect van de film:
de location scout (zoekt de draailocaties), de rekwisiteur
(zoekt de rekwisieten bij elkaar. Dit zijn alle kleine spullen
die de acteurs nodig hebben: zwaarden, buideltassen…),
de decorbouwer (voor decorstukken op locatie en in de
studio), de grimeur (voor alle schminkwerk), de verantwoordelijke
kleding…
5#$-#("'$#*!*.%(8#)(6#(%#,"$%!D
G.B.: Ik volgde een opleiding aan de Academie voor
Beeldende Kunst in Nederland. Ondertussen bestaat er een
Filmacademie waar je je sinds enkele jaren kan inschrijven
op de afdeling Productiedesign. Ik heb een tijdje meegedraaid
in de opleiding en studenten begeleid.
8"#()#'22$(6#(522&(!#("'.2;#.(
'$2210,*.!#.D(
G.B.: Het is een uitdaging om een groot artistiek idee af te
stemmen op de budgetten. Omdat er veel Duits productiegeld
was geïnvesteerd in de film, was het een voorwaarde
om de meeste opnamen in Duitsland te doen. Verder werd
besloten om enkele scènes in België, Luxemburg, Frankrijk
en Schotland te draaien. Daar vonden we de ideale kastelen,
oude stadscentra enz. die we nodig hadden. Die vonden
we niet in Duitsland omdat er tijdens W.O. II teveel van
weggebombardeerd is.
22 23

522&(822$!#(6#(2$$#(&#-5*0*#1#.(!*#(##.(
)#$2.%&*6-(!##$(,2.(8#1(!#3"&(4*1;2-#.(
E-$#!*6B(*.1#&*#4&#$#;#.1#.B(@522&!#.

+*$;!#.(64$$*#(2$$#0("'($"321*#("+(""-(*.(
##.(014!*"D(
G.B.: De gevaarlijke valpartij van de rotsen werd in studio
opgenomen. De achtergrond werd er dan met de computer
bijgeplakt. Daarvoor werden decorstukken gemaakt (bv.
rotsen) die ook tijdens buitenopnamen werden gebruikt.
Zo trokken we de lijn door.
De mistscènes werden ook in de studio opgenomen. Mist
maken én stabiel laten hangen in de buitenlucht is te moeilijk.
Ook de binnenkant van de hut van Minaurus is in de
studio opgenomen. De buitenkant dan weer op locatie!
De voordelen van het filmen in een studio zijn dat je dag-
en nachtscènes overdag kan opnemen door gewoon het
juiste licht in te stellen. Je kan zelf de nodige weersomstandigheden
creëren (mist, sneeuw…), ingewikkelde en/of
gevaarlijke scènes kan je er veilig opnemen, je hebt geen
geluidshinder van de omgeving, je kan het interieur volledig
naar je hand zetten …
)#.(6#(1#,&#!#.(;#1(!#()##$!#.(*.(!#(+*$;D
G.B.: In grote lijnen waren de filmlocaties goed, maar je
blijft beperkt door het budget. Zo stond o.a. Schotland op
de lijst voor enkele shots maar dit werd geschrapt wegens
te duur. Op het eind bleek dat ik gelijk had en die beelden
nodig waren voor de sfeer. Zo zijn we op het allerlaatste
moment met een kleine ploeg in een helikopter de lucht
in gegaan en hebben op korte tijd enkele mooie beelden
gemaakt. Die zie je nu als beginbeeld van de film!
8#)(6#(1"1(0$"1(."%(##.($#4-#(2.#-!"1#(
",#&(!#(+*$;D
G.B.: Een grappige anekdote is verbonden aan de plek waar
de brugscène (waar Tiuri en Piak tol moeten betalen) werd
opgenomen. De brug zelf was ideaal voor de opnamen, maar
de filmset werd uitgebreid met een poort. Dorpsbewoners
kwamen regelmatig een kijkje nemen en vonden de set wel
passen in hun dorp. Op het einde kwam de burgemeester
ons vragen of ze de poort mochten behouden. Die werd
dan – met steviger materiaal – nagebouwd en staat er nu
nog steeds. Een leuke filmherinnering!
)#!2.-1(,""&(8#1(*.1#&,*#57
Gert Brinkers heeft al heel wat films op z’n cv staan.
De hele lijst kan je hier raadplegen!
!#(1*6!0%##01/(521(@*#(6#((
@"2$(*.(8#1(!#3"&D
Alles ademt de middeleeuwen uit: paarden, ridders, kastelen…
Ook allerlei kleine elementen: harnassen, zwaarden,
kaarsen, pijl en boog, de kledij, de inrichting van de
interieurs…
Omschrijf enkele beelden of scènes uit de film en vergelijk
die met jouw leven van nu. Hoeveel gelijkenissen
zijn er eigenlijk nog? Kan je je voorstellen dat jij in die
tijd zou leven (zonder gsm, Ipod, internet, auto’s…)?
Sluit de locatie en setdressing aan bij het verhaal van
de film? Geef drie voorbeelden.
Geef kort aan hoe de locatie en/of setdressing in jouw
ogen (nog) beter zou kunnen. Bijv. andere stad, andere
tijdsperiode, andere kleding, etc.
26 27

-*6-1*'/(G18#(;2-*.%("+=(
"'(!#(!,!
(nodige tijd: circa 20 min)
Als het (technisch) haalbaar is, kan je de dvd in de klas bekijken!
Zo krijg je een goed idee van de opnamen, het decor…
Enkele medewerkers en acteurs doen hun verhaal.
Naast ‘The making of’ vind je er ook de filmtrailer, bloopers,
premièreverslagen, videoclip van de titelsong van
Jan Smit, bioscoopspotje en een fotoreeks.
G18#(;2-*.%("+=
Deze duurt 15 minuten en geeft een waaier aan beelden,
interviews en weetjes over het hele gebeuren op de filmset.
JE KRIJGT DIT TE ZIEN:
De opnamen van de eerste scènes in het kasteel waarbij
alles in het decor in orde wordt gemaakt.
Yannick krijgt paardrijlessen (“Ik was als de dood voor
paarden”) en leert zwaardvechten van de zwaardmeester.
De opname van het gevecht met Slupor op
het eind van de film wordt getoond. De regisseur vond
het van groot belang dat Yannick geloofwaardig kon
zwaardvechten!
Interviews met de ridderacteurs die vertellen over hun
toch wel belangrijke rol.
De stuntleraar vertelt hoe Piak en Tiuri “veilig” zullen
vallen bij de scène aan de brug en hoe de val van Piak
in het water door een stuntacteur wordt gedaan.
Yannick en Piak vertellen over de scène waarbij ze uit
het water moeten komen en het daarbij ijskoud hebben
want het water is maar 4°C!
""-(!#()$""'#&0(@*6.(!#(;"#*1#7(
E!44&(HBI(;*.JF
Enkele scènes lukten maar niet om snel op film te krijgen…
tot grote frustratie van filmploeg én acteurs. Zo was een
bepaalde scène voor één van de paarden niet makkelijk!
Je ziet ook een niezende ridder tijdens een ernstige scène,
Yannick die wegglijdt op een steile helling, een skiër die
toevallig passeert in beeld, of Yannick die ongelukkig blijft
steken in de teugel van z’n paard…
28 29

Extra
,#&%#$*6-*.%(;#1(18#(
$"&!("+(18#(&*.%0
Voor deze film werd een klein filmbudget gebruikt (€ 7.5 miljoen)
terwijl dat bij The Lord of the Rings meer dan het tienvoud
is! Kan je deze film vergelijken met bovenstaande?
Algemene gelijkenissen in het filmverhaal: beide films
brengen het thema van de onschuldige, onervaren jongen
die het lot van de wereld in zijn handen krijgt geschoven
en tegensputtert. Daarbij komt de zwart-witvoorstelling van
goed en kwaad, de lange en gevaarlijke reis, de vijandige
ontmoetingen onderweg, zelfs een soort Smeagol (Jaro)
komt eraan te pas!
Vinden de leerlingen gelijkenissen met The Lord of the
Rings?
Kan je Tiuri vergelijken met Frodo?
Waarin gelijken de films op elkaar (het verloop, gebeurtenissen,
bepaalde figuren in de film, het doel
van het hoofdpersonage…)?
Ken je nog films met een vergelijkbaar verhaal?
Kan je genieten van dit genre films?
521(*0()#1#&/(
8#1()"#-("+(!#(+*$;D
HET BOEK DE BRIEF
VOOR DE KONING
De film is gebaseerd op het succesvolle
boek dat Tonke Dragt in
1962 schreef en dat in 1963 werd
uitgeroepen tot ‘Beste jeugdboek
van het jaar’. Inmiddels
zijn er meer dan één miljoen
exemplaren van verkocht en
is het boek zelfs uitgeroepen
tot het ‘Beste Jeugdboek van
de afgelopen 50 jaar’, waarvoor
Tonke Dragt de Griffel der
Griffels kreeg.
TONKE DRAGT
Tonke Dragt werd in 1930 geboren in Indonesië waar ze het
grootste deel van haar jeugd heeft doorgebracht. In 1942
kwam ze met haar moeder en twee zusjes terecht in een
Jappenkamp. Daar ontdekte ze dat ze kon ‘ontsnappen’
door verhalen te verzinnen. Ze schreef en tekende in eerder
gebruikte uitgegumde schriftjes en op wc-papier. Samen
met een vriendinnetje schreef ze een boekje “De jacht op
de Touwkleurige”.
Na de oorlog kwam het gezin naar Nederland. Na haar
eindexamen ging Tonke naar de academie voor beeldende
kunsten. Ze werd tekenlerares. Als de orde in haar klas verstoord
dreigde te raken vertelde ze altijd een verhaal en dan
werd het muisstil.
In 1956 werd voor het eerst een verhaal van Tonke gepubliceerd.
Ze kreeg het druk: overdag gaf ze les en ’s avonds en
vooral ’s nachts schreef ze. In 1961 verscheen haar eerste
boek: “Verhalen van de Tweelingbroers”. Een jaar later publiceerde
ze “De Brief voor de Koning”, dat werd bekroond
met de prijs voor het ‘Beste kinderboek van het jaar’, een
voorloper van de Gouden Griffel. Het kreeg ook een vervolg:
“Geheimen van het Wilde Woud”.
30 31

WAT IS BETER: HET BOEK OF DE FILM?
Je kan de leerlingen aansporen het boek te lezen vóór ze
naar de film gaan. Dan kan je de twee tijdens de bespreking
met elkaar vergelijken.
ENKELE RICHTVRAGEN:
Wie heeft het boek gelezen? Vond je ’t goed of niet? Is
het z’n erkenning van “Beste jeugdboek van het jaar”
waard?
Hoe vond je de boekverfilming? Geslaagd, matig, andere
verwachtingen?
Geef 5 verschillen tussen het boek & de film!
Tip!
Op de filmpagina van De brief voor de koning op de website
www.lesseninhetdonker.be vind je een document terug
met de algemene verschillen tussen boek & film. Er staan
ook allerlei vragen bij. Je kan het downloaden als je dieper
op het boek wilt ingaan.
32 33

Bibliograe
Persmap De brief voor de koning van Benelux Film
Distributors
Verwerkingstips van Jasmijn Vande Walle (stagiaire
Lessen in het donker)
Beeldmateriaal via Eyeworks Films & Tv Drama (productiehuis
van de film)
Interview met de production designer Gert Brinkers
Verschillende internetbronnen
+*38#(,""&(!#($##&$*.%#./
Op de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen.
Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die
met de film te maken hebben. Je kan deze fiche gebruiken
als leidraad tijdens de bespreking van de film.
.*#457
Een online lesfiche voor de leerlingen met youtube fragmenten,
extra beeldmateriaal en weetjes over de film vind
je terug op de website www.lesseninhetdonker.be,
www.jekino.be of www.opendoek.be
34 35

Fiche voor de
leerlingen
!"#$%"&%&'()*
!"#$%&'!(""!)*"')+"!*,,-)
."')+$-/"%0")'"!."%1
!"#$%&'(%)"
www.debriefvoordekoningdefilm.nl
!"#$%&'()$*'++*$#($'(+,-"($."#$
/(0($1"234$2++-$/"($+,%-('$&56

IN BIJLAGE
BORDPLAN
@"".(K
,"&01(,2.(#,*#$$2.
E8##+1(0$45('$2.B(!21(*0(
!#(*.8"4!(,2.(!#()&*#+F
-".*.%(,2.(
4.245#.
15##$*.%)&"#&(K
;#.24&40
84$'(K('*2-
E5".#.(*.(!#()#&%#.F
#!5*.#;
E@52&1#(&*!!#&(;#1((
8#1(5*11#(038*$!F
0$4'"&
E5*$()&*#+(
".!#&038#''#.F
&*01&*!*.(#.(!#(
%&*6@#(&*!!#&0
E84$'F
&"!#(&*!!#&0
E%#,22&F
&2+">
!"381#&($2,*.*2
-".*.%(,2.(
!2%".241
1*4&*(!#(!2''#&#(
L(,&"45
@"".(1*4&*

Memory